بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
سقط جنین، تلخ ترین اتفاق از نظر جسمی و روحی برای مادر است. به دفع جنین از بدن مادر قبل از هفته بیستم بارداری سقط گفته می شود. که می تواند به طور غیر عمد و خود به خودی یا به صورت عمدی انجام شود.
سقط جنین به معنی پایان دادن به بارداری است که به دو شیوه صورت می گیرد. سقط جنین در کلینیک یا بیمارستان و سقط با دارو. هر دو روش در صورتی که تحت نظر پزشک باشند مطمئن و بسیار رایج هستند.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، نزدیک به نیمی از سقط جنین ها در سرتاسر دنیا به شیوه ای خطرناک و غیر پزشکی انجام می شوند که اکثریت قریب به اتفاق این موارد (۹۷% موارد سقط جنین های غیر ایمن) در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.
سقط جنین غیر ایمن اولین عامل مرگ و میر مادران است و بار روانی و مالی زیادی برای خود فرد، خانواده و جامعه به دنبال دارد. عدم دسترسی به سقط جنین به موقع و ایمن و بهداشتی، کل جامعه و سلامت عمومی را در خطر قرار می دهد.
توجه داشته باشید که در ایران سقط عمدی جرم بوده و از دید اسلام حرام است و پزشکان تنها در مواقعی خاص این عمل رو انجام می دهند.
آیا سقط جنین عوارض دارد؟
عوارض سقط جنین و خطرات آن بستگی به این دارد که آیا این کار را به صورت ایمن و تحت نظر انجام می دهید یا نه.
سقط ایمن خواه با دارو باشد یا به صورت جراحی، ایمن است و احتمال عوارض در آن اندک است که آن هم بستگی به مدت بارداری دارد.
برای اطلاع از انواع سقط جنین کلیک کنید.
انواع سقط جنین عمدی
۱- سقط جنین با جراحی (کورتاژ)
در سقط جراحی که به کورتاژ و آسپیراسیون مکشی (suction aspiration abortion) نیز شناخته می شود، در صورتی که بارداری زیر ۱۴ هفته باشد ظرف یک مرحله صورت می گیرد. شمارش سن بارداری به این صورت است که از اولین روز آخرین قاعدگی تان باید روزها را حساب کنید. این فرآیند تحت بی حسی موضعی و همراه با مسکن انجام می شود.
به طور کلی از زمانی که متوجه بارداری می شوید (معمولا از حدود هفته چهارم) تا هفته چهاردهم می توانید این شیوه عمل سقط را انجام دهید.
این موارد در شرایط خاص (به طور مثال مواردی که جان مادر در خطر باشد.) تحت نظر کامل و فقط در کلینیک یا بیمارستان انجام میشود.
۲- سقط جنین با دارو
سقط دارویی روشی است که در آن از دارو برای پایان دادن به بارداری هایی که بین پنج هفته تا نه هفته (۶۳ روز) سن دارند استفاده می شود. همان طور که گفته شد سن بارداری را باید از اولین روز آخرین پریود حساب کنید.
در سقط دارویی که با مصرف برخی داروها اتفاق می افتد خطراتی چون باقی ماندن بقایای جنین در رحم وجود دارد. در این روش، مصرف دارو چه به عمد (که طبق قوانین اسلام حرام و ممنوع بوده و در کشور ما خلاف وکار غیر انسانی است) و چه به شکل غیرعمد باعث از بین رفتن جنین میشود. سقط از طریق دارو بسته به هر فرد و نوع داروی مصرفی از چند ساعت تا چند روز متفاوت است.
سقط دارویی گزینه مطمئن تری نسبت به کورتاژ نیست بلکه هر دو گزینه کامل کم ریسک هستند و تعیین روش به انتخاب فرد بستگی دارد.
- آن را در هفته های اولیه بارداری می توان انجام داد.
- نیاز به بی حسی یا کارهای پزشکی دیگر ندارد.
- برای کسانی که به حفظ حریم شخصی بیشتر حساس هستند مناسب تر است.
- فرد احساس کنترل بیشتری بر اوضاع دارد.
- ممکن است بتوان بدون نیاز به مراجعه به پزشک آن را انجام داد.
- نیاز کمتری به مراجعه به پزشک دارد.
- ظرف مدت کوتاه ۵ تا ۱۰ دقیقه انجام می شود.
- ریسک سقط ناقص در مقایسه با روش دارویی کمتر است.
- معمولا خونریزی شدید بعد از سقط تجربه نمی شود.
نوع دیگری ازدسته بندی سقط جنین می توان به موارد زیر اشاره کرد.
| سقط جنین | توضیحات |
| سقط عمدی | سقط عمدی و یا القایی به اقداماتی که در جهت پایان دادن به بارداری انجام می شود، می گویند. |
| سقط جنین کامل | در این حالت جنین کامل سقط و بقایای آن در جنین باقی نمی ماند. |
| سقط جنین ناقص | این نوع سقط باید سریعا به دلیل خارج کردن بقایای جنین از بدن تشخیص داده شود. |
| سقط اجتناب ناپذیر | در این وضعیت خونریزی و درد شدید است و به دنبال آن سقط جنین اتفاق میافتد. |
| سقط عفونی | این نوع سقط با عفونت شدید رحمی همراه است. |
| سقط مکرر | به ۳ بار سقط مکرر قبل از ۲۰ هفته گفته می شود. |
| تهدید به سقط | کمتر از هفته ی ۲۰ بارداری با خونریزی واژینال به پزشک مراجعه می کنند. |
| حاملگی پوچ | در این حالت مادر، جفت و کیسه بارداری دارد، اما جنین نمی تواند رشد کند. |
| سقط فراموش شده | قبل از هفته ی بیستم بارداری اتفاق می افتد. جنین مرده و قادر به رشد نمی باشد. بدون علائم درد و خونریزی ست. |
| سقط جنین درمانی | این نوع سقط زمانی انجام میشود که یا جان مادر در خطر باشد یا نوزاد به تشخیص پزشک زنده نمی ماند. |
سقط جنین جراحی (کورتاژ) چگونه است؟
در کلینیک، پزشک یک اسپکولوم در واژن شما وارد می کند. سپس دهانه رحم با بی حسی موضعی بی حس می شود (کورتاژ بدون آرام بخش یا بی حس کننده، ممکن است دردناک باشد.) و به تدریج دهانه رحم باز می شود تا لوله ای در داخل رحم گذاشته شود. سپس یک دستگاه الکتریکی یا سرنگ دستی به لوله متصل می شود تا عمل مکش (ساکشن جنین) را انجام دهد و رحم را تخلیه کند
بیشتر بخوانید: بعد از سقط جنین چه غذاهایی بخوریم؟
آیا خطر صدمه دیدن رحم یا اندام های دیگر در کورتاژ وجود دارد؟
در کورتاژ جنین که از مکش برای تخلیه رحم استفاده می شود، خطر صدمه دیدن دهانه رحم یا سوراخ شدن رحم بسیار کم است. در موارد نادر که چنین اتفاقی بیفتد عمل جراحی برای ترمیم آن صورت می گیرد.
همچنین احتمال کمی وجود دارد که عفونت پس از سقط اتفاق بیفتد. به همین دلیل آنتی بیوتیک (چرک خشک کن) داده می شود تا از عفونت جلوگیری شود.
میزان موفقیت سقط جنین با روش کورتاژ چقدر است؟
این روش در ۹۸% موارد موفقیت آمیز است. در حدود ۲ درصد موارد نیاز به تکرار آن یا مداخلات دیگر وجود دارد.
اگر کورتاژ پیش از مشهود شدن بارداری در سونوگرافی صورت بگیرد ممکن است به آزمایش خون برای تایید موفقیت آن نیاز داشته باشید.
در سقط جنین جراحی پیش از هفته چهاردهم بارداری احتمال عوارض به صورت زیر است:
- نیاز به عمل جراحی دیگر برای بیرون آوردن بخش های باقی مانده بارداری در رحم حدود ۳۵ مورد از هر ۱۰۰۰ نفر.
- عوارض جدی مانند خونریزی شدید، صدمه دیدن رحم یا عفونت خون در حدود یک نفر از هر ۱۰۰۰ نفر.
در سقط جنین جراحی پس از هفته چهاردهم بارداری احتمال عوارض به صورت زیر است:
- نیاز به عمل جراحی دیگر برای بیرون آوردن بخش های باقی مانده بارداری در رحم حدود ۳ مورد از هر ۱۰۰ نفر.
- خونریزی خیلی شدید در حدود یک نفر از هر ۱۰۰ نفر.
- احتمال عفونت در تعداد کمی از افراد
- احتمال صدمه دیدن رحم یا دهانه رحم در تعداد کمی از افراد
سقط جنین دارویی چگونه است؟
سقط دارویی حداقل در سه مرحله طی دو تا سه هفته صورت می گیرد. دو داروی مورد استفاده برای سقط دارویی، میفپریستون (mifepristone) و میزوپروستول (misoprostol) هستند.
- در جلسه اول که به پزشک مراجعه می کنید، بارداری باید با سونوگرافی بارداری تایید شده و سپس دارویی (میفپریستون) برای توقف بارداری تجویز می شود. مصرف این دارو باعث می شود جنین از دیواره رحم جدا شود.
- در مرحله دوم که در خانه انجام می شود، (۳۶ تا ۴۸ ساعت بعد) داروی دوم (میزوپروستول) را مصرف می کنید که باعث می شود انقباضات رحم شروع شود و بافت بارداری طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت شروع به بیرون آمدن کند. این مرحله ممکن است دردناک بوده و خونریزی زیادی داشته باشد اما معمولا با مسکن درد آن قابل کنترل است. این مرحله را در مکانی آرام و خصوصی که دسترسی آن به سرویس بهداشتی آسان است انجام بدهید. باید حداقل ۶ ساعت و احتمالا تا ۲۴ ساعت آنجا بمانید.
- مرحله سوم تایید موفقیت سقط پس از ۲۱ روز است.
بیشتر مطالعه کنید: علت عفونت ادراری در بارداری چیست؟
عوارض و خطرات سقط جنین دارویی
سقط جنین زود هنگام بسیار مطمئن تر و کم خطرتر از سقط بارداری های با سن بالاتر است. در کل خطر آسیب دیدن واژن یا رحم در این روش مطرح نیست.
احتمال عفونت پس از سقط دارویی بسیار کم است. به همین علت معمولا آنتی بیوتیک تجویز نمی شود.
در سقط های پیش از هفته چهاردهم بارداری، عوارض جدی مثل خونریزی شدید، صدمه دیدن رحم یا عفونت خون در ۱ مورد از هر ۱۰۰۰ نفر ممکن است دیده شود.
از هفته چهاردهم بارداری به بعد، ممکن است نیاز به عمل دیگری برای خارج کردن بخش هایی از بارداری که در رحم باقی مانده اند اتفاق بیفتد. احتمال این وضعیت ۱۳ مورد از هر ۱۰۰ نفر است. در این سن بارداری، عفونت رحم در تعداد کمی از زنان ممکن است رخ دهد بنابراین آنتی بیوتیک ممکن است توصیه شود.
بیشتر بخوانید: بارداری بعد از سقط جنین
سقط جنین دارویی برای چه کسانی مناسب نیست؟
اگر چه این گزینه برای بسیاری از افراد راحت تر است چون در خانه آن را انجام می دهند، اما برای همه مناسب نیست.
در موارد زیر سقط دارویی انجام ندهید:
- اختلالات خونی یا انعقادی دارید.
- اختلال یا بیماری کلیه دارید.
- بیماری کبدی دارید.
- دیابت دارید.
- در حال شیردهی هستید.
- بیماری مزمن شدید دارید.
- کم خونی شدید دارید.
- به هر یک از داروهای مورد استفاده در این روش، آلرژی دارید.
- در حال حاضر آی یو دی در رحم دارید.
- ممکن است بارداری نا به جا داشته باشید.
اگر سقط دارویی موفق نباشد چه می شود؟
در حدود ۵ درصد موارد که سقط ناموفق است، باید آماده کورتاژ شوید تا سقط تکمیل شود.
اگر سن بارداری ام را ندانم می توانم سقط دارویی انجام بدهم؟
اگر سن بارداری را نمی دانید اما تست بارداری تان مثبت شده است، باید بدانید که سقط دارویی تنها پس از ۵ هفتگی بارداری پیش از ۹ هفتگی بارداری انجام می شود و شمارش از اولین روز آخرین پریود می باشد. حتی اگر آزمایش بارداری بیبی چک مثبت بوده است باز هم ممکن است برای سقط دارویی خیلی زود باشد. در این زمینه باید با متخصص صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: علت پاره شدن کیسه آب در بارداری چیست؟
آیا سقط جنین بر سلامتی یا بارداری در آینده تاثیر می گذارد؟
انجام سقط جنین احتمال بیماری های بدنی یا روانی را افزایش نمی دهد. همچنین انجام این کار به خودی خود تاثیری هم بر بارداری در آینده ندارد مگر این که به شکل اشتباه و غیر اصولی صورت گرفته باشد. همچنین اگر دچار عفونت پس از سقط شوید و آن را درست درمان نکنید، احتمال بسیار کمی وجود دارد که بر بارداری آتی تان تاثیر بگذارد چرا که عفونت اگر گسترده شود می تواند به لوله های فالوپ و تخمدان ها برسد و بیماری التهابی لگن ایجاد کند. بیماری التهابی لگن ریسک نازایی و بارداری خارج از رحم را افزایش می دهد. با این حال به ندرت چنین وضعیتی پیش می آید و معمولا با مشاهده عفونت، فرد به پزشک مراجعه کرده و آن را کامل درمان می کند.
بسیاری از زنان می توانند بلافاصله پس از سقط، باردار شوند بنابراین حواستان باشد در صورتی که قصد بارداری ندارید حتما روش های جلوگیری از بارداری را بلافاصله پس از سقط شروع کنید.
