بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
آیا میتوان در دوران قاعدگی باردار شد؟ این سوالی است که شاید ذهن اکثر افراد را درگیر کرده باشد و به نظر میرسد که پاسخ به این سؤال متضمن پاسخ صریح “نه” است. بالاخره تخمک هنوز بالغ نشده است و تمام اسپرمها همراه با خون قاعدگی از دستگاه تناسلی زن خارج میشود. با این حال، هنوز احتمال کمی برای ایجاد بارداری بعد از رابطه جنسی در دوران پریودی وجود دارد. در ادامه با دکتر آسپرین همراه باشید تا به بررسی دقیق بارداری در دوران پریود بپردازیم.
علت بارداری در دوران پریود چیست؟
همانطور که میدانید، شرط اصلی برای لقاح، ادغام تخمک و اسپرم است. اگر فرض کنیم که زوجین در روزهای اول قاعدگی که خونریزی به اندازه کافی زیاد است، رابطه جنسی داشتهاند، خطرات احتمالی به صفر میرسد. با این حال، اگر مقاربت محافظت نشده در آخرین روزهای قاعدگی، زمانی که ترشحات کم است، رخ داده باشد، وضعیت کمی متفاوت است. اسپرمها میتوانند به لولههای فالوپ برسند و در آنجا منتظر انتشار یک تخمک بالغ باشند.
احتمال لقاح به دو عامل مهم بستگی دارد:
۱. زنده ماندن اسپرم در دستگاه تناسلی زن
اسپرم به طور متوسط ۲ الی ۳ روز عمر میکند. اما برخی از “کبدهای بلند” میتوانند حتی بیشتر، یعنی تا ۸ روز هم دوام بیاورند.
۲. زمان تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان)
شما فقط در این لحظه میتوانید باردار شوید (حدود یک روز طول میکشد). تخمک بالغ میشود، فولیکولی که در آن قرار دارد پاره شده و از تخمدان به لوله فالوپ میرود، جایی که میتواند با اسپرم ملاقات کند و بارور شود. در زنان با چرخه قاعدگی ۲۱ روزه، تخمکگذاری معمولا در روزهای ۷ یا ۸ اتفاق میفتد و در زنان با چرخه ۲۸ روزه، به طور معمول، در روز چهاردهم رخ میدهد. با این حال، این ارقام تقریبی هستند. تخمکگذاری ممکن است زودتر یا برعکس دیرتر اتفاق بیفتد. عوامل زیادی میتوانند بر زمان بلوغ تخمک تاثیر بگذارند:
- فشار روحی و یا جسمی، میتواند در اثر این موارد به وجود آید: طلاق، تحویل یک پروژه مهم، تعمیرات، جابهجایی و سفر، پرواز، تغییرات آب و هوا و مناطق زمانی، تغییرات دما، سطح رطوبت، فشار اتمسفر و بسیاری از پارامترهای دیگر بر زمینه هورمونی یک زن تاثیر میگذارد و تخمک ممکن است زودتر یا دیرتر از حد معمول بالغ شود.
- اثر پروستاگلاندینها، این مواد فعال بیولوژیکی در اسپرم مرد یافت میشود و در پارگی فولیکول نقش دارد: تحت تاثیر آنها، آزاد شدن تخمک ممکن است زودتر اتفاق بیفتد، به این معنی که بارداری بعد از رابطه جنسی و در طول قاعدگی امکانپذیر است.
- تاثیر اکسی توسین، این هورمون در هنگام برانگیختگی جنسی و ارگاسم به مقدار زیاد در خون ترشح میشود: غلظت بالای اکسی توسین همچنین میتواند پارگی فولیکول و تخمکگذاری را تسریع کند.
خطر بارداری بعد از رابطه جنسی در دوران قاعدگی با سیکل قاعدگی کوتاه (۲۱-۲۶ روز) بیشتر است. اگر مقاربت محافظت نشده در روز سوم یا پنجم قاعدگی اتفاق بیفتد، اسپرم میتواند منتظر آزاد شدن تخمک بماند و با موفقیت به آن حمله کند.
با این حال، زنان با چرخه طولانیتر، از بارداری که پس از رابطه جنسی که در روزهای بحرانی پریود رخ داده است، مصون نیستند. این در چند مورد امکانپذیر است:
- تخمک گذاری زودتر اتفاق افتاده است.
- معلوم شده که اسپرم بسیار “سرسخت” است. اگر تماس جنسی در روز هفتم چرخه اتفاق افتاد و اسپرم توانست یک هفته زنده بماند و توانایی لقاح را حفظ کند، شانسی وجود دارد، همانطور که عموما نامیده می شود، “باردار شدن در طول قاعدگی”.
آیا بعد از قاعدگی امکان بارداری وجود دارد؟
همانطور که ممکن است در روزهای بحرانی پریود باردار شوید، پس از اتمام پریود، احتمال بارداری حتی بیشتر از آن روزهاست. به هر حال، هر چه تخمکگذاری نزدیکتر باشد، احتمال ملاقات تخمک با اسپرم بیشتر میشود. هم تخمکگذاری زودهنگام و هم زنده ماندن بالای سلولهای اسپرم مردانه میتوانند در شروع بارداری ناخواسته نقش داشته باشند.
پس نتیجهگیری میکنیم که این ادعا که بارداری در طول دوران پریود یا بلافاصله پس از آن غیرممکن است، افسانهای بیش نیست.
زوجهایی که در روزهای “ایمن” رابطه جنسی دارند باید بدانند که خطر بارداری وجود دارد، بنابراین توصیه میشود از کاندوم یا دیگر روشهای جلوگیری استفاده کنند. کاندوم ها خطر بارداری پس از مقاربت جنسی در دوران قاعدگی را به حداقل می رسانند و همچنین زن را از بیماریهای دستگاه تناسلی (التهاب، رشد آندومتر) نجات میدهند.
اطلاعات بیشتر : آزمایش های ضروری سلامت زنان
اگر در حین یا بلافاصله پس از پریود رابطه جنسی محافظت نشده داشتید، میتوانید از قرص پیشگیری اورژانسی استفاده کنید. در عرض ۷۲ ساعت، مصرف لوونورژسترل با دوز ۱.۵ میلیگرم ضروری است. این یک آنالوگ مصنوعی هورمون زنانه پروژسترون است. در روز اول مصرف پس از مقاربت، اثربخشی این ضدبارداری به ۹۵ درصد میرسد، در دوره ۲۴ تا ۴۸ ساعت ۸۵ درصد و در فاصله بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت ۵۸ درصد است.
اقدامات لازم برای پیشگیری از بارداری ناخواسته
به یاد داشته باشید که بهترین راه برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، استفاده از وسایل مدرن و قابلاعتماد پیشگیری از بارداری برنامهریزی شده است، که در ادامه مطلب به آنها میپردازیم.
- کاندوم
یکی از محبوب ترین وسایل ضدبارداری، انواع کاندوم است. یک کاندوم مدرن، به عنوان یک قاعده، از یک ماده نازک و بسیار بادوام، لاتکس ساخته شده است. در انتهای کاندوم یک کیسه کوچک وجود دارد که منی در آن جمع می شود. کاندوم باید در حالت نعوظ روی آلت تناسلی پوشیده شود و این کار باید قبل از قرار دادن در واژن انجام شود. کاندوم مانع ورود اسپرم به واژن شده و در نتیجه از بارداری جلوگیری می کند. علاوهبر بارداری، از بدن در برابر عفونتهای مقاربتی و ایدز محافظت میکند. کاندوم در صورت استفاده صحیح بسیار موثر است.
اطلاعات بیشتر : دلایل پاره شدن کاندوم
- قرص های ضدبارداری
قرصهای ضدبارداری حاوی همان هورمونهای جنسی هستند که بدن زن تولید میکند. این هورمون ها از تخمکگذاری جلوگیری کرده و در نتیجه بارداری را غیرممکن میکنند. امروزه قرصها یکی از موثرترین داروهای پیشگیری از بارداری هستند.
پیش داوریهای مداوم وجود دارد که قرصهای هورمونی منجربه افزایش وزن میشوند. داروهای مدرن حاوی دوز بسیار کمی از هورمونها هستندکه در بیشتر موارد، به هیچ وجه بر وزن بدن تاثیر نمیگذارند.
اگر تصمیم به استفاده از قرص دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. اما به یاد داشته باشید، قرصها از بدن در برابر عفونتهای مقاربتی و HIV محافظت نمیکنند. اگر خطر عفونت وجود دارد، باید از کاندوم استفاده شود.
- تزریق ضدبارداری
تزریقات ضدبارداری حاوی یکی از هورمونهای جنسی است که توسط بدن زن تولید میشود. از تخمکگذاری جلوگیری کرده و در نتیجه مانع بارداری میشود. تزریقات به صورت عضلانی (در بازو یا باسن) و توسط پزشک انجام میشود. تزریقهای ضد بارداری بسیار قابلاعتماد هستند و اگر تصمیم به استفاده از آن دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. اما با وجود تمام ویژگیهای مثبت تزریق های ضدبارداری، آنها در برابر بیماریهای مقاربتی و HIV، از بدن محافظت نمیکنند.
- اسپرم کش ها
اسپرمکش ها موادی هستند که اسپرمها را قبل از ورود به رحم از بین میبرند. آنها به شکل کرم، قرص و یا اسپری فوم هستند و قبل از مقاربت وارد واژن میشوند. قبل از استفاده از آن، حتما دستورالعملها را به دقت مطالعه کنید. اثربخشی اسپرمکشها زیاد نیست، اما برخی از اسپرمکشها خطر ابتلا به بیماریهای مقاربتی را کاهش میدهند.
- دستگاه داخل رحمی
یک دستگاه داخل رحمی (مارپیچ) وارد رحم میشود. سیمپیچ را فقط میتوان توسط پزشک هدایت یا خارج کرد. IUD برای زنانی که زایمان کردهاند توصیه می شود نه برای نوجوانان.
مارپیچ بسیار موثر است، اما میتواند سیر بیماریهای عفونی موجود در اندامهای تناسلی را تشدید کند. بنابراین برای کسانی که بیش از یک شریک دارند توصیه نمیشود. کویل در برابر عفونتهای مقاربتی و HIV محافظت نمیکند. اگر خطر عفونت وجود دارد، باید از کاندوم استفاده شود.
- پیشگیری از بارداری هورمونی پس از مقاربت
پیشگیری از بارداری هورمونی پس از مقاربت از اهمیت زیادی برای نوجوانان برخوردار است، زیرا جوانان اغلب رابطه جنسی “خود به خود” و برنامه ریزی نشده و بدون هیچ وسیلهای برای محافظت دارند. در چنین مواردی نیاز به پیشگیری اضطراری از بارداری وجود دارد. علاوهبر این، در موارد پاره شدن کاندوم میتوان از پیشگیری از بارداری پس از مقاربت برای اطمینان استفاده کرد.
با این حال، باید در مورد استفاده مکرر و منظم از این روش، به دختران به شدت هشدار داده شود! به دلیل این که آسیب زیادی به بدن وارد میکند و میتواند منجربه عواقب نامطلوب و جدی شود.
بدن شما در دستان شماست، با احتیاط با آن رفتار کنید! در صورت داشتن هرگونه سوال میتوانید با دکتر آسپرین تماس بگیرید و با پزشک متخصص مشورت کنید.
