آبله مرغان (chicken pox) یک بیماری ویروسی است که به شکل بثورات جلدی و خارش های شدید و دردناک در روی پوست ظاهر می شود. متأسفانه این بیماری واگیردار است و می تواند در اثر زخم ها و تاول های پوستی از فرد بیمار به افراد سالم انتقال یابد. کودکان و بزرگ سالان و حتی نوزادان نیز در معرض ابتلا به ویروس آبله مرغان قرار دارند. آبله مرغان باعث خارش و بثورات تاول مانند و علائمی مانند تب و لرز، تشنج، سردرد و گلودرد در افراد می شود. بثورات ابتدا روی قفسه سینه، پشت و صورت ظاهر می شود و سپس در تمام بدن پخش می شود.
آبله مرغان، به ویژه در دوران بارداری، بزرگ سالان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (کاهش توانایی مبارزه با میکروب ها و بیماری) می تواند جدی باشد. بهترین راه برای پیشگیری از آبله مرغان تزریق واکسن این ویروس است. در این نوشته اطلاعاتی را در خصوص این بیماری در اختیار شما عزیزان قرار خواهیم داد، با ما همراه باشید.
آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان (واریسلا) یک عفونت ویروسی بسیار مسری است که در اثر ویروس واریسلا-زوستر (VZV) ایجاد می شود و به صورت تاول های خارش دار و پر از مایع روی پوست ظاهر می شود. این بیماری بسیار مسری است و می تواند ۹۰ درصد افرادی را که در نزدیکی بیمار و در تعامل با او قرار دارند درگیر کند. به خصوص در نوزادان، کودکان و زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می تواند بسیار جدی باشد. تاول های پوستی قرمزرنگ ابتدا روی سینه، پشت و صورت ظاهر می شود و سپس روی کل بدن پخش می شود. همه افرادی که تابه حال این بیماری را تجربه نکرده و واکسینه نشده باشند، اگر در معرض این ویروس قرار بگیرند، امکان ابتلا بسیار زیاد است.
موارد | توضیحات |
دلایل |
|
علائم |
|
درمان |
|
علائم بیماری آبله مرغان و مدت زمان خوب شدن
آبله مرغان اغلب بدون تاول های پوستی، با تب، سردرد، گلودرد یا درد معده شروع می شود. این علائم ممکن است برای چند روز طول بکشد و فرد مبتلا تب بالای ۳۸ درجه را تجربه کند. سپس تاول های پوستی قرمز و خارش دار معمولاً روی شکم یا پشت و صورت ظاهر می شود. تقریباً این تاول ها می تواند در هر جای دیگر بدن از جمله پوست سر، دهان، بازوها، پاها و دستگاه تناسلی پخش شود.
این تاول های قرمزرنگ به صورت برجستگی های قرمز کوچک که شبیه جوش ها یا نیش های حشرات هستند، شروع می شود. آن ها تقریباً در روز چهارم از ابتلا به ویروس ظاهر می شوند، سپس به تاول های دیواره نازک پر از مایعات تبدیل می شوند. دیوارهای تاول می شکند و زخم ها سرباز می کنند که در نهایت پوسته پوسته می شود تا زخم های قهوه ای خشک شود. شروع علائم آبله مرغان معمولاً از ۱۰ تا ۲۱ روز می تواند متغیر باشد. سایر علائم به صورت خستگی و تب و درد عمومی بدن خود را نشان می دهد.
در افراد سالمی که به این بیماری مبتلا می شوند، عوارض شایع نیست. علائم آبله مرغان معمولاً ۱ تا ۲ هفته طول می کشد. اگر فرد در طول این مدت استراحت کافی داشته باشد می تواند بعد از تقریباً سه هفته به زندگی عادی بازگردد. البته درصد درگیری و مدت زمان بهبودی در افراد مختلف با هم متفاوت است و به سن، سیستم ایمنی و سلامت عمومی بدن بیمار بستگی دارد. هنگامی که آبله مرغان گرفتید، ابتلای مجدد به آن غیرعادی است؛ زیرا بدن شما می تواند پس از ابتلا به آن ایمنی ایجاد کند، اما ویروس می تواند در مراحل بعدی زندگی فعال شود و باعث بیماری زونا شود.
علائم آبله مرغان در کودکان و نوجوانان
آبله مرغان در نوجوانان با علائم زیر ظاهر می شود:
- علائمی مانند سرماخوردگی نظیر آبریزش بینی و حتی سرفه و عطسه
- تاول های قرمز پوستی در سراسر بدن
- سردرد و خستگی
- تب و لرز
- حالت تهوع و استفراغ
- تشنج، تغییرات حسی و تغییر سطح آگاهی
شدت هر کدام از این علائم در افراد متفاوت است و سلامتی کلی بدن و وضعیت بیمار و شرایط جسمانی او در بهبودی بسیار مؤثر است، هرچند که کودکان و نوجوانان ویروس را به شکل ضعیف تری تجربه می کنند و امکان بهبودی آن ها از بزرگ سالان سریع تر اتفاق می افتد.
علائم بیماری در بزرگسالان
علائم آبله مرغان در بزرگ سالان در مقایسه با کودکان و نوجوانان شدیدتر است و معمولاً علائم در آن ها به شکل شدیدتر و خطرناک تری بروز می کند. حتی احتمال مرگ ومیر و بستری شدن در بزرگ سالان نسبت به کودکان در حدود ۲۵ درصد بیشتر است. سرگیجه، ضعف شدید بدن، تب بالای ۳۹ درجه، لرز، تپش قلب، سفتی و گرفتگی گردن و حالت تهوع و استفراغ می تواند به شکلی شدید در افراد بزرگ سال ظاهر شود.
معمولاً تفاوتی در علائم بزرگ سالان و کودکان وجود ندارد، فقط درصد ابتلا و درگیری در بزرگ سالان بیشتر و خطرناک تر است. این بیماری در بزرگ سالان حتی می تواند بخش های مختلف بدن مانند دست ها و پاها، چشم ها، سیستم ایمنی و چشم ها را نیز درگیر کند. این افراد به مراقبت و زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. علائم آبله مرغان در افراد بالای ۵۰ سال شدیدتر است و می تواند تبدیل به زونا شود.
عوامل ایجاد بیماری
آبله مرغان توسط ویروس واریسلا-زوستر (VZV) ایجاد می شود. علت ایجاد این بیماری انتقال آن از افراد مبتلا به آبله مرغان است. از دو روز قبل از شروع بثورات و تاول های پوستی تا زمانی که تمام تاول ها از بین بروند، امکان انتقال ویروس وجود دارد و باید در طی این دوره مراقبت های لازم صورت گیرد. دقت داشته باشید که ویروس آبله مرغان می تواند از طریق تماس دست با ضایعات از فردی به فرد دیگر منتقل شود. ویروس همچنین می تواند باعث بثورات پوستی دردناک به نام زونا (تب خال زوستر) شود.
عوارض ابتلا به آبله مرغان در بزرگسالان
به ندرت پیش می آید که آبله مرغان منجر به عوارض جدی شود. عفونت قفسه سینه یا ریه (پنومونی) شایع ترین عارضه است. از سایر عوارض آن می توان به ذات الریه، کمبود آب بدن، عفونت استخوان ها، مفصل، بافت های نرم، عفونت در جریان خون و مرگ یا سندرم در کودکان و نوجوانانی که آسپرین مصرف می کنند، نیز اشاره کرد.
سایر عوارض نادر هستند، اما می توانند شامل موارد زیر باشند:
مشکلات مربوط به کلیه ها یا مفاصل تحریک یا تورم در مغز (مانند آنسفالیت): هر سال حدود ۱ نفر براثر آبله مرغان جان خود را از دست می دهد که غالب افراد فوت شده از بین بزرگ سالان هستند. اگر بعد مدتی مشاهده کردید که تاول ها عفونی شده است، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا برای دریافت درمان های بیشتر برای شما اقدام شود. ممکن است زخم های ایجاد شده به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشند. تاول ها می توانند در برخی از انواع پوست جای زخم خفیف یا شدید ایجاد کند که این موضوع چندان خوشایند نیست.
مزایای بیماری آبله مرغان
مهمترین مزیتی که می توان برای بیماری آبله مرغان ذکر کرد این است که با یک بار ابتلا به این بیماری بدن در برابر آن ایمنی پیدا می کند و دیگر امکان ابتلا به آن برای افراد تقریباً صفر است. علاوه بر این بیماری آبله مرغان دارای واکسن است که با استفاده از آن در برابر این ویروس ایمنی پیدا می کنید.
آبله مرغان تا چند روز واگیر دارد؟
آبله مرغان از ۱ تا ۲ روز قبل از شروع بثورات تا پوسته پوسته تاول ها که معمولا ۵ تا ۶ روز بعد از شروع بثوراته مسری است.
به عبارت دیگر، فرد مبتلا به آبله مرغان می تواند بیماری را از زمان ظاهر شدن اولین بثورات تا پوشیده شدن تمام تاول ها منتقل کند. بهتره در این مدت از مکان های عمومی دور بمانید. همچنین باید تماس با افراد در معرض خطر، مانند نوزادان، زنان باردار و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف محدود کرد.
دوره نهفتگی آبله مرغان (زمان بین قرار گرفتن در معرض ویروس و شروع بثورات) ۱۰ تا ۲۱ روز است. در این مدت، فرد مبتلا حتی اگر علامتی هم نداشته باشد، ناقل بیماری ست.
آبله مرغان در حاملگی زنان
آبله مرغان در دوران بارداری می تواند بسیار خطرناک باشد؛ زیرا باعث ناهنجاری، رشد ضعیف یا مرده زایی می شود. اگر شما باردار هستید و فکر می کنید در معرض فردی مبتلا به آبله مرغان قرار گرفته اید، بهتر است که هر چه سریع تر با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید تا از طریق آزمایش خون برای بررسی اینکه آیا شما مصون هستید یا خیر، اقدام شود. اگر احتمال ابتلا شما بالا باشد، پزشک ممکن است برای شما تزریقی انجام دهد که می تواند از ابتلا به این ویروس جلوگیری کند یا شدت آن را کاهش دهد.
بهتر است که قبل از اقدام به بارداری برای دریافت واکسن آبله مرغان اقدام کنید؛ زیرا در دوران بارداری امکان دریافت آن را نخواهید داشت. سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری ضعیف تر است و امکان دریافت هر دارویی برای بانوان در این دوره فراهم نیست. آبله مرغان در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شدیدتر خواهد بود و طول مدت درمان و شدت درگیری بیشتر می شود.
راه های تشخیص
بیماری آبله مرغان معمولاً در مراحل ابتدایی از طریق لکه های کوچک قرمز یا صورتی بر روی نقاط مختلف بدن قابل تشخیص است. این لکه های قرمز حتی داخل دهان و اطراف اندام تناسلی نیز ظاهر می شود که حدوداً به ۲۵۰ تا ۵۰۰ لکه می رسند. بعد از گذشت چند روز به تدریج لکه ها تبدیل به تاول می شوند و خارش بسیار شدیدی را ایجاد می کنند که دردناک است.
با دیدن چه علائمی از آبله مرغان به دکتر مراجعه کنیم؟
اصولا آبله مرغان یک بیماری خفیف دوران کودکی است، اما در برخی موارد عوارض جدی تری ایجاد خواهد کرد.
اگر در شما یا فرزندتان علائم زیر مشاهده شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا (۳۸.۹ درجه سانتیگراد یا بالاتر): تب بالاتر از حد نرمال می تواند نشان دهنده ی عفونت ثانویه باشد.
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس: تنگی نفس می تواند نشانه دهنده ی ذات الریه و یا سایر مشکلات تنفسی باشد.
- گیجی یا خواب آلودگی: که ممکنه نشانه دهنده ی التهاب مغز (انسفالیت) باشد.
- درد شدید شکم،اسهال خونی یا استفراغ: در صورت حاد شدن ممکنه نشانه ی مشکلات کبدی باشد.
- بثورات پوستی که بدتر می شوند: بدتر شدن بثورات پوستی به جای بهبود یافتن، نشانه عفونت ثانویه می باشد.
- درد عضلانی شدید یا ضعف: درد و ضعف شدید عضلات، نشانه میوزیت (التهاب عضلات) می باشد.
- تشنج: تشنج به همراه افزایش دمای بدن می تواند نشانه انسفالیت باشد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
علاوه بر علائم ذکر شده، اگر فرد مبتلا به آبله مرغان در یکی از دسته های زیر قرار گیرد، باید در صورت مشاهده هر گونه علائمی به پزشک مراجعه کند:
- نوزادان: نوزادان زیر ۱ ماه در معرض خطر بیشتری برای عوارض جدی آبله مرغان هستند.
- زنان باردار: در دوران بارداری، آبله مرغان می تواند خطر سقط جنین، زایمان زودرس و نقص مادرزادی را افزایش دهد.
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف: افراد مبتلا به بیماری های خاص( سرطان یا HIV) در معرض خطر بیشتری برای عوارض جدی آبله مرغان هستند.
در صورت داشتن هر نگرانی و یا سوالی در مورد آبله مرغان، لطفاً با پزشک خود صحبت کنید و درمان خود را به تعلیق نیندازید.
بیشتر بدانید: راه های درمان پوسته پوسته شدن بعد از آبله مرغان چیست
در نهایت تاول ها می ترکند و بعد از حدود ۵ روز پوسته پوسته می شوند و شکل آن ها تغییر می کند. در مراحل اولیه می توان برای تشخیص دقیق تر بیماری از طریق آزمایش خون اقدام کرد.
پیشگیری از بیماری آبله مرغان و زونا
در هر بیماری ویروسی که از طریق تماس با افراد بیمار اتفاق می افتد، بهتر است که از تماس مستقیم با افراد مبتلا به ویروس آبله مرغان خودداری شود. بهترین کار این است که از افراد بیمار دوری کنید. هرچند که امکان پیشگیری مادام العمر در برابر آبله مرغان وجود ندارد. واکسن آبله مرغان برای کسانی که در معرض خطر بالای ابتلا به این ویروس هستند، توصیه می شود. با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید. اگر در دوره بارداری قرار دارید یا حساسیت شدید به واکسن یا ترکیبات آن داشته باشید و یا وضعیت ایمنی ضعیف دارید، دریافت واکسن آبله مرغان برای شما مناسب نیست.
درمان سریع آبله مرغان
در خانه ماندن و استراحت اولین راه بهبودی و درمان این بیماری است؛ زیرا این عارضه از ۱ تا ۲ روز قبل از ظاهر شدن تاول ها، مسری است و می تواند باعث ابتلای دیگران شود. دست های خود را مرتب بشویید و از خراشیدن تاول ها جلوگیری کنید. مراقبت از خود در منزل در اکثر افراد مبتلا می تواند روند درمان را سرعت ببخشد. بهتر است تا دوره درمان کامل نشده است، از منزل خارج نشوید. پزشکان از داروی آسیکلوییر برای درمان بیماری آبله مرغان استفاده می کنند.
روش های درمان خانگی
شما می توانید با روش های خانگی و چند راه حل ساده به کاهش علائم و درمان سریع تر بیماری آبله مرغان کمک کنید. در چند روز اول هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار حمام ولرم بگیرید و یک قاشق غذاخوری جوش شیرین، نشاسته ذرت یا بلغور جو دوسر را به آب اضافه کنید. توصیه می شود که در طول این دوره از صابون استفاده نکنید؛ زیرا می تواند پوست را خشک کند. برای کمک به تسکین خارش، از یک کرم مرطوب کننده یا نرم کننده استفاده کنید. لوسیون کالامین توصیه نمی شود زیرا ممکن است پوست را خشک کند.
یک کیسه یخ پوشانده شده با حوله یا دستمال را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی مناطق خارش دار قرار دهید. بهتر است که برای این کار از حوله شخصی استفاده کنید. اگر خارش شدید است یا خوابیدن را سخت می کند، آنتی هیستامین مصرف کنید. ناخن های خود را کوتاه کنید و دست های خود را مرتب بشویید. در طول دوره درمان بدن را هیدراته نگه دارید. آب و مایعات برای فرد مبتلا به بیماری آبله مرغان بسیار مفید است.
برای اطلاعات بیشتر: رژیم غذایی آبله مرغان
استفاده از عسل می تواند برای بهبود زخم ها مفید باشد، شما می توانید از این ماده غذایی در نواحی دردناک تاول ها برای کاهش درد و تحریک پذیری پوست استفاده کنند؛ زیرا عسل خاصیت ضدویروسی دارد. یکی دیگر از درمان های خانگی پرطرفدار برای درمان آبله مرغان استفاده از جو دوسر است؛ زیرا این ماده غذایی می تواند در رفع درد و خارش های ناشی از تاول ها بسیار مفید باشد. برای این کار می توانید که جو دوسر را به همراه مقداری شیر و آب بپزید که حالت نرم و خمیری به خود بگیرد و سپس به همراه عسل برای وعده صبحانه میل کنید. تمامی مواد غذایی که طبع خنک دارند، می توان برای کاهش عوارض آبله مرغان استفاده کرد.
پماد برای آبله مرغان بزرگسالان
خارش های پوستی و زخم های بیماری آبله مرغان یکی از آزاردهنده ترین تأثیرات بیماری است. استفاده از کرم های آب رسان و مرطوب نگه داشتن پوست می تواند به بهبود سریع تر زخم ها کمک کند. پماد کالامین یکی از رایج ترین داروها برای استفاده در بیماری آبله مرغان است، بهتر است در مصرف آن افراط نکنید؛ زیرا باعث خشکی پوست می شود.
پماد کالاندولا برای رفع التهابات پوستی تجویز می شود و می تواند در کاهش درد و التهاب تاول های پوستی برای شما مفید باشد. پماد هیدروکورتیزون برای رفع سوزش و خارش پوست به شکل پماد یا لوسیون در داروخانه ها موجود است. پماد آلفا، پماد زینک اکساید و پماد تتراسایکلین هر کدام می تواند در رفع خارش و التهابات پوستی به بیمار کمک کند.
نتیجه گیری
آبله مرغان یک بیماری ویروسی است که در سه مرحله بروز پیدا می کند؛ در ابتدا لکه های قرمز رنگی پوست را احاطه می کنند و در مرحله بعد تبدیل به تاول های پر از مایع می شوند و در مرحله سوم پوسته پوسته و به تدریج از بین می روند. روند ظاهر شدن و درمان آن می تواند در افراد متفاوت باشد. کودکان، بزرگ سالان و نوزادان هر کدام به شکل متفاوت این بیماری را سپری می کنند و معمولاً شدت آن در بزرگ سالان بیشتر است و به درمان های جدی تر نیاز دارد. آبله مرغان مانند هر بیماری ویروسی دیگر دارای دوره درمانی است که بین ۱۰ تا ۲۱ روز طول می کشد.
استراحت و مصرف مواد مقوی و تغذیه سالم می تواند به روند درمان و بهبودی در این افراد کمک می کند. استفاده از داروها، پمادهای موضعی و درمان خانگی در کنار هم می تواند از شدت درد و خارش های شدیدی که در اثر تاول های پوستی ایجاد شده است بکاهد. این بیماری از طریق تماس پوستی به دیگران منتقل می شود و افراد مبتلا باید فاصله خود را با دیگران حفظ کنند. آبله مرغان دارای واکسن است و با تزریق آن می توان تا حد زیادی از ابتلا به آن پیشگیری کرد.