بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
آیا آبله مرغان در بارداری خطرناک است؟
اگرچه آبله مرغان یکی از بیماری های رایج و تقریباً کم خطر است، اما در دوران بارداری می تواند عوارض خطرناکی را برای مادر و جنین، به خصوص برای جنین ایجاد کند.
این عوارض خطرناک شامل موارد زیر می‌شوند:
- سندرم واریسلا مادرزادی (CVS): اگر مادر در۲۰ هفته اول بارداری به این ویروس مبتلا شود، خطر ابتلای جنین به CVS افزایش می یابد. CVS می‌تواند منجر به نقص های مادرزادی جدی مانند مشکلات چشمی، نقص های قلبی، ناتوانی ذهنی، میکروسفالی (کوچک شدن سر)، نقص اندام و حتی مرگ شود.
- زایمان زودرس و کم وزنی نوزاد: ابتلا به این بیماری در اواخر بارداری، خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد.
- پنومونی، هپاتیت و آنسفالیت: این عوارض نادر اما جدی، می توانند جان مادر را تهدید کنند.
- آبله مرغان نوزادی: اگر مادر در ۵ تا ۲۱ روز قبل از زایمان یا ۲ روز پس از آن به این بیماری مبتلا شود، نوزاد در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان نوزادی قرار دارد. این بیماری شدید و گاه کشنده می تواند منجر به مشکلات جدی در اندام های داخلی، مانند ذات الریه و عفونت مغز شود.
- سقط جنین: ابتلا به این ویروس در اوایل بارداری، ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.
- مرگ مادر: در موارد نادر، ابتلا به این بیماری در بارداری، می تواند منجر به مرگ مادر شود.
علائم آبله مرغان در بارداری
علائم آبله مرغان در بارداری شامل موارد زیر می شود:
- بثورات پوستی: شایع ترین علامت، بثورات خارش دار است که معمولاً از قفسه سینه، پشت و صورت شروع شده و به تمام بدن سرایت می کند. این بثورات پوستی تا ۲۱ روز پس از آلوده شدن، ظاهر می شوند و ۵ تا ۱۰ روز طول می کشد.
- تب: یکی از علائم شایع، تب است که می تواند قبل از بثورات یا همزمان با آن رخ دهد.
- سردرد: سردرد خفیف نیز ممکن است همراه با سایر علائم باشد.
- خستگی: احساس خستگی و ضعف در بارداری شایع است؛ اما در طول مدت این بیماری می تواند شدیدتر باشد.
- از دست دادن اشتها: بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است دچار بی اشتهایی و کاهش میل به غذا شوند.
- آبریزش بینی و سرفه: این دو مورد نیز از دیگر علائم این بیماری هستند که در اغلب افراد، خود را نشان می دهند.
علت آبله مرغان در بارداری
- تماس مستقیم با فرد مبتلا: شایع ترین علت ابتلا به آبله مرغان در بارداری، تماس مستقیم با فردی است که به این بیماری مبتلا است. این تماس می تواند از طریق لمس بثورات پوستی، تنفس هوای آلوده به قطرات تنفسی فرد بیمار یا حتی تماس با اشیاء آلوده به ویروس واریسلا-زوستر (VZV) که عامل ایجاد این بیماری است، رخ دهد.
- استنشاق قطرات تنفسی: فرد مبتلا به این بیماری می تواند ویروس را از طریق سرفه، عطسه یا صحبت کردن در هوا پخش کند. اگر زن بارداری این قطرات آلوده را استنشاق کند، به احتمال زیاد به بیماری مبتلا خواهد شد.
تشخیص آبله مرغان در بارداری
تشخیص آبله مرغان با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی انجام می‌شود. آزمایش خون نیز می تواند برای تأیید عفونت ویروسی و بررسی آنتی بادی های واریسلا-زوستر استفاده شود. همچنین در صورت مشکوک بودن به عفونت جنینی، ممکن است سونوگرافی یا سایر آزمایشات تصویربرداری تجویز شود.
درمان آبله مرغان در بارداری
هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما درمان هایی برای تسکین علائم و کاهش خطر عوارض وجود دارد. در واقع درمان آبله مرغان را می توان به دو دسته درمان های سریع و دارویی و درمان های خانگی تقسیم کرد. توجه کنید که این مطلب صرفاً جهت اطلاع‌رسانی بوده و جایگزین مشاوره پزشکی تخصصی نیست.
درمان سریع و دارویی
- داروهای ضد ویروسی: داروهایی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر، می‌توانند برای کاهش شدت علائم و مدت زمان بیماری در زنان بارداری که در ۲۰ هفته اول بارداری به این بیماری مبتلا می شوند، استفاده شوند.
- درمان های علامتی: داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند برای تسکین تب و درد استفاده شوند. حمام آب ولرم با لوسیون کالامین نیز می تواند به تسکین خارش کمک کند.
- ایمونوگلوبولین وریدی: اگر در دوران بارداری به آبله مرغان مبتلا شدید، پزشک شما ممکن است داروهایی برای کمک به کاهش علائم بیماری تجویز کند. در برخی موارد، ممکن است برای کاهش خطر عوارض برای مادر و جنین، ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) تجویز شود.
درمان خانگی
- استراحت کافی: بدن شما در حال مبارزه با عفونت است؛ بنابراین استراحت کافی برای تقویت سیستم ایمنی و تسریع روند بهبودی ضروری است.
- مصرف مایعات فراوان: نوشیدن آب، آبمیوه طبیعی و سایر مایعات، به جلوگیری از کم آبی بدن و دفع سموم کمک می کند.
- حمام با آب ولرم: حمام با آب ولرم و استفاده از صابون های ملایم، می تواند به کاهش خارش کمک کند.
- لباس های نخی: پوشیدن لباس های نخی و گشاد، به جلوگیری از تحریک پوست کمک می کند.
- خودداری از خاراندن بثورات: خاراندن بثورات می تواند باعث ایجاد زخم و افزایش خطر عفونت شود. همچنین در برخی از مواقع خاراندن این بثورات، ممکن است باعث شود که پس از بهبودی نیز جای آنها بر روی پوست بماند. این موضوع به خصوص بر روی پوست صورت، ناخوشایندتر خواهد بود.
- رژیم غذایی مناسب: داشتن یک رژیم غذایی سالم و مغذی (برنامه غذایی سالم)، یکی از مهم ترین بخش های درمان در هر بیماری است. یک رژیم غذایی مملو از مواد مغذی، می تواند به تقویت سیستم ایمنی، جلوگیری از کم آبی بدن، کاهش خارش و بهبود سریع تر زخم ها کمک کند.
همچنین بخوانید: خطرات دهیدراسیون یا کم آبی بدن
رژیم غذایی بیماران مبتلا به آبله مرغان، باید شامل موارد زیر باشد:
- ویتامین C: مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C (فواید ویتامین C) مانند مرکبات، کیوی و فلفل دلمه ای، می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. به طور کلی مصرف میوه ها و سبزیجات تازه، در این دوران به شدت توصیه می شود.
- زینک: روی، یک ماده معدنی ضروری برای تقویت سیستم ایمنی و ترمیم پوست است. گوشت قرمز، حبوبات و آجیل منابع خوبی از روی هستند.
- پروبیوتیک ها: مصرف پروبیوتیک ها به حفظ سلامت سیستم گوارشی و تقویت سیستم ایمنی کمک می کند. ماست و کلم ترش از جمله منابع پروبیوتیک هستند.
- پروتئین: مصرف مواد غذایی دارای پروتئین مانند گوشت قرمز و مرغ، در دوران ابتلا به این بیماری لازم است.
مراقبت های تکمیلی:
- کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد روی بثورات، می‌تواند به کاهش خارش و التهاب کمک کند.
- روغن اسانس درخت چای: روغن اسانس درخت چای، دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است که می تواند به کاهش خارش و عفونت کمک کند. (توجه: قبل از استفاده از هر گونه روغن اسانس بر روی پوست، حتماً آن را با روغن پایه رقیق کنید.)
- جو دوسر: حمام با جو دوسر کلوئیدی، می تواند به کاهش خارش و التهاب پوست کمک کند.
نکات مهم
- از مصرف آسپرین خودداری کنید: آسپرین می تواند خطر ابتلا به سندرم ری، یک بیماری نادر اما جدی در کودکان را افزایش دهد.
- از داروهای بدون نسخه، بدون تجویز پزشک استفاده نکنید: قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت مشاهده علائم شدید به پزشک مراجعه کنید: اگر تب بالا، بثورات شدید، مشکل در تنفس یا هر گونه علائم نگران‌کننده دیگری دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از آبله مرغان در بارداری
- واکسیناسیون: بهترین راه پیشگیری از این بیماری، واکسیناسیون قبل از بارداری است. اگر قبلاً واکسن آبله مرغان را نزده اید، ممکن است بتوانید در دوران بارداری با مشورت پزشک خود آن را تزریق کنید. اما در کل تزریق واکسن در دوران بارداری، معمولا توصیه نمی شود و بهتر از قبل از بارداری به فکر آن بیفتید. برای واکسن زدن، حداقل ۲۸ روز قبل از بارداری باید اقدام کنید.
- اقدامات احتیاطی: در صورت تماس با فرد مبتلا به این ویروس، از تماس مستقیم با او خودداری کنید. دست های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید.
- مراجعه سریع تر به پزشک: در صورت مشاهده علائم این بیماری، در دوران بارداری، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند به کاهش خطر عوارض برای شما و جنینتان کمک کند.
- ایمونوگلوبولین واریسلا-زوستر: در موارد خاص، ممکن است از این نوع ایمونوگلوبولین (نوعی پادتن در پستانداران)، برای محافظت از جنین در برابر عفونت استفاده شود.
تاثیر آبله مرغان در هر سه ماهه بارداری:
هفته های ۱ تا ۱۲ (سه ماهه اول)
- خطر سندرم آبله مرغان مادرزادی در این زمان زیاد است. این سندرم ( CAVS )می تواند باعث نقص های مادرزادی جدی مانند: مشکلات چشمی،ناهنجاری های صورت،ناتوانی ذهنی،مشکلات شنوایی و نقص اندام شود. خطر سقط جنین نیز کمی افزایش میابد.
سه ماهه دوم (هفته های ۱۳ تا ۲۷)
- خطر CAVS کاهش پیدا میکند ولی هنوز هم وجود دارد.
- خطر زایمان زودرس و کم وزنی جنین هنگام تولد کم است
سه ماهه سوم (هفته های ۲۸ تا ۴۰)
- خطر CAVS یا سندروم آبله مرغان مادرزادی بسیار کم است.
- خطر زایمان زودرس و کم وزنی هنگام تولد خیلی بیشتر است.
- نوزاد ممکن است در بدو تولد به آبله مرغان مبتلا شود. این می تواند یک بیماری جدی برای نوزادان باشد، به خصوص نوزادان نارس یا نوزادانی که با وزن پایین به دنیا می آیند.
واکسن آبله مرغان در بارداری
واکسیناسیون یکی از بهترین راه های پیشگیری برای بسیاری از بیماری ها به شمار می آید. اما در برخی از مواقع، واکسن زدن ممکن است عوارضی برای فرد داشته باشد. معمولاً واکسیناسیون علیه بیماری هایی مانند سرخک، سرخجه و آبله مرغان در دوران بارداری توصیه نمی شود. این موضوع به این دلیل است که این واکسن ها از ویروس زنده ضعیف شده ساخته شده اند؛ بنابراین برای زنان باردار تجویز نشده و توصیه می شود قبل از بارداری، واکسیناسیون انجام گیرد. همچنین پس از انجام واکسیناسیون، حداقل تا ۲۸ روز باید از باردار شدن خودداری کرد. اما خانم های بارداری که در معرض ویروس هایی مانند ویروس این بیماری قرار گرفته اند، معمولاً پادتن اختصاصی ضد این بیماری دریافت خواهند کرد. نکته مهم در این خصوص این است که حداکثر تا ۹۶ ساعت پس از اولین تماس با فرد آلوده، باید این تزریق در خانم باردار انجام گیرد.
مراحل بیماری
اگر بخواهیم به صورت دقیق مدت زمان این بیماری را محاسبه کنیم، می توانیم آن را به مراحل زیر تقسیم نماییم:
- مرحله اول (۱ تا ۲ روز): در این مرحله، فرد ممکن است علائمی مانند تب، خستگی، سردرد و گلو درد را تجربه کند.
- مرحله دوم (۱۰ تا ۲۱ روز): بثورات پوستی خارش دار ابتدا در سر و تنه ظاهر شده و به تدریج به سایر نقاط بدن گسترش می یابد. این بثورات طی چند روز به تاول های کوچک پر از مایع تبدیل می شوند و سپس خشک شده و پوسته می بندند.
- مرحله سوم (تا ۱۰ روز): دلمه ها و پوسته ها به تدریج از بین می روند و جای زخم های کم رنگی باقی می ماند.
چه زمانی باید آزمایش آبله مرغان را انجام داد؟
- قبل از بارداری: اگر مطمئن نیستید که به این بیماری مبتلا شده اید یا در برابر آن ایمن هستید، قبل از بارداری باید آزمایش دهید.
- در دوران بارداری: اگر قبلاً به این بیماری مبتلا نشده‌اید یا در برابر آن ایمن نیستید، باید در اولین ویزیت دوران بارداری خود آزمایش دهید.
- در صورت تماس با فرد مبتلا به آبله مرغان: اگر در دوران بارداری با فرد مبتلا به این بیماری یا زونا (بثورات این بیماری در بزرگسالان) تماس داشته اید، باید در اسرع وقت آزمایش دهید.
همچنین بخوانید: زونا و انواع آن
آزمایش آبله مرغان در بارداری
از آنجایی که این بیماری می تواند در دوران بارداری عواقبی جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، بنابراین آزمایش مربوط به این بیماری در بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است. ویروس واریسلا-زوستر که عامل این بیماری است، می تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود. این امر می تواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله سقط جنین، ناهنجاری های مادرزادی و حتی مرگ جنین شود.
| آزمایش ها | تفسیر نتایج آزمایش | اقدامات لازم در هر سناریو |
| مثبت IgG | شما قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اید یا در برابر آن ایمن هستید. | اگر آزمایش IgG مثبت باشد، نیازی به اقدام خاصی نیست. |
| مثبت IgM | شما به تازگی به این بیماری مبتلا شده‌اید یا در حال ابتلا به آن هستید. | اگر آزمایش IgM مثبت باشد، پزشک شما ممکن است داروهای ضد ویروسی برای کاهش خطر عوارض برای جنین تجویز کند. |
| منفی | شما هرگز به این بیماری مبتلا نشده‌اید و در برابر آن ایمن نیستید. | اگر هر دو آزمایش منفی باشند، شما می‌توانید در دوران بارداری پادتن اختصاصی ضد آبله مرغان را دریافت کنید. |
سخن پایانی
در این مقاله به ذکر نکاتی در خصوص بیماری آبله مرغان در دوران بارداری پرداختیم. همانطور که در خلال این مطلب اشاره کردیم، انجام واکسیناسیون در دوران بارداری توصیه نمی شود. از آنجایی که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، اکیداً توصیه می کنیم قبل از اقدام به بارداری، حتماً در خصوص دریافت واکسن های ضروری اقدام نمایید. همچنین در نظر داشته باشید تمام مطالبی که در این مقاله به آنها اشاره شد، صرفاً جنبه اطلاع رسانی داشته و جایگزینی برای مشاوره های پزشکی نیستند؛ بنابراین در صورت قرار گرفتن در معرض این ویروس و یا مشاهده هر گونه علامت، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
