تفسیر آزمایش کبد

کبد میزان بیشتر مواد شیمیایی در خون را تنظیم میکند و ماده ای به نام صفرا ترشح میکند. همه خونی که از معده و روده ها خارج میشوند، از کبد گذر میکنند. کبد این خون را پردازش کرده و مواد مغذی داخل آن را تجزیه میکند، در حد متعادل تنظیم میکند و همچنین داروهایی که داخل آن هستند را به شکلی تبدیل میکند که استفاده از آن برای بدن ساده تر بوده و مضر نباشد. بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی توسط کبد انجام میشود به همین علت، سلامت کبد برای ما بسیار حیاتی است. در این مقاله آزمایش های کبد و تفسیر آن به طور کامل شزح داده شده است.

چرا تست و آزمایش کبد انجام میشود؟

آزمایش کبد برای اهداف زیر تجویز میشود:

غربالگری وضعیت کبد از نظر التهاب، عفونت یا کبد چرب
پایش بیماریها برای مثال ارزیابی وضعیت هپاتیت الکلی یا ویروسی و بررسی کارایی درمان
جستجو برای علائم بیماریهای جدی به ویژه ایجاد بافتهای جوشگاه در کبد که به آن سیروز کبدی میگویند وضعیتی جدی است
نظارت بر عوارض جانبی درمان ها یا داروها

همچنین بخوانید: تفسیر نتیجه آزمایش سرطان خون

منظور از تست ها و آزمایش های عملکرد کبد چیست؟

آزمایشهای عملکرد کبد به اندازه گیری و بررسی مواد مختلفی که توسط کبد تولید میشوند از جمله پروتئینها، آنزیمها و بیلی روبین میپردازد. بالا یا پایین بودن مقدار مواد مختلف، میتواند نشان دهنده بیماریهای مختلف باشد. معمولا آزمایشهای عملکرد کبد از طریق نمونه خون انجام میشود.

انواع آزمایش کبد

پنج آزمایش اصلی کارکرد کبد به صورت زیر است:

آزمایش آنزیمهای کبدی: آنزیمهای کبدی شامل فسفاتاز آلکالین (ALP) ، ترانسامیناز آلانین (ALT)، آمینوترانسفراز اسپارتات (AST) و ترانسفراز گلوتامیل گاما (GGT) هستند. این آنزیمها هنگامی که کبد آسیب می بیند، بالا میروند.
آزمایش پروتئین کلی: در آزمایش پروتئین کلی، مقدار پروتئین موجود در خون اندازه گیری میشود. کبد پروتئین میسازد و کم بودن مقدار پروتئین ممکن است نشان دهنده عدم کارکرد درست کبد باشد.
آزمایش بیلی روبین: بیلی روبین ( Bilirubin ) یک محصول جانبی و زاید است که کبد به صفرا میریزد.
آزمایش ال دی اچ: دهیدروژناز لاکتات (LDH) آنزیمی است که در بسیاری از بافتهای بدن از جمله کبد یافت میشود.
آزمایش زمان پروترومبین (Prothrombin Time): در این آزمایش، مدت زمانی که طول میکشد تا نمونه خون گرفته شده از شما لخته شود اندازه گیری میشود. در این فرایند، پروتئینهایی که کبد می سازد درگیر هستند.

این آزمایشها، همگی بخشی از آزمایش روتین به نام پنل متابولیک جامع هستند.

آمادگی برای آزمایش کبد

برخی غذاها و داروها بر نتیجه آزمایش کارکرد کبد اثر میگذارند بنابراین پیش از آزمایش از پزشک خود بپرسید آیا داروهایی که مصرف میکنید را باید موقتا برای آزمایش قطع کنید یا خیر.

برای آزمایش کبد، از شما با سوزن، نمونه خون گرفته میشود (همانند سایر آزمایشهای خون). نمونه به آزمایشگاه فرستاده میشود.

برای اطلاعات بیشتر: تفسیر سونوگرافی کبد

آیا برای آزمایش کبد باید ناشتا باشیم؟

خیر. نیازی به ناشتا بودن نیست.

آزمایش های کبدی چه اطلاعاتی به ما میدهند؟

مقادیر مختلف و نسبت های متفاوت مواد موجود در نمونه خون، اطلاعاتی راجع به موارد زیر به ما میدهند:

آیا التهاب کبد دارید یا نه (هپاتیت)
آیا التهاب به الکل مربوط است یا غیر الکلی است
آیا مشکل در خود کبد وجود دارد یا در مجاری صفراوی
آیا کبد به درستی کار میکند یا نه، و اگر خوب کار نمیکند تا چه حد به مشکل خورده است
آیا جریان صفرا مختل شده است و اگر آری، تا چه حد
آیا داروهایی که مصرف میکنید تاثیری بر کبد گذاشته اند

تفسیر نتیجه آزمایش کبد

هنگامی که نتیجه آزمایش را میگیرید، آن را نزد پزشک میبرید تا تفسیر کند. در نتیجه آزمایش، اعداد و ارقام مربوط به اندازه گیری فاکتورها و مواد مختلف نشوته شده است. خودتان هم میتوانید این اعداد را با مقدار نرمال یا مرجع (رفرنس) مقایسه کنید اما تفسیر این تفاوتها نیاز به علم پزشکی دارد.

اندازه های نرمال و طبیعی آزمایش کبد

اندازه طبیعی و نرمال هر ماده در نمونه خون بسته به جنسیت، سن و اندازه بند و همچنین معیارهای آزمایشگاه تا حدی متفاوت است. به طور متوسط، اندازه مرجع و نرمال آنزیمهای کبدی و سایر مواد اندازه گیری شده به صورت زیر است:

فسفاتاز آلکالین (ALP): بین ۳۰ تا ۱۲۰ IU/L(واحد بر لیتر )
ترانسامیناز آلانین (ALT): بین ۰ تا ۴۵ IU/L
آمینوترانسفراز اسپارتات یا آسپارتات ترانس‌آمیناز (AST): بین ۰ تا ۳۵ IU/L
ترانسفراز گلوتامیل گاما (GGT): بین ۰ تا ۳۰ IU/L
بیلی روبین ( Bilirubin): بین ۲ تا ۱۷ میکرومول بر لیتر
زمان پروترومبین یا پی تی (PT): بین ۱۰.۹ تا ۱۲.۵ ثانیه
آلبومین: بین ۴۰ تا ۶۰ g/L گرم بر لیتر
پروتئین کلی: بین ۳ تا ۸.۰ g/dL گرم بر دسی لیتر

بالا بودن آنزیم های کبدی AST و ALT به چه معنی است؟

افزایش میزان آنزیم های کبدی AST و ALT میتواند نشانگر آسیب دیدن کبد باشد. این آنزیم ها معمولا زمانی بیشتر ترشح و وارد جریان خون میشوند که کبد تحت فشار قرار دارد. اگر هر دوی این آنزیمها به یک اندازه افزایش یافته باشند نشان دهنده آسیب غیر الکلی است که میتواند شامل عفونت یا سموم دیگر باشد. اما زمانی که AST دو برابر ALT بالا رفته باشد میتواند نشانگر آسیب کبدی ناشی از الکل باشد.

همچنین بخوانید: آزمایش تری گلیسیرید

آیا نتیجه آزمایش های کبدی بیماری را مشخص میکند؟

پاسخ کوتاه به این پرسش خیر است. چرا که آزمایش خون برای تشخیص دقیق بیماری کبد بس نیست و ممکن است مشکلات کبدی مختلف علائم و ویژگی های مشابهی داشته باشند. از این رو باید از روش های دیگری مانند سونوگرافی و نمونه برداری (بیوپسی) برای تایید تشخیص دقیق استفاده شود.

علائم مشکلات و بیماری های کبد

علائم و نشانه های مشکل کبدی معمولا خیلی دیر بروز میکنند بنابراین زمانی که علائم ایجاد شده است معمولا وضعیت کبد وخیم است بنابراین برای این که بدانید وضعیت کبدتان چگونه است منتظر علائم نباشید.