تکنولوژی های پزشکی در دنیای امروز، ما را به سمت یافتن روش های جدید و برتر برای تشخیص بیماری ها، درمان آنها و نظارت بر تأثیرات درمانی سوق می دهد. یکی از این تکنولوژی های پیشرفته روش ام ار ای MRI (Magnetic Resonance Imaging) است.
با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، MRI به پزشکان کمک می کند تا تصاویری دقیق از داخل بدن بیماران خود را بدست آورند. در این مقاله، به بررسی عملکرد، کاربردها، مزایا و عوارض، شرایط و هزینه ام ار ای پرداخته و اطلاعاتی کامل درباره این تکنولوژی پزشکی را به شما ارائه خواهیم کرد.
MRI یا Magnetic Resonance Imaging، یک تصویربرداری پزشکی غیرتهاجمی است که برای تصویربرداری دقیق ساختارهای داخلی بدن انسان استفاده می شود.
در این روش با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر بسیار دقیق و با کیفیت بالا از بافت ها، عضلات، اعصاب و سایر اجزای بدن انجام می شود. این روش نسبت به روش های تصویربرداری پیشین مانند اشعه X و CT اطلاعات بیشتری را از داخل بدن فراهم می کند و می تواند به تشخیص بیماری های مختلف کمک کند. هم چنین این روش برای تشخیص بیماری های قلبی، مغزی، تشخیص سرطان و غیره استفاده می شود و به دلیل دقت بالا و عدم نیاز به استفاده از پرتوهای X، برای بیماران با مشکلات حساسیتی و یا ناراحتی از پرتوهای X مناسب است.
این روش تصویربرداری بسیار دقیق و به عنوان یکی از روش های ایمن تصویربرداری شناخته می شود و همچنین تصویربرداری سه بعدی ام آر آی نیز امکان پذیر است و پزشکان می توانند با استفاده از آن، به صورت دقیق تر و جامع تر، ساختار داخلی اعضای بدن را مورد بررسی قرار دهند.
در کل، ام آر آی به عنوان یکی از روش‌های تصویربرداری پیشرفته و مفید، در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری ها و مشکلات پزشکی به کار می رود.
انواع ام ار ای کدام اند؟
- مغز و نخاع: برای تصویربرداری ساختار و عملکرد مغز و نخاع
- استخوان ها و مفاصل: برای تصویربرداری استخوان ها و مفاصل، از جمله ران، زانو، شانه، مچ دست و پا
- کبد و مجاری صفراوی: برای تشخیص بیماری های کبدی و مسائل و مشکلات مجاری صفراوی، مانند سنگ صفراوی
- کلیه ها: برای تصویربرداری کلیه ها و تشخیص بیماری های مربوط به آن، مانند التهاب کلیه یا سنگ کلیه
- طحال: برای تصویربرداری طحال و تشخیص بیماری های مربوط به آن، مانند لوسمی
- لوزالمعده: برای تصویربرداری لوزالمعده و تشخیص بیماری های مختلف گوارشی، مانند زخم دهانه معده
- پروستات: برای تصویربرداری پروستات و تشخیص بیماری های مربوط به آن، مانند سرطان پروستات
- قلب و رگ‌های خونی: برای تصویربرداری قلب، شرایین و رگ های خونی و تشخیص بیماری های مختلف از جمله فشار خون بالا و ترمیم پس از عمل قلبی
- پستان: برای تصویربرداری پستان و تشخیص سرطان پستان
- تخمدان: برای تصویربرداری تخمدان و تشخیص بیماری های مربوط به آن، مانند کیست عفونی و کیست تخمدان، استفاده می شود.
شرایط و مواردی که هنگام انجام MRI باید رعایت شود:
- لباس: باید لباس هایی پوشید که بدون فلز باشند، معمولا پیراهن یا یک تی‌شرت و شلوار مناسب روی بدن قرار داده می شود.
- جواهرات: باید تمام جواهرات، ساعت، گردنبند و هرگونه شی فلزی را به هنگام انجام MRI از خود دور کنید.
- الکترونیکی: باید همه دستگاه های الکترونیکی مانند گوشی همراه، تبلت، لپ تاپ، دوربین و … را از بدن خود دور کنید.
- دستگاه های پزشکی: باید اطمینان حاصل شود که هرگونه دستگاه پزشکی دیگری مانند استنت قلبی، پروتز مفصل، دستگاه تنظیم ضربان قلب یا هر نوع دستگاه الکترونیکی دیگری در بدن شما نصب نشده است.
- بارداری: اگر شما باردار هستید، باید به پزشک خود اطلاع دهید و با او در مورد احتمال تاثیر MRI بر جنین صحبت کنید.
- تجربه ی اضطراب: در صورتی که شما تجربه ی اضطراب دارید، باید با پزشک خود در مورد رفع ترس خود صحبت کنید و اگر لازم است دارو قبل از MRI تجویز شود تا احتمال ایجاد اضطراب کاهش یابد.
- سن: در برخی از موارد، ممکن است که پزشک شما برای انجام MRI نیاز به مجوز از پزشک متخصص داشته باشد، به خصوص در صورتی که سن شما بالای ۶۵ سال باشد.
لازم به ذکر است که این فهرست برای هر شخص ممکن است متفاوت باشد و بسته به مسائل پزشکی شما و نیازهای خاص پزشکی، ممکن است تغییر کند.
در چه مواردی قبل از ام ار ای (MRI) تزریق انجام می شود؟
گادولینیوم گاهی هم به عنوان ماده کمکی در فرآیندهای دیگر نظیر تصویربرداری CT Scan و PET Scan نیز استفاده می شود. این ماده برای تصحیح نواقص تصویر MRI که به دلیل تغییرات در جریان خون، بافت های بیمار یا تورم ها ایجاد شده اند به کار می رود.
پس از تزریق گادولینیوم، این ماده به سرعت به خون می افزاید و خون را در ناحیه ی مورد نظر پر می کند. این باعث می شود تصاویر MRI بهبود یابد و جزئیات بیشتری برای پزشک در دسترس قرار گیرد. با این حال، همیشه لازم نیست تزریق گادولینیوم صورت بگیرد و پزشک باید بر اساس مورد بیمار تصمیم بگیرد که آیا تزریق گادولینیوم لازم است یا خیر.
همچنین، در برخی موارد نظیر بیماری کلیوی، تزریق گادولینیوم ممکن است منجر به عوارض جانبی شدید شود، بنابراین پزشک باید با دقت و با توجه به وضعیت بیمار، تصمیم گیری نماید.
تزریق گادولینیوم ممکن است در برخی موارد ضروری باشد، به عنوان مثال:
شناسایی توده های بدخیم (سرطانی): تزریق گادولینیوم می تواند کمک کند تا توده های بدخیم (سرطانی) بزرگتر و مشخص تر در تصاویر MRI دیده شوند.
شناسایی التهابات و عفونت ها: تزریق گادولینیوم می تواند به پزشک کمک کند تا به راحتی التهابات و عفونت ها را از بافت های سالم تشخیص دهد.
تعیین حجم آسیب: تزریق گادولینیوم می تواند به پزشک کمک کند تا حجم آسیب به بافت ها، اعصاب و عضلات را با دقت بیشتر تعیین کند.
بررسی تغییرات در ساختار و عملکرد قلب: تزریق گادولینیوم می تواند به پزشک کمک کند تا به راحتی تغییرات در ساختار و عملکرد قلب را شناسایی کند.
بررسی خونریزی در مغز یا بدن: تزریق گادولینیوم می تواند به پزشک کمک کند تا به راحتی خونریزی در مغز یا بدن را شناسایی کند.
شناسایی مشکلات روماتولوژیکی: تزریق گادولینیوم می تواند به پزشک کمک کند تا به راحتی مشکلات روماتولوژیکی را شناسایی کند.
در هر صورت، پزشک شما باید با شما درباره نیاز به تزریق گادولینیوم و مزایا و معایب آن صحبت کند و تصمیم‌گیری های مربوط به تزریق گادولینیوم را با شما مطرح کند.
بیشتر بدانید استفاده از رادیولوژی در درمان بیماری ها
عوارض احتمالی بعد از انجام ام ار ای (MRI)
عموما MRI یک روش امن برای تصویربرداری است و نیاز به استفاده از پرتوهای X و یا رادیواکتیو ندارد. با این حال، عوارض کوچکی ممکن است در اثر اجرای آن بروز دهد، از جمله:
- سرگیجه: در صورت ایستادن ناگهانی پس از انجام MRI، ممکن است سرگیجه ایجاد شود.
- تهوع: در برخی از موارد، انجام MRI می تواند تهوع ایجاد کند.
- سوء هاضمه: در برخی موارد ممکن است بعد از انجام MRI سوء هاضمه رخ دهد.
- حساسیت به کانتراست: در صورتی که کانتراست (ماده رنگی) جهت بهبود مشخصات تصویر، به بدن شما تزریق شود، ممکن است برای بعضی از افراد حساسیت به دنبال داشته باشند.
- عوارض نادر: بعضی از عوارض نادر ممکن است در صورت ناگهانی مانند ضربه به سر، حمله قلبی یا سکته مغزی در حین MRI رخ دهند.
به هر حال، تصویربرداری MRI برای اکثر افراد بسیار امن است و هیچ عارضه جدی ندارد. در صورت ایجاد هرگونه عارضه، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید.
تاثیر وزن بیمار در انجام ام ار ای (MRI)
انجام MRI برای افراد با وزن بالا ممکن است با چالش هایی همراه باشد. در افراد با وزن بالا، احتمال وجود بافت چربی بیشتر است که ممکن است تصویربرداری را تخریب کند. به علاوه، وزن بالا می تواند منجر به دشواری در حرکت در داخل دستگاه شود و در نتیجه نیاز به استفاده از دستگاه های بزرگتر و با ظرفیت بیشتری را داشته باشد.
برای اینکه MRI برای افراد با وزن بالا بهتر قابل استفاده باشد، برخی از دستگاه‌های MRI بزرگتر و با ظرفیت بیشتری توسعه یافته اند. به علاوه، برخی از تکنولوژی های تصویربرداری جدید مانند MRI با فیلتراسیون چربی، برای بهتر تصویربرداری افراد با وزن بالا توسعه داده شده اند.
در حالت کلی، وزن بالایی که ممکن است برای انجام MRI با چالش همراه باشد، بیشتر از ۲۰۰ پوند (حدود ۹۱ کیلوگرم) است.
در هر صورت، پیش از انجام MRI باید با پزشک خود درباره وضعیت وزن خود صحبت کنید تا بهترین روش تصویربرداری برای شما تعیین شود.
هزینه های MRI در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
هزینه های MRI در سال ۲۰۲۳ در ایران بسته به مواردی مانند نوع تجهیزات، محل پزشکی، شرایط بیمار و خدمات جانبی مورد استفاده، متفاوت خواهد بود.البته باید توجه داشت که این هزینه ها بسته به شرایط مختلف می تواند تغییر کند.
به علاوه، بیمارانی که دارای بیماری های مزمن مانند سرطان هستند نیز برای انجام MRI و تصاویربرداری های تکمیلی دیگر به هزینه های بیشتری نیاز دارند.
در کل، هزینه های MRI در ایران بسته به شرایط و نیازهای بیمار متفاوت است و می تواند بین ۲ تا ۱۵ میلیون تومان باشد.
در ایران، برخی از بیمه های خصوصی و دولتی هزینه های MRI را برای بیمار پوشش می دهند. بسته به نوع بیمارستان و شرایط بیمار، بعضی از سازمان های بیمه تنها بخشی از هزینه‌های MRI را پوشش می‌دهند و بیمار باید بخشی از هزینه را با پرداخت خود به عهده بگیرد.
همچنین باید توجه داشت که برای دریافت پوشش بیماری از بیمه، بیمار باید معمولا از پزشک ملاحظاتی دریافت کند و باید صورت حساب و مدارک ضروری را به بیمه گر ارائه دهد.
با این حال، برخی از بیمه های خصوصی و دولتی هزینه انجام MRI و تصاویربرداری های تکمیلی دیگر را به صورت کامل پوشش می دهند و بیمار هیچ گونه هزینه ای را نمی پردازد.
