بیماری های خطرناک پرندگان خانگی

پرندگان همدم‌ های خوبی برای انسان ها هستند چرا که هر روز با بازیگوشی و نشاط، شما را خوشحال می کنند و نمی گذارند حس غم و افسردگی را تجربه کنید. اما برای آن که پرنده ای سر زنده و شاداب داشته باشید، باید سلامت و رفتار آن را کنترل کنید. مهم است که از بیماری های پرندگان خبر داشته باشید تا در صورت مشاهده کوچک ترین علائم، بیماری را تشخیص دهید. از بیماری های خطرناک پرندگان خانگی میتوان تب طوطی سانان، پلیوما ویروس، ژیاردیوزیس، پاچکو، سارکوسیستیس، کاندیدیازیس، سل ریوی پرندگان، گواتر و آبله پرندگان اشاره کرد.
در این مقاله با ما همراه شوید تا برای آگاهی بیشتر، بیماری خطرناک پرندگان خانگی را بررسی کنیم.

علائم اصلی بیماری پرنده

گاهی یک علائم کوچک در پرنده، می تواند تهدید کننده جان باشد. از آن جایی که پرنده های خانگی در اکثر موارد بیماری را از صاحب خود پنهان می کنند، شما باید با آگاهی کامل از علائم بیماری ها بتوانید بیماری پرنده خود را متوجه شوید و سریعا با دامپزشک مشورت کنید. علائم بیماری در پرنده های خانگی به شرح زیر هستند:

• تغییر در صدای پرنده: همیشه رفتار و عادات پرنده خود را زیر نظر داشته باشید و به صدای او با دقت گوش کنید تا بتوانید هرگونه تغییر در فرکانس یا تن صدای او را تشخیص دهید. چرا که تغییر صدا می تواند هشداری برای یک بیماری باشد.
• پرهای کثیف پرنده: به طور معمول پرندگان حیوانات پاکیزه ای هستند و هر روز با زبان و منقار، پرهای خود را تمیز می کنند. اگر متوجه کثیفی یا چسبندگی انتهای پرها یا پرهای کفل پرنده شدید، حتما هر روز میزان غذا و حجم مدفوع او را بررسی کرده و در صورت ادامه دار شدن این علائم سریعا به دامپزشک مراجعه کنید. چرا که می‌ تواند نشان از اسهال پرنده باشد.
• ژولیده شدن پرهای پرنده: اگر متوجه حالتی غیر عادی و ژولیده در پرهای پرنده خود در کل بدن شدید و یا حتی این آشفتگی را در پرهای دور گردن و سر، گاهی پرهای دم و بال ها مشاهده کردید و این علائم بیش از چند روز ادامه پیدا کرد، سریعا به دامپزشک مراجعه کنید. چرا که می تواند علائم مشکلات تنفسی، احتلالات داخلی و کاهش وزن بیش از حد پرنده باشد و منجر به مرگ آن شود.
• آبریزش از چشم پرنده: یکی از علائم خطرناک و جدی در پرندگان، آبریزش از چشم است که می تواند به علت بیماری های چشمی، تنفسی، عصبی و عضلانی باشد.
• تکان دادن دم پرنده: بالا بردن دم پرنده و یا تکان دادن دم، می‌ تواند از علائم یک بیماری تنفسی خطرناک و جدی باشد. در پرندگان عضلات درون دم به گسترش و چرخش بهتر هوا در ریه کمک می‌کند و در صورت ایجاد مشکل تنفسی، این عضلات به خوبی کار خود را انجام نداده و پرنده مجبور به بالا بردن دم به طور مکرر می شود. در صورت عدم توجه به این علامت، جان پرنده شما به خطر خواهد افتاد.
• تنفس پرنده با منقار باز: اگر پرنده شما در زمان استراحت با دهان باز نفس می کشید، جای نگرانی نیست. اما اگر این کار را به طور مکرر از پرنده خود دیدید، حتما سریعا به دامپزشک مراجعه کنید. چرا که تنفس پرنده با منقار باز می تواند از خطرناک ترین و جدی ترین علائم بیماری در پرنده باشد.
• تغییر رنگ و شکل مدفوع: حتما به تغییر رنگ مدفوع پرنده خود دقت کنید. در برخی موارد ممکن است این تغییر رنگ به خاطر غذا باشد اما اگر مدفوع پرنده رنگ زرد، قیری یا سیاه و قهوه ای تیره بود، حتما سریعا با دامپزشک مشورت کنید. این تغییر رنگ مدفوع در پرنده می تواند از خونریزی داخلی که یکی از خطرناک ترین بیماری ها است، باشد. سفت و یا آبکی بودن مدفوع پرنده نیز می تواند یکی از علائم جدی بیماری باشد.
• کاهش یا افزایش وزن بیش از حد پرنده: کاهش وزن پرنده می تواند نشان از وجود بیماری خطرناک، ضعیف شدن پرنده و ایجاد اختلال در عملکرد اعضای بدن او باشد. هم چنین افزایش وزن و چاقی پرنده نیز می تواند خطری جدی را به همراه داشته باشد. از این رو مهم است وزن پرنده به طور مرتب چک شود.

بیماری های شایع و خطرناک پرندگان خانگی

در عنوان قبل به بررسی علائم اصلی بیماری در پرندگان خانگی پرداختیم. مهم است که پرنده خود را با دقت تحت نظر داشته باشید و بدانید چه بیماری هایی ممکن است پرنده شما را درگیر کند. بیماری های رایج در پرنده های زینتی شامل موارد زیر می شوند:

۱.تب طوطی سانان (Parrot Fever):

بیماری تب طوطی سانان که با نام زیتاکوزیس (Psittacosis) نیز معروف است، نوعی بیماری باکتریایی در پرندگان بوده که به شدت واگیردار است. این بیماری یک بیماری مشترک بین انسان و پرندگان است که می تواند با تماس مستقیم پرندگان یا حیوانات آلوده به پرندگان سالم منتقل شود.

• علائم بیماری تب طوطی سانان (Parrot Fever):

از علائم بیماری تب طوطی سانان می‌توان به مشکلات تنفسی، بی اشتهایی، بی حسی و بی حالی، سرگیجه، عفونت و التهاب چشمی و کاهش وزن اشاره کرد.

• درمان بیماری تب طوطی سانان (Parrot Fever):

دامپزشک برای درمان این بیماری از آنتی بیوتیک تراپی استفاده می کند. درمان باید در شرایط قرنطینه با منع تماس با پرندگان دیگر و استفاده از ضدعفونی کننده ها انجام ‌شود.

۲.پلیوما ویروس (Polyomavirus):

یکی از کشنده ترین و خطرناک ترین بیماری ها در پرندگان خانگی به خصوص در طوطی های تازه متولد شده و جوان، بیماری پولیوما ویروس است. این ویروس در پوشش پر پرندگان تاثیر گذاشته و منجر به رشد نامناسب پرها و یا عدم رشد پرهای پروازی و دم می شود. این بیماری به واسطه تماس مستقیم پرنده آلوده با پرنده سالم منتقل می شود. پلیوما ویروس به سرعت پیشرفت کرده و می تواند منجر به مرگ پرنده شود.

با رعایت انجام واکسیناسیون، استفاده از ظروف و غذاخوری مجزا و ضد عفونی کردن فضای نگه داری پرنده، می توان تا میزان زیادی از ابتلای پرنده به این بیماری جلوگیری کرد.

• علائم بیماری پلیوما ویروس:

این بیماری می تواند خود را با مشکلات تنفسی، اسهال، استفراغ، از دست دادن اشتها، ژولیدگی پرها، ازدیاد ادرار، فلجی، گیجی و خونریزی در زیر پوست پرنده نشان دهد.

• درمان بیماری پلیوما ویروس:

متاسفانه برای این بیماری درمان دقیق و قطعی وجود ندارد و فقط دامپزشک می تواند با درمان حمایتی، عفونت ثانویه و بیماری را کنترل کند.

۳.ژیاردیوزیس (Giardiosis)

این بیماری نوعی انگل بوده که محل زندگی آن در روده و اثنی عشر پرنده است. بیماری ژیاردیوزیس می‌ تواند از طریق آشامیدن آب آلوده، حمام دادن با آب آلوده، مدفوع و ترشحات بدن پرنده آلوده به پرنده سالم منتقل شود.

• علائم بیماری ژیاردیوزیس:

این بیماری می تواند با استفراغ و اسهال، کاهش وزن، خارش شدید، پر کنی پرنده، خشک شدن پوست، بی حالی و افسردگی پرنده همراه باشد.

• درمان بیماری ژیاردیوزیس:

برای این بیماری درمان های دارویی وجود دارد. در ابتدا دامپزشک درجه آلودگی پرنده را با یک تست بررسی می‌کند و با توجه به آن، داروی پارومومایسین (Paromomycin) را با دوز لازم به پرنده تزریق و دوز مناسبی از داروی مترونیدازول (Metronidazole) را در آب آشامیدنی او حل می کند. این درمان باید تا بهبود کامل، به صورت دوره ای و زیر نظر دامپزشک انجام شود.

۴.بیماری منقار و پرهای بد فرم (Psittacine Beak and Feather Disease)

یکی از بیماری های جدی و شایع در تمامی گونه های طوطی سانان، بیماری منقار و پرهای بد فرم است. سیستم ایمنی بدن پرنده توسط عامل ایجاد کننده این بیماری، تحت تاثیر قرار می گیرد، از این رو این بیماری با عنوان ایدز پرندگان (Bird Aids) نیز شناخته می شود. این بیماری همه طوطی ها و به خصوص طوطی های جوان زیر ۲ سال را که دارای سیستم ایمنی ضعیف تری هستند، درگیر می کند. این بیماری ممکن است از ۳ هفته تا چندین سال در بدن پرنده نهفته باشد و دیگر پرندگان را مبتلا کند.

ویروس PBFD به شدت واگیردار بوده و راه انتقال آن از طریق هوا، ترشحات چشم و اشک پرنده، مدفوع، محتویات چینه دان (غذا دادن والدین به جوجه‌ها یا غذا دادن نر به ماده)، گرد پر (ریختن گرد داخل ظرف غذا یا آب و یا تنفس پرنده) و… است.

• علائم بیماری منقار و پرهای بد فرم یا ایدز پرندگان:

این بیماری می تواند خود را با از دست دادن و شل شدن پرها در ناحیه دم و بال، بد فرم شدن یا تغییر رنگ پرها، کم شدن قابلیت پرواز، پلاسیده شدن پرها، خونریزی در محل کنده شدن و شکستگی پر، وجود نقاط فرو رفته و خالی در نوک پرنده، شکستن نوک، شکستن و دفرمه و دراز شدن ناخن و ایجاد ترشحات لزج و سبز رنگ در اشک پرنده، خود را نشان دهد.

• درمان بیماری منقار و پرهای بد فرم یا ایدز پرندگان:

دامپزشک با نمونه گیری از پرها، تشخیص را شروع می کند اما متاسفانه درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد و این بیماری به شدت کشنده است.

۵.بیماری پاچکو (Pacheco)

یکی از بیماری های رایج در طوطی سانان، بیماری پاچکو است که با عنوان بیماری هرپس طوطی ها (Herpesvirus) نیز شناخته می شود. این بیماری از طریق تماس با غذا یا آب حاوی ویروس و هوای آلوده به ویروس منتقل می شود و صدمات شدیدی به کبد و کلیه ها وارد می کند.

• علائم بیماری پاچکو (Pacheco):

علائم این بیماری بعد از ۳ تا ۱۴ روز بعد از ابتلا، خود را نشان می دهد. این علائم شامل لرزش ها و گرفتگی های عضلانی، عدم تعادل و سرگیجه، استفراغ، اسهال و مدفوع رنگ پریده است.

همچنین بخوانید: انواع اسهال و راه های درمان آن ها

• درمان بیماری پاچکو (Pacheco):

بهترین راه درمان برای این بیماری، پیشگیری است چرا که این بیماری درمان قطعی ندارد و سریع پیشروی کرده و منجر به مرگ می شود. اما در چندین مورد بیماری پاچکو با مصرف دارو، تغذیه توسط سرم و قرار گرفتن در دستگاه های ایزوله بهبود پیدا کرده است. مهم است در صورت بروز علائم سریعا به متخصص طیور مراجعه و درمان را آغاز کنید.

۶.سارکوسیستیس (Sarcocystis)

این بیماری نوعی بیماری انگلی بوده که باعث بروز مشکلات شدید تنفسی در پرندگان می شود و بسیار کشنده است. این بیماری از طریق مواد غذایی و آب آلوده، تماس با مدفوع آلوده و نزدیکی به حشرات و حیوانات آلوده به بیماری، منتقل می شود.

• علائم بیماری سارکوسیتیس:

این بیماری می تواند خود را با علائمی چون بی حالی، سستی، استفراغ آب، مدفوع زرد، حرکت دادن دم، مشکل در تنفس و کم خونی نشان دهد.

• درمان بیماری سارکوسیتیس:

دامپزشک پس از تشخیص بیماری می تواند با کمک داروهای ضد تک یاختگان خوراکی یا تزریقی و درمان علائم ثانویه ای چون کم خونی، سو تغذیه و از دست دادن مایع، درمان را آغاز کند. اما عفونت های سارکوسیتیس در اغلب موارد سریعا پیشرفت کرده و باعث مرگ پرنده می شود.

۷.کاندیدیازیس (Candidiasis)

این بیماری نوعی عفونت قارچی است که قسمت فوقانی دستگاه گوارش را درگیر می کند. بیماری کاندیدیازیس می تواند بیشتر پرندگان را درگیر کند اما در پرندگان جوان تر، بیش تر رخ می دهد.

• علائم بیماری کاندیدیازیس:

پرنده هایی که درگیر کاندیدیازیس شده اند به طور معمول دارای علائمی چون وجود ضایعات سفید رنگی در دهان و حلق، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها، بی حالی و ژولیدگی پرها هستند.

• درمان بیماری کاندیدیازیس:

دامپزشک با کمک آزمایش هیستوپاتولوژی از مخاط پرنده، این بیماری را تشخیص داده و با کمک داروهای ضد قارچ، این بیماری را درمان می کند.

همچنین بخوانید: چکاپ ها و واکسیناسیون های ضروری گربه

۸.سل ریوی پرندگان (Tuberculosis)

سل ریوی پرندگان از آن دسته بیماری هایی است که تشخیص و درمان سختی دارد. راه انتقال این بیماری از طریق استنشاق موجودات میکروسکوپی موجود در هوا که در مدفوع پرندگان آلوده وجود دارند، است.

• علائم بیماری سل ریوی پرندگان:

این بیماری در اکثر موارد بدون علامت بوده و به طور ناگهانی باعث مرگ پرنده می شود. از برخی علائم این بیماری می توان به کاهش وزن بدون کاهش حجم غذا، تشنگی زیاد، بی حالی و افسردگی پرنده اشاره کرد.

• درمان بیماری سل ریوی پرندگان:

متاسفانه برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد و بهترین درمان، پیشگیری است.

۹.بیماری اتساع غیرمترقبه پرندگان PDD

بیماری اتساع غیرمترقه پرندگان (Proventricular Dilatation Disease)، یکی از اختلالات شایع در بین پرندگان است. این بیماری علاوه بر تاثیر بر اعصاب تامین کننده سایر اعضای بدن، اعصاب تامین کننده دستگاه گوارش پرنده را تحت تاثیر قرار می دهد.

• علائم بیماری اتساع غیرمترقبه پرندگان PDD:

هیچ علامت مشخصی برای این بیماری وجود ندارد اما می‌توان علائمی چون استفراغ، کاهش وزن، تغییر در وضعیت مدفوع پرنده و التهاب ماهیچه ای نزدیک گلو پرنده را نشان از این بیماری دانست.

• درمان بیماری اتساع غیرمترقبه پرندگان PDD:

هیچ درمان قطعی برای بیماری PDD وجود ندارد اما برای کنترل و تسکین علائم این بیماری دامپزشک داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) را تجویز کرده و برای پرنده رژیم غذایی خاصی را در نظر می گیرد.

۱۰.گواتر در پرنده

گواتر در پرندگان به خاطر بزرگ شدن غده تیروئید به دلیل کمبود ید است که منجر به سختی در بلع و در نتیجه بی میلی به غذا می شود.

• علائم بیماری گواتر در پرندگان:

گواتر در پرندگان می تواند با علائمی چون تغییر صدای پرنده، استفراغ، کاهش وزن و کز کردن پرنده همراه باشد.

• درمان بیماری گواتر در پرندگان:

با اصلاح جیره غذایی و استفاده از مکمل های حاوی ید، می توان به پیشگیری و درمان این بیماری کمک کرد.

۱۱.آبله پرندگان

یکی از شناخته شده ترین بیماری ها در پرندگان آبله پرندگان است. ویروسی از خانواده Pox Virus، عامل ایجاد کننده این بیماری است. میزبانان آبله پرندگان، ماکیان، کبوتر سانان و قناری ها هستند. این بیماری به طور معمول از طریق تماس مستقیم پرنده بیمار با پرنده سالم، ظروف آب و غذای مشترک و گزیده شدن پرنده توسط پشه آلوده منتقل می شود. آبله پرندگان می تواند در فرم احشایی، جلدی و بینابینی رخ دهد.

• علائم آبله پرندگان:

آبله پرندگان در فرم جلدی خود را با پیدایش علائمی چون ضایعات پوستی مشابه با جوش یا تاول در اطراف صورت، داخل دهان، پلک ها، چشم، محوطه دهانی، پاها، انگشتان و سایر نقاط بدون پر، تغییر رنگ، چرکی و ضخیم شدن تاول ها، نشان می دهد. علائم این بیماری در فرم احشایی شامل اختلالات و عوارض فرم جلدی روی اندام های داخلی مثل کبد و طحال می شود.

• درمان آبله پرندگان:

درمان و کنترل این بیماری با انجام منظم واکسیناسیون، رعایت اصول قرنطینه و بهداشت و درمان های دارویی به همراه شستشو و نظافت جراحات با دهانشویه و پمادهای موضعی انجام می شود.

۱۲.مشکلات چشمی پرندگان

از دیگر بیماری های شایع در پرندگان زینتی می توان به مشکلات چشمی اشاره کرد که به دلیل مواردی چون آبله پرندگان، آب مروارید چشم، التهاب ملتحمه چشم، التهاب پلک سوم، بیماری مارک، کمبود ویتامین A و هم چنین بیماری های باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگل ها ایجاد می شوند.

• علائم مشکلات چشمی پرندگان:

ریزش اشک از چشم، اختلال در بینایی، تورم و قرمزی چشم، رسوب و تجمع ترشحات در چشم و کاهش دید پرنده می توانند نشان از مشکلات چشمی باشند.

• درمان مشکلات چشمی پرندگان:

دامپزشک با کمک قطره آنتی بیوتیک چشمی و داروهای ضد التهاب در کنار رعایت بهداشت قفس، کاهش میزان گرد و غبار در محل زندگی پرنده، این مشکلات را درمان می کند.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی بیماری خطرناک پرندگان خانگی پرداختیم. امید است با مطالعه این مطالب در حفظ سلامت پرندگان خانگی خود دقت کافی را به عمل آورده و نسبت به علائم و بیماری ها بی توجهی نکنید. شما می توانید در صورت نیاز به مشاوره و مشورت با دامپزشک به سایت دکتر آسپرین مراجعه و وقت ملاقاتی تنظیم کنید.

سوالات متداول