دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
سقط جنین یکی از مشکلات رایج در دوران حاملگی است که در پی آن نطفه ی نوزاد در رحم مادر حیات خود را از دست داده و از بین می رود. سقط جنین با توجه به عامل ایجاد آن به دو دسته تقسیم می شود:
- سقط خود به خودی
- سقط عمدی
| موارد | توضیحات |
| انواع سقط جنین |
|
| علائم سقط جنین |
|
| انواع سقط خود به خودی |
|
| روش های دارویی سقط جنین |
|
| سقط جنین با روش های گیاهی و خانگی |
|
| بی ضررترین روش های سقط جنین |
|
علت سقط های خود به خودی
در واقع در سقط های خود به خودی عوامل و علل مختلفی نقش دارند که در اکثر مواقع این علل ناشناخته هستند.
یکی از اصلی ترین دلایل ایجاد سقط در دوران حاملگی ناهنجاری کروموزومی است که در سه ماه ابتدای بارداری رخ میدهد. همچنین این ناهنجاری های کروموزومی اکثرا به علت مشکل در سلول تخمک یا اسپرم است این مشکل ممکن است در فرایند تقسیم شدن تخم لقاح یافته نیز اختلال ایجاد کند.
عوامل دیگری چون سن مادر، فشار خون بالای مادر، دیابت مادر، اختلالات هورمونی، سیستم ایمنی و بیماری‌های زمینه ای، سابقه لخته شدن خون، مشکلات رحمی در مادر، عفونت های دستگاه تناسلی در مادر، سبک زندگی پرخطر (مصرف دارو بدون نسخه پزشک، سوء تغذیه، سیگار کشیدن و غیره) نیز در سقط جنین در رحم تاثیرگذار است.
همچنین وجود برخی از بیماری‌های مزمن مثل دیابت کنترل نشده، بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی، انعقاد خون و اختلالات هورمونی همچون تخمدان پلی‌کیستیک باعث سقط ناخواستۀ جنین می شود.
اکثر بارداری هایی که منجر به سقط می شوند پیش از هفته دوازدهم بارداری به دلیل مشکلاتی که در رشد جنین به وجود می آید رخ میدهند. پس از هفته ی دوازدهم احتمال سقط کمتر از ده درصد خواهد شد. به طور میانگین از هر سه یا چهار بارداری، یک بارداری در سه ماه اول منجر به سقط می شود. اما این میزان برای سقط هایی است که در سه ماهه اول بارداری تشخیص داده شده اند و ممکن است مادر بارداری متوجه سقط نشده باشد.
علائم سقط جنینی با توجه به اینکه فرد در چه ماهی از بارداری خود قرار دارد متغیر است. در بعضی موارد، سقط آنقدر ناگهانی و سریع انجام می شود که فرد هنوز متوجه نشده است که حامله است.
علائم آشکار سقط جنین
از کجا بفهمیم جنین سقط شده است:
- ایجاد خونریزی از واژن
- وجود لکه های درشت خون
- خارج شدن مایع از واژن
- گرفتگی و درد شدید قسمت زیر شکم
- کمردرد خفیف یا گاها شدید
انواع سقط های خود به خودی
۱- تهدید به سقط جنین
تهدید به سقط در واقع زمانی اتفاق می افتد که خونریزی و درد در ناحیه تحتانی یا پشت وجود دارد اما دهانه رحم بسته است، اما این امر به طور حتمی باعث ایجاد سقط نمی شود. اما این نوع حاملگی با درد و مشکلات بیشتر ادامه می یابد.
۲- سقط اجتناب ناپذیر
سقط اجتناب ناپذیر همراه با درد در پشت یا شکم، خونریزی و باز بودن گردن رحمی اتفاق می افتد. در این نوع سقط گردن رحم محو می شود. همچنین اگر جنین به مرحله تکامل نرسیده باشد خونریزی و انقباضات همچنان ادامه دار خواهند بود.
۳- سقط جنین ناقص
اگر عمل سقط قبل از هفته دهم بارداری اتفاق بیفتد جنین به همراه جفت از بدن خارج می شود که به آن سقط ناقص می گویند. این عمل اگر بعد از هفته ی دهم اتفاق بیفتد جنین و جفت به صورت جداگانه از بدن خارج می شوند و ممکن است جفت به طور کامل از بدن خارج نشود یا قسمتی از آن خارج شود. در صورتی که جنین دچار سقط ناقص شده باشد خونریزی در فرد شروع می شود که این خونریزی نشانه اصلی سقط ناقص است.
اطلاعات بیشتر : تغذیه مناسب برای بارداری
۴- سقط کامل
این نوع سقط که به صورت کامل اتفاق می افتد بطور معمول در ۶ هفته اول حاملگی به طور کامل به وجود می آید و جنین و پرده های جنینی و جفت بدون باقی مانده از رحم خارج می شوند.
۵- سقط جنین فراموش شده
اینکه پس از سقط مقداری از جنین در رحم باقی بماند از طبیعیات سقط جنین است که در سقط های معمولی بعد از مرگ جنین محتویات رحم به طور کامل تخلیه نمی شود و مقداری از آن باقی می ماند این ماندن جنین یا قسمتی از آن در داخل رحم اگر ۸ هفته به طول بیانجامد به این مورد سقط فراموش شده گفته می شود.
زمان ایجاد این نوع سقط حدودا بعد از هفته چهاردهم حاملگی است در این بین که جنین مرده در شکم مادر هنوز باقیست، علائم حاملگی که به صورت طبیعی در بدن مادر باردار پدیدار می شوند از بین می روند و علائم جایگزین نشانگر سقط فراموش شده خواهند بود.
۶- سقط جنین مکرر
در این نوع فرد باردار سابقه سقط پیاپی را دارد. اگر فرد ۳ بار به صورت مکرر یا بیشتر سقط را تجربه کرده باشد این امکان وجود دارد که حاملگی بعدی او نیز قبل از ماه سوم به سقط بیانجامد.
همچنین بخوانید: از نظر پزشکی تا چه زمانی می توان سقط جنین انجام داد
روش های دارویی سقط جنین
سقط به وسیله مصرف دارو را میتوان به دو گروه عمده «صنعتی و پزشکی» و «گیاهی» تقسیم کرد. موارد زیر چند نمونه از داروهایی است که برای سقط جنین در زنان مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- قرص سایتوتک
- قرص میزوپروستول
- قرص میفپریستون
- قرص آسپرین (مصرف آسپرین در بارداری)
- ملین ها
- آمپول وریدی اکسی‌توسین
- آمپول پروستادین
- آمپول ارگونوین
- داروی متوترکسات
- میفپرکس
- ویتامین c
- شیاف
شیاف یکی از روش هایی است که جزء کارآمدترین راه ها برای سقط به حساب می آید. اکثریت افرادی که با استفاده از شیاف اقدام به سقط میکنند به طور قطعی و با کمترین درد به بارداری خود پایان می دهند. از معروف‌ترین نوع شیاف برای سقط جنین میتوان به دو داروی میزوپروستول و پریستون نام برد.
برای اینکه بتوان با روش دارویی سقط انجام داد و در این امر موفق بود، باید قبل از هفته ی نهم استفاده از داروها را به پایان رساند و منتظر نتیجه بود.
سقط جنین با روش های گیاهی و خانگی
در زمان های گذشته به دلیل اینکه علم در سطح درمان های دارویی پیشرفت نکرده بود و روش هایی برای سقط با مصرف دارو به وجود وجود نداشت از روش های طبیعی برای این امر استفاده می کردند که در ادامه به بررسی برخی از روش های طبیعی خواهیم پرداخت:
- مصرف دارچین
دارچین یکی از مواردی است که دارای خواصی است که سبب سقط خواهد شد ؛ همچنین به عنوان مسکن دردهای ناشی از سقط جنین نیز استفاده می شود. مصرف دارچین با اصول و میزان توصیه شده میتواند دیواره رحم را تحریک کرده و باعث سقط شود اما اگر دارچین را در غذا بریزید این خاصیت خود را از دست خواهد داد.
- مصرف انار
میوه انار دارای ریزدانه هایی است که با انقباض رحمی باعث ایجاد سقط در رحم می شود. برای تاثیر گذاری این میوه بر سقط باید در هفته ی اول بارداری مصرف شود.
- ویتامین C
استفاده از ویتامین c در زنان به سرعت بخشیدن در پریود شدن در زمان هایی که به تاخیر افتاده است کارایی بسیار دارد همین امر موجب شده است که این ویتامین به دلیل وجود استروژن که هورمون زنانه است و وظیفه قاعدگی را دارد باعث انقباض رحمی شده و سبب سقط خواهد شد. مقدار مصرف برای سقط در روز هر یک ساعت یکبار کمتر از ۶۰۰۰ میلی گرم باید مصرف شود که عوارض جانبی آن نفخ معده می باشد.
- مصرف گیاه جعفری
گیاه جعفری نیز یکی از گیاهانی است که در سقط جنین موثر است این ویژگی به دلیل وجود مقدار زیادی ویتامین سی در آن است، که با تحریک دیواره ی رحمی باعث سقط جنین خواهد شد؛ مصرف دم کرده این گیاه طبیعی ترین و بی ضررترین روش برای سقط جنین بوده که افراد دو تا سه مرتبه در روز آن را استفاده می کنند.
- مصرف زعفران
مشهورترین روش برای سقط جنین مصرف زعفران است. این گیاه به دلیل قابلیت بالا بردن سوخت و ساز، افزایش درجه حرارت بدن و همچنین انقباضات رحمی سبب سقط خواهد شد. به همین دلیل برای جلوگیری از آن باید فرد باردار تا سه ماه اول بارداری از مصرف زعفران جلوگیری کند.
- مصرف پنیر
پنیر یکی دیگر از خوراکی هایی است که باعث سقط در دوران بارداری می شود. پنیر به دلیل ترکیبات باکتریایی ک دارد منجر به سقط جنین خواهد شد.
- مصرف انبه هندی سبز
انبه هندی سبز نیز به دلیل وجود کرک ها و آنزیم هایی ک دارد باعث انقباض رحمی می شود که دیگر روش های سقط است.
- ورزش کردن
همانطور که میدانید در دوران بارداری به طور قطعی ورزش کردن ممنوع است ؛ تنها برخی از افراد به دلایل پزشکی می توانند ورزش های ساده ای انجام دهند . به همین دلیل امکان اینکه ورزش کردن های شدید و سخت و همچنین برداشتن وزنه در سقط جنین تاثیر داشته باشد بسیار زیاد است.
بی ضررترین روش های سقط جنین
داروهای گیاهی و خانگی از بی ضررترین روش های سقط جنین می باشد، گیاهانی مثل موارد نام برده شده در زیر با کمترین ضرر و درد می توانند موجب سقط جنین شوند.
- دانه کنجد : دانه ی کنجد را هم زمان پخت غذا می توان در غذاها ریخت و یا می توانید آن را طی چندین ساعت در آب بخیسانید و میل کنید.
- برگ جعفری : برگ جعفری باعث شل شدن رحم و تنظیم دوره ی قاعدگی می شود. می توانید آب برگ جعفری را با یک مخلوط کن بگیرید و یا برگ خشک شده آن را دم کنید و بخورید.
- چای بابونه : هر چند که پزشکان چای بابونه را برای تسهیل زایمان توصیه می کنند و برای خانم های باردار توصیه می شود اما اگر در مصرف این چایی زیاده روی شود قطعاً خطراتی مثل سقط را همراه خود خواهد آورد.
- گیاه سنبل ختایی : این گیاه انقباضات رحم را افزایش می دهد و مصرف ۴ بار در روز باعث سقط می شود.
- گیاه توت مار : گیاه دارویی توت مار در اوایل بارداری سقط ایجاد می کند.
- آب آناناس : آب آناناس میزان زیادی ویتامین C و آنزیم های شیمیایی دارد که بر روی زنان باردار اثرات بدی می گذارد.
- قطره پنیرویال : قطره پنیرویال واکنش های سنگینی در بدن ایجاد می کند و باعث بروز مشکلات در واژن می شود به طوری که رحم دچار انقباضات پی در پی و سقط می شود.
همچنین بخوانید: رژیم غذایی بعد از سقط جنین
تا چه زمانی می توان سقط انجام داد؟
سقط جنین در کشور ما امری غیر قانونی است و اگر در انجام آن علت محکم پزشکی صورت نگیرد، مادر و سایر افراد مرتبط با این موضوع دچار مجازات خواهند شد. اما در مواردی هم سقط حالتی قانونی دارد و با نامه تایید پزشک می توان انجام داد، که در این صورت هم تنها در سنین خاصی می توان سقط را انجام داد؛
- زمانی که به علت وجود جنین جان مادر در خطر باشد، در این صورت سقط باید کمتر از شانزده هفتگی جنین انجام شود. طبق گفته های دینی تا قبل از دمیده شدن روح در بدن جنین.
- زمانی که جنین دچار بیماری های ناهنجاری و غیر قابل درمان باشد که در این حالت پس از گرفتن رضایت ولی، نهایتاً تا هفته شانزدهم سقط امکان پذیر است.
- زمانی که بارداری هم جان مادر را به خطر انداخته باشد و هم جان جنین را که در این صورت در هر لحظه از بارداری سقط امکان پذیر است.
Unsafe abortion is a leading – but preventable – cause of maternal deaths and morbidities. It can lead to physical and mental health complications and social and financial burdens for women, communities and health systems
سقط جنین ناایمن یکی از علل اصلی – اما قابل پیشگیری – مرگ و میر و عوارض مادر است. می تواند منجر به عوارض جسمی و روانی و بار اجتماعی و مالی برای زنان، جوامع و سیستم های بهداشتی شود.
به نقل از سایت: World Health organization
عوارض روش های سقط جنین
سقط معمولا یا به روش دارویی انجام می شود و یا با جراحی. هر دوی این روش ها عوارض خودشان را دارند. برای مثال سقط با دارو عوارضی مثل خون ریزی شدید، سقط ناموفق و منجر به جراحی، آسیب با رحم و سپسیس و عفونت رحم را همراه خواهد آورد. سقط با جراحی هم خطر عفونت و آسیب به رحم را ایجاد می کند که در موارد شدیدتر باعث ناباروری خواهد شد.
برای اطلاعات بیشتر: عوارض سقط جنین
چند بار می توان سقط کرد؟
نمی توان مشخص کرد که فرد به چه تعداد دفعاتی می تواند سقط را انجام دهد، چه خواسته و چه ناخواسته. اما نکته ای که در این مورد مهم است این است که، تعداد دفعات سقط هر چقدر کمتر باشد بهتر است زیرا سقط چه بطور خواسته انجام شود و یا ناخواسته عوارضی مثل تنبلی تخمدان و رحم، عفونت در اثر کورتاژ، ناباروری و سقط های مکرر را خواهد داشت.
سخن پایانی
در دنیای پیشرفته امروزی که روش های مختلفی برای سقط در رحم مادر باردار وجود دارد بهترین روش برای این کار روش های طبیعی است که با کمترین عوارض نتیجه هایی در سطح درمان ها و روش های دارویی به ارمغان می آورند.
