جراحی فیوژن ستون فقرات

جراحی فیوژن یکی از پیچیده ترین روش های درمان مشکلات ستون فقرات است. جراحی است که در آن دو یا چند مهره را به یکدیگر با کیج یا پیچ ها،استخوان خود فرد یا از طریق پیوند استخوانی جوش می دهند تا از حرکت آنها جلوگیری شود. این کار برای ثبات بخشیدن به ستون فقرات و از بین بردن فاصله بین مهره ها،لقی مهره و شکستگی یا .. انجام می شود.به عبارتی پیوند استخوانی است و موجب اتصال دائمی مهره ها به یکدیگر می شود و در نقطه ای که اتصال صورت گرفته دامنه حرکت کاهش پیدا می کند.

انجام جراحی فیوژن در صورتی مجاز است که روش های غیرتهاجمی پاسخگو نباشند بررسی این سوال باید توسط جراح ستون فقرات انجام شود. این بررسی اهمیت دارد؛ زیرا ممکن است روش های درمانی کم تر تهاجمی مانند جراحی دیسککتومی برای بیمار مناسب باشد و نتایج رضایت بخشی به دنبال داشته باشد.بستری این عما حدود دو تا سه روز است بعد ۲تا ۴ هفته با تشخیص پزشک توانایی انجام کار سبک و کم تحرک خواهید داشت.

البته باید گفت که جراحی فیوژن ستون فقرات در صورتی برای بیمار مجاز است که دیگر روش های درمانی غیر جراحی مشکلات ستون فقرات برای بیمار نتیجه بخش نباشد‌. برای آشنایی بیشتر با کاربرد جراحی فیوژن ستون فقرات، آمادگی قبل از جراحی فیوژن، انواع جراحی فیوژن و انواع پیوند استخوانی در این جراحی تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.

کاربرد جراحی فیوژن ستون فقرات

جراحی فیوژن ستون فقرات از دهه ۹۰ میلادی تاکنون بسیار گسترش پیدا کرده است.همجوشی ستون فقرات برای درمان و تخفیف نشانه های بسیاری از اختلالات ستون فقرات انجام می شود. در این روش دو مهره ای که تحت درمان قرار می گیرند تحرک خود را از دست می دهند به این ترتیب انعطاف پذیری کم می شود؛ اما برای بهبود مشکلات ستون فقرات و حرکات دردناک موثر و مفید است‌ این اختلالات شامل موارد زیر می شوند:

• تومورها یا عفونت ها
• تنگی کانال نخاعی
• فتق دیسک
• اختلال دیسک دژنراتیو
• شکستگی مهره ها که منجر به بی ثباتی ستون فقرات می شود.
• انحنای ستون فقرات
• کیفوز (گرد کردن غیرطبیعی ستون فقرات)
• ضعف و بی ثباتی ستون فقرات ناشی از آرتروز وخیم
• اسپوندیلولیستزیس ( لغزیدن یک مهره به زیر مهره دیگر و ایجاد درد شدید)

جراحی دیسککتومی می تواند جزئی از همجوشی ستون فقرات یا جراحی فیوژن باشد‌. در مواردی که دیسک به منظور آسیب ایجاد شده یا بیماری برداشته می‌شود صرفا جراحی دیسککتومی انجام می شود.

درباره عمل دیسک کمر و جراحی دیسککتومی بیشتر بخوانید

با برداشتن دیسک به منظور حفظ ارتفاع مناسب بین استخوان ها، پیوندهای استخوان در فضای خالی دیسک قرار می گیرند. پزشک پس از برداشتن دیسک از دو مهره ای که در دو طرف دیسک قرار دارند برای هم جوشی و ایجاد پل در پیوندهای استخوانی استفاده می کند.

این کار به ایجاد ثبات طولانی مدت کمک می کند. اگر در مهره گردنی علاوه بر دیسککتومی، همجوشی نخاعی نیز انجام شود به این جراحی همجوشی گردنی گفته می شود‌. در این روش از ستون فقرات گردنی دیسک ها یا خارها برداشته می شوند‌.

آمادگی برای جراحی فیوژن

متخصص مغز و اعصاب و متخصص ارتوپد می توانند این جراحی را انجام دهند. بهتر است به سراغ یک متخصص متبحر و مجرب بروید تا نگرانی بابت عمل نداشته باشید و خطرات احتمالی آن نیز کاهش پیدا کند. آزمایش های مورد نیاز برای این جراحی عبارتند از:

• آزمایش خون
• عکس برداری اشعه ایکس از سینه
• الکتروکاردیوگرام
• و آزمایشات دیگر که پزشک تجویز می کند.

همچنین بخوانید: فتق دیسک کمر چیست؟

این جراحی نیز همانند عمل های دیگر نیاز به پر کردن فرم اطلاعات و رضایت نامه دارد. برخی اطلاعات را باید در اختیار پزشکتان قرار دهید تا پزشک با آگاهی کامل از شرایط شما جراحی را انجام دهد و در موفقیت عمل خللی ایجاد نشود. این اطلاعات عبارتند از:

• مواردی که حساسیت و آلرژی دارید
• داروها و ویتامین‌هایی که استفاده می کنید.
• سابقه خونریزی
• سوابق جراحی

لازم است که پزشک از داروهای مصرفی شما چه مواردی که پزشک تجویز کرده و چه داروهایی که بدون نسخه پزشک و خودسرانه مصرف می کنید اطلاع داشته باشد. همچنین در مورد مکمل های گیاهی و ویتامین هایی که مصرف می کنید پزشک باید مطلع باشد. جراح متخصص برای آمادگی قبل از جراحی مصرف برخی از داروها را ممنوع می کند و اجازه مصرف برخی دیگر از داروها را به شما می دهد.

مصرف برخی از داروها باید دست کم ۲ هفته قبل از عمل متوقف شود این داروها عبارتند از:

• داروهایی مانند ناپروکسن، آدویل، آلیو، نئوپرین و غیره که غیراستروئیدی و ضد التهاب هستند.
• کومادین، پلاویکس و سایر داروهای رقیق کننده

استعمال دخانیات مانند سیگار، پیپ، تنباکو، سیگارت و مواد مخدر باید تا قبل از عمل متوقف شود. نیکوتین مانع از جوش خوردن مهره ها می شود و از رشد استخوان جلوگیری می کند. عدم استعمال دخانیات اهمیت فراوانی دارد زیرا در افراد سیگاری عدم موفقیت جراحی را تا ۳۲ درصد افزایش می دهد.

همچنین مصرف دخانیات سرعت جریان خون را کاهش می دهد و التیام زخم ها را دچار اختلال می کند؛ در نتیجه خطر عفونت بیشتر می شود. ضد عفونی کردن ناحیه عمل و اصلاح موهای آن نیز از دیگر موارد آمادگی قبل از عمل است.

نحوه انجام جراحی فیوژن ستون فقرات

در این جراحی بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد؛ بنابراین بیمار دردی را حس نمی کند. این جراحی ممکن است چند ساعت زمان ببرد و حین جراحی ضربان قلب و فشار خون بیمار کنترل می شود. این عمل به روش های مختلفی انجام می شود و پزشک با توجه به‌ محلی که مهره های درگیر قرار گرفته اند، دلیل انجام این جراحی، شرایط عمومی بیمار و شکل بدن روش مناسب را انتخاب می کند.

۱.برش جراحی

با توجه به محل قرار گرفتن مهره ها و دسترسی راحت تر به آن ها برش در یکی از نقاط زیر انجام می شود:

• پشت گردن و کمر و درست روی ستون فقرات
• دو طرف ستون فقرات
• شکم یا گلو به نحوی که از طرف جلوی بدن بتواند به ستون فقرات دسترسی داشته باشد.

۲. آماده سازی پیوند استخوان

فیوژن استخوان روند ترمیم استخوان را بهبود می دهد. در واقع با فیوژن، استخوان سازی در مهره ها بیشتر تحریک می شود و سرعت رشد و ترمیم مهره ها را افزایش می دهد. استخوانی که در بین مهره ها قرار می گیرد و موجب جوش خوردن مهره ها می شود یا از بدن خود بیمار گرفته می شود و یا از بانک استخوان تامین می شود. چنانچه از استخوان بیمار استفاده شود پزشک با ایجاد یک برش بخشی از استخوان لگن را برمی دارد. گاهی برای پیوند استخوان از استخوان مصنوعی استفاده می شود. در محل جوش خوردن مهره ها، پزشک برشی را ایجاد کرده و استخوان را در آن‌ جا قرار می دهد. انتخاب نوع پیوند استخوانی با توجه به شرایط و وضعیت بیمار و از طریق مشورت با بیمار انتخاب می شود.

۳. فیوژن

اگر جراحی همجوشی در گردن باشد برای این که استخوان در محل جوش خوردن مهره ها قرار بگیرد و ستون فقرات گردن قابل دیدن باشد جراح، برشی را در بخش افقی جلوی گردن ایجاد می کند. پیوند استخوان موجب اتصال مهره های آسیب دیده می شود. در برخی روش ها پیوند استخوان در پشت ستون فقرات انجام می شود. پزشک پس قرار دادن پیوند استخوان در جای خود برای جلوگیری از حرکت ستون فقرات از میله‌، پیچ و صفحه استفاده می کند که به این عمل تثبیت داخلی گفته می شود.

انواع پیوند استخوانی در جراحی فیوژن

پیوند استخوان در جراحی فیوژن می تواند از استخوان طبیعی، مصنوعی یا سنتزی باشد. تقسیم بندی پیوند‌های استخوانی بر اساس ماهیت و مزیت به سه گروه زیر تقسیم می شوند:

۱.پیوند استخوانی از بدن بیمار (اتوگرفت)

استخوانی که از بدن بیمار تامین می شود در بیشتر موارد از ستیغ خاصره ای لگن(سطح فوقانی بال های استخوان تهیگاهی ) گرفته می شود و سپس در بین مهره ها قرار داده می شود. در این نوع پیوند جای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا استخوان از بیمار تامین شده است. مهم ترین مزیت این پیوند موفقیت بالای آن است؛ زیرا سلول های زنده ای که در مغز استخوان بیمار وجود دارند سرعت التیام و رشد استخوان را افزایش می دهند. ایرادی که در این پیوند استخوانی وجود دارد این است که باید در کنار جراحی فیوژن جراحی دیگری نیز انجام شود.

۲.پیوند استخوانی از بدن فرد دیگری (آلوگرفت)

یک راهکار دیگر برای پیوند استخوان، تامین استخوان از بدن فرد دیگری غیر از بیمار است. معمولا استخوان مورد نیاز از بانک استخوان تامین می شود. پیوند آلوگرفت برای افرادی کاربرد دارد که دوست ندارند از استخوان خودشان در این جراحی استفاده شود. شرایط بدنشان به گونه ای است که امکان برداشت نمونه وجود ندارد.

پیوند آلوگرفت عملکرد ضعیف تری نسبت به پیوند اتوگرفت دارد و ترمیم و رشد استخوان در این روش سرعت کم تری دارد. به علاوه بهبودی در این پیوند نیاز به زمان بیشتری دارد؛ ولی به دلیل دسترسی بیشتر و عدم نیاز به جراحی دوم، در بسیاری از جراحی های‌ فیوژن از پیوند استخوانی آلوگرفت استفاده می شود.

۳.پیوند استخوانی مصنوعی

بسیار متنوع هستند و در سال های اخیر روانه بازار شده اند. برخی از متداول ترین آن ها عبارتند از:

بیمار پس از جراحی تا چه زمانی باید در بیمارستان بماند؟

معمولا بیماران پس از جراحی فیوژن باید ۲ الی ۳ روز در بیمارستان تحت نظر باشند. درد، خستگی و رخوت شرایطی است که بیشتر بیماران پس از جراحی با آن رو به رو هستند. بیماران تا چند روز پس از عمل درد شدیدی را احساس می کنند به همین دلیل باید تا چند روز در بیمارستان بمانند و مسکن مصرف کنند. بیمار داروهای مسکن را به صورت وریدی، تزریق در بازو یا پا دریافت می کند.

پمپ درد نیز در مواردی که درد شدید باشد برای بیمار توصیه می شود. به این ترتیب زمانی که درد بیمار زیاد باشد داروی مسکن دریافت می کند. به تدریج درد کم تر می‌شود و مقدار داروی مسکن نیز کاهش می یابد و می تواند از داروی مسکن خوراکی استفاده کند.

انجام آزمایش خون پس از جراحی برای برخی از بیماران لازم است. در جراحی فیوژن به دلیل این که بیمار خون زیادی را از دست می دهد از طریق آزمایش خون، پزشک می تواند سطح هموگلوبین خون بیمار را بررسی می کند تا از کمبود اکسیژن خون او جلوگیری کند. مانیتورینگ قلب و استفاده از اکسیژن از دیگر مراقبت های پس از جراحی در بیمارستان است.

قبل از مرخص شدن از بیمارستان، بیمار باید بتواند کارهای زیر را انجام دهد:

• مصرف مسکن های خوراکی طبق دستور پزشک
• راه رفتن و ایستادن بدون کمک دیگران
• تخلیه مثانه

البته بیمار قبل از مرخص شدن نه تنها باید توانایی انجام کارهایی که اشاره شد داشته باشد بلکه نباید دارای نشانه ها و علائم هشدار دهنده زیر باشد این علائم عبارتند از:

• وجود تورم در ساق، مچ و خود پا
• حساسیت و قرمزی بالا و پایین زانو
• درد داشتن در ساق پا
• احساس درد در قفسه سینه، اختلالات تنفسی و سرفه شدید
• قرمز شدن و ایجاد حساسیت در اطراف زخم
• لرز و تب بیشتر از ۳۸ درجه
• مشاهده ترشحات چرکی در زخم

بیمار ممکن است پس از ترخیص از بیمارستان این علائم را مشاهده کند در این صورت باید بلافاصله به پزشک یا اورژانس مراجعه کند.

انواع جراحی فیوژن ستون فقرات

جراحی فیوژن دارای انواع مختلفی است و متداول ترین انواع این جراحی عبارتند از:

۱. جراحی همجوشی خلفی

امکان انجام دادن این جراحی در هر قسمتی از ستون فقرات از گردن تا استخوان خاجی وجود دارد. در این روش با برشی که در پشت ستون فقرات ایجاد می شود و برای ثابت شدن استخوان ها در جای خود از روش های مختلفی استفاده می شود. جراحی همجوشی خلفی به شیوه های مختلفی انجام می شود.

۲. همجوشی ناودانی خلفی

در پشت ستون فقرات برشی به اندازه ۷ تا ۱۲ سانتی متر ایجاد می شود استخوانی که برای پیوند در نظر گرفته می شود از لگن برداشته می شود و در پشت ستون فقرات برای ایجاد پیوند استخوان قرار می گیرد. بخشی از مهره ها محل اتصال عضلات هستند. برای محکم شدن پیوند، این عضلات روی پیوند قرار می گیرند و به این ترتیب فشار و کشش لازم برای پیوند استخوان فراهم می شود.

۳. جراحی فیوژن قدامی

این جراحی در جلوی ستون فقرات انجام می شود و پس از برداشتن دیسک، یک استخوان فضای خالی بین مهره ها را پر می کند. در این نوع جراحی همجوشی سالم‌ تر است و ترازبندی ستون فقرات صورت می گیرد؛ زیرا جراحی فیوژن قدامی از پشتیبانی و ثبات بیشتری برخوردار است. به این روش همجوشی بین قدامی کمر نیز گفته می شود.

۴. همجوشی بین اندام خلفی کمر

این جراحی در پشت ستون فقرات صورت می گیرد و پس از برداشتن دیسک ، استخوانی در فضای خالی بین مهره ها قرار می گیرد.

همچنین خوانید: درمان آرتروز زانو با جراحی

۵. همجوشی بین اندام قدامی کمر

این جراحی در جلوی ستون فقرات با برداشتن دیسک انجام می شود و در فضای خالی بین مهره ها استخوانی قرار می گیرد.

۶. جراحی تلفیق قدامی / خلفی

با ترکیب جراحی قدامی و خلفی ثبات بیشتری در ستون فقرات ایجاد می شود. انجام جراحی در جلو و عقب ستون فقرات و در قست کمر سرعت همجوشی را  بیشتر می کند. در این جراحی ترکیبی دو برش در بدن ایجاد می شود یکی در کنار بدن و یکی در پشت بدن.

۷. همجوشی میانی ترانسفورامینال کمر

پیچ و میله های پدیکال که در این روش مورد استفاده قرار می گیرند سرعت همجوشی را افزایش می دهند. همچنین در این جراحی که در قسمت پشت ستون فقرات انجام می شود از یک فاصله دهنده همجوشی بین مهره ها استفاده می شود. در این تکنیک استخوان مورد استفاده برای پیوند استخوان از لگن گرفته می شود هرچند می توان گزینه های جایگزین را نیز به کار برد.

عوارض عمل فیوژن

جراحی فیوژن یک روش تهاجمی است که ممکن است عوارضی برای بیمار داشته باشد. این عوارض عبارتند از:

• صدمه به اعصاب
• نشت مایع نخاعی
• عفونت در ناحیه عمل
• مشکلات ادراری
• کاهش حرکت مهره ای

در صورتی که برای پیوند استخوان از گرافت پیوندی شخصی به غیر از بیمار استفاده شود امکان پس زدن پیوند وجود دارد.

همچنین بخوانید: علائم و نشانه های پوکی استخوان

امکان کاهش عوارض جراحی فیوژن ستون فقرات وجود دارد؟

برای کاهش عوارض این جراحی باید انتخاب جراح با دقت صورت بگیرد. توجه به مراقبت های قبل و بعد از جراحی در کم کردن عوارض این عمل اهمیت فراوانی دارد. به طور کلی بیمارانی که تحت جراحی فیوژن قرار می گیرند باید به موارد زیر دقت داشته باشند:

• حرکات و جا به جایی بیمار باید محدود شود تا گرافت پیوندی به خوبی در محل مناسب تثبیت شود.
• به مدت ۲ تا ۶ ماه از انجام فعالیت های سنگین باید اجتناب شود.
• قبل و بعد از جراحی رعایت سبک زندگی سالم یعنی استفاده از مواد غذایی سالم و داشتن تحرک کافی بسیار اهمیت دارد.
• اجتناب از استعمال سیگار و دخانیات از چند ماه قبل از جراحی فیوژن لازم و ضروری است.

مراقبت های بعد از عمل فیوژن ستون فقرات

برای انجام مراقبت های لازم و بهبودی ۳ تا ۴ روز پس از جراحی بیمار باید در بیمارستان بماند. برای تسکین درد، مسکن برای بیمار تجویز می شود و با توجه به ناحیه جراحی و وسعت آن میزان درد متفاوت است. به دلیل کاهش تحرک بیمار دستورالعمل های مورد نیاز به بیمار داده می‌شود. معمولا در مورد جراحی فیوژن برای بهبودی به ۳ الی ۶ ماه زمان نیاز است.

• شستن دست ها قبل و بعد از تمیز کردن زخم ها الزامی است؛ زیرا از ایجاد عفونت جلوگیری می کند.
• برای دوش گرفتن یک روز پس از جراحی باید با چسب پوست روی زخم ها پوشانده شود و سپس دوش بگیرید. بیمار هر روز می تواند بدن خود را با آب و صابون به آرامی بشوید.
• اگر در ناحیه جراحی گیره، استری- استریپ یا بخیه وجود دارد می‌توانید ۲ روز پس از جراحی، پس از باز کردن گاز و پانسمان دوش بگیرید.
• از فرو بردن زخم ها به طور کامل در آب اجتناب کنید.
• برخی از ترشحات پس از جراحی طبیعی هستند؛ اما در صورت مشاهده ترشحات شدید، بوی بد، ترشحات سبز یا زرد رنگ حتما به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت مشاهده نشانه های عفونت پس از ترخیص از بیمارستان فورا به پزشک اطلاع دهید.

علائم عفونت فیوژن کمر عبارتند از:

۱.قرمز و متورم شدن ناحیه عمل و حساسیت غیرعادی در برابر لمس و فشار

۲.ایجاد عفونت در محل زخم

۳.داشتن تب بیشتر از ۳۸ درجه

۴.لرز

بیمار برای نشستن، راه رفتن و ایستادن صحیح باید دستورالعمل‌های جدید را رعایت کند:

• پیاده روی پس از بیدار شدن از خواب به مدت ۱ الی ۲ ساعت توصیه می شود.
• از قرار گرفتن طولانی مدت در وضعیت خوابیده و ایستاده اجتناب کنید. برای مدت طولانی نیز راه نروید.
• فعالیت کردن سرعت گردش خون را افزایش می دهد و روند درمان را بهبود می دهد؛ بنابراین زیاد ماندن در تخت برای بیمار مضر است.
• ممکن است چند روز نتواند غذای طبیعی و جامد مصرف کند.
• ممکن است بیمار پس از ترک بیمارستان برای این که ستون فقرات در یک راستا قرار بگیرد نیاز به استفاده از بریس داشته باشد.
• تا زمانی که بدن، استخوان را در محل مناسب قرار دهد امکان انجام فعالیت های عادی و روزمره وجود ندارد.
• ممکن است جوش خوردن مهره ها تا ۶ هفته زمان ببرد.
• پزشک ممکن است برای بیمار توانبخشی تجویز کند تا ضمن تقویت کمر، روش های حرکت ایمن را یاد بگیرد.

نحوه خوابیدن پس از عمل فیوژن کمر

پس از جراحی فیوژن، باید نحوه خوابیدن بیمار طبق دستورالعمل های خاصی باشد. این دستورالعمل ها عبارتند از:

• کمر باید صاف باشد تا از وارد شدن فشار به ستون فقرات جلوگیری شود.
• زانوها باید نزدیک به هم قرار گرفته و به هم بچسبند.
• در گوشه تخت با این وضعیت بشینید.
• زمانی که سرتان را به طرف بالشت، پایین می آورید زانوها را بالا بیاورید و روی یک طرف بدن، دراز بکشید.
• پس از قرار گرفتن بدن و پاها روی تخت، به صورت طاق باز دراز بکشید. یعنی در حالی که روی کمر دراز کشیده اید سعی کنید فشاری به آن وارد نشود.

هزینه جراحی فیوژن

جراحی فیوژن یک روش درمانی است و بخشی از هزینه توسط بیمه پرداخت می شود. هزینه این جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد این عوامل عبارتند از:

• میزان تخصص جراح
• شدت مشکلات ستون فقرات
• وسایل و ابزاری که در جراحی مورد استفاده قرار می گیرند.

انجام این جراحی در مراکز دولتی در مقایسه با بیمارستان های خصوصی هزینه کم تری را به بیمار تحمیل می کند.

مراقبت از زخم ها پس از جراحی فیوژن

به تدریج زخم ها بهبود می یابند؛ اما باید از عفونی شدن زخم ها جلوگیری کنید و از انجام کارهایی که التیام پیدا کردن آن ها را به تاخیر بیندازد خودداری کنید. برای مراقبت از زخم ها توصیه های زیر را انجام دهید: