بیماری های بعد از بروز یائسگی

یائسگی نقطه مهمی در زندگی هر زنی هست. طبیعی است که احساسات زیادی را در این دوران تجریه کنید. سال‌ های پس از یائسگی می‌تواند چالش‌ های جدید و منحصر به فردی برای سلامتی ایجاد کند. برخی از علائم آزاردهنده یائسگی (مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه) ممکن است در طی چند سال از بین بروند.

پس از یائسگی ممکن است به دلیل کمبود برخی از هورمون ها زنان دچار بیماری های مختلفی شوند. در این مقاله انواع این بیماری ها و علت بروز آنها به طور کامل شرح داده شده است.

علت بروز بیماری های بعد از یائسگی چیست؟

زنان در مرحله یائسگی تحت تاثیر کمبود استروژن، تغییرات افزایش سن و نیز تغییرات گوناگون جسمی قرار می‌گیرند. این تغییرات تحت عنوان سندروم متابولیکی یائسگی نامیده می‌شود که شامل چاقی، مقاومت به انسولین (دیابت) و اختلال در سوخت و ساز چربی است.

افزایش کلسترول، کاهش چربی مفید، افزایش چربی مضر، افزایش وزن با اختلالات چربی آندروژنی و چاقی مرکزی، افزایش مقاومت به انسولین و افزایش خطر لخته خون از علائم سندروم متابولیکی یائسگی هستند.

بنابراین با وجود سندروم متابولیکی یائسگی زمینه مناسب در زنان برای پیشرفت بیماری های گوناگون قلبی عروقی عصبی و متابولیکی وجود دارد. به عنوان مثال دیابت، فشار خون و کم کاری تیروئید (علت کم کاری تیروئید چیست) مشکلات مرتبط با کاهش سطح استروژن در بدن است و با هورمون درمانی جایگزین علائم برمی گردد.

برای اطلاعات بیشتر: هورمون درمانی یا HRT برای یائسگی چیست؟

بیماری های بعد از یائسگی

پس از یائسگی، به نظر می‌رسد خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ ها افزایش می‌یابد. تغییرات هورمونی مهمترین نقش را در ابتلا به بیماری‌ های مختلف دارد. در ادامه به شرح مهمترین بیماری‌های بعد از یائسگی می‌پردازیم:

۱. بیماری قلبی عروقی بعد از یائسگی

قبل از یائسگی، استروژن بدن شما به محافظت در برابر انواع بیماری های قلبی و عروقی مانند حمله قلبی، بیماری‌های مختلف قلبی و سکته کمک می‌کند. استروژن تأثیر مثبتی بر لایه داخلی دیواره شریان دارد و به تنظیم جریان خون کمک می‌کند. به همین دلیل است که طبق گفته انجمن قلب آمریکا، محققان معتقدند کاهش استروژن پس از یائسگی ممکن است عاملی در افزایش بیماری قلبی در میان زنان یائسه باشد.

علاوه بر این کم تحرکی در افراد پس از یائسگی رایج است که منجر به کلسترول و فشار خون بالا شده و در نتیجه باعث ابتلا به بیماری‌ های قلبی و عروقی می‌شود.

بهترین راه پیشگیری از بیماری‌ های قلبی عروقی، خوردن غذاهای سالم و مغذی، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از مصرف دخانیات است. مدیریت شرایط مزمن مانند کلسترول بالا، دیابت و فشار خون بالا نیز برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی ضروری است.

۲. پوکی استخوان

پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن، تراکم استخوان با سرعت بیشتری از دست می‌رود. یائسگی ۲۵ درصد از تراکم استخوان را پس از یائسگی از بین می‌رود (تقریبا ۱ تا ۲ درصد در سال). از دست دادن بیش از حد استخوان خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد. آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان که تراکم سنجی استخوان نیز نامیده می‌شود، می‌تواند میزان کلسیم را در قسمت‌های خاصی از استخوان‌هایتان مشخص کند. این آزمایش به تشخیص پوکی استخوان کمک می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر: پوکی استخوان بعد از یائسگی و راه های درمان آن

پوکی استخوان به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما می‌توانید برای تقویت استخوان‌های خود اقداماتی انجام دهید.

متن انگلیسی:

“Eating foods high in calcium — like cheese, yogurt, spinach or fortified cereals — can help boost calcium intake. Adding a calcium supplement can also help. Some people also need a vitamin D supplement because it helps their bodies absorb calcium.”

ترجمه فارسی: «خوردن غذاهای سرشار از کلسیم – مانند پنیر، ماست، اسفناج یا غلات غنی شده – می‌تواند به افزایش دریافت کلسیم کمک کند. افزودن مکمل کلسیم نیز می تواند کمک کننده باشد. برخی از افراد نیز به مکمل ویتامین D نیاز دارند، زیرا به بدن آنها در جذب کلسیم کمک می کند.»

به نقل از سایت clevelandclinic

۳. مشکلات ادراری

سطح پایین استروژن ممکن است باعث نازک شدن پوشش مجرای ادرار شود. همچنین، عضلات لگن اطراف مجرای ادرار ممکن است به دلیل افزایش سن یا زایمان طبیعی ضعیف‌تر شوند. این مشکل می‌تواند خطر نشت ادرار (بی‌اختیاری)، عفونت‌ های دستگاه ادراری و سایر مشکلات اوروژنیکولوژی را افزایش دهد. اگر خشکی مداوم، مقاربت دردناک یا ادرار نشتی غیرقابل کنترل دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

۴. خشکی واژن

استروژن به حفظ لغزندگی طبیعی در دیواره‌های واژن کمک می‌کند. کاهش استروژن در دوران یائسگی باعث می‌شود بافت‌ های واژن نازک‌ تر شوند و در طول رابطه جنسی به راحتی تحریک شوند یا خشک شوند. این مشکل می‌تواند منجر به افزایش عفونت‌های دستگاه ادراری و سندرم تناسلی ادراری یائسگی شود که به عنوان واژینیت آتروفیک یا آتروفی واژن نیز شناخته می‌شود. استفاده از روان‌کننده‌ های واژینال می‌تواند به کاهش ناراحتی شما کمک کند. استفاده از کرم‌های موضعی یا لیزر درمانی برای خشکی واژن کمک می‌کند.

۵. اختلال در متابولیسم

کاهش استروژن ممکن است میزان متابولیسم شما را کاهش دهد، که باعث می‌شود بدن به جای سوزاندن چربی، آن را ذخیره کند. اما یائسگی به تنهایی مقصر نیست. افزایش وزن مرتبط با افزایش سن اغلب با کاهش طبیعی فعالیت بدنی اتفاق می‌افتد.

۶.  اختلالات عصبی

افراد پس از یائسگی ممکن است بدخلقی، اضطراب و افسردگی را تجربه کنند. چیزهایی مانند استرس، تنش‌ های جنسی یا سایر چالش‌ های زندگی می‌توانند باعث اختلال در سلامت روان شوند. ممکن است از اینکه سال‌ های باروری شما به پایان رسیده ناراحت باشید. سطح هورمون نیز می‌تواند بر خلق و خوی شما تأثیر بگذارد. بهتر است که با یک درمانگر یا مشاور در مورد احساس خود صحبت کنید تا ببینید آیا آنها می‌توانند راه‌هایی برای کنار آمدن با این مرحله جدید از زندگی شما ارائه دهند یا خیر.

۷. شلی و پس رفتگی قدرت عضلات

کاهش غیر ارادی توده عضلانی همراه با افزایش سن است. این حالت می تواند به دلایل زیر رخ دهد.

• سن
• تغیرات رژیم و متابولیسم پروتئین
• آتروفی ناشی از عدم تحرک
• سیستم ایمنی مربوط به استحکام عضلات

قدرت عضلات زنان تا ۴۰ سالگی به دست آمده و تا ۵۰ سالگی ادامه می یابد. این امر در مردان تا ۶۰ سالگی ادامه دارد.

در زنان قدرت عضلانی در سه سال اول با سرعت زیادی کاهش می یابد. رژیم استروژن و پروژسترون سودمند است، اما هنوز هیچ اطلاعاتی از رالوکسیفن و استروژن گیاهی در دسترس نیست. در این زمان قطعا ورزش پس رفتگی قدرت عضلات را کاهش می دهد.

۸.  مشکلات بینایی

جنبه های گوناگونی از ناتوانی های بینایی در سنین بالا شناخته شده است.

• تاری دید وابسته به افزایش سن
• کدر شدن قشری
• تحلیل عضلات چشمی وابسته به افزایش سن
• افزایش فشار داخل چشم

علت اصلی نواقص بالا کاهش استروژن می باشد جایگزینی استروژن منجر به بهبود و کاهش شیوع شکایات می شود.

۹. اختلالات عملکرد تیروئید

تغییر در عملکرد هورمون تیروئید و هورمون‌ های تخمدان منجر به تغییر کارکرد سایر غدد بدن می‌شود. پرکاری تیروئید منجر به کاهش استحکام استخوان‌ ها به خصوص استخوان‌ های ران می‌شود. بنابراین استفاده از هورمون درمانی در زنان مبتلا به پرکاری تیروئیدی برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوان مفید است.

برای اطلاعات بیشتر: به چه علت تیروئید پرکار می شود؟

۱۰. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

این سندروم یکی از بیماری های بعد از یائسگی می باشد. زنان با سندرم تخمدان پلی کیستیک علائم چاقی، موهای زاید، آکنه، تاخیر پریود و ناباروری را در سنین باروری تجربه می کنند. هم چنین سندروم متابولیک در آنها شایع است. این بیماران با چهار مشکل اساسی روبرو هستند.

• فشار خون بالا
• عدم تحمل مواد قندی
• مقاومت انسولین یا افزایش انسولین در خون
• بیماری های قلبی عروقی

بیماران با دیابت و چربی خون بالا، ریسک بالایی برای مرگ براثر موارد قلبی عروقی داشته اند. تغییرات عروقی آسیب را در سندرم تخمدان پلی کیستیک یا (PCOS) و یائسگی مشترک می باشد.

در این سندروم، استروژن بیشتری تولید می شود ولی تغییرات سطح استروژن در سندرم تخمدان پلی کیستیک هیچ اثری روی فعل و انفعالات مغزی ندارد، در حالی که در منوپوز استروژن درمانی باعث فعال شدن مغز در حین تست حافظه می شود.

۱۱. سرطان ها

زنان یائسه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برخی سرطان‌ ها مانند سرطان کولورکتال و سرطان تخمدان هستند. حفظ وزن و سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند. در زیر به شایع‌ترین سرطان‌های بعد از یائسگی اشاره می‌کنیم :

سرطان سینه

بیشترین شیوع سرطان سینه در دهه پنجم و شیوع بعدی در زنان ۶۵ سال است و شیوع آن با سن افزایش می‌یابد. تقریبا در دهه پنجم در یک نفر از هر هشت زن در طول عمر خود سرطان سینه دیده می‌شود. سرطان سینه با توده بدون درد در معاینات روتین یا با ماموگرافی تشخیص داده می‌شود. سایر تغییرات شامل ترشحات و فرورفتگی نوک سینه، پوست پرتقالی یا لمس توده زیر بغل است.

شیوع این سرطان در زنان با افزایش سن افزایش می‌یابد. بزرگترین شانس برای درمان، تشحیص زودرس و کشف علائم در سینه است. پروژسترون و استروژن عامل اصلی رشد هورمونی بافت سینه هستند.

بیماری سرطان رحم (آندومتر)

شایع‌ ترین سرطان ارگان باروری زنان است. معمولا سرطان آندومتر زود تشخیص داده می‌شود. خونریزی‌ های بعد از یائسگی باید به عنوان علامتی از سرطان آندومتر رحم در نظر گرفته شود. نمونه‌ گیری از آندومتر برای تشخیص کاربرد دارد و باعث می‌شود تا درمان سریعتر صورت گیرد.

پریودهای نامنظم، سابقه سرطان سینه و استفاده از تاموکسیفن نیز نقش دارند. درمان شامل برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدان ها است. برای کسانی که تحمل جراحی را ندارند، اشعه درمانی روش مورد قبولی برای سرطان آندومتر است.

سرطان تخمدان

شیوع سرطان تخمدان بعد از سال های باروری و یائسگی افزایش می یابد، تشخیص آن در مراحل اولیه مشکل می باشد و در بیشتر مبتلایان، در مرحله پیشرفته آن تشخیص داده می شود. این بیماران با تاریخچه ای از اتساع شکم و تنگی نفس مراجعه می کنند. امروزه با کاربرد سونوگرافی زودتر تشخیص داده می شود. بانوانی که خود یا فامیل نزدیک آنان سرطان سینه داشته اند، سابقه نازایی و زمینه ارثی در افزایش سرطان تخمدان دخالت دارند.

سرطان ولوو

سرطان ولوو بیشتر در زنان بعد از منوپوز تشخیص داده می شود. شایع ترین سن بروز آن در دهه هفتم زندگی می باشد. خارش ولوو، خونریزی، لکه های تغییر رنگ پوست، درد، زخم و سوزش شایع ترین علائم آن است. بنابراین توجه ویژه به تشخیص سرطان ولوو در مراحل اولیه باید داده شود.

۱۲. آتروفی نوعی عفونت واژن

تقریبا نیمی از زنان یائسه آتروفی واژن را تجربه می‌کنند که می‌تواند باعث ناراحتی، سوزش و درد در حین مقاربت شود. این وضعیت همچنین می‌تواند منجر به عفونت‌ های مکرر دستگاه ادراری (UTIs) و افزایش حساسیت به واژینوز باکتریایی (BV) و عفونت‌های مخمری شود. کاهش استروژن باعث افزایش pH واژن می‌شود و محیط قلیایی‌تری ایجاد می‌کند که ممکن است به رشد باکتری‌های مضر کمک کند و منجر به BV شود. یک واژن سالم معمولا اسیدی‌ تر است که به حفظ تعادل باکتری‌ های مفید مانند لاکتوباسیلوس کمک می‌کند.

زنانی که پس از یائسگی عفونت واژن را تجربه می‌کنند ممکن است علائمی مانند:

1. احساس خارش و سوزش شدید
2. ترشحات بی‌بو از واژن
3. درد هنگام مقاربت
4. قرمزی و تورم در ناحیه واژن
5. افزایش ادرار یا بی‌اختیاری ادرار

داشته باشند. برای مدیریت و پیشگیری از عفونت‌های واژن پس از یائسگی، زنان می‌توانند راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• پروبیوتیک‌ها: مصرف منظم پروبیوتیک‌ها به بازگرداندن تعادل فلور سالم واژن و کاهش خطر عفونت کمک کند.
• مرطوب‌کننده‌های واژن: این محصولات می‌توانند خشکی و ناراحتی را کاهش داده و محیط واژن را کمتر میزبان عفونت‌ها کنند.
• اجتناب از محرک‌ها: پوشیدن لباس زیر نخی قابل تنفس و اجتناب از لباس‌های تنگ می‌تواند به کاهش رطوبت و تحریک در ناحیه واژن کمک کند.
• درمان‌های پزشکی: برای عفونت‌های مکرر، درمان‌های ضد قارچی (مانند فلوکونازول) یا استروژن موضعی ممکن است توسط پزشک تجویز شود.

۱۳. گرگرفتگی

بسیاری از زنان گرگرفتگی و تعریق شبانه را تجربه می‌کنند، اگرچه این علائم ممکن است با گذشت زمان خفیف تر شوند. تقریبا ۷۵ درصد از زنان گرگرفتگی را در دوران یائسگی گزارش می‌کنند و برخی از آنها در دوران پس از یائسگی این مشکل را تجربه می‌کنند.

۱۴. مشکلات خواب

بسیاری از زنان در دوران یائسگی به سختی می‌توانند در طول شب بخوابند. سطح پایین پروژسترون می‌تواند باعث سخت خوابیدن شود. علاوه بر این سطح پایین استروژن می‌تواند باعث گرگرفتگی شود که در نهایت کیفیت خواب را پایین می‌آورد و باعث می‌شود هنگام خواب عرق کنید. گاهی اوقات به این عرق شبانه می‌گویند. بسیاری از زنان یائسه با علائم ادراری مواجه می‌شوند که باعث می‌شود چندین بار در طول خواب برای دفع ادرار از جای خود بلند شوند. همچنین ممکن است در طول روز بیش از حد معمول احساس خستگی کنید.

۱۵. مشکلات حافظه

در دوران یائسگی ممکن است فراموشکار شوید یا در تمرکز مشکل داشته باشید. تقریبا دو سوم زنانی که در دوران پیش از یائسگی قرار می‌گیرند، می‌گویند که مشکلات حافظه یا مشکل تمرکز دارند. هورمون درمانی یائسگی از دست دادن حافظه یا بیماری‌های مغزی، از جمله زوال عقل و بیماری آلزایمر را درمان یا از آن پیشگیری نمی‌کند. در یک مطالعه اخیر، مشکلات حافظه با افسردگی و از دست دادن خواب مرتبط بود اما ارتباطی با سطح هورمون استروژن نداشت.

نحوه بررسی مشکلات بعد از یائسگی

برای تشخیص به موقع برخی از بیماری‌ های مانند سرطان و عفونت‌ ها بهتر است به موقع اقدام کنید. در زیر لیستی از کارهایی که باید در زمان یائسگی انجام دهید را برای شما عزیزان آورده‌ایم:

• بعد از گرفتن شرح حال کامل، هر سال معاینه بالینی (لگن) و معاینه پستان‌ها.
• اندازه‌گیری وزن و قد (کاهش قد به دلیل پوکی استخوان است).
• آزمایش‌های معمول هر سه سال (ولی بر حسب مورد، ممکن است زودتر انجام شود) مانند پاپ اسمیر (تست بررسی سلول‌های سرطانی دهانه رحم)، آزمایش خون، تجزیه ادرار، انواع آزمایش چربی خون، آزمایش کلسیم، فسفر، قند، سطح ویتامین D، آزمایش عملکرد کلیه و کبد.
• میزان هورمون تیروئید (TSH) در چهل سالگی و از شصت سالگی هر دو سال یک بار.
• آزمایش بررسی خون در مدفوع هر سال بعد از پنجاه سالگی.
• کولونوسکوپی در پنجاه تا پنجاه و پنج سالگی یک بار (ولی بر حسب مورد ممکن است تکرار شود).
• ماموگرافی از چهل سالگی هر سال، بعد از پنجاه سالگی هر دو سال تا شصت سالگی بر حسب مورد ممکن است تکرار شود.
• اندازه‌گیری تراکم معدنی استخوان بعد از شصت و پنج سالگی است. اگر فرد شکستگی استخوان دارد و یا به دلیل مصرف بعضی داروها و فاکتور ارثی ممکن است بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان باشد و زودتر نیاز به بررسی تراکم استخوان دارد.

سونوگرافی شکم و لگن بر حسب مورد، سن و سابقه فامیلی.

کلام آخر

هر فردی در یائسگی ممکن است مشکلات متفاوتی را تجربه کند. در طول یائسگی، بدن شما تغییرات هورمونی عمده‌ای را تجربه می‌کند. زمانی که تخمدان‌های شما دیگر استروژن و پروژسترون کافی تولید نمی‌کنند، هورمون درمانی می‌تواند سطح هورمون‌ها را تنظیم کند و به کاهش علائمی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند. حفظ یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد و سلامت کلی خود را در دراز مدت افزایش دهد.

سوالات متداول