بسیاری از مردم به دلایل مختلف دردهای مزمن و ماندگار را تجربه می کنند. معمولا درد در طول شبانه روز نوسان دارد و گاهی اوقات صبح ها بهتر است و شب ها بدتر می شود یا برعکس. اما واقعا طلوع و غروب آفتاب تاثیری بر تجربه درد دارد؟
برخی تحقیقات نشان می دهند دردهای مزمن شب ها بدتر می شوند. الن اسلاوسبی مدیر خدمات درد در دانشگاه هاروارد آمریکا می گوید: پایان روز لزوما به معنی رسیدن به آرامش و استراحت نیست. در برخی موارد، شب هنگام زمانی است که درد بدتر می شود و به طور قابل توجهی اختلال در خواب ایجاد می کند.
درد مزمن چیست؟
تعریف درد مزمن به این صورت است: دردی که حداقل دو یا سه ماه طول بکشد و معمولا پس از یک بیماری یا جراحت باقی می ماند. درد ممکن است به یک مشکل ماندگار تبدیل شود. مثلا ممکن است مفاصل یا ماهیچه های فرد درگیر شوند یا حتی برخی نواحی از بدن مانند کمر یا گردن دچار درد مداوم شوند. دردهای دائمی ممکن است از وضعیت های پزشکی مانند آرتروز یا فیبرومیالژیا نیز نشات بگیرند.
چرا درد در طول شب زیادتر می شود؟
چند دلیل برای این تجربه بیان شده است. هورمون ها یک عامل مهم در این امر هستند. شب ها تولید هورمون ضد التهاب کورتیزول در پایین ترین مقدار خود قرار دارد.
پژوهشی جدید نیز نشان می دهد درد ممکن است از ریتم شبانه روزی بدن (ساعت بدن) تبعیت کند. به همین دلیل است که برخی افراد دائما در برخی ساعات روز دردشان بیشتر می شود و در برخی ساعات کمتر.
اگر چه ما دوست نداریم هیچ زمانی درد به سراغمان بیاید اما درد شبانه بیشتر از همه مشکل ساز است چون باعث اختلال در خواب می شود و اگر نتوانید درست بخوابید، توانایی مدیریت درد هم تحت تاثیر قرار می گیرد.
گاهی اوقات علت بدتر شدن درد در شب، حالت بدن در حین خواب است. به خصوص در کسانی که درد یا سفتی مفصل دارند، قرار گیری به مدت طولانی در یک حالت ممکن است باعث بدتر شدن دردشان شود. همچنین خوابیدن به شکم که برخی افراد به آن عادت دارد هم به شکم و هم به کمر فشار می آورد و می تواند دردهای این نواحی را بدتر کند.
بیشتر مطالعه کنید: چرا احساس می کنم انرژی ندارم؟
دردهای التهابی اسکلتی ماهیچه ای به حرارت واکنش می دهند و هنگامی که بدن گرم باشد درد کمتر می شود اما از طرف دیگر گرم بودن محیط باعث می شود نتوانید خوب بخوابید. بنابراین ایجاد تعادل بین گرم ماندن بدن برای کاهش درد و خنک کردن آن برای خوب خوابیدن کار سختی است.
مشکل خواب در کسانی که درد مزمن دارند شایع است. حداقل نیمی از کسانی که دچار بی خوابی (اینزامنیا) هستند، از درد مزمن رنج می برند.
بی خوابی منجر به آزاد شدن پروتئین هایی به نام سیتوکین می شود که در واکنش التهابی در بدن دخیل هستند و این اتفاق باعث می شوند افراد به درد حساس تر شوند.
انواع درد که در طول شب ها بدتر می شوند کدامند؟
ما دردهای مختلف و متفاوتی را تجربه می کنیم. انواع دردهایی که ممکن است شب ها بدتر شوند و باعث اختلال خواب شوند به صورت زیر است:
درد عصب: درد عصبی در شب ها به صورت حس سوزش، مورمور شدن، گزگز یا سوزن سوزن شدن ممکن است تجربه شود. علت چنین دردی ممکن است صدمه دیدن یک عصب (مانند سندرم تونل کارپال) باشد و یا آسیب دیدگی گروهی از عصب ها. تغییر دمای بدن نیز یک علت احتمالی درد عصبی است چون کارشناسان معتقدند هنگامی که دمای بدن پایین می آید (که شب ها چنین می شود)، عصب های آسیب دیده ممکن است این اتفاق را به عنوان درد یا گزگز تفسیر کنند.
درد ماهیچه: درد ماهیچه در شب ها به صورت درد عمیق پایدار یا درد تصادفی تیز تجربه شود. ممکن است درد در یک ناحیه خاص و یا کل بدن باشد. انقباض عضلات به دلیال مختلف از جمله جراحاتی مانند بیرون زدگی دیسک یا تنگی کانال نخاعی و انحنای ستون فقرات ایجاد می شود. فیبرومیالژیا نیز می تواند باعث سفتی عضلات در شب ها شود.
بیشتر مطالعه کنید: چرا در خواب عرق می کنیم؟
درد استخوان: درد استخوان در شب ها اغلب به صورت درد عمیق نافذ توصیه می شود که با حرکت استخوان بدتر می شود. دلایل مختلفی برای درد استخوان وجود دارد و باید این وضعیت بررسی شود. یکی از علل آن کمبود برخی هورمون ها در یائسگی است که منجر به درد استخوان یا حتی پوکی استخوان می شود.
درد مفصل: تجربه درد مفصل شب هنگام معمولا در اثر آرتروز رخ می دهد. با این حال عوامل کمتر شایع دیگر نیز منجر به این وضعیت می شوند. در طول روز مفاصلتان به واسطه مایعاتی که می خورید روان تر حرکت می کنند اما شب ها خاصیت روان کنندگی کمتر می شود و مفاصل متورم می شوند. به همین دلیل درد، سوزش یا سفتی مفصل بیشتر شب ها حس می شود.
سر درد: سردردهای شدید مثل میگرن یا سر دردهای خوشه ای شب ها ممکن است ایجاد شوند.
چکار کنیم که با وجود درد شبانه بتوانیم خواب خوبی داشته باشیم؟
بی خوابی ناشی از درد یا پین زامنیا (Painsomnia) اصطلاحی است که برای توصیف انواع مختلف بی خوابی یا بدخوابی ناشی از درد استفاده می شود. این اصطلاح پزشکی نیست بلکه واژه ای است که افراد درگیر این معضل، استفاده می کنند تا مشکلشان را بهتر توصیف کنند.
اگر درد شب هنگام بیدارتان می کند و نمی گذارد درست بخوابید، این توصیه ها ممکن است مفید باشند:
پیش از خواب ذهن خود را آماده کنید. حداقل بیست دقیقه پیش از خواب، روی آرام شدن ذهن و بدن کار کنید تا ضربان قلب و تنفستان آهسته شود، سطح هورمون کورتیزول پایین بیاید و احتمال عود درد کمتر شود. مثلا این راهکارها را می توانید امتحان کنید:
- دوش آب گرم یا سرد بگیرید.
- حرکات کششی ملایم یا یوگا انجام بدهید.
- چند دقیقه تنفس عمیق انجام بدهید.
- محیط را برای خواب مهیا کنید. محل خوابتان باید فضایی خنک، تاریک و ساکت باشد. برای این که سروصدا بیدارتان نکند می توانید از دستگاه وایت نویز (صدای سفید) استفاده کنید که صدای ملایم و یکنواختی تولید می کند. برای نواحی که درد می کند از بالش برای پشتیبانی استفاده کنید مثلا اگر زانو درد دارید بین زانوهایتان بالش بگذارید.
