خواص زنجبیل

زنجبیل یک گیاه دارویی و ادویه پرکاربرد در آشپزی است. در واقع ما بخش ریزوم گیاه آن را مصرف می کنیم به همین علت گاهی به آن ریشه زنجبیل می گویند. ریزوم بخش زیر زمینی ساقه گیاه است.

این ادویه را می توان به صورت تازه، خشک شده، پودر و یا روغن مصرف کرد.

ارزش غذایی زنجبیل

زنجبیل منبع خوبی از آنتی اکسیدان است اما ویتامین، مواد معدنی یا کالری زیادی ندارد.

آنتی اکسیدان شگفت انگیز زنجبیل کدام است؟

رایحه و طعم خاص آن از روغن های طبیعی آن به دست می آید که مهم ترین آن جینگرول (gingerol) است. جینگرول ترکیب زیست فعال اصلی در زنجبیل است و خواص پزشکی این ادویه دارویی را موجب می شود.

جینگرول خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی دارد. مثلا بر اساس تحقیقات صورت گرفته مشخص شده این ماده زیستی، استرس اکسایشی را که مقدار زیادی رادیکال آزاد در بدن تولید می کند، کاهش می دهد. رادیکال های آزاد باعث به وجود آمدن التهاب مزمن و بسیاری از بیماری ها مانند سرطان هستند.

کدام بیماری ها با زنجبیل درمان می شوند؟

بر اساس تحقیقات علمی، نتایج زیر به دست آمده است:

• زنجبل می تواند انواع مختلف حالت تهوع به خصوص حالت تهوع بارداری را برطرف کند.

به نظر می رسد این گیاه دارویی در درمان حالت تهوع بسیار موثر است. همچنین در کسانی که برخی انواع جراحی ها را انجام داده اند می تواند حالت تهوع و استفراغ را رفع نماید. از این خاصیت زنجبیل برای کمک به حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی نیز می توان استفاده کرد اما تحقیقات انسانی بزرگتری برای تایید نتایج لازم است. با این حال در کل به نظر می رسد این ادویه در درمان حالت تهوع بارداری (از جمله ناخوشی صبحگاهی) بیشترین تاثیر را دارد.

در یک پژوهش بازبینی از ۱۲ تحقیق گوناگون در این زمینه، چنین نتیجه گیری شده است که همه ۱۲۷۸ زن باردار که ۱.۱ تا ۱.۵ گرم زنجبیل مصرف می کردند علائم حالت تهوع شان تا حد قابل توجهی تخفیف یافت. با این حال در این پژوهش گفته شده آن تاثیری بر دوره های استفراغ نداشته است.

• زنجبیل برای برطرف کردن نفخ و باد شکم موثر است.

چندین پژوهش تاثیر زنجبیل بر نفخ و باد شکم که در حین گوارش غذا در روده ها ایجاد می شود بررسی کرده اند. برخی تحقیقات نشان می دهند آنزیم های موجود در این گیاه دارویی می تواند گاز جمع شده در شکم را تجزیه کرده و دفع کند و فرد را از نفخ خلاص کند.

همچنین به نظر می رسد این ادویه قدرتمند تاثیر مثبتی بر آنزیم های لیپاز پانکراس و تریپسین که برای گوارش مهم هستند می گذارد. علاوه بر این، می تواند حرکات روده را بهبود ببخشد و از یبوست جلوگیری نماید.

هم چنین بخوانید خواص عدس چیست؟

• زنجبیل می تواند به کاهش وزن کمک کند.

بر اساس پژوهش های صورت گرفته بر روی انسان ها و حیوان ها، ممکن است بتوانید از آن برای کاهش وزن کمک بگیرید. در یک پژوهش بازبینی که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، چنین نتیجه گیری شد که در کسانی که اضافه وزن یا چاقی داشتند مکمل زنجبیل وزن بدن، نسبت کمر به ران و اندازه ران را تا حد قابل توجهی کاهش داد.

در یک پژوهش در سال ۲۰۱۶، ۸۰ داوطلب چاق خانم مورد بررسی قرار گرفتند و این ادویه توانست به کاهش شاخص توده بدنی (بی ام آی) و انسولین خون در آنها کمک کند. بالا بودن انسولین به چاقی مرتبط است. داوطلبان این پژوهش دوز نسبتا بالایی (۲ گرم) از این ادویه شگفت انگیز به مدت دوازده هفته مصرف کردند (به صورت پودر).

در پژوهش بازبینی که در سال ۲۰۱۹ صورت گرفت نیز نتیجه گیری شد زنجبیل تاثیر بسیار مثبتی بر درمان چاقی و کاهش وزن دارد. با این حال پژوهش های بیشتری برای نتیجه گیری قطعی لازم است.

در پژوهش های حیوانی شواهد به نفع نقش آن در پیشگیری از چاقی قوی تر است. موش هایی که آب زنجبیل یا عصاره آن را مصرف می کردند، وزن بدنشان کاهش یافت حتی در مواردی که رژیم غذایی پر چرب داشتند.

توانایی این گیاه دارویی در کاهش وزن بدن ممکن است به برخی مکانیسم ها مربوط باشد مانند قدرت کاهش التهاب یا افزایش کالری سوزی.

• زنجبیل احتمالا درمان موثری برای آرتروز است.

در آرتروز مفاصل بدن رو به تخریب رفته و علائمی مانند سفتی مفصل و درد ایجاد می کنند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، زنجبیل می تواند به برطرف شدن این علائم و کاهش التهاب مفاصل کمک کند.

• برای کاهش درد قاعدگی میتوان از زنجبیل استفاده کرد.

برخی از زنان هنگام پریود یا پیش از آن درد زیادی را تجربه می کنند. به این وضعیت دیسمنوره گفته می شود. یکی از کاربردهای سنتی زنجبیل، برطرف کردن دردها از جمله درد قاعدگی است که اکنون علم نیز این باور را پشتیبانی می کند.

در پژوهشی در سال ۲۰۰۹، ۱۵۰ خانم در سه روز اول پریود زنجبیل یا مسکن (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند مفنامیک اسید و ایبوپروفن) مصرف کردند. یکی از این سه گروه چهار نوبت در روز ۲۵۰ میلی گرم پودر آن را مصرف می کرد، گروه دیگر ۲۵۰ میلی گرم مفنامیک اسید و گروه سوم ۴۰۰ میلی گرم ایبوپروفن چهار بار در روز مصرف می کردند. در پایان مشخص شد این ادویه در کاهش درد قاعدگی به اندازه دو مسکن دیگر تاثیر دارد.

تحقیقات جدیدتری که در این زمینه صورت گرفته اند نشان می دهند این ادویه قدرتمند از دارونما موثرتر بوده و به اندازه داروهایی مثل مفنامیک اسید و نوافن (ترکیبی از استامینوفن، کافئین و ایبوپروفن) تاثیر دارد.

تحقیقات نشان می دهند مصرف ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم پودر زنجبیل در سه الی چهار روز اول قاعدگی در نوجوانان و زنان درد را در حد متوسط کاهش می دهد.

در حالی که این یافته ها امیدوار کننده هستند اما تحقیقات بزرگتری لازم است تا تاثیر آن مشخص شود.

• زنجبیل کلسترول خون را پایین می آورد و برای قلب خوب است.

بالا بودن کلسترول بد یا ال دی ال با افزایش احتمال بیماری های قلبی همراه است. غذاهایی که می خورید تاثیر شدیدی بر میزان کلسترول بر بدنتان می گذارند. در یک پژوهش در سال ۲۰۱۸ که شامل ۶۰ داوطلب مبتلا به چربی خون بالا بود، نیمی از افراد که ۵ گرم پودر زنجبیل هر روز مصرف می کردند پس از سه ماه کلسترول خونشان ۱۷.۴ درصد افت کرد.

اگر چه این کاهش کلسترول جالب توجه است اما باید بدانید شرکت کنندگان این پژوهش دوز بسیار بالایی از آن را دریافت کرده بودند. در نتیجه بسیاری از داوطلبانی از عوارضی مانند احساس طعم بد در دهان ناراضی بودند. در واقع برای بیشتر مردم مصرف ۵ گرم زنجبیل به مدت طولانی (که برای مشاهده تاثیرگذاری لازم است)، مشکل دارند.

در یک پژوهش قدیمی تر در سال ۲۰۰۸، کسانی که ۳ گرم پودر زنجبیل به صورت کپسول هر روز مصرف می کردند، کاهش قابل ملاحظه ای در بیشتر نشانگرهای کلسترول بد مشاهده کردند. کلسترول بد آنها ظرف ۴۵ روز، ۱۰ درصد کاهش یافت.

این یافته ها با تحقیقات حیوانی که بر روی موش های مبتلا به دیابت یا کم کاری تیروئید صورت گرفت تایید می شود. عصاره زنجبیل توانست کلسترول بد را به اندازه داروی کلسترول آتورواستاتین پایین بیاورد.

• زنجبیل عملکرد مغز را بهتر و با آلزایمر مقابله می کند.

استرس اکسایشی و التهاب مزمن فرآیند پیری را سرعت می دهند. تصور بر این است که این دو، عامل اصلی بیماری آلزایمر و ضعیف شدن توانایی های شناختی مرتبط با سن هستند.

برخی پژوهش های حیوانی نشان می دهند آنتی اکسیدان ها و ترکیبات زیست فعال موجود در زنجبیل می توانند واکنش های التهابی در مغز را مهار کنند.

همچنین شواهدی وجود دارد که زنجبیل می تواند مستقیما عملکرد مغز را بهتر کند. در سال ۲۰۱۲، طی تحقیقاتی که بر روی زنان میانسال سالم صورت گرفت داوطلبان هر روز عصاره زنجبیل مصرف می کردند. در این پژوهش مشخص شد سرعت واکنش و حافظه فعال آنها بهبود یافت.

علاوه بر این پژوهش های متعدد در حیوانات نشان می دهد این ادویه و گیاه دارویی از ضعف عملکرد مغز که با افزایش سن روی می دهد، جلوگیری می کند.

زنجبیل چه عوارض و ضررهایی دارد؟

سازمان نظارت بر غذا و داروی آمریکا مصرف معمول زنجبیل در آشپزی را بی ضرر می داند اما مصرف دارویی آن را تضمین نمی کند. مصرف زنجبیل ممکن است عوارض خفیفی از جمله موارد زیر ایجاد نماید:

• سوزش معده
• اسهال
• نفخ و آروغ
• ناراحتی معده

برخی از زنانی که زنجبیل مصرف می کنند، افزایش خونریزی قاعدگی را گزارش می کنند.

آیا زنان باردار می توانند از این ادویه بخورند؟

زنجبیل اگر در حد معمولی مصرف شود ضرری ندارد اما اگر در اواخر باردار قرار دارید و می خواهید زنجبیل زیادی بخورید، حتما پیش از آن با پزشک مشورت کنید. توصیه می شود زنان بارداری که نزدیک به زایمان هستند یا کسانی که قبلا سقط جنین داشته اند از مصرف این گیاه دارویی خودداری کنند.

در موارد سابقه خونریزی واژن و اختلالات انعقاد خون نیز مصرف زیاد زنجبیل منع استعمال دارد.

چه افرادی نباید زنجبیل مصرف کنند؟

• کسانی که اختلالات خونریزی دارند ممکن است احتمال خونریزی شان بیشتر شود.
• کسانی که بیماری قلبی دارند ممکن است با مصرف دوز بالای زنجبیل وضعیت شان بدتر شود.
• کسانی که می خواهند جراحی انجام بدهند (ممکن است زنجبیل باعث کند شدن انعقاد خون شده و خونریزی حین عمل و پس از آن را افزایش دهد) حداقل دو هفته پیش از جراحی مصرف زنجبیل را متوقف کنند.
• کسانی که سنگ صفرا دارند پیش از مصرف دوز بالای زنجبیل با پزشک مشورت کنند چون ممکن است باعث شود کبد صفرای بیشتری تولید کند.

مصرف مقدار زیاد زنجبیل با چه داروهایی ممکن است تداخل داشته باشد؟

• داروهایی که خون را رقیق می کنند (از جمله این داروها دیکلوفناک، آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کلوپیدوگرل، وارفارین، هپارین و غیره می باشد)
• داروهایی که برای درمان فشار خون بالا مصرف می شوند (زنجبیل همانند برخی داروهای فشار خون، فشار خون را پایین می آورد بنابراین مصرف همزمان این دو می تواند منجر به افت بیش از حد فشار خون یا نامنظم شدن ضربان قلب شود)
• داروهایی که برای دیابت مصرف می شود (زنجبیل قند خون را کاهش می دهد و اگر همزمان با داروهای دیابت مصرف شود منجر به افت قند خون می شود بنابراین در صورت مصرف باید نظارت دقیق بر وضعیت قند خون خود داشته باشید)

برای درمان بیماری ها چه مقداری مصرف کنیم؟

مقدار بی خطر و بی ضرر زنجبیل به صورت خوراکی، همان مقداری است که این ادویه معمولا در آشپزی استفاده می شود. برای درمان بیماری ها دستورالعمل مقدار مصرف زنجبیل به صورت زیر است:

• برطرف کردن درد قاعدگی: در شروع پریود ۲۵۰ میلی گرم پودر زنجبیل، چهار بار در روز به صورت خوراکی تا سه یا چهار روز
• برای حالت تهوع بارداری: ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ میلی گرم در روز که به دو یا چهار نوبت تقسیم شود و به مدت سه روز تا سه هفته خورده شود.
• برای آرتروز: دوز مناسب خوراکی آن بستگی به نوع محصول دارد. برای مصرف موضعی زنجبیل، یک گرم ژل حاوی زنجبیل و پلای (plai) چهار مرتبه در روز به مدت شش هفته مصرف شود.