بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
تولد هر نوزاد همراه با خود معجزه ای دارد که اغلب پدر و مادرها از آن بی خبرند توانایی نجات جان یک انسان. خون بند ناف یک نوزاد، توانایی درمان نجات بخش یک بیمار را دارد و تنها بلافاصله پس از تولد نوزاد سالم جمع آوری می شود و از آنجایی که که خون بند ناف به صورت یخ زده ذخیره می شود، پس از شناسایی یک مورد قابل پیوند، برای استفاده در دسترس قرار می گیرد.
|
بیماری های قابل درمان با خون بند ناف |
بیماری هایی که احتمال درمان آن ها با خون بند ناف وجود دارد |
کسانی که می توانند برای درمان بیماری خود از خون بند ناف استفاده کنند |
|
|
|
لیست بیماری های قابل درمان با خون بند ناف
سلول های بنیادی، قادر به بازسازی سلول های خونی سالم و تقویت سیستم ایمنی که در اثر بیماری آسیب دیده است، میباشند. علاوه بر این، سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف در آزمایشات بالینی پزشکی استفاده می شوند و می توانند در توسعه تولید داروهای پیوند نیز مؤثر باشند. در این روش نوین پزشکی، سلول های بنیادی قادر به تقویت قابلیت خود درمانی بدن هستند، به طوری که بدن خود قادر به مقابله با بیماری ها و مشکلات مختلف شود. لیست بیماری های قابل درمان با خون بند ناف به شرح زیر است:
۱. لوسمی ها (لوسمی یک نوع سرطان سلول های خونی است)
- لوسمی های حاد
- لوسمی های مزمن
اکثر افراد مبتلا به این بیماری ها پس از دریافت شیمی درمانی یا پرتودرمانی شدید برای از بین بردن سلول های سرطانی در مغز استخوان خود، نیاز به پیوند سلول های بنیادی دارند.
۲. لنفوماها (لنفوما یک نوع سرطان سلول های خونی است که در رگ ها و عروق لنفی خون گردش می کنند)
- لنفومای هاجکین
- لنفومای غیرهاجکین
بیمار مبتلا به لنفوم تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی شدید قرار می گیرد تا سلول های سرطانی در مغز استخوان از بین بروند و بدن برای دریافت سلول های بنیادی جدید آماده شود. سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف می توانند در بازسازی سلول های خونی سالم و تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثر باشند.
۳. سرطان هایی که منشا خونی ندارند
- نوروبلاستوما
- سرطان سینه
- سارکوم یوئینگ
- کارسینوم سلول کلیوی
اگرچه استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف در درمان سرطان هایی که منشا خونی ندارند هنوز در مراحل تحقیقاتی و توسعه است، اما نتایج اولیه امیدوارکننده است و نشان می دهد که این سلول ها می توانند در بازسازی بافت ها و تقویت سیستم ایمنی پس از درمان های سرطان مؤثر باشند.
۴. نقایص سلول های قرمز خون یا کم خونی ها
- بتا تالاسمی ماژور
بیمار مبتلا به تالاسمی تحت درمان های شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار می گیرد تا مغز استخوان بیمار تخلیه شود و فضای لازم برای سلول های بنیادی جدید فراهم شود. سلول های بنیادی از دهنده مناسب جمع آوری و به بیمار تزریق می شوند. این سلول ها از طریق خون به مغز استخوان بیمار می رسند و در آنجا شروع به تولید سلول های خونی سالم میکنند.
- بیماری سلول داسی شکل
سلول های بنیادی پیوند شده در مغز استخوان شروع به تولید سلول های قرمز خون سالم میکنند که به طور طبیعی عمل کرده و توانایی حمل اکسیژن را دارند. با تولید سلول های خونی سالم، عوارضی مانند دردهای شدید، عفونت ها و آسیب به اعضای بدن که ناشی از سلول های داسی شکل هستند، کاهش می یابد.
۶. اختلالات پلاکتها و سایر اختلالات خونی (پلاکت ها سلول های خونی هستند که برای لخته شدن خون نیاز می باشند)
- اختلالات ارثی سیستم ایمنی
- انواع نقص ایمنی ترکیبی شدید (SCID)
نقص ایمنی ترکیبی شدید (SCID) گروهی از اختلالات ژنتیکی است که در آن سیستم ایمنی بدن به درستی عمل نمی کند و فرد مبتلا در برابر عفونت ها بسیار آسیب پذیر است. سلول های بنیادی به بیمار تزریق می شود. این سلول ها از طریق خون به مغز استخوان بیمار می رسند و در آنجا شروع به تولید سلول های خونی و سلول های ایمنی سالم می کنند. پس از پیوند، بیمار تحت نظارت دقیق قرار می گیرد تا اطمینان حاصل شود که پیوند موفقیت آمیز بوده و سلول های بنیادی جدید به درستی در مغز استخوان جای گرفته و شروع به تولید سلول های ایمنی کرده اند. در این مرحله، استفاده از داروهای سرکوب کننده ایمنی برای جلوگیری از پس زدگی پیوند ضروری است.
۷. اختلالات ارثی از نوع ایمنی یا متابولیک
- سندرم هورلر (MPS-IH)
- بیماری گوشهر
- بیماری تای-ساکس
برای درمان این بیماری ها از سلول های بنیادی که منشأ مزدوج (Double Cord Blood Transplantation) استفاده می شود. در این روش، سلول های بنیادی خونی از دو نوع خون بندناف (که از دو دهنده مختلف به دست آمده اند) برای پیوند به بیمار استفاده می شود. این روش می تواند از طریق تأمین موجودی کافی از سلول های بنیادی و افزایش احتمال موفقیت پیوند، درمانی مؤثر برای این بیماری ها باشد.
بیماری هایی که احتمال درمان آن ها با خون بند ناف وجود دارد
این بیماری ها از جمله اختلالاتی هستند که برای آنها امکان درمان با سلول های بنیادی وجود دارد، اما این موضوع به طور کامل اثبات نشده است. در حال حاضر، برای همه این بیماری ها، آزمایشات بالینی بر روی انسان در حال انجام است یا تحقیقاتی روی حیوانات در حال ادامه است.
- بیماری های ایمنی خودکار
- دیابت نوع ۱
- سندرم ایوان
- درماتومیوزیتیس جوانان
- التهاب مفاصل روماتوئید
- لوپوس سیستمیک
- بیماری آلزایمر (راه های درمان آلزایمر)
- بیماری هانتینگتون
- بیماری پارکینسون
- بیماری ام اس (Multiple Sclerosis)
- فلج مغزی مادرزادی
شانس درمان این بیماری ها با ذخیره خون بند ناف چقدر است؟
احتمال درمان بیماری ها با ذخیره خون بند ناف بستگی به نوع بیماری، مراحل پیشرفت درمان های موجود، و پیشرفت های علمی دارد. استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف از اعضای خانواده، به طور معمول با موفقیت بیشتری نسبت به درمان های غیربستگان همراه است، به طوری که تقریباً دو برابر موفقیت آمیزتر هستند. احتمال مطابقت برای خواهر یا برادری که هر دو از والدین یکسان هستند، تا ۷۵ درصد است، در حالی که این احتمال برای خواهران و برادران ناتنی بسیار کمتر است.
در چه شرایطی نمی توان با خون بند ناف بیماری را درمان کرد؟
اگر نقشه ژنتیکی سلول های بنیادی خون بند ناف کاملاً با بیمار مطابقت نداشته باشد، احتمال موفقیت درمان کاهش می یابد. در برخی موارد نیز، بیماری به حدی پیشرفت کرده است که درمان با سلول های بنیادی خون بند ناف کارآمد نباشد. همینطور اگر سلول های جدا شده از نوزاد دارای ژن های معیوب باشند یا در بررسی های انجام شده، وجود نوعی اختلال یا بیماری در آن ها مشخص شود، امکان استفاده از آنها برای درمان وجود نخواهد داشت.
چه کسانی می توانند برای درمان بیماری خود از خون بند ناف استفاده کنند؟
در ابتدا، اولین ملاحظه درباره اینکه کدام افراد می توانند از ذخیره سازی خون بند ناف استفاده کنند، به بیماری مورد درمان بستگی دارد. به طور کلی، احتمالاً همه اعضای خانواده می توانند از بانک خون بند ناف نوزاد بهرهمند شوند.
- افرادی که در گذشته نمونه خون بند ناف خود را ذخیره کرده اند: برخی از افراد از قبل نمونه خون بند ناف خود را در بانک های خون بند ناف ذخیره کرده اند، که می توانند در صورت نیاز برای درمان خود از آن استفاده کنند.
- اعضای خانواده مستقیم: در مواردی که یکی از اعضای خانواده مستقیم (مانند خواهر یا برادر) مطابقت ژنتیکی کامل با بیمار داشته باشند، می توانند به عنوان اهدا کننده ی سلول های بنیادی خون بند ناف برای درمان بیماری شناخته شود.
- خانواده درجه دو: خاله ها، عمه ها، دایی ها، عموها، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز می توانند برای درمان بیماری ها از خون بندناف استفاده کنند با این حال از شانس موفقیت کمتری برخوردار هستند. هر چه فاصله ی نسبی با افراد خانواده بیشتر باشد، سازگاری خون بند ناف کودک کمتر است. این افراد ممکن است با نمونه های ذخیره شده از خون بند ناف، سازگاری داشته باشند، اما احتمالاً میزان تطابق کمتری با بیمار وجود دارد.
برای اطلاع از نحوه ذخیره سازی بند ناف کلیک کنید.
نتیجه گیری
خانواده ها می توانند با ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد خود، برای درمان بیماری های احتمالی خود، نوزاد یا حتی خواهر و برادر او در آینده استفاده کنند. ذخیره سازی خون بند ناف می تواند مزایای بسیاری داشته باشد و با توجه به امکان استفاده از آن برای تمامی اعضای خانواده و در صورت سازگاری، حتی برای افراد غریبه، نقش اساسی در درمان انواع بیماری ها خواهد داشت.
از طرف دیگر، با پیشرفت تحقیقات و فناوری، امیدواریم که محدودیت های موجود در استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف برای درمان بیماری ها به حداقل برسد و روش های موثرتر و گسترده تری برای درمان بیماری ها ارائه شود.
