خواص رازیانه

رازیانه دارای عطر و طعم خوبی است که در طب سنتی بسیار کاربرد دارد. از خواص رازیانه میتوان به افزایش شیر مادر، تنظیم قاعدگی، کمک به هضم غذا، کمک به دفع سموم بدن، تقویت سیستم ایمنی، تسکین سرفه، کاهش چین و چروک پوست، ضد التهاب و کمک به سوزاندن چربی ها اشاره کرد.

رازیانه چیست؟

رازیانه (fennel) با نام علمی Foeniculum vulgare یک ادویه و گیاه دارویی است که در آشپزی و پزشکی کاربرد دارد. رازیانه برگ های چرمی سفید و سبز دارد و گل های زرد رنگ می دهد.

خواص رازیانه

۱. سرشار از آنتی اکسیدان

مشخص شده است که روغن عصاره ای این گیاه دارویی بیش از ۸۷ ترکیب فرار دارد از جمله آنتی اکسیدان های پلی فنول، اسید رزمارینیک، اسید کلروژنیک، اپیژنین و کوئرستین.

آنتی اکسیدان های پلی فنول مواد ضد التهابی قوی هستند که به سلامت ما کمک می کنند. پژوهش ها نشان می دهند کسانی که در برنامه غذایی شان این آنتی اکسیدان ها را زیاد مصرف می کنند، کمتر دچار بیماری های مزمنی مانند بیماری قلبی، چاقی، سرطان، بیماری های مغز و اعصاب و دیابت نوع ۲ می شوند.

جالب است بدانید بیش از ۲۸ ترکیب در تخم رازیانه شناسایی شده است از جمله آنتول، فنکون، متیل چاویکول و لیمونن. تحقیقات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می دهند ترکیب آلی آنتول خاصیت ضد سرطانی، ضد ویروسی، ضد میکروبی و ضد التهابی دارد.

۲. درمان نفخ و دل درد و باد شکم

تخم رازیانه التهاب را کاهش می دهد. این به کاهش ورم یا تحریک روده کمک کرده و گوارش را بهبود می بخشد. همچنین تخم رازیانه به شل شدن عضلات روده کمک می کند در نتیجه یبوست را کاهش می دهد. شل کردن عضلات معده و روده به برطرف شدن نفخ و باد شکم ناشی از یبوست یا رفلاکس معده نیز کمک می کند.

آنتول ترکیب اصلی است که باعث می شود تخم آن این خواص را داشته باشد. برخی از والدین از این ادویه به عنوان داروی طبیعی رفع دل درد (داروهای دل درد) و مشکلات گوارشی در کودکان نوپا استفاده می کنند (به صورت حمام رازیانه). این آب دارویی را می توان برای نوزادان نیز (به صورت آب درمانی) استفاده کرد.

۳. خواص ضد سرطانی رازیانه

انواع گسترده ترکیبات قدرتمند در رازیانه ممکن است برای محافظت از ما در مقابل برخی سرطان ها مفید واقع شوند. مثلا آنتول یکی از ترکیبات فعال اصلی تخم رازیانه است که مشخص شده خاصیت ضد سرطانی دارد.

یک پژوهش آزمایشگاهی نشان داد آنتول رشد سلول های سرطان پستان را متوقف کرده و به القا مرگ برنامه ریزی شده سلولی و از بین رفتن سلول های معیوب کمک می کند. در یک پژوهش آزمایشگاهی دیگر مشاهده شد عصاره این گیاه دارویی، گسترش سلول های سرطان پستان در انسان را متوقف کرده و باعث مرگ سلول های سرطانی می شود.

پژوهش های حیوانی نیز نشان داده اند عصاره تخم رازیانه می تواند با سرطان کبد و پستان مقابله نماید. اگر چه این نتایج امیدوار کننده هستند اما مطالعات انسانی لازم است تا بتوان آن را به عنوان یک درمان سرطان معرفی کرد.

۴. درمان علائم یائسگی

یک مطالعه بازبینی از ۱۰ پژوهش دیگر چنین گزارش می کند که این ادویه ممکن است بتواند عملکرد جنسی و رضایت جنسی در زنان پس از یائسگی را بهبود بخشیده و علائمی مثل گر گرفتگی، خارش واژن (عوامل خارش واژن)، خشکی واژن، درد در حین رابطه جنسی و اختلال خواب را برطرف کند.

۵. موثر در کاهش وزن

تخم رازیانه گاهی اوقات برای کاهش وزن استفاده می شود. با این حال فقط یک پژوهش ابتدایی در مورد کاهش اشتها و کاهش قابل ملاحظه پرخوری در اثر مصرف این ادویه قدرتمند وجود دارد. کسانی که چاقی شان به دلیل هوس شدید به خوردن و پرخوری است، ممکن است بتوانند با این ادویه به هدف خود برسند. با این حال تحقیقات بیشتری لازم است تا این خاصیت تایید شود.

۶. سلامت استخوان

ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در رازیانه به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کنند:

• فسفات و کلسیم: برای رشد و سلامت استخوان‌ها فسفات و کلسیم دو ماده ضروری هستند.
• آهن و روی: برای تولید کلاژن، بدن به این دو ماده نیاز دارد.
• منگنز: برای تشکیل ماتریکس استخوان بدن به منگنز نیاز دارد.
• ویتامین k: این ویتامین شکستگی استخوان‌ها را کاهش می‌دهد.

۷. تقویت سیستم ایمنی بدن با رازیانه

پیاز رازیانه سرشار از ویتامین C است. این ویتامین محلول در آب یک ماده ضروری برای تقویت دستگاه ایمنی بدن است. تخریب سلول‌ها و بافت‌های بدن به دلیل وجود رادیکال‌های آزاد ایجاد می‌شود همچنین رادیکال‌های آزاد در بروز بیماری‌های مزمن نیز موثر هستند. ویتامین C موجود در رازیانه با از بین بردن رادیکال‌های آزاد باعث تقویت دستگاه ایمنی بدن می‌شود.

۸. خوش بو کردن تنفس با رازیانه

رازیانه دارای اسانس‌های معطر با خاصیت ضد باکتریایی است که دهان شما را خوشبو می‌کنند. مصرف رازیانه با ترشح بزاق موجب از بین رفتن باکتری‌های دهان می‌شود. برای تازه شدن نفستان روزانه ۵ تا ۱۰عدد رازیانه مصرف کنید.

آیا رازیانه برای افزایش شیر مادر خوب است؟

مشخص شده است رازیانه برای افزایش شیر مادر مفید است و به تولید شیر بیشتر کمک می کند. تحقیقات نشان می دهند برخی مواد موجود در آنتول مانند دیانتول و فتوانتول مسئول خاصیت شیر زایی این گیاه دارویی هستند.

بر اساس برخی تحقیقات این ادویه می تواند تولید شیر و پرولاکتین خون (هورمونی که به بدن سیگنال می دهد که شیر در سینه تولید نماید) را افزایش دهد. با این حال پژوهش های دیگری که صورت گرفته اند تاثیری در افزایش ترشح شیر یا وزن گیری بهتر نوزاد پیدا نکرده اند. عوارض جانبی مانند وزن گیری ضعیف و سخت شیر خوردن نوزاد نیز در نوزادانی که مادرانشان چای رازیانه خورده بودند گزارش شده است. به همین علت زنان شیرده باید پیش از مصرف زیاد آن برای افزایش تولید شیر، با پزشک مشورت کنند.

خواص رازیانه برای پوست

یکی از روش‌های کم هزینه و بی‌خطر برای جوانسازی و از بین بردن چین و چروک پوست استفاده از گیاهان است. در ادامه با پنج فایده رازیانه در مورد پوست آشنا می‌شویم:

• جلوگیری از پیری پوست: برای پیشگیری از پیری پوست باید رادیکال‌های آزاد از بین بروند. ویتامین C و فلاونوئیدها، آنتی اکسیدان‌هایی هستند که موجب از بین رفتن رادیکال‌های آزاد می‌شوند و در رازیانه مقدار زیادی از این آنتی اکسیدان‌ها وجود دارد.
• رفع التهابات پوستی : فنول‌ها و روغن‌های فرار موجود در رازیانه مانند آنتول (Anethole) فواید فراوانی برای پوست دارند. این ترکیبات در عدم ایجاد و کاهش التهاب‌های پوستی موثر هستند؛ بنابراین برای درمان و کنترل بیماری‌های پوستی مانند درماتیت، اگزما و آکنه استفاده از رازیانه مفید است.
• کاهش پف دور چشم: پف دور چشم در برخی از افراد پس از بیدار شدن از خواب وجود دارد‌. رازیانه برای کاهش پف دور چشم موثر است و با خنک کردن پوست موجب آرامش پوست و کاهش پف دور چشم می‌شود.
•  لایه بردار ملایم و طبیعی پوست: در لابه برداری پوست، سلول‌های جدید جایگزین سلول‌های مرده می‌شوند و موجب طراوات و شادابی پوست می‌شود. البته پوست به طور طبیعی در بازه‌های زمانی مشخص لایه برداری می‌شود؛ اما استفاده از مواد لایه بردار سرعت آن را افزایش می‌دهد. رازیانه پوست را به صورت ملایم، لایه برداری کرده و سلول‌های جدید را جایگزین سلول‌های مرده می‌کند. چربی و سموم پوست نیز با استفاده از رازیانه از بین می‌روند.
• کاهش علائم سلولیت: خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی رازیانه به درمان سلولیت کمک می‌کنند. هرچند تغذیه، ورزش و ماساژ نیز از دیگر عوامل موثر در بهبود سلولیت هستند. در مواردی که سلولیت شدید است بهتر است از لیزر درمانی استفاده کرد.

استفاده از رازیانه چه فوایدی برای مردان دارد؟

اگرچه رازیانه مقدار زیادی هورمون زنانه دارد و به همین خاطر بیشتر برای زنان کاربرد دارد؛ ولی مردان نیز با استفاده از این گیاه می‌توانند از خواص آن بهره‌مند شوند. مصرف منظم دمنوش رازیانه باروری مردان را بیشتر می‌کند؛ زیرا موجب تقویت اسپرم می‌شود. همچنین رازیانه با افزایش سوخت و ساز باعث کاهش وزن می‌شود. البته مردان باید رازیانه را با احتیاط مصرف کنند؛ زیرا این گیاه مقدار زیادی هورمون زنانه دارد.

خواص رازیانه برای زنان

گیاه رازیانه درمان کننده بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها در زنان است. برخی از فواید مصرف رازیانه در زنان عبارتند از:

• مصرف گیاه رازیانه خشکی واژن، گرگرفتکی، و خارش را کاهش می‌دهد و با از بین بردن درد در زمان رابطه جنسی کیفیت آن را افزایش می‌دهد.
• با مصرف رازیانه می‌توان مشکلاتی مانند دردهای قاعدگی و کیست تخمدان‌ را برطرف کرد. سردی رحم ایجاد کننده کیست تخمدان است و دمنوش یا عرق رازیانه که طبیعت گرمی دارد به تدریج
• سردی رحم را که عامل ایجاد کننده کیست تخمدان است برطرف می‌کند.
• شدت انقباضات رحمی و دردهای قاعدگی در برخی از خانم‌ها شدت بیشتری دارند. با مصرف دمنوش رازیانه خانم‌ها می‌توانند شدت دردهای قاعدگی را کاهش دهند.
• جلوگیری از سرد مزاجی، ایجاد تعادل هورمونی و کاهش خطر سرطان رحم و سرطان دهانه رحم از دیگر فواید مصرف رازیانه هستند.
• مواد معدنی و ویتامین‌های تشکیل دهنده رازیانه در زیبایی و حفظ سلامت پوست موثر هستند.
• مصرف منظم رازیانه به بزرگ شدن حجم سینه خانم‌ ها کمک می‌کند.

هشدار در مورد مصرف رازیانه در زنان

کسانی که بیماری های حساس به هورمون مانند سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، آندومتریوز یا فیبروم (میوم) رحم دارند باید توجه داشته باشند که رازیانه ممکن است همانند استروژن در بدن آنها عمل کند. استروژن هورمون اصلی زنانه است که زیادی آن موجب برخی بیماری ها می شود. اگر هر یک از بیماری های نامبرده یا هر وضعیتی که با استروژن بدتر می شود دارید نباید از این ادویه زیاد مصرف کنید.

آیا زنان باردار می توانند رازیانه مصرف کنند؟

رازیانه خاصیت استروژنی قوی دارد یعنی مشابه هورمون استروژن عمل می کند. اگر چه این باعث می شود در رفع علائم یائسگی مفید باشد اما برای زنان باردار می تواند مضر باشد. به علت فعالیت شبه استروژنی این گیاه، این نگرانی وجود دارد که خاصیت تراتوژنی ایجاد نماید (احتمال اختلال در رشد جنین).

یک پژوهش که تراتوژنی روغن فرار رازیانه را مورد بررسی قرار داده بود نشان داد دوز بالای آن می تواند برای سلول های جنین سمی باشد.

اگر چه خوردن تخم و پیاز این ادویه به مقدار متعادل و معمول برای زنان باردار مشکلی ایجاد نمی کند اما این افراد باید از مصرف مکمل یا روغن فرار این گیاه دارویی پرهیز نمایند.

همچنین بخوانید: مصرف رازیانه در دوران قاعدگی

عوارض رازیانه

مصرف رازیانه اگر به مقدار معمول مثل بقیه ادویه ها باشد، احتمالا ضرری ندارد و مشکلی ایجاد نمی کند. تخم رازیانه حاوی روغن هایی است که می توان آنها را به صورت تغلیظ شده در آورد و عصاره کرد. همه انواع روغن های عصاره ای حاوی مواد شیمیایی قوی هستند و در صورتی که زیاد مصرف شوند عوارض جدی ممکن است به بار بیاورند.

یک تحقیق در سال ۲۰۱۵ که بر روی حیوانات صورت گرفت نشان داد مقدار زیاد روغن تخم رازیانه هورمون های زنانه در موش ها را افزایش می دهد. مشخص نیست آیا این داروی گیاهی همین تاثیر را روی انسان نیز دارد یا نه و چه مقدار از آن بی خطر است. همچنین برخی افراد ممکن است به رازیانه آلرژی داشته باشند.

رازیانه با چه داروهایی تداخل دارد؟

رازیانه با برخی داروها از جمله قرص استروژن و برخی داروهای سرطان تداخل ایجاد می کند. بنابراین حتما پیش از مصرف مقدار زیاد رازیانه (مثلا به صورت مکمل، روغن فرار، عصاره یا حجم زیاد تخم یا پیاز آن) حتما با پزشک مشورت کنید.

نحوه مصرف رازیانه

نحوه مصرف رازیانه به این موضوع بستگی دارد که برای چه هدفی استفاده می‌شود. دمنوش رازیانه را روزی ۲ بار استفاده کنید اگر می‌خواهید لاغر شوید. به منظور تخمک گذاری در زنان باید هنگام صبح و به صورت ناشتا مصرف شود.

طرز تهیه دمنوش رازیانه

یادتان باشد نباید تخم رازیانه را بجوشانید. این گیاه نیز همانند بیشتر گیاهان دارویی در صورت جوشیدن مواد مغذی خود را از دست می دهد.

• مقداری تخم رازیانه را در داخل لیوان مخصوص دمنوش و یا قوری بریزید.
• یک لیوان آب جوش روی آن بریزید.
• بگذارید ۵ دقیقه بماند و دم بکشد.
• اکنون دمنوش را از صافی رد کنید و داخل لیوان بریزید و به صورت گرم میل کنید.

بهترین روش نگهداری

• تخم های رازیانه را اگر تازه هستند بگذارید کاملا خشک شوند. هنگامی که تخم ها خشک هستند آنها را در ظرف در دار بگذارید و در کابینت نگهداری کنید.
• رازیانه را به دور از رطوبت، حرارت و نور نگهداری کنید.
• در صورت مراقبت مناسب به مدت سه تا چهار سال می توانید کیفیت آنها را حفظ کنید.

دمنوش رازیانه چه خواصی دارد؟

دمنوش رازیانه حساسیت چشم را برطرف کرده و موجب تقویت چشم می‌شود. از دیگر فواید این دمنوش می‌توان به تقویت دستگاه ایمنی بدن، رفع گاز معده، نفخ و حالت تهوع اشاره کرد.

رازیانه چه طبعی دارد؟

رازیانه از نظر طب سنتی یک گیاه دارویی با خواص فراوان است. ساقه‌هایی همانند کرفس و پیاز سفیدی دارد. طعم رازیانه همانند طعم گیاه شیرین بیان است و در کشورهای مدیترانه رشد می‌کند. این گیاه ضد بلغم و صفرا است و طبیعتی گرم و خشک دارد.

سوالات متداول