اسپیرولینا نوعی جلبک سبز آبی است که منبعی از مواد معدنی، ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و پروتئین ها می باشد، از خواص اسپیرولینا میتوان به کمک به افزایش سطح انرژی، سلامت قلب، بهبود سیستم ایمنی، کمک به کاهش وزن و سلامت چشم اشاره کرد. از عوارض جانبی اسپیرولینا میتوان به اسهال، حالت تهوع و سردر در بعضی افراد اشاره کرد. میتوان اسپیرولینا رو یک غذای مقوی و پرفایده برای سلامتی دانست، مسئله دیگر در مورد جلبک اسپیرولینا که باید در نظر گرفته شود عوارض جانبی و تداخلات دارویی است.
اسپیرولینا چیست؟
اسپیرولینا از گروه جلبک های سبز آبی است و تصور می شود یکی از قدیمی ترین گونه های حیات بر روی زمین باشد. در واقع اسپیرولینا نوعی سیانو باکتری است که یک خانواده از میکروب های تک سلولی هستند و اغلب به آنها جلبک سبز آبی گفته می شود. سیانوباکتری ها همانند گیاهان از نور خورشید و طی فرآیندی به نام فتوسنتز انرژی تولید می کنند. ابتدا آزتیک ها از جلبک اسپیرولینا به عنوان ابر غذا برای تقویت بنیه استفاده می کردند چرا که منبع انواع مواد مغذی از جمله مقدار زیادی پروتئین است. آزتک ها یکی از تمدن های آمریکای میانه بودند که در مرکز مکزیک بین ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ شکوفا شدند.
آزتک ها از اسپیرولینا برای درمان بیماری های مختلف نیز استفاده می کردند و افسانه ها می گویند پیام رسان های پادشاه از این جلبک برای حفظ توان در دوی ماراتن بهره می بردند. پژوهش های مدرن بسیاری از فواید این جلبک را تایید می کند و پژوهش ها بر روی آن همچنان ادامه دارد.
اسپیرولینا طعم تلخ و ناخوشایندی دارد به همین علت اغلب با ماست، آبمیوه یا اسموتی ترکیب می شود تا طعم آن بهبود یابد.
خواص غذایی جلبک اسپیرولینا
یک قاشق غذاخوری اسپیرولینا یا ۷ گرم پودر اسپیرولینای خشک شده حاوی مواد زیر است:
- ۲۰ کالری
- ۴ گرم پروتئین
- ۱ گرم چربی
- ۲ گرم کربوهیدرات
- بدون فیبر
- بدون قند
- منزیم
- ویتامین ب ۱ (تیامین)، ویتامین ب ۲ (ریبوفلاوین) و ویتامین ب ۳ (نیاسین)
- مس (۴۷ درصد مقدار مورد نیاز روزانه)
- آهن (۱۱ درصد مقدار مورد نیاز روزانه)
فواید و خواص اسپیرولینا برای سلامتی
۱- خاصیت ضد سرطانی دارد:
بسیاری از آنتی اکسیدان های موجود در این غذا خاصیت ضد التهابی دارند. التهاب مزمن در بدن در بروز سرطان و بیماری های دیگر نقش دارد.
فیکوسیانین یک رنگدانه گیاهی است که به اسپیرولینا رنگ سبز آبی می دهد. این رنگدانه نه تنها التهاب در بدن را کاهش می دهد بلکه جلوی رشد تومور را گرفته و سلول های سرطانی را نابود می کند. این پروتئین تقویت کننده ایمنی به دلیل خواص ضد سرطانی در دست مطالعه قرار دارد.
۲- به سلامت عروق کمک می کند:
پژوهش ها نشان می دهند پروتئین موجود در اسپیرولینا می تواند جذب کلسترول در بدن را کاهش دهد و میزان کلسترول را پایین بیاورد. این به پاک و عاری از رسوب نگه داشتن رگ ها کمک کرده و باعث کاهش فشار بر قلب می شود. گرفتگی عروق منجر به بیماری های قلبی و تشکیل لخته می شوند. همچنین پروتئین اسپیرولینا میزان گلیسرید را نیز کاهش می دهد. گلیسریدها چربی های موجود در خون هستند که در سخت شدن و خراب شدن رگ ها نقش دارند و احتمال بیماری قلبی، دیابت و التهاب پانکراس را افزایش می دهند.
اسپیرولینا تولید اکسید نیتریک در بدن را نیز افزایش می دهد که این امر منجر به انعطاف پذیری رگ ها می شود. مطالعات نشان می دهند این فرآیند فشار خون بالا را پایین می آورد (رژیم غذایی کاهش فشار خون) و ریسک بیماری قلبی را کم می کند.
بیشتر مطالعه کنید: مواد غذایی با بیشترین میزان پروتئین
۳- خاصیت ضد آلرژی دارد:
آنتی اکسیدان های موجود در این جلبک ممکن است به کاهش آلرژی ناشی از گرده گیاهان، موی حیوانات و گرد و خاک کمک کند. یک پژوهش نشان داده است علائمی مانند گرفتگی بینی، عطسه و خارش در کسانی که اسپیرولینا مصرف کرده بودند کاهش یافت. هنوز پژوهش های بیشتری در این زمینه لازم است.
۴- سیستم ایمنی را تقویت می کند:
انواع ویتامین ها و مواد معدنی در این جلبک وجود دارد که باعث حفظ عملکرد سیستم ایمنی می شوند. پژوهشی نشان داده است اسپیرولینا تولید گلبول های سفید و پادتن هایی (آنتی بادی) که با ویروس ها و باکتری ها مقابله می کنند را افزایش می دهد.
مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهند این ماده مغذی ممکن است با آنفلوانزا، تبخال و اچ آی وی (ایدز) نیز مقابله کند اگر چه تحقیقات بیشتری لازم است تا اثرات آن بر روی انسان مشخص شود.
۵- به سلامت چشم کمک می کند:
اسپیرولینا از غلظت بالایی از زاگزانتین (zeaxanthin) برخوردار است. این رنگدانه گیاهی ممکن است بتواند ضعف بینایی مرتبط با سن و آب مروارید (راه های درمان آب مروارید) را کاهش دهد.
۶- به بهبود سلامت دهان کمک می کند:
در یک پژوهش مشخص شد دهان شویه اسپیرولینا پلاک دندان را کاهش می دهد. در پژوهش دیگری مشخص شد احتمال سرطان دهان در کسانی که تنباکوی جویدنی استفاده کرده اند را کاهش می دهد.
۷- ممکن است به تقویت ماهیچه ها و استقامت کمک کند:
آسیب اکسایشی ناشی از ورزش یکی از عامل اصلی خستگی ماهیچه است. بر اساس پژوهشی، اسپیرولینا ممکن است قدرت و استقامت ماهیچه را افزایش دهد. در یک پژوهش دیگر، مکمل اسپیرولینا دریافت اکسیژن در ورزش را افزایش داد. محققان این مطالعه بیان می دارند ممکن است این ماده غذایی به عنوان انرژی زا عمل کرده و عملکرد ورزشکار را تقویت نماید.
۸- ممکن است به کنترل قند خون کمک کند:
در یک پژوهش حیوانی چنین نتیجه گیری شد که این جلبک ممکن است قند خون را پایین بیاورد. با این حال طبق یک پژوهش بازبینی از ۸ پژوهش دیگر که بر روی انسان ها صورت گرفت، چنین نتیجه گیری شد که مکمل اسپیرولینا در دوزهای ۰.۸ تا ۸ گرم در روز تاثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش قند خون ناشتا در بیماران دیابت نوع ۲ دارد. اما تاثیر قابل تجهی بر قند خون پس از خوردن یا میزان هموگلوبین A1c ندارد. این دو معیار برای اندازه گیری کنترل قند خون در بلند مدت استفاده می شوند. بنابراین تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود آیا واقعا اسپیرولینا برای کنترل قند خون خوب است یا نه.
عوارض و معایب مصرف
از جمله خطرات و محدودیت های مصرف اسپیرولینا به صورت زیر است:
- از آنجایی که اسپیرولینا در خاک های مختلف رشد می کند، ممکن است حاوی فلزات سنگین یا باکتری ها باشد. اگر این سموم را به مقدار زیاد مصرف کنید ممکن است باعث بهم ریختن تعادل بدن و یا حتی آسیب دیدن کبد شود.
- بی خطر بودن اسپیرولینا برای زنان باردار و شیرده بررسی نشده است. بنابراین به دلیل خطر سمی بودن برخی مواد در آن، توصیه می شود این گروه از مصرف آن خودداری کنند.
- اسپیرولینا خطر خونریزی در برخی افراد را افزایش می دهد. به دلیل خاصیت ضد انعقادی و ضد لخته، ممکن است باعث افزایش احتمال کبودی و خونریزی به خصوص در کسانی که برخی مشکلات خونی دارند یا داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند بشود.
بیشتر بدانید: مصرف کدام دمنوش ها با دارو تداخل ایجاد می کند
- اسپیرولینا ممکن است سطح قند خون را تغییر دهد. کسانی که دیابت دارند و باید قند خونشان ثبات داشته باشد، باید هنگام مصرف اسپیرولینا احتیاط کنند.
- کسانی که بیماری های خود ایمنی دارند اسپیرولینا مصرف نکنند. اگر چه ممکن است این ماده غذایی برای تقویت سیستم ایمنی برخی افراد خوب باشد اما در کسانی که سیستم ایمنی از کنترل خارج شده است مانند لوپوس، ام اس، آرتروز و یا حتی آسم و آلرژی ممکن است وضعیت را بدتر کند.
- اسپیرولینا با برخی داروها ممکن است تداخل داشته باشد. مثلا کسانی که برای درمان دیابت دارو می خورند باید با پزشک مشورت کنند. همچنین این جلبک یا داروهایی مانند داروهای سرکوب کننده ایمنی، داروهای رقیق کننده خون و غیره ممکن است تداخل داشته باشد.
- به ویتامین ب ۱۲ آن اتکا نکنید. ویتامین ب ۱۲ آن از نوع پسودو ویتامین (شبه ویتامین) ب ۱۲ است که بدن انسان چندان قادر به جذب آن از این ماده غذایی نیست بنابرین بهتر است به منابع دیگر ویتامین ب ۱۲ رجوع کنید.
مصرف اسپیرولینا برای کاهش وزن
هنوز هیچ پژوهش علمی نشان نداده است که مصرف اسپیرولینا به کاهش وزن کمک می کند. مشخص نیست آیا ادعای کاهش وزن توسط جلبک اسپیرولینا واقعا تاثیر این غذا بوده یا تغییر در سبک زندگی و انتخاب های دیگر افراد و آیا اصلا تغییری واقعا ایجاد شده است یا نه. پژوهش مرکز پزشکی مریلند می گوید خوردن این مقدار پروتئین از هر منبعی که باشد خواهد آجیل باشد یا گوشت، همین تاثیر را دارد.
اگر چه افزودن مقداری اسپیرولینا به برنامه غذایی ضرری ندارد اما روش گران قیمتی برای دستیابی به چیزی است که با روش های بسیار ساده تر نیز امکان پذیر است.
بهترین زمان مصرف اسپیرولینا برای کاهش وزن، پیش از غذا است و بیشتر توصیه می شود ۱۵ دقیقه تا ۱ ساعت پیش از غذا آن را بخورید. این کار باعث می شود اشتها سرکوب شده و بتوانید حجم کمتری غذا بخورید.
