بیماری افسردگی یکی از شناخته شده ترین و شایع ترین اختلالات خلقی است. این بیماری چند وجهی بوده، هم از نظر فیزیولوژیکی و هم روحی و روانی بر روی همه جنبههای ادراکی، اجتماعی و هیجانی افراد تاثیر میگذارد. میلیونها نفر در سرتاسر جهان مبتلا به افسردگی هستند. این افراد برای درمان بیماری خود از دو روش دارویی و غیر دارویی استفاده میکنند. در این مقاله با دکتر آسپیرین همراه شوید تا با انواع داروهای ضد افسردگی، کاربرد و عوارض آنها بیش تر آشنا شوید.
داروهای ضد افسردگی
انتقال دهندههای عصبی، نوعی مواد شیمیایی در مغز هستند که رابطه مستقیمی با افسردگی دارند. قرصهای ضد افسردگی میتوانند به صورت موقت یا دائم، علائم و عوارض افسردگی را کاهش دهند. این داروها با اثرگذاری بر ترکیبات شیمیایی مغز که بر روی مسائل روحی و روانی دخیل هستند، کمک بزرگی به مبتلایان افسردگی میکنند. روند و شیوه درمان این بیماری با توجه به شدت آن مشخص میشود. در بعضی مواقع علاوه بر دارو، هم زمان از روش ترکیبی دارو و روان درمانی نیز استفاده میشود.
انواع قرص های ضد افسردگی
معیار و ملاک برای تقسیم بندی داروهای ضد افسردگی، روش سازوکار آنها است. حدود ۳۰ مدل داروهای ضد افسردگی در جهان وجود دارد. این داروها در ۵ گروه مختلف دسته بندی میشوند. انواع این گروهها و داروها عبارتند از:
- مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs):
مکانیزم اثر این داروها این است که از بازجذب سروتونین جلوگیری کرده و باعث افزایش سروتونین در مغز شود و به بهبود خلق و خو کمک شایانی کنند. برخی از داروهای این دسته عبارتند از:
- سیتالوپرام Citalopram با نام تجاری Celexa
- سرترالین Sertraline با نام تجاری Zoloft
- پاروکستین Paroxetine با نام تجاری paxil
- فلوکستین fluoxetine با نام تجاری Prozac
- اس سیتالوپرام Escitalopram با نام تجاری Lexopram
- مهارکننده های بازجذب سروتونین – نوراپینفرین (SNRIs):
مکانیزم اثر این گروه از داروها به این صورت است که از بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین جلوگیری کرده و به بهبود سطح آنها در مغز کمک میکنند و باعث بهتر شدن خلق و خو نیز میشوند. داروهای این گروه عبارتند از:
- دولوکستین duloxetine با نام تجاری Cymbalta
- ونلافاکسین Venlafaxine با نام تجاری Effexor
- دزونلافاکسین Desvenlafaxine با نام تجاری Pristiq
- لوومیلناسیپران Levomilnacipran با نام تجاری Fetzima
- داروهای ضد افسردگی غیرمعمول (Atypical Antidepressant):
عملکرد اصلی این داروها این است که میزان توهم و هذیان را با مهار گیرندههای دوپامین در مغز کاهش میدهند. داروهای این دسته شامل موارد زیر می شوند:
- ترازودون Trazodone با نام تجاری trazolex
- میرتازاپین Mirtazapine با نام تجاری Remeron
- ورتیوکستین Vortioxetine با نام تجاری Brintellix
- ویلازودون Vilazodone با نام تجاری Viibryd
- میانسرین Mianserin با نام تجاری Tolvon
- بوپروپیون Bupropion با نام تجاری Wellbutri: جزو معدود قرصهایی است که عوارض جانبی جنسی ندارد.
- قرص های ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA):
مکانیزم این گروه از داروها این گونه است که از جذب مجدد سروتونین و نوراپی نفرین جلوگیری کرده و انتقال دهندههای عصبی هیستامین و اپی نفرین را نیز مسدود میکنند. داروهای این گروه شامل موارد زیر هستند:
- امی پرامین Imipramine با نام تجاری Tofranil
- نورتریپتلین Nortriptyline با نام تجاری Pamelor
- آمیتریپتیلین Amitriptyline با نام تجاری Elavil
- دوکسپین Doxipine با نام تجاری Doneurin
- دزیپرامین Desipramine با نام تجاری Norpramin
- مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs):
مکانیزم این داروها این است که مونوآمین اکسیداز را در مغز مهار کرده و سطح سروتونین، اپینفرین، دوپامین و مونوآمینهای دیگر را افزایش میدهد. داروهای این گروه عبارتند از:
- ترانیل سیپرومین Tranylcypromine با نام تجاری Parnate
- فنلزین Phenelzine با نام تجاری Nardil
- ایزوکربوکسازید Isocarboxazid با نام تجاری Marplan
عوارض جانبی قرص های ضد افسردگی
عوارض هر یک از گروه های دارویی ذکر شده به شرح زیر است:
مدت زمان مصرف داروهای ضد افسردگی
مدت زمان مصرف داروهای افسردگی بسته به شدت و میزان بیماری، نوع دارو و تشخیص پزشک متفاوت است. به طور مثال فردی که داروی افسردگی شدید مصرف میکند با فردی که تحت درمان با دارو افسردگی پس از زایمان قرار گرفته است، روش و روند درمانی متفاوتی را طی میکنند و یا اگر فرد برای اولین بار تحت درمان قرار میگیرد، باید داروها را تا ۶ ماه پس از شروع بهبودی ادامه دهد. این مدت برای دفعات دوم و سوم بیش تر شده و یک تا دو سال بعد ادامه خواهد داشت. توجه داشته باشید در صورت قطع خودسرانه دارو، دچار عوارض شدیدی خواهید شد.
نحوه مصرف داروهای ضد افسردگی
برای مصرف داروهای ضد افسردگی باید حتما به توصیه پزشک خود عمل کنید. در حالت کلی این داروها معمولا به صورت روزانه مصرف میشوند. ممکن است در طول مصرف این دارو به ویزیت مجدد پزشک نیاز داشته باشید تا پزشک مقدار داروها را نسبت وضعیتی که دارید تنظیم و تغییر دهد. معمولا نحوه کلی مصرف این داروها به صورت زیر است:
- داروهایی که حالت تهوع برای فرد ایجاد میکنند بهتر است در زمان خواب استفاده شوند.
- داروهایی که بی خوابی ایجاد میکنند باید اول صبح مصرف شوند.
- داروهایی که میل جنسی را کاهش میدهند اول صبح مصرف شوند.
- داروهایی که با مشکلات گوارشی و ادراری همراه هستند اول صبح مصرف شوند.
- داروهایی که باعث ایجاد خواب آلودگی میشوند، در زمان خواب و آخر شب مصرف شوند.
مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری و شیردهی
در صورتی که در دوران بارداری و یا شیردهی هستید، بهتر است از مصرف این داروها پرهیز کنید و یا اگر به مصرف آن نیاز دارید به حداقل ممکن برسانید. در کل داروهای افسردگی خطر و آسیب جدی به نوزاد وارد نمیکنند اما دوز بسیار کمی از این داروها وارد بدن نوزاد میشود. برای مصرف هرکدام از این داروها حتما با پزشک مشورت کنید تا پزشک مزایا و معایب استفاده از این داروها را بررسی کرده و در صورت امکان درمانهای دیگر را جایگزین کند.
سوالات متداول
کلام پایانی
تشخیص نوع دارو و شیوه درمان بیماری شما بر عهده پزشک بوده و ممکن است نسبت به شدت وضعیت، شرایط جسمی روحی و علائمی که دارید به داروهای متفاوتی نیاز پیدا کنید. هرگز به صورت خودسرانه دست به مصرف یا قطع دارو نزنید. در نهایت فراموش نکنید که ورزش کردن، اصلاح سبک زندگی، بهبود سبک غذایی و معاشرت با کسانی که دوست دارید می تواند علائم افسردگی را کاهش دهد. این موارد در کنار توصیههای پزشک به عنوان عاملی برای افزایش سرعت بهبود شما عمل خواهند کرد.
