بواسیر یا هموروئید چیست؟
هموروئید یا بواسیر، به متورم شدن رگهای مقعد و یا پایین راست روده گفته می شود که وضعیتی مشابه واریسی شدن رگهاست. این بیماری ممکن است در داخل راست روده ایجاد شود که در این صورت به آن بواسیر داخلی می گویند و یا در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد شود که در این حالت، بواسیر خارجی یا بیرونی نام دارد.
تقریبا سه نفر از هر چهار فرد بزرگسال زمانی در طول زندگی خود دچار این وضعیت می شود. عوامل مختلفی باعث بروز هموروئید می شوند اما گاهی نیز علت آن ناشناخته می ماند. خوشبختانه، روشهای مفیدی برای درمان این وضعیت وجود دارد. بسیاری از افراد هم تنها با درمانهای خانگی و تغییراتی در سبک زندگی، بهبود می یابند.
علائم و نشانه های انواع بواسیر
علائم بستگی به نوع آن دارد:
علائم و نشانه های بواسیر بیرونی
در این وضعیت، رگهای اطراف پوست مقعد متورم می شوند. علائم آن به صورت زیر است:
- خارش و تحریک مقعد یا اطراف آن
- درد یا احساس ناراحتی
- ورم اطراف مقعد
- خونریزی
علائم و نشانه های بواسیر داخلی
هموروئید داخلی در داخل راست روده ایجاد می شود. معمولا نمیتوانید آن را ببینید یا لمس کنید و به ندرت ناراحتی ایجاد می کند. اما فشار یا تحریک شدن آن هنگام دفع مدفوع، باعث علائم زیر می شود:
- خونریزی بدون درد در حین اجابت مزاج. ممکن است متوجه مقدار کمی خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت یا سنگ توالت شوید.
- بیرون زدن هموروئید از سوراخ مقعد که منجر به درد و اذیت می شود.
علائم و نشانه های بواسیر ترومبوزه
اگر خون در هموروئید بیرونی محبوس شود و یک لخته تشکیل بدهد، به آن ترومبوزه می گویند که علائم زیر را به وجود می آورد:
- درد شدید
- ورم
- التهاب
- برجستگی سفت نزدیک مقعد
علائم و نشانه های بواسیر در زنان و مردان
میتوان گفت که علائم بواسیر در مردان و زنان مشابه یکدیگر است؛
- مشاهده خون در مدفوع
- سوزش و درد در کانال مقعد
- حس کردن توده و برآمدگیهایی در پوست اطراف مقعد
- درد مقعدی به خصوص در هنگام اجابت مزاج
- خارش آنی در ناحیۀ مقعد
چه عواملی منجر به بواسیر می شوند؟
رگهای اطراف مقعد هنگامی که تحت فشار قرار می گیرند، کشیده می شوند و ممکن است آسیب دیده و ورم کنند. بواسیر در اثر افزایش فشار در بخش پایینی راست روده ایجاد می شود. علت افزایش فشار ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- فشار در حین دفع مدفوع
- نشستن های طولانی مدت در توالت
- اسهال یا یبوست مزمن
- چاقی
- بارداری
- رابطه جنسی مقعدی
- برنامه غذایی کم فیبر
- بلند کردن اجسام سنگین به دفعات زیاد و مرتب
علت بواسیر در مردان
در این بخش میخواهیم دلایل بواسیر در افراد را بررسی کنیم، این علائم به صورت مشترک در زنان و مردان دیده میشود:
۱. وارد شدن فشار به راست روده و اسفکترهای مقعد
- زور زدن در هنگام اجابت مزاج
- داشتن یبوست های پیدرپی
- بلند کردن اجسام سنگین
از جمله دلایل وارد شدن فشار به راست روده و بندارههای داخلی و خارجی مقعد هستند.
۲. داشتن اضافه وزن و کم تحرکی
۱.داشتن اضافه وزن نیز سبب وارد شدن فشار دائمی به رگ های خونی اطراف مقعد میشود؛
۲.کم تحرکی در افراد زیرا کم تحرکی علاوه بر این که سبب اضافه وزن میشود، باعث تضعیف عضلات در این ناحیه گردیده و ریسک ابتلا به این بیماری را تشدید میکند.
۳. رژیم غذایی نامناسب
۱. یک رژیم غذایی سالم باید روزانه دارای مقدار فراوانی فیبر مانند سبزیجات،میوه،غلات و حبوبات باشد تا حرکت مواد غذایی در داخل روده به راحتی انجام شود، در بیشتر موارد افرادی که دچار این بیماری میشود از رژیمهای غذایی سالمی پیروی نکرده و اغلب دچار یبوست هستند.
۲.نوشیدن مقدار قابل توجهی آب در طول شبانه روز نیز میتواند از یبوستهای مزمن جلوگیری کند و ریسک ابتلا به هموروئید را کاهش دهد.
علت بواسیر در زنان
دلایلی وجود دارد که ریسک ابتلا به بیماری هموروئید را در زنان تقویت میکند، به طور کلی میتوان گفت بواسیر به دلیل وارد شدن فشار بیش از اندازه به سیاهرگهای خونیِ اسفکنتر مقعد ایجاد میشود. عوامل مختلفی وجود دارد که میتواند علت به وجود آمدن این فشار باشد اما هموروئید در زنان چند دلیل مهم دیگری نیزی دارد که این دلایل را باهم بررسی خواهیم کرد:
۱. بارداری
۱.در دوران بارداری هموروئید داخلی مشاهده نمیشود اما هموروئید خارجی مانند اسهال و یبوست به خصوص در دورۀ سوم بارداری بسیار شایع است.
۲.نشستنهای طولانی مدت، تغییرات هورمونی و مصرف مکملهای حاوی مادۀ معدنی مانند آهن از دلایل مهم بروز این بیماری در دوران بارداری است.
۲. زایمان
دراثر فشارهای ناشی از زایمان است که به بافتها و رگهای این قسمت وارد میشود. در اثر این فشارها ممکن است رگهای خونی این ناحیه با مشکل روبرو شوند.
۳. تغییرات هورمونی
- بارداری که میتواند سبب تغییرات هورمونی در زنان شود.
- پریودی و یائسگی
- تغییرات هورمون در اثر بالا رفتن سن
بیشتر یدانید: مهمترین علائم هموروئید در دوران بارداری
۴. برخی دلایل دیگر
۱. نشستنهای طولانی مدت (به خصوص در توالت)
۲. چاق بودن
۳. یبوست و اسهالهای مزمن
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خونریزی در حین اجابت مزاج دارید یا بواسیرتان بعد از یک هفته درمان خانگی بهبود نیافته است، بهتر است با پزشک صحبت کنید.
توجه داشته باشید هرگز نباید دفع شدن خون از مقعد را به نشانه این بیماری فرض کنید و نسبت به آن بی تفاوت باشید. به خصوص اگر علاوه بر خون، الگوی دفعتان نیز تغییر کرده یا رنگ مدفوع یا بافت آن تغییر کرده است حتما باید برای بررسی آن به پزشک مراجعه کنید. خونریزی مقعد گاهی اوقات ممکن است نشانه بیماری دیگری مانند سرطان باشد و هر چه زودتر تشخیص داده شود، درمان ساده تر و موفق تری خواهد داشت.
در صورتی که خون زیادی از مقعد خارج شده است و احساس سرگیجه یا غش دارید فورا با اورژانس تماس بگیرید.
برای اطلاعات بیشتر: راه های درمان بواسیر (هموروئید)
بواسیر چه عوارضی ایجاد می کند؟
عوارض ناشی از این بیماری شایع نیست. این عوارض عبارتند از:
- کم خونی: به ندرت از دست دادن خون دائمی ناشی از هموروئید میتواند منجر به کم خونی شود.
- اختناق هموروئید: اگر خون رسانی به هموروئید داخلی قطع شود، دچار اختناق می شود که درد شدیدی ایجاد می کند.
- لخته شدن خون: گاهی اوقات در هموروئید لخته خون تشکیل می شود که به آن ترومبوز می گویند. اگر چه این وضعیت خطرناک نیست اما درد شدیدی ممکن است ایجاد کند و گاهی اوقات نیاز به تخلیه آن وجود دارد.
روشهای پیشگیری از هموروئید
بهترین راه پیشگیری از بواسیر، این است که همیشه مدفوعتان نرم باشد تا به راحتی دفع شود. برای پیشگیری از بواسیر و کاهش علائم آن، توصیه های زیر را رعایت کنید:
- غذاهای پرفیبر مصرف کنید.
- مقدار زیادی مایعات در طول روز بنوشید.
- در صورت نیاز مکمل فیبر مصرف کنید مانند پسیلیوم یا اسفرزه.
همچنین مطالعه کنید: علت هموروئید در کودکان و درمان آن
- نگذارید به مقعد فشار زیادی وارد شود. زور زدن و حبس کردن نفس هنگام تلاش برای دفع مدفوع، فشار زیادی بر رگهای پایین راست روده وارد می کند.
- وزن اضافی خود را کم کنید
- به محض احساس نیاز به دفع، به توالت بروید.
- ورزش کنید.
- از نشستن به مدت طولانی به خصوص در توالت پرهیز کنید چون فشار زیادی بر رگهای مقعد وارد می آورد.
چگونه تشخیص داده می شود؟
معمولا اولین کار، معاینه است. دکتر با انگشت مقعد و راست روده را لمس می کند تا هر گونه زایده یا توده غیر طبیعی را حس کند. همچنین با دستگاههایی مانند کلونوسکوپ، آنوسکوپ یا سیگموئیدوسکوپ میتوان داخل روده را به خوبی و واضح مشاهده کرد.
بیشتر بخوانید: بهترین مراکز درمان هموروئید در تهران
سخن آخر
بیماری بواسیر، بیماری خطرناکی نیست تنها می توان با سبک زندگی درست از این بیماری جلوگیری کرد، اما اگر به آن مبتلا شدید نگران نباشید، زیرا امروزه جراحی های جدید و سرپایی و کم عوارض تری برای این بیماری وجود دارد.