تست های غربالگری در دوران بارداری یک روش مهم و حیاتی است که به منظور تشخیص و پیشگیری از بعضی از مشکلات و عوارض احتمالی در هنگام باروری و سلامتی مادر و جنین در طول دوران بارداری به کار می روند. این تست های غربالگری با استفاده از مجموعه ای از آزمون ها، سوابق پزشکی و سوابق خانوادگی طراحی شده اند. هدف این تست ها شناسایی مشکلات محتمل در دوران بارداری است.
در نهایت، تست های غربالگری در دوران بارداری ابزاری قدرتمند هستند که به مادر و جنین کمک می کنند تا با اطمینان بیشتری دوران بارداری خود را بگذرانند. انجام این تست ها و دریافت نتایج صحیح و به موقع، به مادران این امکان را می دهد تا تدابیر مناسب برای حفظ سلامتی خود و جنین اتخاذ کنند و در صورت لزوم، به پزشکان متخصص مراجعه کنند.
انواع تست های غربالگری دوران بارداری
تست غربالگری در دوران بارداری یک فرآیند است که برای تشخیص برخی از مشکلات و بیماری های جنینی یا بارداری صورت می گیرد. هدف اصلی این تست ها، تشخیص زود هنگام و پیشگیری از ابتلا به بیماری مادر و جنین است.
تست های غربالگری دوران بارداری به سه دسته تقسیم می شوند: تست های غربالگری اولیه، تست های غربالگری ثانویه و تست های تاییدی.
- تست های غربالگری اولیه: اغلب شامل آزمایش خون و سونوگرافی است.
- تست های غربالگری ثانویه: معمولا شامل آزمایش های خون تکمیلی و آزمایش های بیولوژیکی برای تشخیص دقیق تر مشکلات احتمالی است.
- تست های غربالگری تاییدی: نیز در صورت نیاز برای تشخیص نهایی و تایید بروز یا عدم بروز مشکلات استفاده می شوند.
مهم است که در صورت بارداری، با پزشک خود مشورت کرده و تست های غربالگری مناسب را بر اساس سن، تاریخچه پزشکی و دیگر فاکتورهای ایجاد شده بررسی کنید.
تست های غربالگری دوران بارداری
تست های غربالگری دوران بارداری شامل مجموعه ای از آزمون ها و فرآیندهای پزشکی هستند که با هدف تشخیص بارداری و تعیین وضعیت سلامتی مادر و جنین انجام می شوند. برخی از تست های غربالگری بارداری عبارتند از:
۱- آزمایش خون بتا-HCG:
این آزمایش به منظور تشخیص حاملگی انجام می شود. هورمون بتا-HCG که توسط پلاسنتا تولید می شود، در نمونه خون اندازه گیری می شود.
۲- آزمایش چند پارامتری:
این آزمایش شامل اندازه گیری سطح هورمون های مختلف (مانند استروژن و پروژسترون) و دیگر پارامترهای بیوشیمیایی خون مادر است که می تواند در تشخیص وضعیت بارداری و مشکلات محتمل مرتبط به آن مفید باشد.
۳- آزمایش گروه خون و عامل ریزوس:
این آزمایش برای تعیین گروه خون و فاکتور ریزوس (Rh) خون مادر است که در صورت عدم همخوانی با جنین، مشکلات جدی می تواند ایجاد کند.
۴- سونوگرافی:
این فرآیند شامل استفاده از امواج صوتی برای تصویر برداری داخلی رحم و بررسی رشد و سلامتی جنین است.
۵- سونوگرافی نواقص خلقی (سونوگرافی سطح دوم):
این نوع سونوگرافی برای تشخیص نواقص قلبی و سایر نقایص ساختاری جنین استفاده میشود.
۶- آزمون سل:
این آزمون برای تشخیص عفونت سل در مادر استفاده می شود.
اهمیت آزمون های غربالگری در بارداری
تست های غربالگری در دوران بارداری اهمیت بسیاری دارند و برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری اند. در زیر به برخی از دلایل مهم برای انجام تست های غربالگری در دوران بارداری اشاره خواهیم کرد:
- تشخیص بیماری های قابل پیشگیری و درمان: تست غربالگری شامل انجام آزمون هایی است که به شناسایی بیماری های قابل پیشگیری یا درمان پذیر در مادر یا جنین کمک می کند.
- اطمینان از سلامت جنین: با انجام تست غربالگری می توانید اطمینان حاصل کنید که جنین تان در حال رشد و تکامل صحیح است. این تست ها می توانند اطلاعاتی درباره سلامت قلب، سیستم عصبی و دیگر اعضای جنین ارائه دهند.
- برنامه ریزی برای مراقبت های بعدی: با شناخت دقیق تر در مورد سلامت خود و جنین، می توانید برنامه ریزی مناسب تری برای مراقبت های بعدی انجام دهید. مثلا اگر تست غربالگری نشان دهنده وجود بیماری یا عوارض خاصی باشد، می توانید با پزشکتان در مورد راه های مراقبت و درمان صحیح صحبت کنید.
- رفع نگرانی ها و استرس: بارداری ممکن است با نگرانی ها و استرس های خاصی همراه باشد. انجام تست غربالگری می تواند به مادر اطمینان خاطر بدهد و نگرانی ها را کاهش دهد.
بیماری های قابل تشخیص توسط تست های غربالگری بارداری
تست های غربالگری دوران بارداری قادر به تشخیص چندین بیماری و شرایط پزشکی در مادر و جنین هستند. در ادامه چند مورد از بیماری ها و شرایطی که تست های غربالگری بارداری می توانند تشخیص دهند را بررسی خواهیم کرد:
- بیماری های نسبتا شایع در جنین: تست های پره اکلامپسی (PAPP-A) و بتا آندروژنیک هموراژیک (β-hCG) می توانند به تشخیص بیماری های نسبتا شایع در جنین مانند سندرم داون، سندرم ایدواردز و سندرم پاتو باک در دوران بارداری کمک کنند.
- اختلالات لوله های تنفسی: تست سنتز اندام های التهابی (AST) و تست سلول های التهابی (AFB) می توانند به تشخیص بیماری های تنفسی مثل سیستیک فیبروزیس و بیماری های تنفسی مرتبط با عفونت (مانند سل) کمک کنند.
- اختلالات عملکردی تیروئید: تست تیروپراکسی (TPO) و تست آنتی تیروئید پروکسیداز (TPO) می توانند به تشخیص اختلالات عملکردی تیروئید مثل هاشیموتو و گویتر خود ایمنی کمک کنند.
- نشانگان دیابت بارداری: تست قند خون و تست آزمایش شکر در جریان خون (OGTT) می توانند در تشخیص نشانگان دیابت بارداری کمک کنند.
- عوارض ریوی در جنین: تست پروتئین محلول سطح تنفسی (SP-A) و تست پروتئین محلول سطح تنفسی (SP-B) می توانند به تشخیص عوارض ریوی در جنین مانند هنجار نبودن و عوارض تنفسی مرتبط کمک کند.
مهم است بدانید که تست های غربالگری دوران بارداری معمولا فقط به عنوان یک ابزار غربالگری استفاده می شوند و در صورت شبه مثبت بودن نتایج، نیاز به تست های تایید کننده بیشتری خواهد بود. همچنین، برای تایید قطعی یا تشخیص نهایی بیماری ها و شرایط پزشکی، نیاز به مشاوره و ارزیابی توسط پزشک خود دارید.
بیشتر مطالعه کنید: نحوه تفسیر نتایج سونوگرافی بارداری
چه زمانی برای انجام غربالگری در بارداری پیشنهاد می شود؟
تست های غربالگری مختلف در زمان های متفاوت بارداری ارائه می شوند. در زیر به برخی از این تست ها اشاره می کنیم:
- غربالگری برای سندرم داون، سندرم ادوارد و سندرم پاتئو: این غربالگری در هفته های ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می شود. در این تست، با استفاده از سونوگرافی و اندازه گیری فضای خالی پشت گردن جنین (NT) و آزمایش خون، احتمال بروز این سندرم ها بررسی می شود.
- آزمایش خون و سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری: در این زمان، پزشک ممکن است آزمایش خون خاصی را درخواست کند تا میزان برخی مواد و فاکتورهای خاص را در خون بررسی کند. همچنین، سونوگرافی با هدف بررسی فضای خالی پشت گردن جنین نیز انجام می شود.
- آزمایش خون در سه ماهه دوم بارداری: در این زمان، آزمایش خون دیگری انجام می شود که به عنوان تست سلول های آزاد (cfDNA) موجود در DNA شناخته می شود. این آزمایش، سطح چهار ماده را در خون اندازه گیری می کند و می تواند نشان دهندهی افزایش خطر بروز برخی ناهنجاری های کروموزومی باشد.
- سونوگرافی در هفته های ۱۸ تا ۲۱ بارداری: در این زمان، غربالگری با استفاده از سونوگرافی برای بررسی رشد جنین و تشخیص نقص در لوله عصبی و ناهنجاری های جدی مغز یا نخاع صورت می گیرد.
مهم است بدانید که تست های غربالگری تنها برای تشخیص احتمالی ناهنجاری های جنین استفاده می شوند. نتایج غیرطبیعی در این تست ها نیاز به تایید توسط تست های تشخیصی دقیق تر دارند. در صورتی که نتایج غیرطبیعی باشند، پزشک شما ممکن است تست های تشخیصی دیگری را توصیه کند تا وضعیت را دقیق تر بررسی کند.
خطرات تست های غربالگری در دوران بارداری
آزمایش های غربالگری در دوران بارداری به منظور تشخیص و پیشگیری از بیماری ها و مشکلات پتانسیل در جنین و مادر استفاده می شوند. این آزمایش ها عموما ایمن هستند، اما برخی خطرات و عوارض ناخواسته نیز ممکن است وجود داشته باشند. چند خطر احتمالی آزمایش های غربالگری در دوران بارداری عبارتند از:
- خطر انجام فرآیند: هر آزمایشی که شامل اخذ نمونه خون یا سونوگرافی است، با خطر کمی از عفونت یا خونریزی همراه است. اما این خطرات ریسک کمی دارند و در صورت انجام آزمایش توسط پزشک ماهر و با رعایت دقیق اصول بهداشتی، به حداقل می رسند.
- اضطراب و استرس: برخی آزمایش های غربالگری می توانند باعث اضطراب و استرس در مادر شوند. به خصوص زمانی که نتیجه ای نرمال نباشد و نیاز به آزمایش های تکمیلی و تشخیصی بیشتر باشد. این امر می تواند بر روی سلامت عمومی و روحیه مادر تاثیر بگذارد.
- خطرات جانبی: برخی آزمایش های غربالگری ممکن است با خطرات جانبی ناخواسته همراه باشند. به عنوان مثال، در صورت انجام آمنیوسنتز (آزمایشی که با استفاده از سوزن، ازمایع آمنیوتیک نمونه ای را برای تشخیص بیماری های ژنتیکی در جنین بررسی می کند)، خطر عفونت، خونریزی، ضربه به جنین یا ایجاد ترشح آب آمنیوتیک وجود دارد.
- نتایج غلط: در برخی موارد، آزمایش های غربالگری ممکن است نتایج غلط یا نادرست ارائه دهند. این موضوع می تواند منجر به استرس و نگرانی در خانواده شود و نیاز به آزمایش های تشخیصی تکمیلی داشته باشد.
آیا آزمایش های غربالگری در دوران بارداری به معنی تشخیص قطعی است؟
تست های غربالگری در دوران بارداری به معنی تشخیص قطعی نیستند. این آزمایش ها به منظور شناسایی احتمال وجود مشکلات ژنتیکی یا بیماری های قابل تشخیص در جنین انجام می شوند.
یک آزمایش غربالگری، با اندازهگیری و بررسی علائم مشخصی مانند آزمایش خون و سونوگرافی، امکان تشخیص احتمال وجود برخی مشکلات را فراهم می کند. اگر نتیجه آزمایش غربالگری نرمال باشد، احتمال وجود مشکل خیلی کم است. اما در صورتی که نتیجه آزمایش غربالگری نشان دهنده احتمال وجود مشکل باشد، لازم است آزمون های تاییدی دقیق تری مانند آمنیوسنتز یا بیوپسی جنین انجام شود تا تشخیص قطعی گذاشته شود.
بنابراین، آزمایش های غربالگری در دوران بارداری به تشخیص قطعی نمی انجامند و صرفا احتمال وجود مشکل را نشان می دهند.
بیشتر بخوانید: تیروئید در دوران بارداری چه خطراتی دارد؟
آیا انجام آزمایش های غربالگری در دوران بارداری اجباری است؟
انجام تست های غربالگری در دوران بارداری عموما اجباری نیست. با این حال، بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که زنان باردار به طور منظم آزمایش های غربالگری را انجام دهند.
اگرچه انجام آزمایش های غربالگری معمولا توصیه می شود، اما هر زنی حق دارد تصمیم بگیرد که آیا می خواهد این آزمایش ها را انجام دهد یا خیر. در صورتی که شما دارای سوالات یا نگرانی هایی درباره آزمایش های غربالگری هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
