علائم و درمان تب دنگی

تب دِنگی (Dengue fever) یک بیماری است که توسط نیش پشه‌ های آلوده به یکی از ویروس‌ های دنگی منتقل می‌شود. علائم معمولاً شبیه آنفولانزا هستند، اما می‌توانند شدید شوند (تب خونریزی دهنده دنگی) که وضعیت خطرناکی است. اگر شخص برای دومین بار با ویروس دنگی آلوده شود، خطر ابتلا به علائم جدی‌ تر افزایش می‌ یابد. اگر قبلاً به دنگی مبتلا شده‌اید، می‌توانید از واکسین دنگی استفاده کنید.

تب دنگی چیست؟

احتمالا در روزهای اخیر نام تب دنگی زیاد به گوشتان رسیده است. این بیماری، که به عنوان تب استخوان‌ شکن نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌ های آئدس منتقل می‌شود این بیماری، که عمدتاً در مناطق گرمسیری و نیمه‌ گرمسیری جهان رخ می‌دهد، به یکی از مشکلات بهداشتی جهانی تبدیل شده است.

تب دِنگی، به دلیل علائم شدید و گاهی خطرناک خود، توجه ویژه‌ای از سوی سازمان‌ های بهداشت جهانی به خود جلب کرده است. با توجه به اینکه این بیماری درحال شیوع است، مهم است که با علائم، علل، نحوه تشخیص و درمان این بیماری این بیماری آشنا شوید.

تب دنگی چگونه منتقل می شود؟

تب دنگی یک بیماری ناشی از ویروس دنگی است که از طریق نیش پشه‌ های آلوده، به ویژه پشه آئدس اجیپتی (Aedes aegypti)  به انسان منتقل می‌شود. این پشه‌ ها با نیش زدن فردی که ویروس دنگی در خونش وجود دارد، آلوده می‌شوند و سپس ویروس را به افراد دیگر منتقل می‌کنند. بنابراین، ویروس دنگی نمی‌تواند مستقیماً از فردی به فرد دیگر سرایت کند، مگر در موارد نادری که از یک فرد باردار به فرزندش منتقل شود.

علائم تب دنگی

علائم تب دنگی به شدت بیماری بستگی دارد. حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به تب دنگی علائمی را تجربه نمی‌کنند.

علائم خفیف

در صورت بروز علائم، ممکن است تب ناگهانی در حدود ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) با یک یا چند مورد از موارد زیر وجود داشته باشد:

• درد عضلات و مفاصل
• کهیر
• درد پشت چشم
• تهوع و استفراغ
• برافروختگی صورت
• گلودرد
• سردرد
• چشم‌ های قرمز

علائم معمولاً بین ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد و اکثر افراد پس از یک هفته احساس بهبودی می‌کنند. تب ممکن است افزایش یابد، به مدت ۲۴ ساعت از بین برود، سپس دوباره افزایش یابد.

علائم شدید

بین ۰.۵ تا ۵ درصد موارد، تب دنگی شدید می‌شود که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. ابتدا، تب معمولاً به ۳۷.۵ تا ۳۸ درجه سانتیگراد کاهش می‌یابد. علائم شدید ممکن است ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد یا حدود ۳ تا ۷ روز پس از شروع علائم اولیه ظاهر شود. این علائم عبارتند از:

• درد یا حساسیت شکم
• استفراغ حداقل سه بار در ۲۴ ساعت
• خونریزی از بینی یا لثه
• وجود خون در استفراغ و مدفوع
• خستگی
• احساس بی‌قراری یا تحریک‌ پذیری
• تغییر دما از خیلی گرم به خیلی سرد
• پوست سرد و لطیف
• نبض ضعیف و سریع
• کاهش اختلاف بین فشار خون دیاستولیک و سیستولیک

هر فردی با علائم شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

متن انگلیسی:

Research estimates that nearly 400 million people get infected with dengue each year, but most (about 80%) have no symptoms.

ترجمه متن:

«طبق تحقیقات تخمین زده شده که تقریباً ۴۰۰ میلیون نفر در سال به تب دنگی مبتلا می‌شوند، اما اکثر آن‌ها (حدود ۸۰ درصد) هیچ علامتی ندارند.»

منبع: clevelandclinic

علائم تب دنگی در کودکان

در حالی که علائم تب دنگی در کودکان و کسانی که برای اولین بار این بیماری را تجربه می‌کنند خفیف است، کودکان بزرگتر، بزرگسالان و کسانی که عفونت قبلی داشته‌اند ممکن است علائم متوسط تا شدید داشته باشند. برخی از نشانه‌های رایج تب دنگی در کودکان که والدین باید به آن‌ها توجه کنند:

• تب بالا: حتی می‌تواند تا ۱۰۵ درجه فارنهایت (حدود ۴۰.۵ درجه سانتی‌گراد) باشد. در بیشتر موارد، تب دنگی در کودکان با علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب شدید، آبریزش بینی، سرفه و ضعف شروع می‌شود.
• سردرد شدید: کودکان مبتلا ممکن است انواع مختلفی از ناراحتی‌های فیزیکی مانند سردرد، درد ضربان‌دار و مبهم پشت چشم، دردهای عضلانی و مفصلی را تجربه کنند.
• تغییر در رفتار: کودکان ممکن است بیش از حد معمول تحریک‌پذیری و بی‌قراری نشان دهند. اشتهای آن‌ها کاهش می‌یابد و تغییر در الگوی خواب نیز مشاهده می‌شود.
• بثورات روی بدن: یکی از علائم رایج تب دنگی، بثورات پوستی خارش‌دار است که به صورت تکه‌ ای ظاهر می‌شود. یکی دیگر از علائمی که باید مراقب آن بود، خارش مداوم است که می‌تواند در کف پا ظاهر شود.

برای اطلاعات بیشتر: راه های درمان تب و لرز در کودکان

دیگر علائم تب دنگی در کودکان عبارتند از:‌

• خونریزی از بینی یا لثه
• کبودی خفیف
• حالت تهوع و استفراغ

پشه آئدس چه شکلی است؟

پشه آئدس اجیپتی، یا پشه دنگی، تیره رنگ است و دارای علائم سفید مشخصی روی پاها و نشانه‌هایی شبیه به لیرا (چنگ) روی قفسه سینه است. این پشه کوچک است و تنها ۴ تا ۷ میلی‌متر طول دارد. در این گونه، پشه‌های ماده معمولاً بلندتر از پشه‌های نر هستند. این ویژگی‌های ظاهری می‌تواند به تشخیص این پشه در محیط کمک کند و نقش مهمی در پیشگیری از گسترش بیماری‌های منتقل شده توسط آن، مانند تب دنگی، ایفا نماید.

شیوع تب دنگی در ایران

دو نوع پشه آئدس یعنی آلبوپیکتوس و اجیپتی در کشور کشور وجود دارند که ناقل بیماری هستند. طبق گزارش‌ها، تاکنون ۱۴۶ نفر در کشور به تب دنگی مبتلا شده‌اند و سه نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند. اکثر موارد تشخیص داده شده تب دنگی در ایران، سابقه سفر به امارات متحده عربی را داشته‌اند و در آن‌جا به این بیماری مبتلا شده‌اند.

همچنین، تعداد هفت مورد از بیماران سابقه سفر به کشورهای پاکستان، عمان و بنین (غرب آفریقا) داشته‌اند. از بین ۱۴۶ بیمار مبتلا به تب دنگی، ۱۱ نفر بدون سابقه سفر به خارج از کشور بوده‌اند که در شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان تشخیص داده شده‌اند که به عنوان موارد انتقال بومی در نظر گرفته می‌شوند.

تا کنون، در ۴ استان کشور، یعنی استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و گیلان، پشه آئدس مشاهده شده است. استان‌های همجوار از جمله خوزستان، کرمان، گلستان و مازندران نیز در معرض خطر هستند.

وزارت بهداشت و سازمان‌ های مرتبط در تلاش هستند با افزایش آگاهی عمومی و انجام اقدامات پیشگیرانه، شیوع این بیماری را کاهش دهند.

تب دنگی در تهران

تا کنون گزارش‌هایی درباره شیوع پشه آئدس و تب دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شمال و جنوب کشور ثبت شده است. اما در تهران گزارشی از شیوع این بیماری ثبت نشده است.

علت تب دنگی

یکی از چهار نوع ویروس دنگی باعث ایجاد تب دنگی می‌شود. وقتی یک پشه آئدس، آلوده به ویروس دنگی شما را نیش می‌زند، این ویروس وارد خون شما می‌شود و شروع به تکثیر می‌کند. ویروس و واکنش سیستم ایمنی شما به آن باعث می‌شوند که احساس بیماری کنید.

این ویروس می‌تواند بخش‌هایی از خون که به لخته شدن و ساختاردهی به رگ‌ های خونی کمک می‌کنند را از بین ببرد. همچنین، مواد شیمیایی خاصی که سیستم ایمنی شما تولید می‌کند، می‌توانند باعث نشت خون از رگ‌ ها و خونریزی داخلی شوند. این وضعیت می‌تواند به علائم خطرناک و شدید  منجر شود.

عوامل خطر تب دنگی

دو عامل خطر خاص در ارتباط با تب دانگ وجود دارد. آن‌ها عبارتند از:

• زندگی در مناطق گرمسیری: مهم‌ترین عامل خطر این بیماری، زندگی در یک منطقه بومی یا سفر به آن است. این بیماری در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری در سراسر جهان از جمله آمریکای لاتین، آفریقا، دریای کارائیب، آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه یافت می‌شود. اگر در یکی از این مناطق زندگی می‌کنید یا در حال بازدید از آن هستید، در خطر ابتلا به ویروس دانگ قرار دارید.
• سابقه ابتلا به تب دانگ: اگر در گذشته به تب دانگ مبتلا شده‌اید، در صورت ابتلا مجدد، در معرض خطر ابتلا به علائم شدیدتر هستید. این به این دلیل است که بدن شما آنتی‌بادی‌هایی در برابر ویروس ایجاد کرده است که می‌توانند منجر به پاسخ ایمنی شدیدتر شوند.

تشخیص تب دنگی

علائم و نشانه های تب دنگی مشابه برخی بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا و مالاریا است. این می‌تواند تشخیص بیماری را چالش برانگیز کند. پزشک به کمک آزمایش خون می‌تواند تب دنگی را تشخیص دهد. این آزمایش می‌تواند ویروس دنگی یا آنتی‌بادی‌های تولید شده در پاسخ به این ویروس را شناسایی کند. اگر در عرض یک ماه پس از بازگشت از سفر به مناطق گرمسیری مریض شدید، به پزشک متخصص عفونی مراجعه کنید. پزشک از شما تاریخچه کامل سفرتان را می‌ پرسد تا بفهمد آیا علائم شما ممکن است ناشی از عفونت دنگی باشد یا خیر.

درمان تب دنگی

هیچ درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد. درمان دنگی اغلب بر تسکین علائم و کنترل دردها تمرکز دارد. معمولاً برای مدیریت درد در خانه، استفاده از داروهایی مانند استامینوفن (پاراستامول) پیشنهاد می‌شود. اما باید از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین خودداری کرد، زیرا ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.

افرادی که دچار دنگی شدید هستند، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند، به خصوص اگر وضعیت آنها نیازمند مراقبت‌ های ویژه و تقویتی باشد. در این موارد، ممکن است پزشک مایعات یا محلول نمکی را به‌صورت وریدی تزریق کند تا آب از دست رفته بدن را جبران کند. در موارد شدید که خونریزی وجود دارد، پزشک ممکن است تزریق خون را در نظر بگیرد.

درمان خانگی

برای درمان خانگی تب دنگی بدون علائم هشدار دهنده، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

عوارض

درصد کمی از افرادی که تب دنگی دارند ممکن است به شکل جدی‌تری از بیماری به نام تب خونریزی‌ دهنده دنگی مبتلا شوند.

این نوع نادر بیماری با موارد زیر مشخص می‌شود:

• تب شدید
• آسیب به سیستم لنفاوی
• آسیب به عروق خونی
• خونریزی از بینی
• خونریزی زیر پوست
• خونریزی داخلی
• خونریزی از لثه
• بزرگ شدن کبد
• نارسایی سیستم گردش خون

تب دنگی در دوران بارداری ممکن است باعث سقط جنین، وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس شود

علائم تب خونریزی‌دهنده دنگی می‌تواند باعث ایجاد سندرم شوک دنگی شود که با فشار خون پایین، نبض ضعیف، سردی و بی‌قراری مشخص می‌شود. سندرم شوک دنگی شدید است و می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد و حتی مرگ شود.

متن انگلیسی:

“People with weakened immune systems as well as those with a second or subsequent dengue infection are believed to be at greater risk for developing dengue hemorrhagic fever.”

ترجمه متن:

«افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و همچنین کسانی که برای دومین بار یا بیشتر به تب دنگی مبتلا می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تب خونریزی‌دهنده دنگی قرار دارند.»

به نقل از وبسایت webmd

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از تب دنگی، جلوگیری از نیش پشه‌های آلوده است، به خصوص در مناطق گرمسیری. این اقدامات را برای محافظت از خود انجام دهید:

1. استفاده از مواد دافع پشه حتی در داخل خانه.
2. پوشیدن پیراهن آستین بلند و شلوار بلند هنگام بیرون رفتن.
3. استفاده از تهویه مطبوع در داخل خانه.
4. اطمینان از ایمنی و بدون سوراخ بودن صفحه‌های در و پنجره.
5. استفاده از پشه بند در صورت نبود تهویه مطبوع.

واکسن تب دنگی

واکسن دنگی فقط برای افرادی توصیه می‌شود که قبلاً به تب دنگی مبتلا شده‌اند. این واکسن می‌تواند در صورت ابتلای مجدد به ویروس، از تب شدید و خونریزی‌دهنده جلوگیری کند.

اگر تا به حال به تب دنگی مبتلا نشده‌اید، دریافت این واکسن توصیه نمی‌شود. زیرا در صورت ابتلای اولیه به این بیماری و واکسینه شدن، احتمال ابتلای شما به نوع شدیدتر بیماری افزایش می‌یابد. برای اطمینان از اینکه قبلاً به دنگی مبتلا شده‌اید، پزشک شما یک آزمایش خون انجام می‌دهد.

همچنین بخوانید: چه واکسن هایی در بارداری مجاز است؟

تب دنگی کشنده است؟

در برخی موارد، علائم تب دنگی بسیار بدتر می‌شوند و می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند. این نوع شدید بیماری، به نام تب خونریزی دهنده دنگی یا سندرم شوک دنگی شناخته می‌شود. تب دنگی شدید می‌تواند منجر به خونریزی داخلی و آسیب به اندام‌ها شود. فشار خون ممکن است به طور خطرناکی کاهش یابد و باعث شوک شود. در برخی موارد، تب دنگی شدید می‌تواند منجر به مرگ شود.

کلام پایانی

تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط نیش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی منتقل می‌شود. این بیماری می‌تواند علائم مشابه آنفولانزا ایجاد کند، اما در موارد شدیدتر می‌تواند به تب خونریزی دهنده دنگی و حتی مرگ منجر شود. تشخیص دقیق و به موقع این بیماری از طریق آزمایش خون امکان‌ پذیر است و درمان آن بیشتر بر تسکین علائم و کنترل درد متمرکز است.

پیشگیری از نیش پشه‌ های آلوده، بهترین راه جلوگیری از ابتلا به تب دنگی است. همچنین، واکسن دنگی برای افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اند توصیه می‌شود تا از بروز علائم شدیدتر جلوگیری کند. در نتیجه، آگاهی و اقدامات پیشگیرانه نقش مهمی در کنترل و کاهش شیوع این بیماری دارد.

سوالات متداول