زانوها یکی از مهم ترین ارکان های حرکتی پا هستند که در صورت آسیب و یا بیماری در راه رفتن مشکلات جدی ایجاد خواهد شد. این آسیب ها و بیماری ها ممکن است به علت کارکرد بیش از حد، مشکلات مادرزادی و اکتسابی، تحمل فشار زیاد و ضربه رخ دهد. یکی از شایع ترین مشکلات زانو، آرتروز زانو بوده که می تواند به طور مستقیم تاثیر زیادی در کیفیت زندگی فرد بگذارد. در این مقاله می خواهیم آرتروز زانو و درمان آن را بررسی کنیم، با ما همراه باشید.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز یا استئوآرتریت زانو زمانی رخ می دهد که بافت غضروفی بین مفاصل شروع به فرسایش و تخریب می کند. با فرسایش و تحلیل رفتن غضروف ها، استخوان ها به هم نزدیک شده و شروع به سایش و مالیدن روی هم می کنند و باعث درد، التهاب و تورم می شوند.
علت آرتروز زانو
آرتروز مفصل زانو می تواند به دلایل زیادی ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
- ممکن است زانو در گذشته آسیب دیده باشد.
- عضلات زانو دچار کشیدگی شده باشد.
- به دفعات زیاد در طول سال ها به علت کار زیاد، فشار بیش از حد به زانو وارد شده باشد.
- آسیب هایی مثل شکستگی زانو و کشیدگی و پارگی لیگامنت ها موجب تحلیل رفتن بافت غضروفی درون زانو می شود.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ممکن است علت باشد.
- اضافه وزن و چاقی می تواند باعث افزایش فشار به زانو شده و رابطه مستقیمی با ابتلا به این بیماری داشته باشد.
- افزایش سن: این بیماری در همه سنین ممکن است رخ دهد اما معمولا افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می کند.
- وجود بیماری نقرس می تواند علاوه بر انگشت شست پا، سایر مفاصل بدن مانند زانوها، پاها، مچ پا و ستون فقرات را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
علائم آرتروز زانو
اصلی ترین و شایع ترین علائم شامل موارد زیر است:
- درد: به خصوص هنگام حرکت دادن زانو (خم و صاف کردن) رخ می دهد که در پایان روز درد شدیدتر شده و با استراحت رو به کاهش می رود.
- تورم: ورم زانو به علت تجمع مایع اضافی در مفصل یا رشد استخوانی به نام استئوفیت است که بر اثر تجزیه غضروف بروز پیدا می کند.
- احساس گرما: ممکن است در پوست روی زانو به خصوص در پایان روز گرمایی احساس شود.
- خشکی و سفتی زانو: بعد از استراحت و یک دوره عدم تحرک، به ویژه اول صبح زانو دچار خشکی شده که با کمی حرکت دادن بهتر می شود.
- ایجاد سرو صدا: در هنگام خم و صاف شدن از زانو صداهایی به گوش می رسد که به کرپیتوس معروف است.
- خالی کردن زانو: به علت ضعف ساق پا و عضلات زانو رخ می دهد.
- محدودیت حرکتی: فرد نمی تواند به راحتی زانو را به حرکت درآورد.
- احساس درد هنگام فشار دادن زانو
در موارد حادتر آرتروز زانو، بیمار ممکن است از شدت درد، نیمه شب از خواب بیدار شود. در برخی افراد تغییر آب و هوا ( به خصوص هوای مرطوب و نواحی کم فشار ) باعث بدتر شدن درد می شود. چرا که ریشه های عصبی موجود در کپسول مفصلی به تغییر فشار جوی حساس بوده و احساس درد را بیش تر نشان می دهند.
نحوه تشخیص
پزشک در ابتدا با پرسش سوال هایی از بیمار، راجع به علائم و شدت دردها و زمان بروز این علائم شروع می کند. سپس طریقه راه رفتن بیمار، حرکات زانو، صداهای ایجاد شده هنگام حرکت دادن، اندازه استخوان زانو و میزان گرمای زانو را معاینه و بررسی می کند. با توجه به جمع آوری این اطلاعات، ممکن است آزمایشات و تصویر برداری هایی را تجویز کند که شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون: برای بررسی وجود بیماری های التهابی مثل روماتیسم
- رادیوگرافی: برای بررسی آسیب دیدگی، فاصله مفاصل، تغییر شکل استخوان و ضخامت آن ها و تشخیص استخوان های زائد
- ام آر آی: برای بررسی غضروف ها، رباط ها و تاندون های زانو
- نمونه برداری مایع مفصلی: برای بررسی التهابات مفصلی و تشخیص بیماری های مفصلی مثل عفونت مفصلی و نقرس
بیشتر بخوانید: آرتروز چیست؟
درمان
پزشک با توجه به علائم و شدت بیماری، ممکن است درمان های مختلفی را تجویز کند که شامل دو بخش درمان پزشکی و درمان خانگی است:
درمان خانگی
درمان های خانگی که در تسکین و درمان آرتروز زانو موثر هستند، شامل موارد زیر است:
- استفاده از کمپرس گرم و کمپرس سرد: گرما می تواند در کاهش سفتی محل آسیب دیده موثر باشد و آن را تسکین دهد. هم چنین سرما باعث کاهش درد و تورم می شود. حتما دقت کنید که پد حرارتی یا کیسه یخ را با حوله بپوشانید که باعث سوختگی و آسیب به محل نشود.
- استفاده از یک وسیله کمکی: شما می توانید با استفاده از عصا یا واکر به کاهش مقدار وزن و فشاری که به زانو وارد می شود، کمک کنید. عصا را با دست مخالف زانوی دردناک بگیرید تا اثر آن بیش تر شود.
- کاهش وزن: کنترل و کاهش وزن می تواند به طور مستقیم در درمان موثر باشد.
- استفاده از داروهای تسکین دهنده: برخی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، و آسپرین و کرم های موضعی می توانند در کاهش درد و تورم موثر واقع شوند. اما توجه داشته باشید مصرف طولانی مدت آن ها می تواند ناراحتی معده، مشکلات قلبی، خونریزی و آسیب به کبد و کلیه را همراه داشته باشد.
- تغییر رژیم غذایی: مصرف مواد غذایی و مکمل های تغذیه ای که دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی هستند، می توانند موثر باشند. مثل: ماهی هایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، غلات سبوس دار، میوه ها (آووکادو، زغال اخته، توت فرنگی، تمشک و انگورهای تازه قرمز و سیاه، سبزیجات فیبر دار، سویا، زیتون و روغن زیتون، زرد چوبه، زنجیبل و …
- ورزش: فعالیت ها و ورزش های سبک مثل پیاده روی یا شنا می توانند به بهبود درد ها کمک کنند. ورزش به افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات کمک شایانی می کند. شنا کردن و حالت غوطه ور بودن در آب، فشار را از روی مفاصل برداشته و در تسکین درد و التهاب نیز موثر خواهد بود.
درمان پزشکی
اگر درمان های خانگی موثر نباشد و شدت بیماری و علائم بیش تر تشخیص داده شود، مراحل زیر ممکن است تجویز شوند:
- دارو درمانی و استفاده از غضروف سازها: شامل تجویز داروهای کورتیکواستروئید ها (ضدالتهاب بسیار قوی) و داروهای تقویت مفاصل (مانند گلوکز آمین و کوندراتین) می شود.
- تزریق استروئید در مفصل زانو: برای کاهش التهابات
- فیزیوتراپی: برای بهبود انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی در مفصل، تمرینات و تکنیک هایی استفاده می شود.
- تزریق ژل به زانو: در این روش در طی سه هفته، سه بار ماده ای حاوی اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق شده تا موجب کاهش اصطحکاک و سایش مفصلی شود.
- عمل جراحی: اگر هیچ یک از راه ها جواب نداد و بیماری شدت بیش تری داشت، ممکن است پزشک جراحی را تجویز کند و با تعویض مفصل زانو، این بیماری را درمان کند.
بیشتر بخوانید: آیا آرتروز گردن درمان می شود؟
جمع بندی
آرتروز زانو یکی از بیماری های شایع مفصلی بوده که در هر سنی و به خصوص در سنین بالای ۵۰ سال رخ می دهد و با دردهای شدید، التهابات و تورم همراه است. با مشاهده هریک از علائم این بیماری، حتما به پزشک مراجعه کرده تا درمان و کنترل بیماری آغاز شود. از آن جایی که زانو یکی از اندام های اصلی در حرکت است، عدم درمان و کنترل این بیماری می تواند مشکلاتی در راه رفتن و کاهش دامنه حرکتی را به همراه داشته باشد.
شما می توانید به راحتی با مراجعه به سایت دکتر آسپرین، پزشک متخصص را پیدا کرده و درباره علائم و درمان با او مشورت کنید.
