یکی از بیماریهایی نام آن را زیاد میشنویم و افراد زیادی را تحت تاثیر قرار میدهد اسهال خونی است. این بیماری مانند هر بیماری دیگری که در بدن انسان بوجود میآید، مشکلات و عوارضی را ایجاد میکند. به همین خاطر نیاز است که اطلاعات کافی در مورد تعریف اسهال خونی، علل بوجود آمدن آن، راههای پیشگیری و … داشته باشیم تا سلامتی بدن خود را بیشتر تقویت کنیم. در ادامه تمام مواردی را که گفتیم یک به یک بررسی میکنیم و با مطالعه این مطلب، هر آنچه در سطح عمومی نیاز است که یک فرد در مورد بیماری اسهال خونی بداند را در اختیار خواهید داشت.
اسهال خونی چیست؟
این بیماری تحت تاثیر فعالیت باکتریها و انگل ها به صورت عفونت در مسیر روده بوجود می آید. عفونتی خونی که بسیار دردناک میباشد و منجر به اسهال خونی می گردد. در چنین اسهالی علاوه بر خون، مخاط و چرک نیز وجود دارد و باعث می شود فرد درد زیادی را در قسمت شکم احساس کند. طول دوره این بیماری بین ۳ تا ۷ روز میباشد. اگر به صورت عامیانه بخواهیم آن را تعریف کنیم، نوع خاصی از اسهال است که همراه با درد و خون ریزی میباشد.
انواع اسهال خونی
در حال حاضر اسهال خونی در دو دسته کلی تقسیم بندی میشود.
- اسهال خونی آمیب ( آمیبی) : این نوع اسهال ناشی از فعالیت انگلهای تک سلولی و میکروسکوپی درون روده بزرگ میباشد.
- اسهال خونی باسیل : ابتلا به این اسهال ناشی از ورود و فعالیت باکتریهای خارجی میباشد که شرایط عفونت درون روده را فراهم میکنند.
این دو نوع، در همه مناطق و شرایط آب و هوایی بوجود میآیند و فعالیت دارند، اما پیک فعالیتی و اوج توانایی آنها در مناطق گرمسیری میباشد.
علت بوجود آمدن اسهال خونی
وقتی بحث از باکتری و انگل میشود، یعنی یک بیماری تحت تاثیر هر اتفاق ناسالم میتواند در بدن فرد بوجود بیاید. گاهی باکتریهای خارجی به صورت تنفس، همراه با غذا و میوه و مواردی از این دست وارد بدن انسان میشوند. باکتریهایی که در خانواده های شیگلا، کمپویلوباکتر سالمونلا و ایکولی قرار میگیرند.
این باکتری ها بعد از ورود به بدن، دیواره های روده را تحت تاثیر قرار میدهند و عمده فعالیت خود را روی این دیواره ها انجام میدهند. در نتیجه دیواره روده دچار عفونت میشود و عملکرد خود را از دست می دهد. به همین خاطر، شرایط اسهال همراه با چرک و خون ریزی ناشی از عفونت دیواره روده بوجود می آید.
با این حال گستردگی عوامل موثر در ایجاد اسهال خونی آنقدر زیاد است که برای پیدا کردن منشا آن، نیاز به آزمایش ها و معاینات بسیار کاملی میباشد. بعضی از شایعترین عوامل اسهال خونی عبارتند از :
۱. خونریزیهای گوارشی
گاهی ممکن است اسهال خونی ناشی از خونریزی گوارشی باشد که به دلایل مختلف از جمله پولیپ های کولون، بیماری التهابی در روده و همچنین سرطان معده بوجود میآید. این خونریزی عاملی برای قرمز شدن اسهال میباشد. خون ریزی گوارشی ممکن است بخاطر عوامل زیر ایجاد شود :
- هموروئید یا بواسیر
- بیماری التهابی روده
- یبوست
- دیورتیکولوز یا بیماری دیورتیکولی
- عفونت رود
- زخم معده
۲. دیسانتری
باکتری شگیلا و آنتاموبا هیستولیتیکا دو عامل شایع دیسانتری یا اسهال همراه خون می باشند که میتوان آنها را در دسته معروف ترین اسهالهای خونی قرار داد.
۳. هموروئید
داخل رکتوم و مقعد رگهای خونی متورمی وجود دارند که به هموروئید معروف هستند. هموروئیدها نیز یک عامل جدی در زمینه خونریزی رکتال میباشد و باعث قرمز شدن اسهال میگردند.
۴. شقاق مقعد
در بعضی مواقع به دلیل التهاب، شکاف و پارگیهایی در بافت کناری مقعد ایجاد می گردد. این زخم ها و پارگی ها تبدیل به مسیر انتقال خون به مدفوع میشوند. البته قرمزی ایجاد شده بر اثر شقاق مقعد نسبت به سایر عوامل ایجاد کننده اسهال خونی بسیار کمتر میباشد. عامل بوجود آورنده این ترکها و شکاف ها، مدفوع سفت و بیش اندازه یا رابطه مقعدی میباشد.
در بعضی موارد به دلیل پارگی واریس مری و همچنین خونریزی بوجود آمده از زخم معده، میباشد. در کودکان هم عفونت باکتریایی و التهاب در سیستم گوارشی عاملی برای این بیماری است که معمولا مربوط به خوردن یا آشامیدن غذا و نوشیدنی آلوده میباشد.
اطلاعات بیشتر : داروهای دل درد
۵. داروها
اگر از داروهای خاصی استفاده میکنید حتما در زمان اسهال خونی، گزارش آنها را به پزشک خود ارائه دهید. چرا که بعضی از داروها موجب تحریک معده برای اسهال می گردند و خود این داروها نیز عاملی برای قرمز شدن مدفوع و اسهال هستند. شربتهای آنتی بیوتیک در این دسته قرار میگیرند.
اگر اسهال سیاه و قیر مانند بود، عینی خون از مجرای گوارشی فوقانی مانند مری و معده میآید و اگر اسهال قرمز روشن بود، نشان دهنده آن است که خونریزی مربوط به مجاری گوارشی تحتانی مانند کولون، رکتوم و مقعد است.
دیگر بیماریهایی که باعث اسهال خونی میشوند:
- سرطان روده بزرگ (کولون)
- دیورتیکولوز
- بد شکلی رگهای خونی
- ایسکمی روده یا انسداد روده
- ترومای مری یا واریس مری
- دیورتیکول مکل
- واریس معده
- پرتو درمانی
- ترومای شدید شکمی
- گاستروآنتریت
- بیماری التهابی روده
- عفونت روده ناشی از مسمومیت غذایی
در مورد عفونت روده ناشی از مسمومیت غذایی هشدارهایی زیادی داده میشود و آمار زیادی از اسهال های خونی ناشی از آن می باشد. به همین خاطر است که همیشه هشدارهای زیادی در مورد غذاها و آبهای آلوده دریافت میکنیم. چرا که ممکن است در ظاهر مشکلی برای افراد دیگر بوجود نیاورده باشد، اما همان باکتری در فرد جدید، عاملی برای اسهال خونی باشد.
نظریاتی در مورد فعالیت کرم روده و محرکهای شیمایی در زمینه اسهال خونی نیز وجود داشت که در حال حاضر این موارد رد می شود و اثر چندانی بر این بیماری ندارند. شیگلوز، کمپیلوباکتر یا سالمونلوز در بدن افراد ناسالم، افراد مسن، قحطی زدگان و کودکان گرسنه بیشتر قدرت دارند و در نتیجه اسهال خونی در این افراد بیشتر می باشد.
این نکته را هم در نظر بگیرید که بیماری اسهال خونی چون یک بیماری متاثر از باکتری و انگل است، از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا میکند. بنابراین در محیط خانواده، مدرسه و کار، در صورتی که فردی مبتلا به بیماری بود، نکات بهداشتی را در مورد تماس و ارتباط با او رعایت نمایید.
اطلاعات بیشتر : آبسه مقعدی
در مواردی که افراد یک منطقه از آب مشکوک به تماس با آب فاضلاب استفاده میکنند، میزان ابتلا و سرایت بیماری بخاطر انگلهای موجود، بسیار بیشتر است. از دیگر عوامل ایجاد اسهال خونی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شستن دستها با آب آلود که عاملی است برای انتقال انگل از طریق دست به دهان و بدن.
- نشستن مواد غذایی به صورت صحیح و کاملا بهداشتی
- میوه ها و سبزیجاتی که در زمین آلوده رشد کرده اند و یا با آب فاضلاب آبیاری شده اند.
- رابطه جنسی مقعدی
- شنا در آبهای آلودۀ دریاچه ها و استخرها
علائم اسهال خونی
وقتی که فرد به هر دلیلی موارد گفته شده را که عامل اسهال خونی هستند، رعایت نکند بی شک امکان مشاهده علائم برای او فراهم میشود. اینجا باید به این علائم توجه زیادی کند و از روی سهل انگاری از آن رد نشود. علائمی که خبر از یک عفونت کاملا جدی را به همراه دارند. مهمترین آنها عبارتند از :
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
- تب و لرز ناگهانی در محدوده ۳۸ درجه
- احساس فشار و فوری بودن شرایط دفع مدفوع
- گرفتگی و نفخ
- احساس تخلیه ناقص
- خستگی و سر درد
- کاهش وزن
- حالت تهوع و استفراغ
- کم آبی در بدن
در کنار این عوامل مهم و اساسی، عوامل دیگری نیز وجود دارد که به صورت فراگیر نیست، مانند گرفتگی شکم و تب های مکرر. در حالت خفیف این بیماری کمتر از ده روز خوب میشود اما در صورت وخامت عفونت، ممکن است ۳ تا ۶ هفته طول بکشد.
بیشتر بخوانید: انواع اسهال و راه های درمان آن ها
نحوه تشخیص اسهال خونی
در حالت کلی اسهال خونی به صورت بالینی قابل تشخیص میباشد. اما در موارد حساس و برای قطعی شدن تشخیص از تست مدفوع استفاده میشود.
نحوه پیشگیری و درمان اسهال خونی
در کنار خطراتی که برای فرد بیمار بوجود میآورد، ویژگیهایی دارد که به درمان آن کمک می کند. از جمله اینکه این بیماری به عنوان یک عفونت باکتری و انگلی شناخته میشود. برای همین در درمان اسهال خونی از داروهای ضد انگلی مانند پارامومایسین و مترونیدازول استفاده می شود.
همچنین آنتی بیوتیکهایی مانند آفلوکساسین، لووفلوکساسین و سیپروفلوکساسین در زمینه درمان اسهال خونی باسیلی استفاده میشود. اگر شما دوره درمان را شروع کردید اما بعد از دو یا سه روز همچنان علائم اسهال در بدن شما وجود داشت، پزشک خود را در جریان موضوع قرار دهید.
مورد دیگری را که در طول دوره درمان باید در نظر بگیرید، افزایش سطح آب بدنتان میباشد. چرا که شما به دلیل اسهال مقدار زیادی از آب بدن خود را از دست داده اید. در قدم اول برای افزایش سطح مایعات بدنتان، گزینههایی مانند آب میوهها، نوشیدنیهای گاز دار و آب معدنی پیشنهاد میشود. در صورتی که میزان کاهش آب بدن بسیار زیاد باشد، باید به متخصص اطلاع رسانی شود تا تحت نظر کادر درمان از محلولهایی مانند سدیم، پتاسیم و ساکروز که شامل الکترولیت میباشند، استفاده گردد.
در مورد تغذیه یک فرد مبتلا به این بیماری هم باید بدانید که استفاده از لبنیات ممنوع می باشد و بیشتر خوردن غذاها و میوههای ملایم مانند موز، برنج و نان تست تجویز میگردد. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به اسهال خونی، رعایت بهداشت فردی چه در امور شخصی و چه در امور تغذیه میباشد. با این حال اگر شما در محیط زندگی خود یا محیط کاری و ماموریتی، با افراد مبتلا به اسهال خونی در تماس هستید بهتر است موارد زیر را رعایت کنید :
- فقط غذای گرم که در دمای بالا پخته شده است استفاده کنید.
- از بیرون غذا نخرید.
- از خوردن سبزیجات خام و میوههای فاقد پوست خود داری نمایید.
- از مکانهای عمومی آب ننوشید و فقط از آب همراه خود یا آب معدنی استفاده کنید.
- برای شستشوی مواد غذایی، میوهها و مواد پخت و پز از آب جوشیده استفاده کنید.
- در حد امکان دستان خود را با ضد عفونی کنندههای الکلی تمیز کنید.
سلام من دوروزه اسهال خونی شدید شدم و خیلی بوی بدی داره باید چیکار کنم
با عرض سلام
بعضی از دارو های بدون نسخه مثل لوپرامید را میتوان برای درمان استفاده کرد اما بهتره اول پزشک شما رو ویزیت کند
سلام من دختر سه ساله دارم از دیشب اسهال خونی داره چیکار کنم؟
با عرض سلام
برای مصرف دارو باید به پزشک مراجعه و عامل اصلی اسهال خونی تشخیص داده بشه
بررای درمان خانگی هم میتوان سوپ ها و سبزیجات، مصرف فیبر و مصرف مایعات را پیشنهاد داد
سلام خسته نباشید من دخترم ۱۴ سالشه یک هفته پیش اسهال داشت الان یکم خون داخل اسهالش هست خاستم ببینم مشکلی نداره؟
وجود خون در مدفوع نشانه وجود مشکل در سیستم گوارش می باشد و باید مورد درمان قرار گرفته شود
سلام دوروزه در مدفوع من خون هست باید چیکار کنم؟
خون در مدفوع علل مختلفی دارد مثل سنگ کلیه، سرطان روده، عفونت باکتریایی یا ویروسی و.. که نیاز به تشخیص و درمان سریع ان است
سلام من ۲۰سالمه و۳روزه که اسهال خونی هستم چیکار کنم؟
وقت بخیر
برای درمان اسهال معمولا از لوپرامید استفاده می شود ولی به دلیل ادامه دار بودن بیماری شما بهتره به دکتر مراجعه کنید