حتما تا به امروز از اطرفیان مسن خود شنیده اید که به بیماری آرتروز مبتلا شده اند و از دردهای بسیاری رنج می برند. این بیماری اغلب در افراد مسن رخ می دهد اما ممکن است هر بزرگسالی، در هر سنی به آن مبتلا شود. شاید بپرسید که اصلا بیماری آرتروز چیست و به چه علت فرد به آن دچار می شود، در این مقاله با دکتر آسپرین همراه باشید تا به پاسخ همه سوال های خود برسید.
آرتروز چیست؟
آرتروز (OA) یکی از شایع ترین بیماری های مزمن و حاد مفاصل بوده که به نام های استئوآرتریت و آرتریت دژنراتیو نیز شناخته می شود. این بیماری مفصل ها را که محل تلاقی دو استخوان هستند، درگیر کرده و غصروف ها را که به عنوان بافت محافظتی انتهای استخوان عمل می کنند، تجزیه می کند. از بین رفتن غضروف ها باعث ساییدگی استخوان ها شده و درد و سفتی در آن ناحیه را به همراه خواهد داشت.
این بیماری می تواند هر مفصلی در نواحی مختلفی از بدن را درگیر کند اما معمولا در دست ها، انگشتان دست، زانوها، باسن، شانه ها و ستون فقرات (گردن یا پایین کمر) رخ می دهد.
علائم آرتروز
از بین رفتن و ساییدگی استخوان می تواند علائم دردناک و شدیدی را به همراه داشته باشد. این علائم شامل موارد زیر است:
- درد در مفاصل
- التهاب و سفتی مفاصل
- کاهش دامنه حرکتی و از بین رفتن انعطاف پذیری
- احساس درد در زمان فشار دادن آن ناحیه
- ایجاد صداهایی مثل ترکیدن و یا تق تق کردن در زمان حرکت دادن مفصل
- ایجاد خارها و یا توده های استخوانی که دردی به همراه ندارند.
- شدت یافتن درد و تورم بیش تر با پیشرفت بیماری
در صورت مشاهده هر یک از این علائم و داشتن سابقه خانوادگی، حتما به پزشک مراجعه کرده و این علائم را نادیده نگیرید. شما می توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین، با یکی از پزشکان متخصص مشورت کنید.
علت بیماری آرتروز
همان طور که در بالا اشاره کردیم، آرتروز به علت از بین رفتن غضروف باعث ساییدگی دو استخوان می شود. عواملی که باعث ایجاد این آسیب می شوند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- افزایش سن (استفاده بیش تر از مفاصل)
- وضعیت بدنی ضعیف
- چاقی
- آسیب های قبلی (مثل در رفتگی مفاصل، آسیب های رباطی و پارگی غضروف)
- بیماری های مفصلی
چه کسانی در معرض خطر بیش تری هستند؟
برخی عوامل خطر وجود دارند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:
- سابقه خانوادگی (به خصوص پدر و مادر یا خواهر و برادر)
- سن
- جنسیت (این بیماری در زنان بیش تر از مردان مشاهده شده است.)
- سابقه آسیب دیدگی های قبلی
- استفاده بیش از اندازه از مفاصل به علت شغل و یا کار سنگین
- چاقی و اضافه وزن
- داشتن بیماری که باعث تاثیر در مفاصل شود. (مثل دیابت یا روماتیسم)
- یائسگی
انواع آرتروز
همان طور که پیش تر گفتیم، آرتروز می تواند اندام های مختلفی را تحت تاثیر قرار دهد اما در اندام های زیر شایع تر است:
- آرتروز دست
آرتروز ممکن است یک یا چند نواحی از دست را درگیر کند (مثل مچ دست، نوک انگشتان، مفصل اتصال انگشت شست و مچ دست، انگشت وسط هر دست). این درگیری خود را با درد، سفتی، تورم، قرمزی، مشکل در حرکت دادن، کاهش دامنه حرکتی، ایجاد صدا در زمان حرکت دادن و ضعف نشان می دهد.
این بیماری، زنان را با توجه به استفاده بیش از حد از دستان برای انجام کارهای روزمره، بیش تر از مردان درگیر می کند. با تغییر سبک زندگی و در برخی موارد با جراحی ، می توان این بیماری را درمان کرد.
- آرتروز مفصل ران
در این نوع، آرتروز می تواند هر دو لگن و یا یکی از آن ها را درگیر کند و باعث تحلیل رفتن تدریجی مفصل ران شود. در اکثر افراد این بیماری با دارو، فیزیوتراپی و ورزش کنترل می شود اما در صورت تشدید بیماری، ممکن است جراحی تجویز شود.
- آرتروز ستون فقرات
آرتروز ستون فقرات مفاصل وجهی در پایین کمر و باسن را درگیر می کند و کمر درد می تواند یکی از علائم آن باشد. این نوع آرتروز در زنان بیش تر از مردان بوده و سن، اضافه وزن، مشاغل سنگین، نحوه نشستن نامناسب و ضربه به ستون فقرات می توانند از علل ایجاد آن باشند.
این نوع می تواند با علائم مختلف و با شدت درد متفاوت رخ دهد. مثل: ضعف، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها یا پاها، سفتی یا حساسیت به لمس در مفاصل پشت و کاهش دامنه حرکت.
در صورت نادیده گرفتن این علائم و عدم درمان، این بیماری پیشرفت کرده و می تواند علائم شدید تر و ناتوانی را نیز به همراه داشته باشد.
در صورت آسیب به ستون فقرات گردنی که دارای مفاصل وجهی است، غضروف های اطراف مفاصل شروع به تجزیه و تخریب می شوند و باعث آرتروز گردن خواهد شد. سن یکی از دلایل اصلی این بیماری است و بیش تر در افراد بالای ۶۰ سال دیده می شود.
آرتروز گردن ممکن است علائمی را نشان ندهد اما در صورت وجود علائم با توجه به خفیف یا شدید بودن، ممکن است، سفتی در گردن، ضعف عضلانی، درد در تیغه شانه، پایین بازو یا انگشتان، سردرد در پشت سر و سوزن سوزن شدن یا بی حسی در بازوها یا پاها را به همراه داشته باشد. در موارد شدید تر علائم جدی تری مثل از دست دادن کنترل روده یا از دست دادن تعادل ممکن است بروز پیدا کند.
این آرتروز بیش تر با نام استئوآرتریت و استئوآرتروز معروف است که باعث تخریب مفاصل زانو شده و با درد و محدودیت های حرکتی همراه است. آرتروز زانو می تواند هر دور زانو و یا یکی را درگیر کند.
آرتروز زانو در زنان بیش تر از مردان رخ می دهد و ژنتیک، سن، آسیب دیدگی و فعالیت های سنگین ورزشی می تواند علت آن نیز باشد. این بیماری با توجه به پیشرفت و مرحله آن درمان و کنترل می شود.
تشخیص آرتروز
آرتروز به علت کند بودن روند پیشرفت، ممکن است تا زمانی که علائم بسیار شدید و یا ناتوان کننده از خود نشان ندهد، نتوان آن را تشخیص داد. این بیماری ممکن است در مراحل اولیه اتفاقی و در حین معاینه پزشک به علت شکستگی و یا تصادف تشخیص داده شود. با استفاده از موراد زیر می توان این بیماری را تشخیص داد:
- سی تی اسکن (CT)
- ام آر آی (MRI)
- تست تصویر برداری با امواج رادیویی و میدان مغناطیسی برای دریافت تصاویری از استخوان و بافت نرم
- آزمایش های تشخیصی مثل آزمایش خون برای رد سایر بیماری هایی مثل روماتیسم و دیابت
- آزمایش مایع مفصلی (سینوویال) برای تعیین نقرس یا عفونت
اطلاعات بیشتر : استفاده از رادیولوژی در درمان بیماریها
تشخیص ضایعات مفصل با ام آر آی
بیماران که مبتلا به آرتروز هستند، می توانند امیدوار باشند که با پیدایش دستگاه جدید ام آر ای به تشخیص قطعی دست یابند. دستگاه جدید تصاویر همساز مغناطیسی، پزشکان را قادر می سازد بدون استفاده از اشعه ایکس تمام ضایعات مفصل را تشخیص دهند. اساس دستگاه ام آر آی نیروی مغناطیسی قدرتمندی است که هفت هزار مرتبه از حوزه مغناطیسی زمین نیرومندتر است.
بیمار روی تخت روان می خوابد و به راحتی به مرکز ماشین رانده می شود. با توجه به نوع درخواست به مدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه حوزه مغناطیسی نامرئی علایمی از بافت های بیمار را به کامپیوتر می فرستد و کامپیوتر علایم فرستاد شده از تمام مقاطع مفصل را تبدیل به تصاویر روشن نموده، روی صفحه ای ثبت می کنند و متخصصین آن را مانند فیلم اشعه ایکس تعبیر می کنند.
بر خلاف اشعه ایکس که فقط می تواند تفاوت بین استخوان و بافت های نرم را نشان دهد. ام آر ای به وضوح تمام بافت ها را به طور قابل توجهی تشریح می کند برای مثال یک آزمایش ام آر ای زانو تمام تاندون ها غضروف ها رگ های خونی و غشای مفصل را نشان می دهد.
علاوه بر آن ام آر ای بدون درد و بدون هیچ گونه عارضه ای تصاویر را ثبت می کند باید توجه داشت که بیمار نباید همراه خود وسایل فلزی داشته باشد. بیمارانی که دارای مفصل مصنوعی یا دریچه مصنوعی قلب هستند نمی توانند از ام آر ای استفاده کنند.
با این دستگاه پزشک متخصص بهتر از آرتروسکوپی می تواند داخل زانو را ببیند و بدون آن که نیازی به برش داشته باشد مقاطع زنده تمام زانو را با تصویر نشان می دهد و به طور خارق العاده ای مفید و قابل تشخیص است.
درمان آرتروز
با توجه به شدت علائم و محل ایجاد بیماری، پزشک از درمان های مختلفی ممکن است استفاده کند. این درمان ها شامل موارد زیر هستند:
- تغییر سبک زندگی
- درمان های خانگی (برای تسکین درد، سفتی و تورم)
- داروها: ممکن است با توجه به شرایط بیماری و علائم، مسکن های خوراکی، مسکن های موضعی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد افسردگی تجویز شود.
- کنترل وزن: اضافه وزن باعث ایجاد فشار به مفاصل شده و درد را افزایش می دهد.
- خواب کافی: استراحت دادن به مفاصل، تورم و التهاب را کاهش می دهد.
- گرما و سرما درمانی: کمپرس گرم و سرد می تواند به تسکین درد و سفتی عضلات کمک شایانی کند.
- ورزش: ورزش عضلات اطراف مفاصل را قوی تر کرده و به کاهش سفتی و افزایش انعطاف پذیری مفاصل کمک می کند.
درمان های خانگی برای آرتروز
برخی درمان های خانگی و استفاده از مکمل ها می توانند علائمی مانند التهاب و درد را تسکین داده و به درمان نیز کمک کنند. این موارد عبارتند از:
- مصرف مواد غذایی که شامل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی باشند. مثل: روغن ماهی، زنجبیل، چای سبز، میوه ها و سبزیجات
- مصرف مکمل های تغذیه ای که شامل ویتامین C، ویتامین D، بتاکاروتن و اسیدهای چرب امگا ۳ باشند.
- طب سوزنی
- فیزیوتراپی
- ماساژ درمانی
- استفاده از حمام نمک اپسوم
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم
عوارض آرتروز
نادیده گرفتن و عدم درمان و کنترل بیماری آرتروز، علاوه بر آسیب های فیزیکی، می تواند آسیب های عاطفی را نیز به همراه داشته باشد. عوارض این بیماری شامل موارد زیر است:
- در نتیجه داشتن درد یا محدودیت حرکتی، فرد دچار اضافه وزن می شود.
- خواب ضعیف و بی کیفیت
- همارتروز یا خونریزی در نزدیکی مفاصل
- استئونکروز یا مرگ استخوان
- فرسایش رباط ها و تاندون ها
- شکستگی خط مو یا استرس (ترک های ریز روی استخوان)
- عوارض عاطفی مثل اضطراب و افسردگی به علت از دست دادن عملکرد اندام ها
تفاوت آرتروز با روماتیسم
این دو بیماری دارای علائم مشابهی هستند اما شرایط و علت آن ها متفاوت است. آرتروز به علت درگیر شدن مفاصل و از بین رفتن غضروف ها و ساییدگی استخوان ها رخ داده و با گذشت زمان و استفاده بیش از حد از آن مفصل، شدت بیماری زیاد می شود. اما روماتیسم یک بیماری التهابی و خود ایمنی است که به علت حمله آنتی بادی ها به بافت های سالم بدن، باعث تجمع مایع در مفصل و ایجاد التهاب، تورم و درد در مفاصل می شود.
جمع بندی
بیماری آرتروز یک بیماری مزمن بوده که غصروف مفصلی را تحت تاثیر قرار می دهد، باعث تخریب آن شده و به استخوان ها آسیب می رساند. این بیماری درمان قطعی ندارد اما با استفاده از برخی راه های درمانی می توان آن را کنترل و به تسکین دردها کمک کرد. به هیچ عنوان این بیماری را نادیده نگیرید و در صورت مشاهده هر یک از علائم به پزشک مراجعه کنید. شما می توانید به راحتی با یکی از پزشکان دکتر آسپرین ملاقات کرده و درمان و کنترل بیماری را شروع کنید.
