التهاب دستگاه تناسلی زنان

التهاب دستگاه تناسلی زنان به التهاب واژن و اندام خارجی زنان میگویند ، این بیماری به دلایل مختلفی مانند عفونت های قارچی، التهاب مجرای تناسلی تریکومونایی، میکروب گاردنلا، سوزاک، تبخال، بیماری التهاب گردن رحم، التهاب سلولی دودران به وجود می آید.به طور کلی هر مشکلی که همراه ترشحات تناسلی زنان ایجاد شود و علت آن تحریک یا التهاب آن ناحیه باشد، بیماری التهابی مجاری تناسلی زنان در نظر گرفته می شود.

مجرای تناسلی سالم چگونه است؟

یک مجرای تناسلی سالم می تواند ۲۹ موجود میکروسکوپی مختلف را در خود پرورش دهد اما برای تمام زنان مجموعه ای کامل از میکروب های مفید ناحیه تناسلی وجود ندارد، این تفاوت می تواند وابسته به عواملی مانند سن، سطوح هورمونی، اقدامات در طی عادت ماهیانه، تفاوت در فعالیت های جنسی، روش های جلوگیری از بارداری، استفاده از داروها مخصوصا آنتی بیوتیک ها و اقدامات جراحی بر روی نواحی تناسلی باشد.

مجرای تناسلی زنان سالم یک محیط طبیعی خود حفاظت کننده ای است که به هیچ مداخله ای نیاز ندارد. این مجرا روزانه خود را پاک کرده و توسط ترشحات ملایم از گردن رحم و دیواره ها مرطوب نگه داشته می شود. ترشحات طبیعی مجرای تناسلی زن شامل مایع تمیز و روشنی است که از ناحیه گردن رحم به خصوص در زمان نزدیک به تخمک گذاری یا فعالیت جنسی ترشح می شود.

ترشحات ایجاد شده با جریان طبیعی رو به پایین، سلول های مرده و خون های مانده از عادت ماهیانه را به خارج مجرای تناسلی هدایت می کند. هیچ نوع غددی در خود مجرای تناسلی وجود ندارد بنابراین مایعی که در آن پیدا می شود از ترشحات گردن رحم منشا می گیرد و مقداری هم از تعریق در آن نواحی است که به نام مایع ترانسودا شناخته می شود. تغییرات معین طبیعی در مجرای تناسلی تا حدودی قابل پیش بینی هستند.

مثلا تغییر در مقدار و کیفیت ترشحات که طی دوره ی عادت ماهیانه اتفاق می افتد مورد توجه ترین زمان در دوره ی ماهیانه قبل و زمان تخمک گذاری است. هر افزایش یا تغییری در میزان ترشحات یا کیفیت آن به خصوص اگر همراه با بو، حساسیت یا درد در آن نواحی باشد شاید نشانه ای از التهاب مجرای تناسلی است.

علائم التهاب مجرای تناسلی زنان

علائم اصلی التهاب مجرای تناسلی زنان شامل ترشحات غیر طبیعی و ناگهانی خارش و قرمزی ناحیه تناسلی و خود مجرای تناسلی است. نشانه های قطعی یک عفونت کاندیدایی ترشحات غلیظ سفید و پنیری هستند که بویی شبیه به خمیرنان دارد ناحیه تناسلی خارجی قرمز و متورم و اغلب با خارش شدید و گاهی درد و سوزش در هنگام ادرار کردن یا نزدیکی همراه خواهد بود. بعضی از زنان نیز در نواحی تناسلی شان ضایعاتی شبیه به سوختگی های ادرار اطفال را تجربه می کنند.

علت التهاب مجرای تناسلی

علت آن معمولا یک عفونت قارچی باکتری یا انگل های میکروسکوپی می باشد. مواد شیمیایی موجود در وسایل شست وشو و حمام ها اسپری های مختلف نواحی تناسلی زنان و نوارهای بهداشتی با جذب بالا میتوانند از علل تحریک یا عفونت باشند. همچنین رسوب باکتری ها در داخل خود مجرای تناسلی یا تحریکات جنسی در مجرا و واژن خشک می تواند از علل دیگر آن باشد.

التهاب مجرای تناسلی ممکن است از یک شریک جنسی بدون علایم نیز سرایت کند گاهی عفونت های به وجود آمده نتیجه ی حمله یک میکروب خارجی مانند تریکوموناس باشد. شست و شوهای افراطی آنتی بیوتیک ها، قرص های ضدبارداری، حاملگی و دیابت بعضی از عوامل تغییر دهنده ی ترکیب شیمیایی به نفع رشد بی رویه قارچ ها هستند.

آنچه قابل توجه است رابطه ی تمام عفونت های التهابی مجاری تناسلی با پایین آمدن مقاومت طبیعی بدن به دلیل رژیم های سخت، استرس و اظطراب، بیماری ها و سندرم پیش از قاعدگی است. اگر متوجه افزایش در کمیت یا تغییر در کیفیت ترشحات ناحیه تناسلی شدید نوار بهداشتی یا وسایل ضدبارداری داخلی تان را به خوبی بررسی کنید، این عوامل باعث ترشحات متعفن و غلیظی می شوند که با رفع آنها مشکل حل خواهد شد. بیماری التهابی مجرای تناسلی زنان در دوره فعالیت جنسی متداول ترین بیماری محسوب می شود، شریک های جنسی متعدد، وخامت علائم را در مجاری تناسلی افزایش می دهد.

انواع بیماری های التهاب مجرای تناسلی

عوامل بیماری زایی هم هستند که توجهات پزشکی خاصی نیاز دارند. بعضی از بیماری های عفونی و ترشح دار با بیماری های قارچی اشتباه می شوند. به یاد داشته باشید علایم بیماری التهاب مجرای تناسلی قارچی، شامل خارش واژن و ناحیه داخلی تناسلی، ترشحات سفید پنیری با بویی شبیه خمیرنان، قرمزیی، التهاب و احساس سوزش به خصوص هنگام ادرار و نزدیکی کردن است. لیست زیر شامل تعدادی بیماری مهم و ایجاد کننده ی ترشحات غیر معمول در ناحیه تناسلی است.

۱- التهاب مجرای تناسلی تریکومونایی یا “Trich”

این نوع التهاب توسط میکروب تک سلولی تریکوموناس ایجاد می شود این میکروب می تواند هم در زنان و هم در مردان ایجاد بیماری نماید. همچنین می تواند به همراه بیماری سوزاک و میکروب کلامیدیا و یا به تنهایی باشد. این میکروب ها نقاطی قرمز و کوچک را بر روی دهانه یا گردن رحم ایجاد می کنند. عفونت های تریکومونایی به بدن آسیبی نمی رسانند و نیازی به معالجه ندارند. تریکوموناس علایم عفونت شامل خارش شدید و ترشحات حجیم کف مانند با رنگ زرد مایل به سبز یا خاکستری با بوی خاصی شبیه به ماهی است.

دفع ادرار و نزدیکی ممکن است دردناک و زنان مبتلا تا دو برابر گرفتار بیماری های دیواره رحمی هستند. اگر این عفونت ها به داخل مثانه سرایت کند می تواند باعث یک عفونت ادراری با علائم خاص خود مانند میل به ادرار کردن با وجود خالی بودن مثانه شود. این میکروب تقریبا هرگز در باکره ها دیده نمی شود. راه انتقال و گسترش آن تقریبا همیشه از طریق رابطه جنسی و نزدیکی با مردان آلوده است.

مردانی که شریک جنسی آلوده دارند ۶۰ تا ۷۶ درصد به این میکروب مبتلا می شوند. تریکوموناس در دهان زنده نمی ماند بنابراین انتقال جنسی دهانی امکان پذیر نیست. میکروب تریکوموناس در محیط می تواند تا چندین ساعت زنده بماند. بنابراین دقت کنید که ناحیه تناسلی را از سمت جلو به عقب خشک کنید. از حوله ها و لیف های تمیز برای حمام استفاده نمایید.

۲- میکروب گاردنلا

این میکروب به عنوان هموفیلوس هم شناخته شده است. این بیماری عفونی باکتریایی در شرایطی که PH طبیعی مجرای تناسلی به سمت قلیایی شدن است بهتر رشد می کند راه انتقال آن از طریق تماس جنسی آلوده، شست و شو با روش های غیر بهداشتی لوازم حمام و توالت آلوده به خصوص توالت فرنگی حوله و لیف آلوده است و در مواردی هم به طور خود به خود رشد و گسترش می یابد علایم آن شبیه تریکوموناس هستند ترشحات ناشی از آن سفید مایل به کرمی یا مایل به طوسی با بویی شبیه به ماهی گندیده است. مانند تریکوموناس گاردنرلا هم باید در شریک جنسی زن درمان شود و داروی خاصی برای مردان در این موارد وجود ندارد.

افزایش اسیدیته محیط تناسلی روشی کاربردی برای درمان خانگی آن است شست وشو با بتادین بجز در زنان باردار و داروهای آنتی بیوتیک مثل آمپی سیلین خوراکی و یا کرم تریپل سولفا دیگر تجویزهای غیرخانگی آن هستند. امکان دارد به سولفا حساسیت و آلرژی داشته باشید. اگر به پنی سیلین و آمپی سیلین حساسیت دارید از آن استفاده نکنید. اگر آمپی سیلین یا هر نوع آنتی بیوتیکی استفاده می کنید باید از عفونت های قارچی که این داروها بر آن بی تاثیرند مطمئن شوید و برای مقابله با آنها راهی را در نظر بگیرید.

کلامیدیا، سالانه میلیون ها مرد و زن به آن مبتلا می شوند و ابتدا در سنین ۲۰ تا ۲۴ سالگی بروز می کند، کلامیدیا می تواند باعث بیماری التهابی لگن، عفونت رحم و گردن رحم  شود. باکتری آن از طریق مجاری تناسلی زنان آلوده یا از طریق هم جنس گرایان مرد که یکی از آنها آلوده باشد و یا در مواردی از طریق دست های آلوده به ترشحات منتشر شود.

علایم آن شامل ترشحات مایل به زرد قرمزی ناحیه تناسلی گردن رحم، احساس درد در هنگام ادرار و نزدیکی کردن و همچنین خونریزی غیر عادی است. در مردان نیز علائم ممکن است شامل لاغری ترشحات و رطوبت دائمی از آلت تناسلی به همراه سوزش مجرای ادرار در هنگام دفع ادرار باشد. شریک های جنسی حتی در صورت بدون علامت بودن باید درمان شوند. در مواردی که به مبتلا بودن خود یا شریک جنسی تان مشکوک هستید از نزدیکی کردن دوری کنید. اگر به آنتی بیوتیک ها نیاز دارید برای مقابله با احتمال پیشرفت یک عفونت قارچی داروی ضد قارچ نیز مصرف نمایید.

۳-  سوزاک (گونورا)

یک بیماری عفونی جنسی بسیار مسری است که عوارض و پی آمدهای جدی به دنبال دارد. این بیماری کاملا قابل درمان است اما اگر تشخیص داده و درمان نشود باعث ناباروری، کوری و مرگ می شود. سوزاک توسط یک باکتری ایجاد می شود و از راه تماس جنسی به روش های مختلف سرایت می کند. علائم بیماری معمولا ۲ تا ۳۰ روز بعد از تماس با جسم آلوده بروز می کنند. متاسفانه بیش از نیمی از زنان مبتلا به سوزاک بدون علامت یا با علائمی بسیار خفیف هستند که قابل چشم پوشی است بنابراین آنها منبعی از آلودگی بدون علامت محسوب می شوند.

علائم:

اولین علائم ممکن است به دلیل خارش یا قرمزی سوختگی مانندی باشد که توسط فرد مبتلا یا شریک جنسی اش ایجاد می شود. علایم اصلی بیماری شامل برآمدگی های قرمز روی دهانه رحم، ترشحات غیرعادی، درد در هنگام ادرار کردن یا نزدیکی، حساسیت و درد در ناحیه لگن، خونریزی از نواحی تناسلی زنان یا تب باشد. ابتلا به این بیماری وقتی رو به وخامت می گذارد که تاثیرات مخرب آن شامل ناباروری، دردهای مفصلی و خونریزی پدیدار می شود.

این بیماری احتمال ماندگاری و گسترش را در زنان بیش از مردان دارد. به طوری که اگر مردی حتی یکبار با زنی مبتلا نزدیکی کند احتمال ابتلای او ۲۰ تا ۲۵ درصد خواهد بود. اما اگر زنی با یک مرد مبتلا نزدیکی داشته باشد به طور قطع مبتلا خواهد شد. بیماری به سادگی در رحم و لوله های تخمدانی گسترش می یابد به خصوص اگر در هنگام قاعدگی نزدیکی انجام شود. این به دلیل تمایل به رشد خوبی است که این میکرب در خون دارد.

برای اطلاعات بیشتر: بیماری هایی که از سکس دهانی منتقل می شوند

نحوه ی تشخیص:

برای مشخص کردن آن باید آزمایشات دقیقی انجام شود. در بسیاری موارد این بیماری در یک کشت میکروبی معمول یا معاینه توسط متخصص زنان و زایمان کشف می شود. نمونه گیری از دهانه ی رحم بهترین روش است اما در مواردی که تماس دهانی با نواحی تناسلی آلوده یا نزدیکی های مقعدی وجود داشته بایستی از نواحی حلق و مقعد نیز نمونه برداری انجام شود. آزمایش کشت ۴۸ ساعت زمان نیاز دارد. در مواردی که شرایط غیر عادی به نظر می رسد بهتر است آزمایش بیماری سیفلیس نیز انجام شود.

درمان:

درمان آنتی بیوتیکی می تواند بیماری را کاملا ریشه کن کند. به خاطر داشته باشید که آنتی بیوتیک ها باید صحیح با دوز موثر و طول درمان مناسب مصرف شوند شریک یا شریک های جنسی نیز باید درمان شوند. در طی دوره ی درمان بهتر است از نزدیکی کردن پرهیز شود در طی دریافت آنتی بیوتیک از یک ضدقارچ هم استفاده کنید. سوزاک در طی حاملگی خطرات جدی به دنبال دارد و نیازمند معالجه ی فوری می باشد.

۴- تبخال (هرپس)

تبخال یک بیماری ویروسی می باشد که در دهه های اخیر به سرعت رشد کرده است. به دلیل خارش شدید در نواحی تناسلی می تواند با بیماری های قارچی مجاری تناسلی اشتباه شود به خصوص در مراحل ابتدایی آن که علایم از هم تفکیک نشده اند. معمولا اولین بار ابتلا به بیماری دردناکترین آن است و دیرتر بهبود می یابد.

علائم:

علامت اختصاصی تبخال ضایعات تاولی با زخم های قرمز در اطراف یا داخل دهان است، همچنین ضایعات مشابه در اطراف ناحیه تناسلی . به صورت نهفته در بدن جا خوش کرده و در شرایطی فعال و بیماری زا می شوند. علایم بیماری از ۲ روز تا چهار هفته بعد از ورود ویروس (میانگین ۳ روزه ) بروز می کنند. احساس سوزش یا خارش پوست یا آلت تناسلی که گاهی با قرمزی و تاول های کوچک دردناک و آبدار همراه است از علایم اصلی آن می باشد، ادرار کردن ممکن است دردناک و همراه سوزش باشد. ترشحات غیر طبیعی معمولاً با تاول های موجود که می ترکند دیده می شود. تبخال اگر زخم آشکار نداشته باشد به سختی تشخیص داده میشود.

برای اطلاعات بیشتر: تبخال تناسلی چیست

راه انتقال:

برای انتقال این بیماری نزدیکی کردن دخالتی ندارد، تبخال از راه دهان به دهان به نواحی تناسلی و برعکس و از نواحی تناسلی به هم نیز قابل انتقال است. تبخال در حالتی که زخم ها باز و آشکار هستند مسری است. اما تشخیص اینکه چه مدت مسری می ماند، مشکل خواهد بود. هیچ کس نمی داند دقیقا در چه مرحله ای از ابتلا و بهبود خطر عفونی شدن شریک جنسی شدیدتر می باشد. در مواردی که وجود بیماری کاملا اثبات می شود در نزدیکی ها باید از کاندوم استفاده شود و بعد از بهبود زخم ها دیگر نیاز به کاندوم نیست.

نحوه ی تشخیص و درمان:

در مواردی که محل بروز زخم ها مشخص است تشخیص آسان می باشد اما در موارد نهفته ی آن نیاز به تست های آزمایشگاهی است. تمام روش های درمان تبخال برای کاهش عودها و شدت آن هدف گذاری شده اند چراکه هیچ درمان خاصی برای آن شناخته نشده است. اسید آمینه ی ال لایزین که در مواد غذایی وجود دارد ساده ترین کمک درمانی شخصی می باشد.

ارتباط تبخال با بیماری های دیگر:

شواهدی در دست است که بیان می کند زنان با تبخال یا زخم های تناسلی بیشتر مستعد ابتلا به ایدز هستند. همچنین این زنان تشویق می شوند که هر ۶ ماه یک بار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند. چرا که محققان به ارتباط بین تبخال و سرطان دهانه رحم مشکوک هستند و پاپ اسمیر برای تشخیص زود هنگام هر سلول غیر طبیعی بسیار با اهمیت است.

۵- بیماری التهابی گردن رحم

این بیماری می تواند هم نگران کننده باشد و هم نباشد، که به نحوه ی بروز، شدت و طول مدت عفونت بستگی دارد. ممکن است ترشحات ،کدر زرد رنگ یا سفیدی از غدد آن نواحی ترشح شود، که تحریک کننده نیست. هیچ گونه زخم، خارش، قرمزی سوختگی و یا بویی وجود ندارد. این نوع بیماری می تواند در هنگام معاینات داخلی مجرای زنان و یا هنگام نمونه برداری برای پاپ اسمیر خون ریزی ایجاد کند.

بعضی از اشکال التهاب گردن رحمی می تواند باعث مشکلاتی در بارداری شود که به دلیل ایجاد محدودیت برای عبور عادی اسپرم ها توسط تغییر در جریان ترشحی گردن رحم است. انواع دیگر التهاب گردن رحمی می تواند به دلیل صدمات گردن رحمی هنگام تولد نوزاد، وجود دستگاه IUD، عفونت ها یا برخی نزدیکی ها باشد که نیاز به درمان خاصی ندارند. بعضی پزشکان پیشنهاد می کنند زنان با بیماری التهابی گردن رحم هنگام قاعدگی به جای استفاده از تامپون نوار بهداشتی به کار ببرند.

۶- التهاب سلولی دودران

یک بیماری نوین در دنیای التهابات مجاری تناسلی زنان است که به دلیل افزایش بیش از حد میکروب میله ای شکلی که در مجرای تناسلی زنان به صورت طبیعی و مفید زندگی می کند ایجاد می شود. اغلب در تشخیص آن اشتباه پیش می آید. برخلاف بیشتر مشکلات ناشی از التهابات نواحی تناسلی زنان، این نوع فقط با بالا بردن PH مجرای تناسلی توسط محلول بیکربنات سدیم درمان می شود.

علایم بیماری ترشحات (رقیق و آبکی یا غلیظ و کدر) و خارش شدید است. درمان موثر شامل قلیایی کردن محیط مجرای تناسلی، توسط محلول آب با بی کربنات سدیم است. دو قاشق غذاخوری بیکربنات سدیم را در نیم لیتر آب حل کرده و بدنتان را دو تا سه بار در هفته شست و شو دهید تا علائم بیماری رفع شود.

راه های جلوگیری از التهاب مجرای تناسلی در زنان

توصیه های مهم زیادی برای کاهش ابتلا به بیماری التهابی مجرای تناسلی زنان وجود دارد که در این جا به تعدادی از آنها می پردازیم:

• زن ها هنگام فعالیت جنسی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت قرار می گیرند بنابراین از سلامت شریک جنسی خود مطمئن شوید.
• با مشاهده هر نوع علائم عفونی مانند خارش، قرمزی، درد یا ترشحات غیر معمول ناحیه تناسلی از نزدیکی خودداری کنید زیرا علائم را تشدید می کند.
• از خود درمانی های نادرست پرهیز کنید. این کار باعث بدتر شدن عفونت و افزایش وسعت آن می شود. بنابراین تشخیص صحیح ضروری است.
• شریک جنسی شما نیز ممکن است نیاز به درمان داشته باشد که باید همزمان با شما انجام شود. گاهی شریک جنسی علائم واضحی ندارد اما نیاز به درمان دارد و تا زمان درمان قطعی باید از کاندوم استفاده کند.
• درمان دارویی را که از پزشک می گیرید به طور کامل انجام دهید حتی اگر علائم بیماری در همان روزهای اول ناپدید شدند. این نکته به خصوص در مورد آنتی بیوتیک ها اهمیت ویژه ای دارد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

خوشبختانه عفونت های قارچی طول کشیده صدمات فیزیکی مهمی به بدن وارد نمی کند. آنها به رحم لوله ها و تخمدان ها صدمه ای نمی رسانند و به و باروری را تهدید نخواهند کرد. اما باید در اولین فرصت مشاوره پزشکی داشته باشید اگر:

• عفونتی دارید که مشابه عفونت های قارچی قبلی تان نیست و از یکسان بودن آن مطمئن نیستید.
• شریک جنسی جدیدی پیدا کرده اید، شریک های جنسی متعدد دارید و یا با فردی رابطه دارید که شرکای جنسی متعددی داشته است.
• احساس می کنید عفونت قارچی معمول را دارید اما معالجات همیشگی روی آن بی تاثیرند.
• علائمی دارید که در عفونت های قارچی معمول قبلی آنها را تجربه نکرده اید.
• از داشتن یک عفونت قارچی مطمئن هستید اما ترجیح می دهید تحت نظر یک پزشک باشید.
• اخیرا یک تغییر فیزیولوژیکی خاص مانند بلوغ، حاملگی و یا یائسگی داشته اید.