یکی از رایج ترین بیماری های مجاری هوایی آسم نام دارد که در اوایل با مواجه شدن با محرک هایی چون بو، دود، آلودگی و … خود را با علائمی چون خس خس و تنگی نفس و احساس گرفتگی نشان می دهد که در مراحل اولیه این گرفتگی نفس قابل برگشت است اما در مراحل شدیدتر قابل برگشت نیست.همچنین این بیماری شدت و ضعف های مختلفی داشته و میزان بهبود بستگی به توانایی فرد در کنترل بیماری دارد.
متاسفانه این بیماری یکی از بیماری هایی بوده که ممکن است خطری جدی برای فرد ایجاد کند به طوری که سالانه حدود ۵۰۰ نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند. علی رغم اینکه تلاش های زیادی برای درمان مناسب این بیماری در پیش گرفته شده است عوامل زیادی چون آلودگی هوا مزید بر علت شده اند که این بیماری برای افراد زیادی تشدید شده و حتی جان افراد را بگیرد. با ما همراه باشید تا هر چه که به شما کمک می کند این بیماری را شناخته و از خطرات آن دور بمانید را بدانید.
بیماری آسم چیست؟
این بیماری به طور طولانی مدت مجاری تنفسی و ریه های شما را تحت تاثیر قرار میدهد به طوری که راه های هوایی را تنگ و باریک و یا ملتهب کرده و مخاط را افزایش می دهد و بدین ترتیب باعث مسدود شدن می شود. جالب است بدانید هنگامی که نفس میکشید ماهیچه های مجاری هوایی باز تر و گشادتر شده و بدین ترتیب تبادل اکسیژن و کربن دی اکسید به راحتی اتفاق می افتد اما هنگامی که شما دچار حمله آسم می شوید این کار با اختلال مواجه شده و فرد نمی تواند به راحتی تنفس کند.
متاسفانه علائم این بیماری در طول زمان ادامه داشته و به طور قطع درمان نمی شود به طوری که حتی داروهای تجویزی برای این بیماری صرفا علائم را کاهش داده و به طور قطع درمان نمی کند به طوری که در کشوری چون آمریکا سالانه حدود ۵ میلیون کودک بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند.
اطلاعات بیشتر : علائم لخته خون در ریه چیست
انواع بیماری آسم
آسم هم مانند سایر بیماری ها انواعی دارد که این تقسیم بندی تحت تاثیر فاکتور های مختلفی چون علت، علائم، شدت بیماری و … می تواند باشد:
- متناوب: در این نوع از بیماری علائم مداوما با بیمار همراه نبوده یعنی به صورت دوره ای ایجاد و سپس سریعا برطرف می شود و پس از برطرف شدگی علائم ناخوشایند این بیماری ادامه نخواهد داشت.
- پایدار: بر خلاف نوع قبل این نوع از بیماری مداوما علائم خود را در بیمار بروز داده و تنفس فرد را با اختلال مواجه می کند البته نکته قابل توجه این است که شدن هر نوبت بروز به اندازه بار قبل نبوده و ممکن است در شدت و ضعف های مختلفی باشد.
- بزرگسالان: همانطور که از نامش پیداست بروز آن در افراد بالای ۱۸ سال بوده و جامعه آماری کمتری به نسبت کودکان دارد.
- کودکان: بسیار شایع تر از بزرگسالان بوده و در کودکان زیر ۵ سال اتفاق می افتد.
- آلرژیک: مهم ترین دلیل بروز آن حساسیت ها و محرک های آلرژیک می باشد به طوری که حساسیت برخی افراد به گرده ها، کپک ها و امثالهم می تواند سبب بروز این بیماری شود.
- غیر آلرژیک: عواملی چون استرس، آب و هوا و ... می تواند هم ایجاد کننده و هم تشدید کننده این بیماری باشد در واقع در ابن جا به دلیل عوامل داخلی بیماری فرد ایجاد شده و عوامل حساسیت زا نقشی در آن ندارند.
- شبانه: این نوع از بیماری شب ها بروز پیدا کرده و حتی خواب افراد را مختل می کند.
- سرفه ای: این نوع صرفا خود را با سرفه های مداوم و خشک نشان می دهد و سایر علائم بیماران مبتلا را ندارد.
- شغلی: موارد تحریک کننده بروز آسم چون آلودگی ها و مواد ایجاد کننده آن هنگامی که در محیط شغلی یک فرد وجود دارد سبب بروز بیماری می شود.
- آسپرینی: جالب است که آسپرین خود اگر یکی از محرک های حساسیت در فرد باشد می تواند سبب بروز شود.
- ورزشی: هنگامی که فرد ورزش می کند ماهیچه های تنفسی اش با انقباض مواجه می شود و این انقباض باعث اختلال در فرایند تنفس شده و در برخی افراد سبب بروز این بیماری می شود.
- سندرم هم پوشانی: در این نوع از بیماری فرد به دو دلیل با اختلال در تنفس مواجه می شود یعنی دو بیماری آسم و انسداد مزمن ریوی را با هم دارد.
- عصبی: این نوع از بیماری به دلیل استرس و احساسات زیاد بروز پیدا کرده و راه های هوایی را با ترشحاتی می بندد.
چه کسانی ممکن است به آسم مبتلا شوند؟
این بیماری ممکن است هر فرد در هر سنی را درگیر خود کند و آمارها نشان می دهد همه افراد در هر سنی و هر شرایطی این بیماری را ممکن است به دو دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی تجربه کنند اما برخی فاکتورها در برخی افراد ممکن است احتمال بروز به آسم را برای آنها تشدید کند:
- افراد سیگاری و افراد در معرض دود آن
- افرادی که عفونت های تنفسی دارند
- افرادی که بیماری هایی چون رفلاکس معده دارند
- احساسات و استرس شدید
- استفاده از تنباکو
- حساسیت های برخی افراد
- اضافه وزن
- خانم ها
- سیاه پوستان
و…
برای اطلاعات بیشتر: محرک های تشدید کننده آسم
شایع ترین علائم آسم
به طور کلی سه فاکتور شایع وجود دارد که در اکثر افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد:
- خس خس
- سرفه
- تنگی نفس
- علائم بیماری آسم
هر نوع آسم علائم مختص به خود را دارد و این علائم در افراد مختلف متفاوت است اما به طور کلی علائم زیر وجود دارد:
- مشکل خواب ناشی از تنگی نفس
- خس خس و تنگی نفس
- سرفه های شدید و مکرر
- حملات سرفه
- مشکل در صحبت
- درد قفسه سینه
- خستگی
و …
اطلاعات بیشتر : شایع ترین علائم سرطان ریه کدامند ؟
علل به وجود آمدن آسم
نمی توان به طور قطع علت های بروز آسم را مشخص کرد اما به طور کلی دو عامل ژنتیکی و محیطی می تواند یا سبب بروز و یا تشدید کننده این بیماری باشد که شامل موارد مختلفی می شود:
- مواد نگهدارنده موجود در مواد غذایی
- آلرژن های مختلفی چون گرد و غبار، کپک، ضایعات سوسک و …
- عوامل ژنتیکی
- بیماری های ریوی
- بیماری هایی چون رفلاکس معده
- احساسات و هیجانات شدید
- فعالیت بدنی شدید
- هوای آلوده
- هوای بسیار سرد
و …
روش های تشخیص بیماری آسم
پزشک ابتدا پرسش و پاسخ از بیمار را شروع کرده و پرونده پزشکی و سوابق بیماری و خانوادگی فرد را بررسی می کند و سپس معاینه فیزیکی بیمار با روش هایی چون گوش دادن به صدای تنفس، شناسایی خس خس، معاینه دستگاه تنفسی فوقانی ، معاینه پوست، تورمات بینی و … می پردازد و پس از این مرحله تست های مختلف را تجویز می کند:
- تست اسپیرومتری: با استفاده از یک لوله میزان هوای وارده و دم و بازدم فرد بررسی می شود.
- تست چالشی: تاثیر هوای سرد و ورزش بر بر تنفس فرد با این شیوه بررسی می شود.
- خراش پوست: آلرژی و حساسیت فرد با این روش بررسی می شود.
- آزمایش خلط: برای تشخیص میزان خلط که از علائم این بیماری است استفاده می شود.
- سایر آزمایش ها: برای رد کردن سایر بیماری های ریوی و تشخیص آسم از سایر بیماری های مشابه از تست هایی چون اشعه ایکس ، عکسبرداری و … استفاده می شود.
روش های درمان بیماری آسم
همانطور که گفته شد درمان کاملی برای بیماری آسم وجود نداشته و صرفا سعی می شود با برخی روش ها و درمان ها علائم آن را کاهش داده و بهبود داد اما درمان کاملی وجود ندارد دو نوع روش درمانی برای این عارضه وجود دارد:
- درمان خانگی
درمان خانگی با بره موم: بره موم که از عسل تولید شده به عنوان بهترین درمان گیاهی آسم شهرت دارد به طوری که استفاده از این درمان نه تنها از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده بلکه علائم بیماری را بهبود بخشیده و درمان را تسریع می بخشد.
درمان خانگی با گرده گل: از این درمان گیاهی حتی فرآوری نشده نیز می توانید استفاده کرده تا از درمان بی نظیر آن برای این عارضه استفاد کرده و بیماری را بهبود ببخشید.
ژل رویال: ژل رویال یا شاه انگبین که در بدن زنبور عسل تولید می شود علاوه بر درمان انواع بیماری ها در درمان این بیماری نیز موثر است.
اطلاعات بیشتر : داروهای موثر برای درمان آسم
- درمان پزشکی
درمان پزشکی با برونکودیلاتورها: گشادکننده های برونش با شل کردن ماهیچه های مجاری تنفسی، تنفس را راحت کرده و خس خس و تنگی نفس را بهبود می بخشد.
درمان پزشکی با کورتیکواستروئیدها: با استفاده از این نوع درمان التهاب مجاری هوایی کاهش پیدا کرده و در طول زمان علائم کاهش پیدا میکند. توجه داشته باشید که این نوع درمان تسریعا درمان نکرده و در طول زمان اثرگذاری دارد.
درمان پزشکی با ضد التهاب ها: علاوه بر کاهش مخاط می تواند تنفس فرد را راحت تر کرده و علائم را کاهش دهد.
درمان پزشکی بیولوژیک: هنگامی که داروها و درمان ها پاسخی به درمان نداده و عارضه در مرحله بسیار شدید قرار می گیرد از این نوع درمان استفاده می شود.
درمان پزشکی با استفاده از مدیریت روزانه: مصرف روزانه داروهای تجویزی، نظارت مرتب پزشک و دوری از انواع آلرژیک ها بخشی از روند درمانی است.
اطلاعات بیشتر : درمان آسم و آلرژی با کرم های انگلی
آسم در حاملگی
آسم در ۰/۴ درصد تا ۳/۱ درصد تمام بارداری ها دیده می شود. در صورتی که آسم تحت کنترل باشد، روی نوزاد اثر اندکی دارد. اثر حاملگی برعلائم آسم در افراد مختلف متفاوت است. بعضی از خانم ها در طی حاملگی احساس می کنند که آسم آنها بدتر شده است و بعضی ها هم تغییری احساس نمی کنند. در بیمارانی که بیماری آسم آنها شدید است احتمال تشدید آسم ۸۰ درصد است پس بهتر است قبل از تصمیم برای بارداری ابتدا آسم خود را توسط پزشک مختصص ریه تحت کنترل درآورید و سپس برای بارداری اقدام کنید.
معمولاً نیازی نیست که داروهای آسم خود را به خاطر حاملگی تغییر دهید و درمان دارویی آسم مزمن همانند افراد غیر باردار انجام می شود و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی داروهای مؤثر و ایمن در دوران حاملگی هستند برای جلوگیری از وقوع حملات و آسم و در صورت وقوع حملات حاد آسم هم به همان ترتیب به کار می روند. بیشترین احتمال تشدید علائم بین ۲۴ هفتگی تا ۳۶ هفتگی (۶ – ۸ ماهگی) است. بسیار مهم است که در طی حاملگی از دود سیگار یا هر محرک دیگری خودداری کنید چون در صورت وقوع حملات شدید و مقاوم اثرات سوئی روی نوزاد خواهد گذاشت.
آسم در کودکان
شروع آسم در هر سنی می تواند باشد. ۳۰ درصد کودکان مبتلا تا یک سالگی بدون علامت هستند ولی اکثر بچه های مبتلا اولین علامت خود را قبل از ۴-۵ سالگی نشان می دهد. پیش بینی سیر و شدت آسم در آینده کودکان مشکل است، اکثریت بچه ها تنها حملات هر از گاهی را دارند که قابل کنترل است و تعداد کمی هستند که حضور آنها در مدرسه و بازی کردن با سایر کودکان و انجام کارهای روزمره آنها مختل می شود.
علائم آسم در کودکان به شکل های زیر ظاهر می شود:
- ممکن است مشاهده کنید که کودک در دفعات متعدد دچار سرفه می شود. در حین بازی یا شب موقع خواب یا وقتی در حال خندیدن یا گریه کردن است.
- سرفه مزمن ( ممکن است علامت آسم باشد)
- در هنگام بازی کردن زود خسته می شود و انرژی کمتری از بچه های هم سن و سالش دارد.
- هر چند وقت یکبار می بینید که تند تند نفس می کشد.
- موقع نفس کشیدن صدای سوت مانندی را با نفس کشیدن او می شنوید که به آن خس خس سینه هم می گویند.
- روی قفسه سینه کودک می بینید که ماهیچه های بین دنده ها موقع نفس کشیدن به سمت داخل کشیده می شود.
- اگر در سنی باشد کودک بتواند حرف بزند ممکن است خودش بگوید که در قفسه سینه اش احساس ناراحتی می کند.
- می بینید که بچه گاهی نفس کم می آورد موقع حرف زدن یا بازی کردن به نفس نفس می افتد.
- یا بچه بیشتر اوقات احساس خستگی و ضعف می کند.
چه زمانی باید به پزشک فوق تخصص آسم مراجعه کنیم؟
برخی فاکتورها برای مراجعه به پزشک وجود دارد که شما به هنگام مواجهه با آنها باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- خس خس شدید
- سرفه های مداوم و شدید
- تغییر رنگ پوست لب و ناخن به آبی
- صورت رنگ پریده
- تنفس بسیار سریع
- عدم پاسخگویی درمان پس از استفاده از اسپری
و …
مقایسه آسم با بیماری انسداد مزمن ریه ( COPD)
این دو بیماری با توجه به شباهت هایی که در برخی علائم با هم داشته ممکن است با هم اشتباه گرفته شود در حالی که تشخیص دو بیماری از هم و درمان متناسب با هر بیماری ضروری است زیرا درمان یکسانی ندارند به طور کلی سه تفاوت بین دو بیماری وجود دارد:
- ماهیت و عوامل محرکه دو بیماری متفاوت است.
- بیماری انسداد مزمن ریوی به گروهی از بیماری ها گفته می شود در حالی که آسم یک بیماری است.
- بیماران مبتلا به انسداد علائم را همیشه تجربه می کنند در حالی که در این عارضه بین فاصله هر حمله ممکن است هیچ علامتی مشاهده نشود.
سخن پایانی
بیماری آسم که یکی از بیماری های تقریبا شایع مجاری تنفسی می باشد می تواند علاوه بر از بین بردن سلامتی فرد حتی می تواند خطر جدی برای حیات فرد در موارد شدید باشد بنابراین همه افراد مخصوصا افراد در معرض خطر در صورت بروز هرگونه علائم باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را در پیش بگیرند.
