آزمایش دیابت

دیابت یک چالش بهداشت جهانی است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از جنبه های حیاتی که می تواند به پیشگیری و مدیریت دیابت کمک کند، انجام منظم آزمایش دیابت و چک کردن میزان قند خون است.

اگر دیابت نوع یک یا دو دارید، احتمال برخی مشکلات پزشکی جدی از جمله بیماری قلبی و عروقی، مشکلات کلیه، بیماری چشم و غیره در شما بیشتر است. از این رو غربالگری و آزمایش هایی پیشنهاد میشوند که در فواصل منظم انجام بدهید تا از خطر این مشکلات پزشکی برهید و کیفیت و طول عمر خود را بهبود دهید. آزمایش های افراد دارای دیابت را در این مقاله مطالعه نمایید.

علائمی که شما را وادار به آزمایش چکاپ قند خون می کنند

شناخت علائمی که ممکن است فرد را وادار به بررسی قند خون خود کند، به ویژه برای افرادی که در معرض خطر پیش دیابت هستند بسیار مهم است. در ادامه به علائم و نشانه های قند خون بالا و پایین اشاره می کنیم:

علائم قند خون بالا

• خستگی: قند خون بالا می تواند منجر به خستگی شود، زیرا بدن در تلاش برای استفاده از گلوکز برای انرژی است. زمانی که انسولین ناکافی یا بی اثر باشد، گلوکز به جای ورود به سلول ها در جریان خون باقی می ماند و منجر به احساس خستگی می شود.
• تاری دید: نوسانات سطح قند خون می تواند بر عدسی های چشم تأثیر بگذارد و باعث تورم و تغییر شکل آن ها شود که می تواند بینایی را مختل کند.
• افزایش گرسنگی: افراد ممکن است گرسنگی شدید را تجربه کنند، زیرا بدن قادر به تبدیل گلوکز به انرژی به طور موثری نیست که منجر به کمبود انرژی و احساس گرسنگی با وجود غذا خوردن می شود.
• کاهش وزن ناخواسته: با وجود خوردن بیشتر، برخی از افراد ممکن است بیش از حد لاغر شوند. بدن این افراد به دلیل عدم توانایی در استفاده صحیح از گلوکز، شروع به تجزیه عضلات و چربی برای انرژی می کند.
• سردرد: کم آبی ناشی از تکرر ادرار می تواند منجر به سردرد و همچنین نوسانات سطح قند خون شود.
• بهبود آهسته بریدگی ها و کبودی ها: قند خون بالا می تواند توانایی بدن را برای التیام زخم ها مختل کند و باعث می شود تا بهبودی بریدگی ها و کبودی ها طولانی تر شود.
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن: قند خون بالا مزمن می تواند منجر به آسیب عصبی شود که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می شود، که ممکن است باعث بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن، به ویژه در دست ها و پاها شود.

برای آشنایی و دریافت اطلاعات بیشتر درباره دیابت بی مزه کلیک کنید.

تاثیر قند خون بالا روی مایعات بدن

• افزایش تشنگی: تشنگی بیش از حد اغلب در افراد مبتلا به قند خون بالا اتفاق می افتد، زیرا قند خون بالا منجر به تکرر ادرار می شود که می تواند باعث کم آبی بدن شود. این کم آبی واکنش تشنگی بدن را تحریک می کند و منجر به نوشیدن زیاد آب و در نتیجه تکرر ادرار می شود.
• تکرر ادرار: این علامت زمانی ایجاد می شود که کلیه ها تلاش می کنند تا گلوکز اضافی را از جریان خون دفع کنند و آب را همراه با قند اضافی دفع می کنند.
• خشکی دهان و پوست: کم آبی ناشی از افزایش ادرار می تواند منجر به خشکی دهان و خشکی پوست شود که ممکن است احساس خارش نیز در پوست داشته باشد.

علائم قند خون پایین

اکثر افراد مبتلا به دیابت زمانی که قند خونشان کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی) را دارند. هنگامی که قند خون پایین است، بدن علائمی نشان می دهد که شما به غذا نیاز دارید. علائم اولیه رایج قند خون پایین عبارتند از:

• ضعف و بی حالی
• سرگیجه
• گرسنگی شدید
• لرزش و احساس لرزش در بدن
• تعریق بیش از حد
• تپش قلب
• احساس ترس یا اضطراب

هنگامی که این علائم را دارید، در اولین فرصت خیلی سریع قند خون خود را بررسی کنید تا ببینید آیا سطح شما پایین است یا بالاست؟ اگر علائم ادامه داشتند سریعا به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: دیابت بارداری چیست و آیا مشکلی برای مادر و جنین به وجود می آورد؟

علت ضرورت انجام آزمایش چکاپ دیابت

انجام آزمایش دیابت به دلایل متعددی مهم است، که در درجه اول جهت تشخیص، مدیریت و پیشگیری از عوارض مرتبط با دیابت است. آزمایش قند خون برای تشخیص دیابت و پیش دیابت ضروری است. این آزمایش ها سطح گلوکز خون را اندازه گیری می کنند تا مشخص شود که آیا فرد مبتلا به دیابت است یا خیر. افزایش سطح قند خون می تواند نشان دهنده دیابت باشد، در حالی که سطح پایین قند خون ممکن است نشان دهنده هیپوگلیسمی باشد.

برای افراد مبتلا به دیابت، نظارت منظم قند خون حیاتی است. انجام آزمایش دیابت به بیمار و همچنین پزشک این امکان را می دهد تا رژیم غذایی، ورزش و دارو را به نحو موثری برای تنظیم قند خون برنامه ریزی کنند. حفظ قند خون در محدوده مناسب به کاهش خطر عوارضی مانند بیماری های قلبی عروقی کمک می کند.

آزمایش دیابت برای شناسایی هیپوگلیسمی (کاهش خطرناک قند خون) بسیار ضروری است. انجام آزمایش و تشخیص زودهنگام برای جلوگیری از عوارض شدید، از جمله گیجی یا از دست دادن هوشیاری ضروری است.

زنان باردار به طور معمول از نظر دیابت بارداری غربالگری می شوند، معمولا بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری صورت می گیرد. انجام آزمایش دیابت برای تشخیص زودهنگام و مدیریت این عارضه جهت سلامت مادر و نوزاد مهم است. از آزمایش قند خون جهت شناسایی اختلالات متابولیک مانند مقاومت به انسولین استفاده می شود. تشخیص زودهنگام امکان درمان و جلوگیری از پیشرفت دیابت نوع ۲ را فراهم می کند.

۱. آزمایش A1C

آزمایش A1C طی آزمایش خون انجام میشود و در آن مقدار میانگین گلوکز خون ظرف دو تا سه ماه گذشته، اندازه گیری میشود.

چرا باید آزمایش A1C  انجام شود؟

بالا بودن A1C نشانگر بالا بودن پی در پی گلوکز خون است و این به معنی بالا رفتن احتمال عوارضی همچون آسیب دیدن عصب ها، بیماری کلیه و اختلالات بینایی است.

تفسیر آزمایش A1C

کسانی که دیابت دارند A1C چند باید داشته باشند؟

A1C  کمتر از ۷ درصد برای بیشتر افراد بزرگسال مقدار هدف است. اگر چه A1C  فرد به فرد تفاوت دارد و پزشک ممکن است هدف بالاتر یا پایینتری را بر اساس نیازهای شما در نظر بگیرد. برای مثال زنی که دیابت دارد و میخواهد باردار شود باید پیش از بارداری و در طول آن خود را به A1C نزدیک به نرمال برساند. برای کودکان یا بزرگسالانی که به دفعات افت گلوکز خون را تجربه میکنند یا کسانی که افت قند خون یا هیپوگلیسمی بدون هشدار را تجربه نمیکنند، مقدار A1C هدف آسان تر در نظر گرفته میشود. از سوی دیگر کسانی که سن بالاتری دارند و بیشتر در خطر عوارض دیابت (مرض قند) قرار دارند نیاز به توجه بیشتری دارند. در این موارد A1C کمتر از ۸ درصد میتواند مناسب باشد.

آزمایش A1C  چند وقت یک بار باید انجام شود؟

این بستگی به مقدار کنونی آن و مقدار هدف دارد. معمولا فواصل آزمایش A1C به صورت زیر است:

• اگر آخرین A1C شما در دامنه هدف قرار داشته است، هر شش ماه یک بار
• اگر داروهایتان تغییر کرده یا آخرین A1C شما در دامنه هدفی که پزشک تعیین کرده است نبوده، هر سه ماه یک بار

برای اطلاعات بیشتر: دیابت چیست و آیا درمانی دارد

۲. نسبت آلبومین به کراتینین ACR

نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) در آزمایش ادرار مشخص میشود و طی آن مقدار آلبومین موجود در ادرار اندازه گیری میشود. آلبومین نوعی پروتئین است و بالا بودن آن نشانگر آسیب دیدن کلیه می باشد.

چرا باید آزمایش ACR را انجام بدهیم؟

درمان به موقع در کنار مدیریت درست فشار و گلوکز خون میتواند پیشروی بیماری مزمن کلیه را کند کرده و یا از آن جلوگیری نماید.

مقدار ACR در کسانی که دیابت دارند چقدر باید باشد؟

مقدار ACR نرمال کمتر از ۳۰ mg/g (میلی گرم بر گرم) کراتینین ادرار است.

چند وقت یک بار باید آزمایش ACR را انجام بدهیم؟

اگر دیابت نوع دو دارید یا دیابت نوع ۱ را دست کم ۵ سال است که دارید، سالی یک بار این آزمایش را باید انجام بدهید. اگر آزمایش پیشین شما بالاتر از مقدار هدف بوده است دفعات این آزمایش بیشتر باید باشد.

۳. شاخص فشار قوزک- بازو (Ankle-Brachial Index)

شاخص فشار قوزک – بازو فشار خون است که در ناحیه قوزک اندازه گیری میشود. نتیجه این سنجش با فشار خون بازو مقایسه میشود تا وضعیت بیماری سرخرگ محیطی (peripheral artery disease) ارزیابی شود. در بیماری سرخرگ محیطی، گرفتگی رگ باعث میشود گردش خون در پاها کاهش یابد.

چرا باید آزمایش شاخص فشار قوزک- بازو را انجام بدهیم؟

بیماری سرخرگ محیطی میتواند باعث احساس درد، ضعف یا بی حسی در پا شود به خصوص هنگامی که راه میروید یا ورزش میکنید. همچنین ممکن است باعث شود بهبود زخمهای پا دشوارتر شده و احتمال نیاز به قطع عضو افزایش یابد. اگر دیابت دارید، احتمال ابتلا به بیماری سرخرگ محیطی در شما بیشتر است.

شاخص فشار قوزک – بازو باید چقدر باشد؟

بین ۰.۹ تا ۱.۳ مقدار مورد انتظار آن است.

چند وقت یک بار باید شاخص فشار قوزک – بازو را اندازه گیری کنیم؟

تنها در صورتی که علائم بیماری سرخرگ محیطی را دارید باید این آزمایش را انجام بدهید.

۴. فشار خون

اندازه گیری فشار خون در واقع اندازه گیری نیروی جریان خون در داخل رگ هاست.

برای اطلاعات بیشتر: فشار خون و روش های پیشگیری از ابتلا به آن

چرا باید فشار خون را اندازه بگیریم؟

دیابت یا مرض قند، احتمال بالا رفتن فشار خون را افزایش میدهد. در این صورت احتمال بیماری قلبی، سکته، از دست دادن بینایی و بیماری کلیه افزایش می یابد. از این رو باید فشار خون مرتبا سنجیده شده و زیر نظر باشد.

فشار خون یک فرد دیابتی چقدر باید باشد؟

فشار خون کمتر از ۱۳۰ بر ۸۰ میلی متر جیوه (۱۳ روی ۸) فشار خون هدف در بیماران دیابت است.

فشار خون هدف بر اساس عوامل گوناگون در بیماران مختلف میتواند متفاوت باشد. از این رو پزشک شما تعیین میکند فشار خون هدف برای شما چیست.

۵. سنجش تراکم استخوان

در آزمایش تراکم استخوان، تراکم استخوان ها برآورد میشود. معمولا استخوان ران و ستون فقرات بررسی میشوند تا مشخص شود چقدر شکننده هستند.

چرا باید آزمایش سنجش تراکم استخوان را انجام بدهیم؟

کسانی که دیابت نوع یک یا دو دارند، در خطر بالای پوکی استخوان (علائم پوکی استخوان) و شکستگی ران قرار دارند. اگر دیگر عوامل زمینه ساز شکستگی استخوان مانند یائسگی یا مصرف برخی داروها را نیز دارید، دفعات بیشتری باید اسکن تراکم استخوان را انجام بدهید. این امر را دکترتان مشخص میکند.

برای اطلاعات بیشتر: تاثیر یائسگی در پوکی استخوان

تراکم استخوان باید چقدر باشد؟

اگر نمره تی شما پایینتر از منهای ۲.۵ باشد، پوکی استخوان دارید و باید دارو مصرف کنید.

کسی که دیابت دارد چند وقت یک بار باید آزمایش سنجش تراکم استخوان بدهد؟

بیشتر پزشکان برای زنانی که یائسه شده اند و برای مردان حدود ۵۰ ساله به بالا شروع سنجش تراکم استخوان را پیشنهاد میکنند و دفعات تکرار آن بستگی به نتیجه آزمایش و شرایط فرد دارد.

۶. شاخص توده بدنی یا بی ام آی (BMI)

به اندازه گیری چربی بدن بر اساس قد و وزن، شاخص توده بدنی میگویند.

چرا باید شاخص توده بدنی را اندازه بگیرم؟

شاخص توده بدنی یا بی ام آی میتواند نشان دهد آیا وزن سالم دارید یا دچار اضافه وزن یا چاقی هستید. وزن اضافی احتمال انواع مشکلات پزشکی از جمله پیش دیابت، دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی و مشکلات دیگر را افزایش میدهد.

شاخص توده بدنی مناسب برای یک فرد دیابتی چند است؟

هر بار که به دکتر مراجعه میکنید، وزنتان باید اندازه گیری شود. بر اساس قد و وزن و جنسیت و سن، بی ام آی شما محاسبه میشود.

۷. معاینه چشم

در معاینه چشم، متخصص چشم پزشکی یا بینایی سنجی چشمهایتان را بررسی میکند تا ببیند بیماری دیابت تاثیری روی آن گذاشته است یا نه. از جمله مواردی که بررسی میشود، رینوپاتی دیابتی، آب سیاه و آب مروارید است.

هر چند وقت یک بار معاینه چشم انجام بدهیم؟

بستگی به این دارد که نوع دیابتتان چیست و چند وقت است که دیابت دارید. به طور کلی برخی دستورالعمل ها به شرح زیر است:

1. کسانی که دیابت نوع ۱ دارند ظرف ۵ سال پس از تشخیص هر یک تا دو سال یک بار مراجعه کنند. در مواردی که نشانه ای از بیماری چشم دیده شده است دفعات مراجعه باید بیشتر باشد.
2. کسانی که دیابت نوع ۲ دارند هر یک تا دو سال یک بار پس از تشخیص و در موارد نشانه های بیماری چشم، دفعات بیشتر باید معاینه شوند.
3. کسانی که هر نوعی از دیابت را دارند و بیماری چشم دارند دست کم سالی یک بار باید ارزیابی چشم را انجام بدهند.

۸. تخمین نرخ فلتیراسیون گلومرولی (eGFR)

براورد عملکرد کلیه در بیماران دیابت از طریق نرخ فیلتراسیون گلومری انجام میشود و در آن مقدار کراتینین خون و فاکتورهای دیگر مانند سن و جنسیت در نظر گرفته میشود.

مقدار نرمال نتیجه آزمایش  (eGFR) در بیماران دیابتی چقدر است؟

هر چند وقت یک بار باید آزمایش eGFR  را انجام بدهیم؟

اگر دیابت نوع ۲ دارید یا اگر دیابت نوع ۱ را به مدت دست کم ۵ سال است که مبتلا هستید، سالی یک بار این آزمایش را باید انجام بدهید. اگر در آزمایش پیشین نشانه های بیماری کلیه دیده شده است باید دست کم سالی دو بار این آزمایش را انجام بدهید.

۹. آزمایش کلسترول و تری گلیسرید

بیماران دیابت باید از نظر مقدار چربی خون همیشه تحت نظر باشند. در انواع آزمایش چربی خون، میزان کلسترول ها و تری گلیسرید اندازه گیری میشود.

چند وقت یک بار باید آزمایش چربی خون بدهیم؟

افراد بزرگسال زیر ۴۰ سال مبتلا به دیابت: از زمان تشخیص دست کم هر پنج سال یک بار (در صورت نرمال نبودن نتیجه یا طولانی بودن دوره ابتلا به دیابت دفعات بیشتری باید این غربالگری صورت بگیرد)

افراد ۴۰ سال به بالا و یا کسانی که مصرف داروی استااتین را برای درمان کلسترول بالا شروع کرده اند سالی یک بار (در صورتی که نتیجه ازمایش چهار تا دوازده هفته پس از شروع دارو خوب باشد، در غیر این صورت دفعات بیشتر توصیه میشود)

بهترین زمان برای انجام تست قند خون

بهترین زمان برای انجام آزمایش قند خون به نوع آزمایش و شرایط فردی بستگی دارد. بهترین زمان آزمایش را پزشک معالج با توجه به نوع دیابتی که فرد دارد توصیه می کند. برای افرادی که دیابت نوع یک دارند بهترین زمان انجام آزمایش در طول روز است. معمولا قبل از خوردن سه وعده اصلی غذایی (صبحانه، ناهار و شام) و چند ساعت (۳-۲ ساعت) بعد از خوردن وعده غذایی اصلی است.

برای افراد مبتلا به دیابت نوع دوم معمولا زمانی که صبح فرد از خواب بیدار می شود (اندازه گیری میزان گلوکز ناشتا) که معمولا قبل از ساعت۶:۳۰ تا ۷:۳۰ صبح است.‌ درست قبل از خوردن غذا، دو ساعت بعد از غذا، قبل از خواب و قبل و بعد از ورزش بهترین زمان ها برای تست قند خون است.

متن انگلیسی:

“Exercise often causes your blood sugar to drop, so checking your levels before and after helps you understand what kind of snack you may need and how different types of exercise affect your body”

ترجمه فارسی: «ورزش اغلب باعث کاهش قند خون می شود، بنابراین بررسی سطح قند خون قبل و بعد از ورزش به شما کمک می کند تا متوجه شوید که چه نوع میان وعده ای ممکن است نیاز داشته باشید و چگونه انواع مختلف ورزش بر بدن شما تأثیر می گذارد.»

به نقل از سایت health

تعداد دفعات آزمایش به نوع دیابت، داروها و سلامت کلی فرد بستگی دارد. پزشک در مورد زمان ها و دفعات بهینه برای هر فرد تصمیم گیری می کند. به یاد داشته باشید که چه مبتلا به دیابت نوع یک باشید چه نوع ۲، نظارت منظم بر میزان قند خون، برای مدیریت دیابت و پیشگیری از عوارض آن ضروری است.

کلام پایانی

دیابت بر روی افراد مختلف تأثیر متفاوتی می گذارد، بنابراین روش یکسانی برای مدیریت قند خون در افراد مختلف وجود ندارد. اطلاعاتی که با بررسی نتایج آزمایش دیابت به دست می آورید به شما و پزشک کمک می کند تا در مورد بهترین برنامه درمانی برای شما تصمیم گیری کند. این تصمیمات می تواند به تاخیر یا جلوگیری از عوارض دیابت کمک کند و به شما کمک کند زندگی سالمی داشته باشید. در بخش دیدگاه ها منتظر نظرات ارزشمند و سازنده شما مخاطبین عزیزمان هستیم.

سوالات متداول