بر کسی پوشیده نیست که پاییز فصل تشدید بسیاری از بیماری های مزمن و همچنین ظهور برخی از بیماری های پاییزی است. آلرژی های فصلی، سرماخوردگی، اپیدمی های آنفولانزا، تشدید درد مفاصل، فهرستی از تهدیدات سلامت پاییزی است.
در این دوره تعداد مراجعه بیماران به پزشک افزایش پیدا می کند و برخی از افراد، برعکس سعی می کنند به تنهایی با آن کنار بیایند. چگونه از بیماری های پاییزی و تشدید بیماری های مزمن جلوگیری کنیم؟ در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید تا به جواب این سوال ها بپردازیم.
انواع بیماری های شایع فصل پاییز
چرا فصل پاییز برای بسیاری از بیماران خطرناک ترین فصل محسوب می شود؟ دلیل آن ساده است، همراه با انتقال به هوای سرد، باران و رطوبت و همچنین ساعات کوتاه نور روز، در بیشتر موارد ایمنی انسان نیز کاهش می یابد. بنابراین بدن در برابر عفونت ها و ویروس ها آسیب پذیر می شود. همچنین به دلیل کاهش ایمنی، بیماری های مزمن نیز خود را بیشتر نشان می دهند. شایع ترین بیماری های فصل پاییز عبارتند از:
۱- سارس (سرماخوردگی و آنفولانزا):
سرماخوردگی و سارس تاییدی مستقیم بر این است که بدن به دلیل تغییر ناگهانی فصل تحت استرس است. در نتیجه بدن ضعیف شده قادر نیست نه تنها در برابر ویروس ها، بلکه در مقابل هیپوترمی ساده نیز مقاومت کند. در پس زمینه سیستم ایمنی ضعیف، سرماخوردگی می تواند به راحتی به بیماری های سیستم گوش و حلق و بینی تبدیل شود. از جمله التهاب لوزه، فارنژیت، لارنژیت، نای، برونشیت، رینیت، سینوزیت، اوتیت و غیره. اغلب، به دلیل کاهش ایمنی، به موازات سرماخوردگی (یا مستقل از آن)، تبخال روی لب ها پدیدار می شود.
علائم این بیماری ها آبریزش بینی، تب، گلودرد و سرفه بوده که حتی صاحبان بهترین سلامتی اغلب دچار این علائم در پاییز می شوند. عفونت های ویروسی حاد تنفسی شایع ترین گروه بیماری های پاییزی هستند. وضعیت با این واقعیت پیچیده است که بسیاری سرماخوردگی را دلیل کافی برای مرخصی استعلاجی نمی دانند. با سرسختی و رفتن به محل کار، نه تنها خطر تشدید بیماری را به خطر می اندازید، بلکه همکاران خود را نیز آلوده می کنید. درمان سارس آسان است، اما پیشگیری از آن حتی ساده تر خواهد بود.
پیشگیری:
- وقتی هوا خوب است، بیشتر در هوای تازه راه بروید تا بدن را به خنکی عادت دهید. علاوه بر این، فعالیت بدنی سبک باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن می شود.
- دست های خود را به درستی بشویید، ویروس های سرماخوردگی و آنفولانزا از طریق تماس مستقیم منتقل می شوند.
- اتاق را تهویه کنید تا غلظت ویروس ها در هوا کاهش یابد.
- سبزیجات و میوه هایی که سبز تیره، قرمز و زرد هستند بخورید. آنها حاوی مقدار زیادی ویتامین C هستند که برای ایمنی بدن مفید است.
- اگر فردی در خانواده شما بیمار شد، برای پیشگیری شروع به مصرف یک داروی ضد ویروسی کنید.
بیشتر مطالعه کنید: آنفولانزا چگونه درمان می شود؟
۲- اختلالات عصبی و روانی:
اصلا لازم نیست دلیل پیدایش اختلالات عصبی در پاییز را توضیح دهیم. کدام یک از ما در دوره ریزش برگ و بارندگی افسرده نشده است؟ اگر پیش نیازهایی برای ایجاد افسردگی وجود داشته باشد، به جز آب و هوا و کمبود آفتاب، خطر آن چندین برابر افزایش می یابد.
علائم این بیماری بی خوابی، اضطراب، از دست دادن انرژی است. پزشکان ظهور افسردگی پاییزی (علت پدید آمدن افسردگی های فصلی) را به نقض متابولیسم سروتونین، هورمون شادی، نسبت می دهند. آب و هوای بد و شب های طولانی واقعا می تواند ما را در سطح فیزیولوژیکی تحت تاثیر قرار دهد.
پیشگیری:
- افزایش فعالیت بدنی مثل ورزش، رقص و پیاده روی به تولید سروتونین کمک می کنند.
- به خانه خود نور بیشتری اضافه کنید.
- حداقل ۷ تا ۸ ساعت در روز بخوابید.
- کمبود اشعه ماوراء بنفش را می توان با مراجعه متوسط به سولاریوم جبران کرد اما به موارد منع مصرف توجه کنید.
- اگر دائما احساس تنش عصبی و استرس دارید با یک متخصص مشورت کنید.
۳- برونشیت:
سرفه طولانی مدت و درد قفسه سینه ناشی از التهاب مخاط برونش، اغلب همراه با سرماخوردگی است. درمان برونشیت ضروری است زیرا به راحتی می تواند به شکل مزمن تبدیل شود و وضعیت سلامتی را به میزان قابل توجهی بدتر کند.
پیشگیری:
- آیا سیگار می کشید و نمی توانید این عادت را ترک کنید؟ برای پاکسازی مجاری تنفسی جوشانده گیاهی بنوشید (مثلا جوشانده شکوفه آهک، بنفشه، پونه کوهی). البته بهتر است سیگار را ترک کنید!
- سطح رطوبت مورد نیاز در اتاق را حفظ کنید. (حداقل ۳۰ تا ۴۵ درصد)
- سرماخوردگی را به موقع درمان کنید. این همان بیماری است که اغلب به برونشیت تبدیل می شود.
بیشتر مطالعه کنید: زکام چیست؟
۴- سیستیت یا التهاب مثانه:
عفونت مثانه و مجاری ادراری از بیماری های فصل پاییز بسیار معمول بوده و در زنان شایع تر است. بارزترین علامت آن دفع ادرار سخت و دردناک است. در صورت عدم درمان، سیستیت حاد به راحتی با عودهای متعدد مزمن می شود. همچنین خطر ابتلا به عارضهای به شکل پیلونفریت یا التهاب کلیه ها وجود دارد که درمان آن بسیار دشوارتر و طولانی تر خواهد بود.
همانطور که گفتیم، فرآیند التهابی در دستگاه ادراری اغلب بر اساس هیپوترمی رخ می دهد. یکی دیگر از علل التهاب مثانه، ادرار کم است. هر چه هوا سردتر باشد و لباس های بیشتری بپوشید، کمتر تمایل به در آوردن لباس دارید و در سرما، خوردن آب را فراموش می کنیم و یکی از عواقب کم آبی بدن یا دهیدراته، افزایش غلظت ادرار است که مثانه را تحریک می کند.
پیشگیری:
- متناسب با آب و هوا لباس بپوشید، کمر و شکم خود را بپوشانید.
- به موقع به دستشویی بروید.
- شلوار تنگ نپوشید. آنها خون رسانی به اندام های لگن را مختل می کنند.
- حداقل ۱.۵ لیتر آب خالص در روز بنوشید.
۵- آلرژی فصلی:
اولین ماه پاییز برای مبتلایان به آلرژی، سختترین ماه است. علف های هرز در این ماه به اوج خود می رسند و هر بار که بیرون می روند برای چنین بیمارانی به جهنم واقعی تبدیل می شود. حالت ضعف و بی حالی با رینیت، خارش مخاط و عطسه، گاهی ورم ملتحمه و کهیر همراه است. شما نمی توانید آلرژی را برای سال ها نادیده بگیرید، در صورت عدم درمان، با افزایش سن، می تواند به آسم تبدیل شود.
پیشگیری:
مبتلایان به آلرژی باید آزمایش های آلرژی را انجام دهند و دقیقا منبع این مشکل را تعیین کنند و سپس توصیه های متخصص آلرژی را دنبال کنند.
بیشتر بخوانید: واکسن آنفولانزا بزنیم یا نه؟
۶- درد مفاصل:
در هوای پاییز، افراد مسن اغلب درد مفاصل را تجربه می کنند. به دلیل سرما و نوسانات فشار اتمسفر، آرتریت مزمن و آرتروز (علائم آرتروز) می تواند تشدید شود.
پیشگیری:
- ژیمناستیک مفصلی خاص، به شما کمک می کند تا رباط ها و عضلات خود را تقویت کنید.
- مراقب وزن خود باشید. اضافه وزن استرس و فشار بیشتری به مفاصل شما وارد می کند.
- کفش هایی با پاشنه راحت بپوشید.
- برای حفظ سلامت غضروف خود بیشتر پیاده روی کنید.
- با نظر پزشک از وسایل و داروهای مخصوص برای درمان مفاصل استفاده کنید.
۷- سینوزیت:
سینوزیت یک نوع التهاب در سینوس ها است که می تواند ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی باشد. درمان سینوزیت شامل استراحت، مصرف مایعات زیاد، تجویز داروهای ضدباکتریایی می شود. در صورت ادامه یافتن علائم بیش از ۱۰ روز و بهبود نیافتن، پزشک شما ممکن است تصمیم به انجام تست های تصویری مانند اسکن سینوس ها بگیرد.
علائم سینوزیت شامل آبریزش بینی زرد و بدبو، درد و فشار در اطراف صورت و چشم ها، سردرد (معمولا در ناحیه پیشانی)، انسداد بینی، احتقان، ترشح انتهای حلق، سرماخوردگی طولانی مدت، تب و سرفه می شوند.
پیشگیری:
- پوشیدن لباس های گرم در هوای سرد، اجتناب از تماس با افراد مبتلا به سرماخوردگی، و بالا بردن سیستم ایمنی بدن با مصرف غذاهای سالم و ورزش به عنوان راه های پیشگیری مهم محسوب می شوند.
- شستشوی منظم و دقیق دست ها به ویژه قبل از غذا خوردن و بعد از ورود به خانه می تواند از انتقال ویروس ها و باکتری ها به سینوس ها جلوگیری کند.
- اجتناب از قرار گرفتن در هوای آلوده و دود سیگار می تواند به حفظ سلامتی سینوس ها کمک کند.
- استفاده از روش های افزایش رطوبت هوا مانند استفاده از دستگاه های بخور می تواند جلوی خشکی سینوس ها را بگیرد و از تجمع مایعات در آنها جلوگیری کند.
- مصرف مایعات به میزان کافی به ویژه مایعات گرم مانند شیر و عسل می تواند در پیشگیری از تبدیل شدن سرماخوردگی به سینوزیت موثر باشد.
- افرادی که به سرماخوردگی مبتلا هستند، می توانند با پوشاندن بینی خود از ورود هوای سرد به سینوس ها جلوگیری کنند.
۸- تشدید زخم معده:
یک رژیم جدید روز، بری بری، اختلالات غدد درون ریز در ترکیب با سوء تغذیه و افسردگی می تواند به راحتی منجر به تشدید زخم معده شود.
پیشگیری:
یک رژیم غذایی متناسب که توسط متخصص گوارش تجویز می شود، اجازه نمی دهد که بیماری زخم معده خود را نشان بدهد و یکی از بهترین راه های تشخیص بیماری های دستگاه گوارش، سونوگرافی است.
۹- کمبود ویتامین D:
فصل پاییز ممکن است از طریق عوامل مختلفی همچون کاهش مدت زمان نور خورشید و تغییرات در آب و هوا بر روی عادات روزمره افراد تاثیر منفی بگذارد. در این فصل، کمبود ویتامین D به عنوان یک مسئله مشترک در بین افراد مطرح می شود. علائم کمبود ویتامین D شامل خستگی و کاهش انرژی، ضعف استخوان ها (استئوپروز)، کاهش مقاومت در برابر عفونت ها، اختلال در چرخه خواب و بیداری، افسردگی و ناراحتی های روانی، تغییرات در عملکرد حافظه و تمرکز می شوند.
پیشگیری:
- برای تولید ویتامین D، حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در معرض نور خورشید یا لامپ های UV قرار بگیرید.
- مواد غذایی حاوی ویتامین D مانند قارچ، ماهی چرب (ماهی سلمون و ماهی تن)، تخم مرغ و محصولات لبنی مصرف کنید.
- در صورتی که نمی توانید از نور خورشید به مقدار کافی بهره مند شوید یا رژیم غذایی مناسبی ندارید، مصرف مکمل های ویتامین D تحت نظر پزشک ممکن است ضروری باشد.
۱۰- اختلال عاطفی فصلی:
اختلال عاطفی فصلی، نوعی افسردگی است که در فصل خاصی از سال بروز می کند و با گذشت آن فصل از بین می رود. اختلال عاطفی فصلی معمولا در فصل زمستان شروع می شود و در فصل بهار بهبود می یابد. این اختلال ممکن است به صورت خفیف یا شدید در افراد بروز کند. برخی افراد ممکن است در تابستان نشانه های اختلال عاطفی فصلی را تجربه کنند و در زمستان احساس بهتری داشته باشند.
علائم اختلال عاطفی فصلی شامل تحریک پذیری، روحیه ضعیف، ولع در مصرف قند و افزایش وزن، مشکلات خواب، احساس ناامیدی، احساس گناه و بی فایده بودن، از دست دادن لذت یا علاقه به فعالیت های روزمره، احساس بیحالی و خواب آلودگی در طول روز می شوند.
پیشگیری:
- فعالیت های ورزشی به عنوان یک درمان طبیعی برای SAD شناخته شده است. فعالیت های ورزشی باعث افزایش سطح اندورفین (هورمون شادی) و کاهش علائم افسردگی می شوند.
- مصرف مکمل های حاوی ویتامین D، نقش مهمی در تنظیم حالت روحی و عاطفی افراد دارند.
- مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین ها و مواد مغذی مانند میوه ها، سبزیجات، ماهی، و تخم مرغ می توانند به سلامت روحی و جسمی کمک کنند.
- توجه به خواب کافی و ایجاد الگوی خواب منظم می تواند به بهبود علائم اختلال عاطفی فصلی کمک کند.
- انجام تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می توانند به کاهش تنش و افزایش روحیه کمک کنند.
۱۱- آسم ناشی از سرما:
آسم یک بیماری التهابی در مجاری تنفسی است که باعث بروز علائمی مانند خس خس کردن، تنگی نفس، سرفه و خلط شدید می شود. علائم آسم می توانند با تغییرات عوامل محیطی مانند تماس با ذرات گردوغبار، آلرژن ها، عفونت ها یا تغییر دما (سرما) تشدید یابند. علائم آسم که به دلیل سرما تشدید می یابند، به نام “آسم ناشی از سرما” یا “آسم سرمازدگی” شناخته می شوند. در برخی افراد مبتلا با آسم، تنفس در هوای سرد ممکن است باعث تنگی نفس یا تشدید علائم آسم گردد.
پیشگیری:
- حفظ کیفیت هوای داخل خانه و اجتناب از مواجهه با هوای آلوده مثل گازها و ذرات معلق در هوا می تواند مفید باشد.
- اگر شما نسبت به حیوانات خانگی آلرژی دارید، اجتناب از نگهداری حیوانات خانگی در منزل می تواند به کاهش علائم آسم کمک کند.
- انجام تست های تشخیص آلرژی توسط پزشک متخصص می تواند به شناخت دقیق تری از عوامل آلرژیک کمک کند و اقدامات مناسب در جهت پیشگیری از تماس با آنها را آموزش دهد.
- پزشک ممکن است برای شما داروهایی را جهت پیشگیری از ابتلا به آسم تجویز کند. این داروها باید به صورت منظم مصرف شوند تا از تشدید علائم آسم جلوگیری کنند.
بیشتر مطالعه کنید: چه داروهایی برای درمان آسم موثر هستند؟
۱۲- نارسایی قلبی:
نارسایی قلبی یک وضعیت جدی در حوزه پزشکی است که ناشی از ناتوانایی قلب در پمپاژ خون کافی به سایر اجزای بدن است. در فصل پاییز، عوامل مختلفی مانند تغییرات دمای هوا و احتمال افزایش عفونت ها ممکن است بر وضعیت سلامتی افراد مبتلا به نارسایی قلبی تأثیرگذار باشند.
پیشگیری:
- حتما داروهای تجویز شده توسط پزشک را با دقت و به موقع مصرف کنید. در صورت وجود هرگونه علامت یا عدم رضایت از داروها به پزشک خود اطلاع دهید.
- فعالیت های ورزشی منظم مانند پیاده روی روزانه داشته باشید.
- نسبت به علائم نارسایی قلبی مانند خستگی غیرعادی، تنگی نفس و سرگیجه توجه داشته باشید.
- برای جلوگیری از افزایش فشار خون مصرف نمک را به حداقل برسانید.
- رژیم غذایی سالم می تواند به بهبود وضعیت نارسایی قلبی کمک کند.
- در صورت بروز تشدید علائم فورا با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
۱۳- چاقی:
فصل پاییز و زمستان ممکن است باعث افزایش وزن و چاقی شود. چاقی به عنوان یک عامل پرخطر برای بالا رفتن فشار خون، تصلب شرائین، دیابت نوع ۲ و برخی از بیماری های قلبی و عروقی شناخته شده است. بنابراین داشتن وزن نرمال و فعالیت بدنی منظم در هر فصلی از سال مهم است.
پیشگیری:
- مصرف غذاهای پرچرب، غنی از قند و نمک را کاهش دهید. از غذاهای پرفیبر و مواد مغذی بیشتراستفاده کنید.
- فعالیت های ورزشی را در روزهای پاییزی نیز ادامه دهید. پیاده روی، دوچرخه سواری، یا تمرینات هوازی می توانند به حفظ وزن مناسب کمک کنند.
- خواب کافی تاثیر مستقیم بر وزن دارد. زیرا مواردی نظیر تنظیم هورمون های گرسنگی و سیری، کنترل استرس، تعداد کالری سوزانده شده در طول خواب و تقویت سیستم ایمنی از جمله عواملی هستند که می توانند به حفظ وزن نرمال کمک کنند. بنابراین توجه به خواب کافی به عنوان یک قسمت مهم از سبک زندگی سالم می تواند در کنترل وزن و جلوگیری از افزایش آن موثر باشد.
- ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان در حفظ سلامتی بدن نقش مهمی دارد. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مانند مرکبات، توت فرنگی و سبزیجات می توانند به بهبود سیستم ایمنی و مدیریت وزن کمک کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت کوچک ترین مشکل سلامتی، سیگنال های بدن را نادیده نگیرید. بهتر است بلافاصله با پزشک مشورت کنید و درمان به موقع را شروع کرده تا از عوارض جدی جلوگیری کنید. پزشک شما را برای آزمایش های آزمایشگاهی و در صورت لزوم به متخصصان با مشخصات محدودتر ارجاع می دهد. علاوه بر این، طیف مدرن خدمات تشخیصی، تشخیص بیشتر بیماری های فصلی پاییز را در مراحل اولیه ممکن می سازد. شما می توانید به راحتی با دکتر آسپرین تماس بگیرید تا با پزشک متخصص مشکلات خود را در میان بگذارید.
اما مهم ترین چیز یک نگرش مثبت است که کمک می کند تا پاییز را با لبخند بگذرانیم و بیمار نشویم!