آزمایش های مورد نیاز در دوران بارداری

انتظار برای تولد یک نوزاد در خانواده، شادترین و هیجان انگیزترین لحظه در زندگی هر یک از والدین است. بارداری با تغییرات قابل توجهی در بدن زن و جنین در حال رشد همراه است. این نیز زمانی است که در طی آن سوالات و مشکلات زیادی ایجاد می شود. با تمام این تغییرات، حفظ سلامت مادر باردار و پیروی از تمام توصیه ها و دستورات پزشک متخصص بارداری بسیار مهم است. مراقبت از سلامت جنین باید از لحظه برنامه ریزی برای بارداری شروع شود. معاینه به موقع زن و مرد قبل از برنامه ریزی برای بارداری، زن و جنین در تمام دوران بارداری، یکی از مولفه های تولد یک نوزاد سالم است. با دکتر آسپرین همراه باشید تا در این مقاله به آزمایش های قبل و بعد از دوران بارداری بپردازیم تا با آگاهی کامل اقدام به بارداری کنید.

آزمایشات قبل از دوران بارداری

برنامه ریزی بارداری و آزمایشات قبل از دوران بارداری به اندازه حفظ یک سبک زندگی سالم در دوران بارداری مهم است. هنگام آماده شدن برای بارداری، مهم است که نه تنها آزمایشاتی برای زن، بلکه برای مرد نیز مورد بررسی قرار گیرد. یک متخصص زنان برای مادر آینده ممکن است مراجعه به متخصصان دیگر، انجام مطالعات غربالگری مختلف، گذراندن آزمایشات، سونوگرافی اندام های لگنی و غدد پستانی را توصیه کند.

در آزمایشات، زن تحت آزمایشات زیر قرار می گیرد.

• فلور دستگاه ادراری تناسلی (اسمیر بر روی فلور)
• بررسی سیتولوژیک کانال دهانه رحم و دهانه رحم (تست پاپ)
• آزمایشات برای شناسایی پاتوژن های عفونت های مقاربتی (STIs)

اطلاعات بیشتر : همه چیز درباره آزمایش پاپ اسمیر

هم‌چنین برای ارزیابی وضعیت عمومی سلامتی آزمایشات زیر ضروری است:

• انجام آزمایش خون عمومی و بیوشیمیایی
• آزمایش ادرار و سطح گلوکز خون
• آنالیز هورمون های تیروئید

هم‌چنین بررسی عفونت TORCH که شامل تعیین آنتی بادی های کلاس IgM و IgG در برابر توکسوپلاسما، سیتومگالوویروس، سرخجه و تبخال بوده، مهم است. زمانی که وضعیت واکسیناسیون زن بررسی می شود، واکسیناسیون سرخجه حتما چک خواهد شد، زیرا عفونت با این ویروس در دوران بارداری می تواند منجر به سقط جنین و نقایص مادرزادی شود. در صورت لزوم واکسیناسیون تجویز می شود.

مرد باید به یک اورولوژیست مراجعه کند و تحت یک سری معاینات قرار گیرد:

• آزمایش های STI
• آزمایش خون عمومی و بیوشیمیایی
• آزمایش ادرار

در صورت وجود ناهنجاری های ژنتیکی در سابقه خانوادگی، به زوجین توصیه می شود با پزشک ژنتیک مشورت کنند. برخی از آزمایشات ژنتیکی را می توان حتی قبل از باردار شدن انجام داد.

پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را نیز تجویز کند. در صورت نقض چرخه قاعدگی، یک زن آزمایشات هورمون های جنسی (FSH، LH، پرولاکتین، استرادیول، تستوسترون، DHEA – C) را انجام می دهد و تحت اسکن سونوگرافی از اندام های لگن قرار می گیرد. هنگام تعیین علل نارسایی تولید مثل، وضعیت هورمونی (هورمون های جنسی و هورمون های تیروئید) و وضعیت ایمونولوژیک (تعیین فاکتور Rh، HLA – کلاس ۲)، وضعیت سیستم هموستاز (نشانگرهای مرتبط با خطر ترومبوفیلی) مورد مطالعه قرار می گیرد، کاریوتایپ برای هر یک از زوجین انجام می شود، اسپرموگرافی و تعیین حذف جایگاه AZF نیز برای مردان مورد آزمایش قرار می گیرد.

آزمایشات دوران بارداری

هنگامی که حاملگی رخ می دهد، زن باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کند. معاینه و آزمایش های دوران بارداری شامل معاینه زن توسط متخصص زنان و زایمان، یک سری آزمایشات و سونوگرافی است. همه این ها برای ارزیابی سلامت زن، دوره بارداری و رشد جنین ضروری است. بسیاری از هورمون های مختلف در دوران بارداری بر بدن تاثیر می گذارند. نقش اصلی به چندین هورمون اختصاص داده شده است:

HCG (گنادوتروپین جفتی انسان): این هورمون فقط در دوران بارداری تولید می شود. در طول سه ماهه اول، سطح آن به طور قابل توجهی افزایش می یابد. با توجه به سطح این هورمون، سن حاملگی تعیین شده، روند بارداری بررسی می شود، حاملگی خارج از رحم حذف شده و هم چنین حاملگی چند قلو ایجاد می شود.

استروژن ها (استرادیول، استریول): گروهی از هورمون ها هستند که توسط تخمدان ها و در دوران بارداری نیز توسط جفت تولید می شوند. آن ها مسئول روند طبیعی بارداری هستند.

پروژسترون: هورمونی است که دیواره های حفره رحم را برای چسباندن تخمک بارور شده آماده می کند. در دوران بارداری، پروژسترون در تخمدان ها و جفت تولید می شود.

آزمایش های سه ماهه اول بارداری

سه ماهه اول (هفته ۰ تا ۱۲ بارداری) برای رشد جنین (در حال شکل گیری اندام ها و سیستم ها) مهم ترین است. در اولین مراجعه به متخصص زنان و زایمان، تاریخچه بیماری های زن و تاریخچه زنان و زایمان بررسی شده و معاینه توسط پزشک انجام می شود.

در دوران سه ماهه اول (هفته ۰ تا ۱۲ بارداری)، انجام آزمایش های زیر ضروری است:

• آزمایش کلی خون و ادرار
• آزمایش خون برای گلوکز
• شیمی خون
• آزمایش خون برای فریتین
• کواگولوگرام (آزمایش لخته شدن خون)
• تعیین گروه خونی و فاکتور Rh (برای جلوگیری از درگیری Rh)
• بررسی فلور دستگاه ادراری تناسلی
• بررسی سیتولوژیکی خراشیدن از کانال دهانه رحم و دهانه رحم (تست پاپ)
• بررسی هایی برای تعیین عوامل ایجاد کننده STI (کلامیدیا تراکوماتیس، تریکوموناس واژینالیس، نایسریا سوزاک، مایکوپلاسما تناسلی، ویروس هرپس، ویروس پاپیلومای انسانی) و واژینوز باکتریایی
• آزمایش خون برای سیفلیس، HIV، ویروس های هپاتیت C (aHCV) و B (HBsAg)
• آزمایش خون برای TORCH، عفونت ها (آنتی بادی های کلاس IgM و IgG به توکسوپلاسما، سیتومگالوویروس، سرخجه و تبخال)
• تعیین هورمون های تیروئید (T3، TSH و AT – TPO)
• تعیین سطح هورمون ها برای تشخیص ناهنجاری های احتمالی مثل: گنادوتروپین کوریونی (hCG)، پروتئین A مرتبط با بارداری (PAPP-A) و استریول آزاد

در فرآیند سونوگرافی، وجود خود بارداری، تعداد جنین ها، فعالیت قلبی جنین، ویژگی های ساختاری رحم و زائده ها، وجود بیماری های کروموزومی (سندرم داون) نیز مشخص می شود.

آزمایش های سه ماهه دوم بارداری

در سه ماهه دوم (هفته های ۱۳ تا ۲۴ بارداری)، تمام اندام ها و سیستم ها تشکیل شده و رشد جنین آغاز می شود. در این دوره، وضعیت کلی مادر و جنین ارزیابی می شود: وزن، فشار خون، نبض، اندازه و موقعیت رحم، ضربان قلب جنین.

از مطالعات آزمایشگاهی، در سه ماهه دوم (هفته های ۱۳ تا ۲۴ بارداری)، زن باید:

• آزمایش کلی خون و ادرار
• آزمایش خون برای گلوکز
• آزمایش خون برای فریتین
• کواگولوگرام

بنا به صلاحدید پزشک، ممکن است آزمایش هایی برای تعیین سطح هورمون ها تجویز شود:

• گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)
• استریول آزاد
• آلفا فتوپروتئین (AFP)

آلفا فتوپروتئین (AFP) پروتئینی است که به طور معمول در کبد و دستگاه گوارش جنین تولید می شود. با عبور از جفت وارد جریان خون مادر شده و در آن جا قابل اندازه گیری است. افزایش سطح AFP در دوران بارداری ممکن است نشان دهنده ناهنجاری های مادرزادی جنین (بسته نشدن لوله عصبی) یا حاملگی های متعدد، مشکلاتی در مورد اختلالات کروموزومی (سندرم داون) باشد.

هنگام انجام سونوگرافی، رشد جنین ارزیابی می شود، اندازه، سن، محل اتصال جفت مورد مطالعه قرار می گیرد، جنسیت جنین، کیفیت و کمیت مایع آمنیوتیک و وجود ناهنجاری ها تعیین می شود.

آزمایشات سه ماهه سوم بارداری

در دوران سه ماهه سوم بارداری (هفته های ۲۴ تا ۴۰ بارداری)، بسته به شرایط زن، رشد و تکامل جنین، پزشک ممکن است تعداد مراجعات مادر را نیز افزایش دهد. مانند سه ماهه دوم، در ملاقات با پزشک، دوره بارداری، سلامت مادر و جنین ارزیابی می شود. در این دوره نیز، آمادگی روانی برای زایمان انجام می گیرد.

تست های آزمایشگاهی که یک زن باید در دوران سه ماهه سوم بارداری (هفته های ۲۴ تا ۴۰ بارداری) انجام دهد:

• آزمایش کلی خون و ادرار
• آزمایش خون برای گلوکز
• کواگولوگرام
• آزمایش خون برای سیفلیس، HIV، ویروس های هپاتیت C (aHCV) و B (HBsAg)
• بررسی فلور دستگاه ادراری تناسلی
• با توجه به نشانه ها، می توان آزمایشات دیگری را برای تعیین عوامل ایجاد کننده STIs اختصاص داد.

۲ تا ۳ هفته قبل از زایمان، آزمایش مجدد خون برای سیفلیس، HIV، ویروس های هپاتیت C (aHCV) و B (HBsAg) ضروری است.

سونوگرافی در دوران بارداری در این دوره شامل ارزیابی وضعیت جفت و شدت جریان خون، رشد و تحرک جنین، تعیین موقعیت آن (نمایش سفالیک یا لگنی)، وجود ناهنجاری ها و وزن تخمینی جنین است.

سلامت عمومی مادر، دوره بارداری، وجود پاتولوژی مزمن و عوارض ممکن است نیاز به معاینات اضافی داشته باشد. یک لیست کامل و ضروری از آزمایشات و زمان آن ها، فقط توسط متخصص زنان و زایمان تعیین می شود.

هر یک از معاینات زن حاوی اطلاعات ارزشمندی برای متخصص زنان بوده که برای مدیریت صحیح بارداری و تولد نوزاد سالم ضروری است.

چگونه برای آزمایش های دوران بارداری آماده شویم؟

• آزمایش با معده خالی انجام می شود، استفاده از آب غیر گازدار مجاز است.
• ۲۴ ساعت قبل از آزمایش، غذاهای چرب را حذف کنید.
• با مشورت پزشک، استفاده از داروها را حذف کنید.
• ۲۴ ساعت قبل از آزمایش از فشار بیش از حد جسمی و روحی جلوگیری کنید.