آزمایشات استخدامی، جزء مراحل اساسی جذب نیروهای انسانی در سازمان ها است. این آزمون ها با هدف ارزیابی مهارت ها و توانمندی های افراد، از اهمیت ویژه ای در تصمیم گیری های استخدامی برخوردارند.
در این مقاله، نقش آزمایشات استخدامی در بهبود عملکرد سازمانی و نکات مهم مرتبط با این فرآیند بررسی می شود. همچنین، چالش ها و فرصت های مرتبط با این آزمون ها مورد بحث قرار می گیرد تا بهترین استراتژی ها برای جذب و انتخاب نیروهای باکیفیت را مشخص کند.
معاینات بدو استخدام شامل چیست؟
معاینات بدو استخدام ممکن است بسته به نوع شغل و نیازهای خاص هر سازمان متغیر باشند. در مورد معاینات بدو استخدام موارد زیر معمولا جزء آنها هستند:
- تست بینایی سنجی (اپتومتری)
- تست شنوایی سنجی (ادیومتری)
- تست تنفس (اسپیرومتری)
- نوار قلب
- معاینه توسط متخصص طب کار
این معاینات تنها نمونه ای از معاینات بدو استخدام هستند و ممکن است معاینات دیگر نیز در برنامه های مختلف وجود داشته باشد. همچنین، حقوق و قوانین مربوط به معاینات بدو استخدام ممکن است در هر منطقه متفاوت باشد.
هدف از انجام آزمایشات بدو استخدام
اهداف معاینات بدو استخدام در طب کار عبارتند از:
- ارزیابی جامع وضعیت سلامت فیزیکی و روحی فرد به منظور اطمینان از صلاحیت وی برای شغل مورد نظر.
- تعیین میزان توانمندی ها و صلاحیت های فرد به منظور انتخاب شغلی که با ویژگی های او سازگار است.
- جمع آوری اطلاعات پایه برای مقایسه و پیگیری وضعیت سلامت شاغل در معاینات ادواری.
- ایجاد پرونده پزشکی جهت نگهداری اطلاعات بهداشتی و پزشکی فرد، که در صورت نیاز به مراجع قانونی ارائه می شود.
- تشخیص استعدادها، مهارت ها، و قابلیت های فرد به منظور استفاده بهینه از نیروی انسانی در شغل مورد نظر.
- شناسایی زوهنگام بیماری ها و ارائه توصیه ها برای پیشگیری و درمان بهتر با هدف حفظ سلامت شاغل.
- اتخاذ تدابیر پیشگیرانه جهت حفظ و ارتقاء سلامت دیگر افراد شاغل.
- شناسایی بیماری ها، تاریخچه پزشکی، و نواقص پیشین فرد و ثبت در پرونده پزشکی.
- کشف بیماری های سرایت کننده در محیط کار و جلوگیری از پخش آنها.
- تعیین لزوم دفعات و فاصله های معاینات بعدی در طب کار بر اساس وضعیت سلامتی فرد و نوع شغل او.
- برای اثبات اثرات احتمالی ناخوشایند کار بر سلامت، انجام معاینات دوره ای، نگهداری پرونده پزشکی، پایش محیط کار، تحلیل علمی و آموزش ضروری است تا در صورت ادعای خسارت، شواهد و اطلاعات کامل فراهم شده باشند.
- بعضی از بیماری های ناشی از نوع شغل مانند برخی انواع سرطان ها، معمولا در زمان شروع علائم قابل تشخیص نیستند و اکثراً به علت غیرقابل درمان بودن با صرف هزینه های زیاد همراه هستند. با انجام معاینات دوره ای و گاهی با یک آزمایش ساده و کم هزینه، ممکن است این بیماری ها را زودتر تشخیص داد و از پیشرفت آنها جلوگیری کرد.
مراحل انجام معاینات استخدامی چگونه است؟
مراحل انجام آزمایشات استخدامی ممکن است بستگی به نوع شغل، صنعت، و قوانین محلی داشته باشد. با این حال در بسیاری از موارد مراحل انجام معاینات استخدامی شامل موارد زیر می شود:
۱- پذیرش فرد:
در مرحله پذیرش فرد، کارشناس بهداشت حرفه ای با مصاحبه و جمع آوری اطلاعات، اطلاعات فردی و سوابق شغلی را بررسی کرده و عوامل زیان آور شغلی را تشخیص می دهد. سپس نظر خود را درباره صلاحیت فرد برای محیط کار و پیشنهادات حفظ سلامت شغلی او اعلام می کند و این نظر را با امضاء و مهر خود تایید می کند. این اطلاعات سازمان را در فرآیند استخدام و معاینات پزشکی بعدی یاری می کند.
۲- معاینات پزشک متخصص طب کار:
در مرحله معاینات پزشکی استخدام پزشک متخصص طب کار با استفاده از پرسشنامه معاینات شغلی، مصاحبه با فرد، و شرح حال جامع از وضعیت ارگانهای مختلف، به ارزیابی صحت فیزیکی و سلامت عمومی فرد می پردازد. پس از جمع آوری اطلاعات، پزشک نظر خود را اعلام و توصیه های لازم برای حفظ سلامت در محیط کار را ارائه می دهد. این مرحله برای اطمینان از صلاحیت فیزیکی فرد برای شغل مرتبط و پیشگیری از خطرات محیط کاری اهمیت دارد.
۳- معاینه (P/E):
معاینه (Physical Examination) P/E یا معاینه جسمانی، توسط متخصص طب کار یا پزشک عمومی دوره دیده اجرا می شود و شامل اقداماتی مانند سنجش فشار خون، ضربان قلب، سمع قلب و ریه با استتوسکوپ، معاینه اسکلتی عضلانی، و ارزیابی سیستم عصبی هستند. معمولا این معاینات با توجه به نوع شغل فرد و مخاطرات محیط کار انجام می شود. همچنین به منظور ارائه توصیه های پیشگیرانه برای حفظ سلامت در محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد.
۴- ادیومتری (شنوایی سنجی):
ادیومتری توسط ادیولوژیست انجام می شود و هدف آن ارزیابی شنوایی فرد در محیط های کاری به ویژه در مواجهه با سروصدای بالا است. نتایج این ارزیابی می توانند به کارفرمایان اطلاعاتی ارائه دهند که در بهبود شرایط کاری و حفظ سلامت شنوایی کارکنان تاثیرگذار باشد. شنوایی سنجی به عنوان یک ابزار تشخیصی برای انجام اقدامات مدیریتی در جهت کاهش تأثیرات سروصدا و بهبود شرایط کاری افراد مشغول به کار مطرح است.
۵- اسپیرومتری (تست تنفس):
اسپیرومتری یک روش غربالگری برای ارزیابی عملکرد ریه است و در بررسی بیماری های ریوی شغلی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی از انجام اسپیرومتری، ارزیابی عملکرد ریه قبل از شروع به کار است. این تست با اندازه گیری حجم و سرعت تنفس فرد، اطلاعاتی ارائه می دهد که می تواند به تشخیص زودهنگام افت عملکرد ریه در مراحل اولیه حتی قبل از ظهور علائم بالینی کمک کند. اسپیرومتری به ویژه در افرادی که با آلاینده های تنفسی مانند گرد و غبار سیلیس، بخارات رنگ ها، گازهای محرک مانند سولفید هیدروژن، بخارات اسید و قلیایی، شوینده ها و مواد ضدعفونی کننده در تماس هستند اهمیت دارد. این تست می تواند به صورت دوره ای انجام شود تا تغییرات در عملکرد ریه را زودتر شناسایی کند و اقدامات پیشگیرانه و درمانی را در مقابل عوامل خطرزا اتخاذ کند.
۶- اپتومتری (بینایی سنجی):
اپتومتری به عنوان یکی از روش های اندازه گیری مناسب برای انجام بررسی بینایی در افراد مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی این تست انجام اندازه گیری های بینایی به منظور تشخیص و ارزیابی عیوب بینایی با استفاده از تجهیزات خاص است. اپتومتری به ویژه برای افرادی که در محیط های بازرگانی مانند فروشگاه ها، شرکت های مختلف، یا در حوزه هایی که توانایی تشخیص زودهنگام مسائل بینایی اهمیت دارد، مناسب است. همچنین، تست بینایی سنجی می تواند در زمینه هایی که نیاز به بینایی تیز و دقیق دارد مانند حوزه های علوم پزشکی به کار گرفته شود. با استفاده از اپتومتری، توانایی ها و محدودیت های بینایی افراد ارزیابی می شود و افراد نیازمند به عینک یا لنزهای دیگر برای بهبود بینایی خود شناسایی می شوند. این تست به منظور حفظ و بهبود کارایی بینایی در محیط کاری یا روزمره بسیار ارزشمند است.
انواع آزمایشات سنجش بینایی
آزمون های سنجش بینایی در زمینه طب کار به منظور ارزیابی وضعیت بینایی افراد انجام می شود. این آزمون ها به صورت تخصصی در زمینه های مختلف از جمله حفاظت از چشم در محیط های کاری اجرا می شوند. در ادامه، برخی از انواع آزمون های سنجش بینایی در زمینه طب کار ذکر شده اند:
- حدت بینایی: حدت بینایی در طب کار جهت ارزیابی توانایی سیستم بینایی افراد به عواملی نظیر روشنایی، کنتراست، طبیعت نور، فاصله و اندازه اشیاء، زمان لازم برای دیدن، خطای انکساری و سایر عوامل تأثیرگذار می پردازد. این آزمون با استفاده از شرایط استاندارد مثل اندازه حروف، فاصله تست، نوع چارت و شرایط نوری اجرا می شود. ارزیابی دقیق حدت بینایی می تواند در تشخیص زود هنگام مشکلات بینایی و ارائه مدیریت مناسب در محیط های کاری تاثیرگذار باشد.
- اندازه حروف: در آزمون های سنجش بینایی، اندازه حروف در چارت Snellen اهمیت دارد. این چارت حاوی حروف الفبا با اندازه های مختلف است و افراد باید این حروف را از فاصله مشخصی بخوانند. حدت بینایی بر اساس آخرین حرفی که به درستی می خوانند، تعیین می شود. اندازه حروف در این چارت به طور خاص تعیین شده و خواندن حروف با اندازه ۲۰/۲۰ به عنوان حدت بینایی “نرمال” در نظر گرفته می شود.
- فاصله انجام تست: فاصله استاندارد برای انجام تست بینایی معمولا ۶ متر (۲۰ فوت) است. این فاصله انتخاب شده است تا نتایج قابل مقایسه و تفسیر باشند و به عنوان معیار استاندارد در زمینه سنجش بینایی مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که اتاق محدودیت داشته باشد، از سیستم آینه همراه با پروژکتور می توان برای بهبود شرایط انجام آزمون استفاده کرد.
- روشنایی محیط: در آزمون های بینایی، روشنایی محیط یک عامل بسیار حیاتی است. معمولا چارت های چراغ دار مخصوصی برای این آزمون ها وجود دارند که به طور استاندارد روشنایی در حد نرمال را ایجاد می کنند. این چارت ها به دلیل تنظیمات خاص چراغ های آنها به عنوان چارت های بینایی مورد استفاده قرار می گیرند. اهمیت روشنایی مناسب در اینجا این است که حروف و تصاویر چارت به خوبی مشخص شوند و فرد بتواند با دقت حدت بینایی خود را اندازه گیری کند.
- کنتراست: کنتراست در سنجش بینایی نشان دهنده تفاوت بین نور و تاریکی در تصاویر یا محیط است. در آزمون های بینایی، میزان کنتراست محیط یا تصاویر برای ارزیابی حدت بینایی و توانایی تشخیص جزئیات اهمیت دارد. این مفهوم نیز در تحقیقات بر روی عملکرد چشم و شناخت اختلالات بینایی به کار می رود. به طور کلی، در بسیاری از مشاغل، کنتراست حدود ۲/۵% به عنوان حداقل در نظر گرفته می شود. اما، در برخی از مشاغلی که نیاز به دیدن جزئیات در شرایط کنتراست پایین دارند مثل جابجایی سطوح سفید بزرگ، ممکن است نیاز به کنتراست حداقل ۱ درصد داشته باشید.
- دید عمق: دید عمق اشاره به توانایی فرد یا سیستم های بینایی در تشخیص و درک فاصله و تفاوت های فضایی بین اشیا دارد. این توانایی از طریق ترکیب اطلاعات از دو یا چند منبع بینایی و یا با تحلیل و تفسیر نشانه هایی چون اندازه، همپوشانی، نور و سایه ایجاد می شود. دید عمق در بینایی انسان و همچنین در سیستم های دید ماشینی (Machine vision) در ایمنی در محیط کاری، بهبود دقت در تشخیص اشیا، و اجتناب از تصادفات موثر است.
- دید رنگ: دید رنگ یک قابلیت بینایی است که به افراد امکان می دهد رنگ ها را تشخیص دهند. این قابلیت توسط سلول های حسی در شبکیه چشم، به نام سلول های مخروطی، کنترل می شود. افرادی که دید رنگ کامل دارند، به عنوان “تتراکرومات” شناخته می شوند و می توانند رنگ ها را با تمامی جزئیات و تفاوت هایشان تشخیص دهند.
انواع آزمایشات استخدامی
آزمایشات استخدامی شامل آزمایش خون و آزمایش اعتیاد هستند که بر اساس درخواست کارفرما انجام می شوند. این آزمایشات به صورت استاندارد یا تکمیلی در برخی مشاغل با خصوصیات خاص ممکن است اجرا شوند.
برای تفسیر آزمایش خون خود کلیک کنید.
هزینه معاینات بدو استخدام با کیست؟
هزینه معاینات بدو استخدام بر عهده فرد و هزینه معاینات ادواری بر عهده کارفرما است.
بر اساس ابلاغ انجمن صنفی مراکز تخصصی طب کار با توجه به افزایش تعرفه های پزشکی، هزینه معاینات بدو استخدام به همراه آزمایش برای افراد زیر ۳۵ سال ۶.۹۰۰.۰۰۰ ریال (ششصد و نود هزار تومان)، بدون آزمایش ۵.۶۰۰.۰۰۰ ریال ( پانصد و شصت هزار تومان) و برای افراد بالای ۳۵ سال با آزمایشات و نوار قلب ۷.۹۰۰.۰۰۰ ریال (هفتصد و نود هزار تومان) خواهد بود.
آزمایش خون استخدامی
آزمایش خون در فرآیند استخدام به منظور ارزیابی سلامت فیزیکی افراد مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایشات به عنوان یک بخش از معاینات پزشکی استخدامی انجام می شوند و اطلاعاتی درباره وضعیت سلامت عمومی افراد را فراهم می کنند. در ادامه تعدادی از پارامترهای مرسوم در آزمایش خون استخدامی ذکر شده اند:
- CBC (شمارش سلول های خونی)
- Cholesterol (کلسترول)
- BUN (نیتروژن اوره خون)
- SGOT & SGPT (آنزیم های کبدی)
- FBS (قند خون ناشتا)
- Cr (کراتینین)
- TG (تری گلیسیرید)
آزمایشات طب کار
آزمایشات طب کار به نوع شغل و شرایط کاری افراد بستگی دارد. در موارد کلی، آزمایشات حداقل شامل قند خون ناشتا، عملکرد کلیه و کبد و آزمایش خون برای بررسی کم خونی یا غلظت خون می شوند. نکته مهم این است که برای آزمایش قند خون ناشتا، باید در روز مراجعه ناشتا باشید.
شرایط و مدارک لازم آزمایشات اسختدامی طب کار
برای انجام آزمایشات طب کار، ممکن است نیاز به تهیه برخی از مدارک و رعایت شرایط خاص باشد. در ادامه مدارک و شرایطی که ممکن است برای انجام آزمایشات طب کار مورد نیاز باشند، آورده شده است:
- معرفی نامه از کارگزینی
- اصل و فتوکپی کارت ملی و شناسنامه
- کارت پایان خدمت به همراه فتوکپی آن
- عکس ۴×۳
- ناشتا بودن برای انجام آزمایشات حداقل به مدت ۱۰ ساعت
- به همراه داشتن عینک یا سمعک در صورت استفاده
دلایل رد شدن در طب کار
رد شدن در طب کار ممکن است به دلایل مختلفی باشد، که در ادامه به برخی از این دلایل اشاره شده است:
- بیماری های مزمن: بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت، بیماری های ریوی و سایر مشکلات جدی می توانند باعث رد شدن در طب کار شوند. این بیماری ها ممکن است نیاز به مراقبت و نظارت دائمی داشته باشند و در برخی شغل ها ممکن است روی عملکرد کاری تاثیر منفی بگذارند.
- مشکلات فیزیکی: در برخی شغل ها، توانایی های فیزیکی و جسمانی مهم هستند. مشکلات در آزمون های فیزیکی ممکن است به عدم توانایی در اجرای وظایف فیزیکی مرتبط با شغل اشاره کند و منجر به رد شدن در معاینات طب کار شود.
- مشکلات بینایی و شنوایی: توانایی لازم در زمینه های بینایی و شنوایی در بسیاری از شغل ها اهمیت دارد. اگر افراد نتوانند نیازمندی های بینایی و شنوایی مرتبط با شغل را برآورده کنند، احتمال رد شدن در معاینات طب کار زیاد است.
- مصرف مواد مخدر: استفاده مستمر یا اعتیاد به مواد مخدر می تواند یک دلیل مهم برای رد شدن در طب کار باشد. کارفرماها به دنبال افرادی هستند که به مواد مخدر وابسته نیستند تا سلامتی و امنیت در محیط کار را تضمین کنند.
- اختلالات روانی: اختلالات روانی مانند اضطراب یا اختلالات خلقی می توانند عملکرد روزانه فرد را تحت تاثیر قرار دهند. در محیط کار، این مشکلات ممکن است باعث کاهش توانایی فرد در مقابله با استرس و اجرای وظایف شغلی شود.
بیشتر بدانید: دلایل مشکلات شنوایی چیست؟
آزمایش ادرار طب کار
آزمایش ادرار در طب کار به عنوان یکی از مراحل ارزیابی سلامتی و استاندارد شغلی افراد مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش اطلاعات مهمی در مورد وضعیت سلامتی کلی، عملکرد کلیه، و برخی شاخص های دیگر ارائه می دهد. در ادامه مواردی که ممکن است در آزمایش ادرار طب کار مورد بررسی قرار گیرند ذکر شده اند:
- آزمایش اعتیاد: برای تشخیص مصرف مواد مخدر یا الکل توسط کارکنان.
- ارزیابی سلامت کلیه و مجاری ادراری: بررسی علائم احتمالی اختلالات در سلامت کلیه و مجاری ادراری از جمله التهاب، سنگ ها یا دیگر مشکلات.
- تعیین وضعیت دیابت: بررسی سطح گلوکز در ادرار به منظور تشخیص دیابت یا کنترل کردن موثر آن.
- ارزیابی سلامت عمومی: تشخیص نشانگان دیگری مانند نارسایی کلیه، دیابت یا مشکلات عمومی دیگر.
برای تفسیر آزمایش ادرار کلیک کنید.
آزمایشات پاراکلینیکی بدو استخدام
آزمایشات پاراکلینیکی و غربالگری بدو استخدام زیر نظر متخصص طب کار انجام می پذیرد. این آزمایشات عبارتند از:
- ادیومتری (شنوایی سنجی)
- اسپیرومتری(تست تنفسی ریه) و تفسیر آن
- انجام نوار قلب (ECG) برای افراد بالای ۳۵ سال یا صلاحدید پزشک
- اندازه گیری فاکتورهای خون و ادرار
- سنجش بینایی و غربالگری از نظر دید رنگی و عمق و میدان بینایی
- تست های سایکوسوشیال و ارزیابی های روانشناسی کار
- تست عدم اعتیاد
اعلام نتیجه آزمایشات استخدامی طب کار چقدر طول می کشد؟
معمولا نتایج آزمایش طب کار به سرعت آماده می شوند و بیشتر آزمایشگاه ها توانمندی دارند که نتایج را در ۱ یا ۲ روز کاری ارائه دهند. این زمان معمولا بر اساس نوع آزمایشات و حجم کار در آزمایشگاه تعیین می شود.
آزمایشات استخدامی بازنشستگی طب کار
معاینات بازنشستگی در حوزه طب کار به منظور ارزیابی سلامت کارکنان در زمان بازنشستگی یا خروج از حرفه خاص انجام می شود. هدف اصلی این معاینات، بررسی شرایط محیط کاری است که ممکن است به سلامت فرد آسیب برساند و ارائه نظرات پزشکی در خصوص سازگاری فرد با محیط کار و وضعیت سلامت در طول زمان است.
تست اعتیاد بدو استخدام
تست اعتیاد در فرآیند استخدام ممکن است به منظور ارزیابی مصرف مواد مخدر یا سایر اعتیادها اجرا شود. این تست ها به کمک نمونه های ادرار، خون، یا مو(موهای سر) اجرا می شوند تا مصرف مواد مخدر در گذشته یا حال را تشخیص دهند. این اقدام معمولا در شرکت ها یا سازمان هایی که به دنبال حفظ محیط کار سالم هستند، مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات، استفاده از تست های اعتیاد در فرآیند استخدام ممکن است به عنوان یک جزء از سیاست های امنیتی یا سلامت کارکنان اجرا شود.
در آزمایش اعتیاد بدو استخدام چه مخدرهایی در فرد مورد بررسی قرار می گیرند؟
هدف از انجام آزمایش اعتیاد، پیدا کردن هرگونه مواد و یا ترکیبات مخدر در ادرار فرد است و برای این کار طیف وسیعی از ترکیبات روانگردان مورد بررسی قرار می گیرد. در آزمایشات اعتیاد بدو استخدام موارد زیر بررسی می شوند:
- ترکیبات مرتبط با ماری جوانا
- اپیوئیدهای مخدر (تریاک، هروئین، کراک)
- آمفتامین ها از جمله متا آمفتامین
- کوکائین
- استروئیدها
- ترکیبات مرتبط با فنوباربیتال ها
- ترکیبات الکلی
- والیوم ها (مهارکننده های اعصاب)
- متادون (یک اپیوئید مصنوعی)
- مواد سنتتیک آنابولیک (هورمون های مشتق از تستوسترون)
همچنین بخوانید: آزمایش اعتیاد
کدامیک از داروها تست اعتیاد بدو استخدام را مثبت می کند؟
مصرف برخی از داروها ممکن است نتایج تست های اعتیاد بدو استخدام را تحت تأثیر قرار دهند. این داروها معمولا شامل موادی هستند که ساختار یا اثراتی مشابه با مواد مخدر دارند. در ادامه، تعدادی از این داروها ذکر شده اند:
- انواع داروهای کدئین دار
- قرص های گیاهی
- داروهای اعصاب
- ترامادول-دیفنوکسیلات
- سرماخوردگی – برخی از شربت های سینه