حالت تهوع در اثر عوامل گوناگون از جمله سردرد و میگرن، بوی ناخوشایند، مشکلات گوارشی، ویروس و یا بارداری ممکن است اتفاق بیفتد. بسیاری از درمان های حالت تهوع لزوما عامل اصلی به وجود آورنده آن را درمان نمی کنند بلکه به رفع حالت تهوع و بهتر شدن حال شما کمک می کنند.
چه عواملی باعث ایجاد حالت تهوع می شوند؟
حالت تهوع وضعیتی ناخوشایند و آزار دهنده است و این حس را به شما می دهد که می خواهید بالا بیاورید (استفراغ کنید) که بسیاری از مواقع علت حالت تهوع مشخص نیست. به طور کلی شایع ترین علائم حالت تهوع به صورت زیر است:
- تغییرات هورمونی
- رفلاکس معده (برگشت اسید به مری یا حلق)
- میگرن
- عفونت (مانند سرما خوردگی یا آنفلوانزا)
- مسمومیت غذایی
- سرگیجه
- ناخوشی ناشی از حرکت یا بیماری حرکت (به آن ماشین زدگی هم می گویند)
- اضطراب
- الکل
- مصرف برخی داروها
- علائم پیش از پریود
- کم خونی
- و غیره
در هنگام حالت تهوع چه کارهایی باید انجام بدهیم؟
فارغ از علت این وضعیت، نکات زیر ممکن است به شما کمک کند حالتان بهتر شود:
- در معرض هوای تازه قرار بگیرید.
- حواس خود را پرت کنید مثلا فیلم تماشا کنید.
- چند جرعه از یک نوشیدنی سرد بنوشید.
- دمنوش یا چای زنجبیل بخورید.
- غذاهای حاوی زنجبیل بخورید مثلا بیسکوئیت زنجبیلی.
- وعده های غذایی کوچکتر اما به دفعات بیشتر میل کنید.
در هنگام حالت تهوع چه کارهایی نباید انجام بدهیم؟
- غذاهایی که بوی شدید دارند نه بپزید و نه بخورید.
- غذاهای چرب و سرخ کرده نخورید.
- تند تند غذا نخورید.
- نوشیدنی خیلی زیاد همراه با غذا نخورید.
- پس از غذا، دراز نکشید.
- لباس هایی که در ناحیه شکم یا کمر تنگ هستند نپوشید.
بیشتر بخوانید علت های پدید آمدن حالت تهوع چه چیزهایی هستند؟
آیا خنک شدن بدن تهوع را بهتر می کند؟
بله. یکی از درمان های خانگی برای رفع حالت تهوع، این است که کمپرس سرد بر پشت گردن بگذارید. برای این منظور می توانید از قطعات یخ داخل حوله پیچیده شده، استفاده کنید.
علت بهبود حالت تهوع با سرمادهی، این است که گاهی اوقات بدن در این شرایط به دنبال خنک شدن است و هنگامی که کمپرس سرد در پشت گردن می گذارید ظرف چند دقیقه بدن خنک شده و آرام می گیرد. این درمان همیشه پاسخ نمی دهد.
آیا درمان حالت تهوع با طب سوزنی ممکن است؟
طب سوزنی یک درمان جایگزین (غیر پزشکی) محسوب می شود و به عنوان یک درمان تقریبا بی عوارض می توانید از آن بهره بگیرید. در طب سوزنی به نقاط خاصی از بدن فشار وارد می شود.
در یک پژوهش بازبینی از ۲۳ پژوهش، مشخص شد طب سوزنی در مدیریت و رفع حالت تهوع در ۱۶ مورد از ۲۳ پژوهش موثر دیده شده است و این تاثیر گذاری بیشتر در زنان باردار و کسانی که تحت شیمی درمانی قرار داشتند، بوده است. اما تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود این درمان بر روی حالت تهوع ناشی از عوامل دیگر هم می تواند کاری انجام بدهد یا نه.
گفته می شود نقطه فشار کلیدی برای حالت تهوع، P6 یا Nei Guan است. این محل در سمت داخلی مچ (حدود ۶.۴ سانتیمتر پایین تر) بین دو تاندون بزرگ قرار دارد. اجماع نظر نسبی وجود دارد که فشار در این محل به مدت چند دقیقه می تواند تا حدی به بهبود حالت تهوع کمک کند.
در برخی درمان های حالت تهوع، به جای فشار دادن این نقطه، یک کش یا مچ بند در این محل پوشیده می شود.
آیا زنجبیل درمان خانگی تهوع به شمار می آید؟
زنجبیل محبوب ترین درمان خانگی حالت تهوع است و برای کودکان هم مناسب است.
بر اساس یک پژوهش بازبینی از مقالات علمی در سال ۲۰۲۰، مشخص شد زنجبیل می تواند حالت تهوع خفیف تا متوسط را بهبود ببخشد اگر چه تحقیقات بیشتری لازم است تا نتیجه قطعی گرفته شود.
برای برطرف شدن حالت تهوع، یک تکه کوچک زنجبیل تازه یا محصولات حاوی زنجبیل را بخورید. همچنین می توانید دمنوش زنجبیل (حاوی یک تکه دو سانتیمتری از زنجبیل پوست کنده) خانگی یا آماده میل کنید. دمنوش را حداقل ۵ دقیقه باید بگذارید تا دم بکشد.
اگر خود زنجبیل را دوست ندارید، دمنوش را صاف کنید و آب آن را بنوشید.
آیا مدیتیشن به بهبود تهوع کمک می کند؟
مدیتیشن که تمرین تمرکز و آرام سازی ذهن هست به برخی موارد حالت تهوع کمک می کند.
در یک پژوهش در سال ۲۰۱۵ که ۸۶ زن باردار با مشکل حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی مواجه بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. محققان دریافتند افزودن سه هفته مدیتیشن به برنامه آنها ظرف یک ماه، تا حد قابل توجهی نتایج رضایت بخش به دست آورد.
تحقیقات بیشتری لازم است تا تایید شود آیا مدیتیشن به مدیریت حالت تهوع کمک می کند یا نه. اما این رویکرد ضرری ندارد و اگر هم به رفع حالت تهوع کمک نکند، به رفع مشکلات دیگر مانند استرس و اضطراب کمک می کند.
آیا با تنفس عمیق حالت تهوع را می توان مدیریت کرد؟
تنفس عمیق هم نوعی تکنیک مدیتیشن است. همچنین می توانید برای رفع حالت تهوع از آن استفاده کنید. برای این منظور، به آرامی از بینی نفس را داخل بدهید ،سه ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی و بدون عجله نفس را از دهان بیرون بدهید.
این حرکت را چند مرتبه تکرار کنید تا حالت تهوع تان بهتر شود.
نوشیدن مایعات چه کمکی به بهبود حالت تهوع می کند؟
درست است که به دلیل حالت تهوع نمی توانید چیزی بخورید و بیاشامید اما خود کم آبی بدن یکی از عوامل حالت تهوع است. بنابراین سعی کنید در صورت امکان جرعه جرعه مایعات بنوشید. اگر آب خالی معده تان را بیشتر آشفته می کند، از چای بدون کافئین، دمنوش یا آب میوه تازه استفاده کنید. دمنوش بابونه و زنجبیل نیز مفید هستند. همچنین می توانید چند قطره آب لیمو ترش را در یک لیوان آب خنک بریزید و در طول روز جرعه جرعه نوش جان کنید. بهتر است از لیموی تازه استفاده کنید.
اگر حالت تهوعتان ناشی از بیماری یبوست است، آب گرم حاوی آب لیمو بخورید تا روده تان تحریک شود. حواستان باشد آب لیموی زیاد ناگهانی نخورید چون حالت تهوع را ممکن است بدتر کند.
استشمام بوی لیمو حالت تهوع را بهتر می کند.
عطر لیمو نیز ممکن است حالت تهوع را بهبود دهد اگر چه تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. طبق تحقیقات سال ۲۰۱۴، استشمام بوی روغن فرار یا عصاره ای لیموی تازه به کاهش حالت تهوع و استفراغ در زنان باردار کمک میکند.
در یک پژوهش در سال ۲۰۲۰ چنین نتیجه گرفته شد که آبنبات حاوی رایحه لیموترش می تواند اساس تهوع در بارداری را تا حد قابل توجهی آرام کند.
اگر روغن عصاره ای لیموترش ندارید، یک لیموی تازه را به دو نیم کنید و بوی آن را نفس بکشید.
آیا نعنا برای حالت تهوع مفید است؟
در یک پژوهش که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، ۱۰۳ بیمار بستری مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد روغن نعنا درمان طبیعی موثری برای حالت تهوع آنها بود. می توانید روغن نعنا را به صورت کپسول و یا به شکل دمنوش نعنا مصرف کنید.
برای تهیه دمنوش نعنا، در یک لیوان آب جوش یک قاشق چای خوری برگ نعنای تازه بریزید، بگذارید ۵ دقیقه بماند و سپس آن را صاف کرده و آب آن را بنوشید.
همچنین تحقیقات سال ۲۰۱۶ پیشنهاد می کند استشمام روغن عصاره ای نعنا می تواند برای حالت تهوع پس از جراحی و بی هوشی، موثر باشد. این پژوهش بر روی بیماران جراحی قلب و پژوهش مشابهی در سال ۲۰۲۰ بر روی بیماران جراحی شکم صورت گرفت.
آیا نوشیدنی گاز دار حالت تهوع را برطرف می کند؟
برخی مردم معتقدند نوشیدنی گاز دار برای برطرف کردن حالت تهوع خوب است اما در واقع برعکس این امر صادق است. نوشیدنی های گاز دار باعث نفخ و بدتر شدن رفلاکس معده می شوند که این ها می توانند بر حالت تهوع شما دامن بزنند. با این حال ارتباط بین نوشیدنی گاز دار و بدتر شدن حالت تهوع توسط تحقیقات چندان بررسی نشده است.
علاوه بر این، بیشتر نوشیدنی های گاز دار ممکن است خیلی شیرین باشد که در این صورت معمولا حالت تهوع را بدتر می کند.
اگر می خواهید نوشیدنی گازدار مصرف کنید، آن را با آب رقیق کنید و بگذارید مقداری از گازش آزاد شود.
آیا می توانم عمدی استفراغ کنم تا از تهوع خلاص شوم؟
گاهی ممکن است استفراغ به شما کمک کند اما همیشه چنین نیست. فردی که استفراغ عمدی معمولا تهوع را برطرف نمی کند و از طرفی اگر به دفعات انجام شود عوارضی به دنبال دارد.
چرا بعد از غذا خوردن نباید دراز بکشیم؟
هنگامی که پس از خوردن دراز می کشید، شیره معده ممکن است بالا آمده و باعث احساس تهوع یا ناراحتی و حال بد به شما بدهند به خصوص اگر دچار بیماری رفلاکس معده باشید.
همچنین وقتی بعد از غذا دراز کشیده اید، اگر هنگام بلند شدن به شکم فشار بیاورید باعث وارد آمدن فشار به معده و احساس ناخوشی می شود. هنگامی که حالت تهوع دارید، موقع بلند شدن سعی کنید شکم خود را منقبض نکنید.
بعد از غذا بهتر است در حالت نشسته لمیده به پشتی قرار داشته باشید.
کدام حالت خوابیدن برای کسی که تهوع دارد بهتر است؟
در واقع هیچ حالت خوابیدنی برای متوقف کردن تهوع خوب نیست اما حالت نشسته در حالی که لم داده اید به کنترل علائم کمک می کند.
آیا می توان برای درمان حالت تهوع دارو مصرف کرد؟
بله، داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک برای درمان و رفع حالت تهوع وجود دارند. اگر حالت تهوع تان شدید است، می توانید دارو مصرف کنید.
برخی از داروهای درمان حالت تهوع (ضد تهوع) رایج عبارتند از:
- امترول Emetrol
- ناوزن Nauzene
- پپتوبیسمول Pepto-Bismol
- گراوُل (دیفن هیدرینات) Gravol
- درامامین Dramamine
- برای موارد شدیدتر، اندانسترون (دمیترون) نیز می توان مصرف کرد.
برای اطلاعات بیشتر: راه های جلوگیری از حالت تهوع در سفر
در چه صورت برای حالت و علائم تهوع به پزشک مراجعه کنیم؟
حالت تهوع اگر با علائم دیگری همراه باشد باید علت آن مشخص شود. مثلا اگر علاوه بر تهوع، درد سینه که نشانه متداول حمله قلبی است را نیز تجربه می کنید باید فورا به پزشک مراجعه کنید یا اگر به جز تهوع، سردرد شدید یا سرگیجه شدید دارید ممکن است دچار مشکلات مربوط به دستگاه عصبی شده باشید.
در صورتی که دوره های حالت تهوع بیش از یک ماه طول می کشد یا اگر علاوه بر آن کاهش وزن ناخواسته و بدون علت داشته اید، باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که علاوه بر حالت تهوع یکی از علائم زیر را دارید با اورژانس تماس بگیرید:
- دل درد شدید
- درد سینه
- تاری دید
- تب بالا و سفتی گردن
- گیجی
- سردرد شدید
اغلب بی آبی بدن و تهوع همزمان اتفاق می افتند. در صورتی که تهوع دارید و هر یک از علائم دهیدراته شدن مانند موارد زیر را نیز تجربه می کنید، فورا به پزشک مراجعه کنید:
- سرگیجه
- خشکی دهان
- تشنگی شدید
- ضعف
- تیره بودن رنگ ادرار
- کم شدن دفعات ادرار
