از دیدگاه شیمیایی، گاز اشک آور گازهایی هستند که در تماس با بدن، باعث واکنشهایی در بدن میشوند. به ویژه در هنگام تماس با دستگاه تنفسی واکنشهای شدیدی قابل انتظار است. گاز اشک اور استفاده شده توسط پلیس و نیروهای امنیتی، اغلب به عنوان یک گاز تحریک کننده شناخته میشود و میتواند نه تنها برای دفع حیوانات وحشی، بلکه به عنوان یک اقدام دفاعی در صورت حمله یا موقعیتهای خطرناک جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
با دکتر آسپرین همراه باشید، در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به اینکه گاز اشک آور چگونه در سلامت انسان تاثیر میگذارد و در صورت در معرض قرار گرفتن آن، چه اقداماتی باید انجام دهیم.
گاز اشک آور چیست؟
گاز اشک آور مجموعهای از مواد شیمیایی بوده که باعث تحریک پوست، مجاری تنفسی و چشم میشود. معمولا برای آنها از قوطیها، نارنجکها یا سمپاشهای تحت فشار استفاده میشود.
با وجود نامی که دارد، گاز نیست بلکه یک باروت تحت فشار بوده که هنگام پاشیدن باعث ایجاد مه میشود. عمومیترین شکل گاز اشک اور، کلرو بنزال مالونو نیتریل (گاز CS) است. انواع رایج دیگر آن، عبارتند از اولئورسین فلفل (اسپری فلفل)، دی بنزوکسازپین (گاز CR) و کلرواستوفنون (گاز CN).
سازمانهای مجری قانون و غیرنظامیان از آن برای سرکوب و از بین بردن تظاهرات اوباش گروهی، شورشها و سرکوب سایر اقدامات غیرقانونی که خطر عمومی را به همراه دارند، استفاده میکنند. این وسیله توسط نیروهای مسلح به عنوان یک سلاح غیرکشنده و همچنین در دوره آموزشی برای محافظت از پرسنل در برابر سلاحهای کشتار جمعی استفاده میشود. گاز اشک آور به عنوان یک سلاح شیمیایی طبقهبندی میشود، اما استفاده از آن در توافقات بینالمللی منعی ندارد.
برای اطلاعات بیشتر: راه های مقابله با گاز اشک آور چیست
علائم و تاثیر گاز اشک آور بر بدن انسان
تماس با گاز اشک آور باعث تحریک سیستم تنفسی، چشمها و پوست میشود. درد به این دلیل به وجود میآید که مواد شیمیایی موجود در آن بر یکی از دو گیرنده های درد به نام های TRPA1 و TRPV1 تاثیر میگذارند.
TRPA1 همان گیرنده درد، سرما و خارش و همچنین گیرنده محرکهای محیطی است که در پاسخهای تدافعی مثل اشک، مقاومت راههای تنفسی و سرفه، نقش دارد. پس از قرار گرفتن در معرض گاز اشک آور، شدت علائمی که تجربه میکنید به چندین مورد بستگی دارد. مثل، بسته یا یاز بودن فضا، مقدار گاز مصرفی، میزان نزدیک بودن به گاز آزاد شده، داشتن یک بیماری زمینهای که بتواند بدتر شود.
ممکن است بعد از قرار گرفتن در معرض گاز اشک آور اثراتی پدیدار شود که عبارتند از:
موارد | توضیحات |
علائم تنفسی و گوارشی:
استنشاق گاز اشک آور میتواند باعث تحریک بینی، گلو و ریهها شود. همچنین افرادی که سابقه بیماریهای تنفسی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد علائم شدید مانند نارسایی تنفسی قرار میگیرند. |
|
علائم چشمی:
قرار گرفتن به مدت طولانی یا نزدیک بودن به آن، ممکن است منجر به موارد حادتر مثل: کوری، خونریزی، آسیب عصبی، آب مروارید و فرسایش قرنیه شود. |
|
علائم پوستی |
|
قرار گرفتن در معرض غلظت بالای گاز اشک آور یا قرار گرفتن در فضاهای بسته یا برای مدت طولانی میتواند منجر به مرگ شود.
سایر علائم گاز اشک آور:
قرار گرفتن طولانی مدت یا مکرر در معرض گاز اشک آور میتواند باعث ایجاد علائمی چون اختلال استرس پس از سانحه شود. همچنین میتواند ضربان قلب یا فشار خون را بالا ببرد که این موردی خطرناک در افراد مبتلا به بیماریهای قلبی است و میتواند باعث ایست قلبی یا مرگ آنها شود.
اطلاعات بیشتر : لیست مراکز بهداشت در شهریار و اندیشه
برخی دیگر از مطالعات نشان میدهد که گاز اشک آور ممکن است باعث خطر سقط جنین یا ناهنجاریهای جنینی شود.
کارهای لازم برای پیشگیری از بروز این عوارض
هر چه مدت طولانیتری در معرض تماس باشید، عوارض ناشی از گاز اشک آور بدتر میشود. باید مدت زمان تماس با گاز را کاهش داده و در سریعترین زمان ممکن محل را ترک کنید.
همچنین میتوانید تا جای امکان با پوشاندن چشمها، دهان، بینی و پوست خود، قرار گرفتن در معرض خطر را به حداقل برسانید. با پوشاندن بینی و دهان خود به وسیله ماسکهای چندلایه و یا حتی روسری، میتوانید ورود گاز به مجاری تنفسی را تا حد ممکن کاهش دهید. برای محافظت از چشمها نیز میتوانید از عینک استفاده کنید.
درمان عوارض ناشی از گاز اشک آور
هیچ پادزهری برای گاز اشک آور وجود ندارد، بنابراین درمان به علائم فردی بستگی دارد.
طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، اگر شما یا شخصی که در نزدیکی شما قرار دارد مورد اصابت قرار گرفته است، کاری که باید انجام دهید این است:
- سعی کنید از منبع گاز دور شده و به هوای تازه بروید.
- دود گاز اشک آور روی زمین مینشیند، بنابراین بهتر است در صورت امکان به دنبال زمینهای بلندتر باشید.
- چشمان خود را با دست مالش ندهید.
- نواحی آسیبدیده را به آرامی با دستمالهای خشک، با استفاده از یک پارچه خشک جدید روی ناحیه جدید پاک کنید. این ماده را روی پوست نمالید.
- انجام همه این کارها با دستهای تمیز فوقالعاده مهم است.
- چشمها را با آب نمک (سرم شستشو) بشویید (از گوشه چشم نزدیک پل بینی به سمت حاشیه پلک تا شقیقه حرکت کنید).
- صورت خود را کاملا با آب صابون شسته و سپس چشمها را بشویید. به عنوان یک گزینه: هر بار با استفاده از یک دستمال جدید آغشته به الکل یا پراکسید هیدروژن، شیر پرچرب، نواحی آسیبدیده پوست را پاک کنید.
- به هیچ عنوان پوست را مالش ندهید.
- در صورت وجود احساس سوزش در دهان، شیر چرب بنوشید.
- صورت خود را با اسپری ضدسوختگی درمان کنید. به عنوان مثال، پانتنول. قرار گرفتن طولانی مدت پوست در معرض گاز اشک آور میتواند باعث سوختگی شود و جای زخم را به جای میگذارد.
- ژل Korneregel یا یک محافظ قرنیه دیگر را داخل چشم بریزید.
- لباسها را درآورده و چندین بار بشویید.
- برای کاهش درد چشم و رفع بلفارواسپاسم، میتوان هر نوع بیحسکننده موضعی چشمی را داخل چشمها ریخت. به عنوان مثال لیدوکائین. اگر پس از انجام اقدامات، علائم ضایعه همچنان باقی بماند، لازم است مصدوم را به نزدیکترین مرکز پزشکی منتقل کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر افرادی که در معرض گاز اشک آور قرار میگیرند اثرات طولانی مدتی ندارند، اما در برخی موارد، قرار گرفتن در معرض این گاز میتواند باعث عوارض جدی یا مرگ شود.
اگر در معرض گاز اشک آور قرار گرفتهاید و عوارض جدی بروز پیدا کرده است، حتما با پزشک تماس بگیرید و یا در صورت امکان به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.