انواع روماتیسم کدامند؟

بیماری های روماتیسمی، بیماری های التهابی و خودایمنی هستند که ممکن است تقریبا کل بدن را درگیر کنند. اصطلاحی کلی برای التهاب، درد مفاصل و عضلات است.هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان هایی مثل مصرف دارو،ورزش،فیزیوتراپی و در موارد حاد جراحی می توانند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کنند. این بیماری می تواند ناشی از بیماری های زیر باشد:

• آرتریت استئوآرتریت: نوعی ساییدگی و پارگی غضروف مفاصل که با افزایش سن بیشتر می شود
• لوپوس: بیماری خودایمنی است که می تواند کلیه‌ها، مفاصل، پوست، و سایر اندام‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
• فیبرومیالژیا: بیماری مزمن که باعث سفتی و درد عضلانی در بدن می شود.
• آرتریت روماتوئید: این بیماری خودایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند و باعث آسیب و التهاب می شود.

این بیماری با دردهای شدید همراه بوده و می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید تا به طور کامل به انواع روماتیسم، علائم و درمان آن بپردازیم.

روماتیسم چیست؟

روماتیسم را می توان به عنوان یک فرآیند التهابی سیستمیک با ماهیت عفونی آلرژیک دانست که بافت همبند بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. این بیماری با شروع یک التهاب بروز پیدا می کند و در ادامه بدن با یک واکنش ایمنی به آن پاسخ داده و سپس یک حمله خود ایمنی به بافت همبند خود را آغاز می کند.

این بیماری ها می توانند تحلیل بافتی، التهاب و اختلال عملکرد خود ایمنی را به همراه داشته باشند و در شرایط خود ایمنی بدن، سیستم ایمنی به اشتباه بارها و بارها به بافت های سالم حمله کند.

شدت درد در این بیماری به حدی است که بیش تر علائم را از بین می برد، بنابراین فرد ممکن است سایر اختلالات را در بدن احساس نکند. این بیماری می تواند باعث کاهش توان کاری و بدتر شدن سلامت عمومی بیمار شود.

همان طور که پیش تر اشاره کردیم، بیماری های روماتیسمی می تواند در هر سنی رخ دهد و اغلب دختران را تقریبا سه برابر بیش تر از پسران مبتلا می کند.

 علائم آن

بیماری روماتیسم می تواند در سیستم های مختلف بدن تاثیر گذاشته و آن ها را درگیر کند که شامل انواع زیر می شود:

• قلبی

این نوع در ابتدای بیماری با درد در قلب، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس حتی در حالت استراحت شروع می شود که به تب روماتیسم هم معروف است. روماتیسم قلبی در کودکان شایع بوده و به علت وجود باکتری به نام استرپتوکوک، ممکن است باعث ایجاد گلودرد، عفونت و التهاب در نواحی گلو نیز شود. در این بیماری به علت آسیب به دریچه میترال و آئورت، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

• مفصلی

روماتیسم مفصلی با نام آرتریت روماتوئید نیز شناخته می شود که در اثر آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله کرده و می تواند همزمان چندین مفصل را درگیر کند و باعث بروز علائمی مثل التهاب، درد و سفتی در آن ناحیه شود. بیش تر این مورد در زانو و مچ دست شایع است. این بیماری می تواند در اندام های اصلی بدن مانند چشم ها، ریه ها، پوست، قلب، کلیه ها،سیستم عصبی و گوارشی و حتی خون نیز تاثیر بگذارد و باعث کم خونی شود.

• پوستی

در روماتیسم پوستی سیستم ایمنی بدن با حمله به پوست و سایر اندام های داخلی مانند ریه و کلیه ها، باعث ایجاد درد و علائمی مانند ضایعات پوستی، تغییر فرم انگشتان دست، التهاب در مفاصل، درد در مفاصل و استخوان ها و افزایش قند خون می شود که برای تشخیص آن در اکثر موارد از تست های فاکتور روماتوئید استفاده شده و پزشک کورتون را تجویز خواهد کرد.

• عضلانی

در روماتیسم عضلانی یا ماهیچه ای، سیستم ایمنی بدن به بافت های ماهیچه ای بدن حمله کرده و آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد و التهاباتی در این قسمت ها ایجاد می کند.این بیماری می تواند با درد و خشکی عضلات، تب خفیف، خستگی و درد در نواحی شانه ها خود را نشان دهد که معمولا برای درمان، بیش تر داروهای کورتیکو استروئید تجویز می شود.

انواع بیماری های روماتیسمی

بیماری های روماتیسمی به دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم می شوند. هر یک علائم، شیوه درمان و چالش های درمانی مراقبتی خاص خود را دارند.

۱. انواع بیماری های روماتیسمی غیر التهابی

1. آرتروز (Osteoarthritis): این نوع روماتیسم بیماری خودایمنی به حساب نمی‌آید. غضروف‌ها را درگیر کرده و با خشکی، درد و تورم مفاصل همراه است.
2. نقرس (Gout): در این بیماری اسیداوریک در مفاصل رسوب کرده و موجب درد ناگهانی و شدید می‌شود. اسید اوریک به طور عادی از راه جریان خون و ادرار دفع می‌شود.
3. سندرم درد بافت‌های نرم (Soft Tissue Pain Syndrome): این نوع از روماتیسم با درگیر کردن بافت های نرم اطراف مفاصل موجب درد موضعی و ناراحتی می‌شود.

۲. انواع بیماری های روماتیسمی التهابی

1. آرتریت روماتوئید (RA): این نوع بیماری خودایمنی مفاصل را درگیر کرده و موجب درد، تورم، قرمزی و التهاب مفاصل می شود.
2. لوپوس(Lupus) : این بیماری تا حدی شبیه به روماتیسم است اما پوست، کلیه و سایر اندام‌های داخلی را نیز درگیر می کند.
3. اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis):‌ این نوع آرتروز التهابی ستون فقرات و مفاصل خاجی خاصره (sacroiliac joints) را تحت تاثیر قرار می دهد.
4. تریت پسوریازیس (Psoriatic Arthritis): آرتریت پسوریازیس یا (PsA) باعث التهاب مفاصل شده و همراه با علائم پوستی پسوریازیس است.
5. پلی میالژیا روماتیکا (Polymyalgia Rheumatica): این نوع روماتیسم عضلات شانه و باسن را درگیر کرده و موجب درد و خشکی عضلانی می شود.
6. آرتریت ایدیوپاتیک جوانان (Juvenile Idiopathic Arthritis) : این نوع از روماتیسم کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد.

فارغ از اینکه نوع روماتیسم التهابی است یا غیرالتهابی، تشخیص و درمان به موقع ضرورت دارد. در صورت مشاهده علائم ابتدایی با یک روماتولوژیست صحبت کنید.

در تصویر زیر مفاصل خاجی خاصره سالم و درگیر آرتروز التهابی را می بینید:

تشخیص روماتیسم

هنگام تشخیص بیماری ها ممکن است از روش های زیر استفاده شود:

• نوار قلب
• سونوگرافی قلب
• معاینه اشعه ایکس (به دیدن تغییرات در اندازه و شکل قلب کمک می کند)
• آزمایش کامل خون
• آزمایش خون ایمونولوژیک

درمان روماتیسم

در درمان روماتیسم با توجه به نوع بیماری، از انواع مختلف درمان استفاده می شود:

• درمان با طب سوزنی
• درمان با فیزیوتراپی
• درمان با تجهیزات پزشکی
• درمان دارویی:
  • تجویز آنتی بیوتیک ها
  • استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای کاهش التهاب
  • اگلوکوکورتیکوئیدها (پردنیزولون) به جلوگیری از التهاب قلب کمک می کند.
  • ریبوکسین، کوکربوکسیلاز ها به بهبود متابولیسم در قلب کمک می کند.
• درمان با جراحی

پیشگیری از روماتیسم

پیشگیری دو نوع اولیه و ثانویه دارد:

چه کسانی در معرض ابتلا به روماتیسم قرار دارند؟

ریسک خطر ابتلا به روماتیسم چیست؟ چه کسانی مستعد ابتلا به روماتیسم هستند؟ این عوامل ریسک ابتلا به رماتیسم را افزایش می دهند:

• ژنتیک: سابقه ابتلا به انواع روماتیسم در خانواده
• سن: رماتیسم در افراد مسن شایع تر است.
• جنسیت : آرتریت روماتوئید نوعی از رماتیسم و در زنان شایع تر است.
• بیماری های زمینه ای: افراد مبتلا به انواع بیماری های خود ایمنی مثل لوپوس بیشتر در معرض خطر هستند. بیماری های عفونی مثل استرپتوکوکوس موجب تب روماتیسمی می شوند.

علاوه بر این عوامل شرایط محیطی مثل هوای سرد و مرطوب ریسک ابتلا به رماتیسم را در افراد افزایش می دهد.

کاهش ریسک ابتلا به روماتیسم مفصلی

هیچ روش قطعی و تضمینی برای پیشگیری از ابتلا به روماتیسم مفصلی وجود ندارد. البته با رعایت برخی نکات می توان تا حد زیادی از این بیماری اجتناب کرد:

• تناسب اندام
• اجتناب از مصرف دخانیات
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• محیط سالم و به دور از آلاینده ها
• رژیم غذایی سالم و مغذی
• تشخیص و درمان به موقع

خوشبختانه تب روماتیسمی قابل درمان است. برای درمان پزشک متخصص سابقه بیماری‌ شخص و خانواده وی را بررسی می کند. سپس با معاینه فیزیکی یا انجام معاینات خاص مثل آزمایش خون، اکوکاردیوگرافی و نوار قلب وضعیت این اندام حیاتی را بررسی می‌کند. آزمایش واحد و خاصی برای تب روماتیسم وجود ندارد. برای درمان علائم عفونی از آنتی بیوتیک هایی مثل پنی سلین استفاده می‌شود. برای تسکین علائم درد، قرمزی و التهاب ناپروکسین یا آسپیرین برای رفع التهاب تجویز می شود. برای کنترل علائم و پیشگیری از ابتلا به بیماری معاینات منظم و چکاپ و سبک زندگی سالم ضروری است.

روماتیسم خاموش چیست

روماتیسم پنهان (Silent rheumatism) نوعی بیماری التهابی مزمن است که مفاصل، ماهیچه ها و بافت های اطراف را درگیر می کند. مهمترین ویژگی این نوع رماتیسم نهان یا پنهان بودن علائم است؛ یعنی فرد تا مدت ها نشانه خاصی از خود بروز نمی دهد اما دچار خستگی و درد زیادی می شود. درد و تورم عضلات و مفاصل و خستگی شدید زنگ خطر این بیماری خودایمنی به حساب می آید. روماتیسم پنهان در درجات شدیدتر موجب آسیب به چشم ها، ریه ها و قلب می شود.

برای درمان این نوع روماتیسم تعویض مفاصل، جراحی، دارو درمانی و فیزیوتراپی یا ترکیبی از چند روش توصیه می شود.

خطرناک ترین نوع روماتیسم

خطرناک ترین نوع روماتیسم آرتریت روماتوئید (RA) نام دارد. عدم درمان و مدیریت علائم این نوع روماتیسم موجب آسیب شدید و بدشکلی مفاصل، ناتوانی در حرکت، درگیرکردن اندام های حیاتی مثل قلب و ریه ها می شود.  این نوع از رماتیسم هم قابل کنترل است؛

متن انگلیسی:‌

“Early diagnosis, aggressive treatment, and a multidisciplinary approach that includes medication, physical therapy, and lifestyle modifications are crucial for managing RA effectively and preventing long-term damage.”به نقل از وبسایت medanta

ترجمه فارسی: «تشخیص زودهنگام، درمان تهاجمی و رویکرد درمانی چند جانبه که شامل مصرف دارو، فیزیوتراپی و تغییر در سبک زندگی می شود برای مدیریت بهینه علائم RA و پیشگیری از آسیب های طولانی مدت ضروری است.»

چه عواملی روماتیسم مفصلی را بدتر می کنند؟

1. استرس، کمبود خواب، عفونت و رژیم غذایی سرشار از قند و چربی التهاب مفاصل را زیاد می کنند.
2. تحرک کم، مصرف الکل و دخانیات به طور مستمر و زیاد موجب آسیب به مفاصل و التهاب می شود.
3. هوای سرد و مرطوب و فشار به عضلات و مفاصل هم علائم را شدیدتر می کند.

شناسایی این محرک ها می تواند به بیمار و مراقب وی در جهت درمان و کنترل علائم کمک کند.

آیا روماتیسم پوستی خطرناک است؟

روماتیسم ممکن است علاوه بر مفاصل پوست را نیز درگیر کند اما در اغلب موارد خطرناک یا شایع نیست. تنها ۲۶ درصد از افراد مبتلا به روماتیسم تغییرات پوستی قابل توجهی را گزارش می کنند. گرهک یا برآمدگی های ناشی از روماتیسم که دردناک نیستند اما موجب عفونت و زخم در نواحی گرهک های پوستی می شوند.

این گرهک ها در محل عروق خونی و به علت التهاب ایجاد می شوند. به این ترتیب خونرسانی به پوست، اعصاب و اندام های داخلی با مشکل روبرو می شود. این علائم به شکل دانه های کوچک روی نوک انگشتان، باد کردن اطراف ناخن ها و خارش دردناک روی پاها نمایان می شوند.

جالب است بدانید روماتیسم پوستی می‌تواند روی چشم ها، شش‌ها، پوست، قلب و عروق خونی تاثیرگذار باشد.  بهترین راه جلوگیری از شیوع روماتیسم به پوست و یا کنترل آن تشخیص به موقع و آغاز سریع درمان است. در این حالت علائم تا حد زیادی قابل کنترل خواهند بود.

همچنین بخوانید: علائم سرطان پوست

با دیدن علائم روماتیسم به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای تشخیص قطعی روماتیسم و درمان باید به روماتولوژیست مراجعه کنید. روماتولوژیست به درمن تخصصی بیماری های مفصلی، اسکلتی عضلانی و انواع بیماری های خودایمنی مثل روماتیسم می پردازد.

حرف آخر

بیماری های روماتیسمی می توانند در بیش تر قسمت های بدن از جمله قلب، ماهیچه ها، استخوان ها، مفاصل، پوست و حتی چشم تاثیر بگذارند و با دردهای حاد و شدید همراه باشند. روماتیسم یک بیماری خود ایمنی و التهابی است که به اشتباه به اندام ها و بافت های سالم نیز حمله می کند و می تواند عوارض جبران ناپذیری را ایجاد کند.

علت دقیقی برای این بیماری شناخته نشده است اما می تواند در اثر ترکیب پیچیده ای از عوامل محیطی، بیماری های زمینه ای و ژنتیک باشد. در صورت مشاهده علائم و داشتن سابقه خانوادگی، حتما سریعا به پزشک مراجعه کرده تا درمان به موقع انجام شده و از آسیب های جدی جلوگیری شود. شما می توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین با یک متخصص روماتولوژیست مشورت کنید.