دانشمندان دانمارکی در سال ۱۹۳۴ متوجه شدند که بعضی از خونریزی ها به علت کمبود ویتامین C نیستند و با تجویز ویتامین C قابل درمان نیستند. این عارضه با یونجه و آرد ماهی گندیده درمان شد. پس از جدا کردن ماده موثر به وسیله اتر و از آرد نوعی ،ماهی آن را ویتامین انعقاد (Koagulation) یا ویتامین K نامید که به طور کلی به نام کینون شناخته می شود.
انواع ویتامین K
حداقل به سه شکل وجود دارد که عبارتند از:
- فلوکینون ویتامین (K1 ) که عموما در گیاهان موجود است .
- مناکینون ویتامین (K2) در روده که توسط باکتری ها سنتز می شود.
- ۳۰ منادیون ویتامین (K3) که به فرم مصنوعی محلول در آب است.
هضم و جذب ویتامین K چه غذایی چه سنتز شده در روده به همان شرایط هضم و جذب ویتامین های محلول در چربی نیاز دارد. انتقال ابتدا توسط سیستم لنفاوی صورت می گیرد، ویتامین K در کبد ذخیره شده و به طور عمده با صفرا و ادرار دفع می شود. این ویتامین نسبت به حرارت مقاوم است اما در مقابل ،نور اسید و قلیا از بین می رود.
ویتامین های A و E در بدن برضد ویتامین K عمل می کنند، اما مکانیزم این تداخل هنوز ناشناخته است. مقیاس اندازه گیری ویتامین K در مواد غذایی میکروگرم (g) است.
نقش ویتامین K در بدن
عمل اصلی ویتامین K شرکت در چند مرحله مهم از مکانیزم های انعقاد خون است. در عین حال به نظر می رسد این ویتامین برای معدنی شدن استخوان مهم باشد، زیرا برای فعالیت پروتئین های باند شده با کلسیم ضروری است.
نیاز روزانه ویتامین K
نیاز به این ویتامین ظاهرا به سنتز کافی آن توسط باکتری های رودهای بستگی دارد که با ویتامین موجود در غذا تکمیل می شود. میزان توصیه شده غذایی روزانه بر اساس یک میکروگرم برای هر کیلوگرم از وزن بدن است، به طور مثال یک فرد ۸۰ کیلویی باید ۸۰ میکروگرم از این ویتامین را از طریق غذا دریافت کند و یک بچه ۱۰ کیلویی ۱۰ میکروگرم.
سبزی های دارای برگ سبز بخصوص کلم، بروکلی ،اسفناج، کلم بروکسل ،شلغم، کاهو و گل کلم منابع اصلی تامین ویتامین مورد نظر هستند. اگر چه سبزی های دارای برگ سبز منابع اصلی این ویتامین هستند اما مقادیر کمی که در مواد غذایی دیگر وجود دارد نیز ممکن است در تامین مقدار مورد نیاز مؤثر باشند.
عوارض کمبود یا مسمومیت
کمبود یا مسمومیت ناشی از ویتامین کا شایع نیست. کمبود این ویتامین به سبب محرومیت های غذایی در انسان مشاهده نمی شود. زیرا این ویتامین به مقدار کافی در مواد مختلف غذایی وجود دارد و تعداد زیادی از باکتری های روده این ویتامین را سنتز می کنند. چرا و چه طور مشخص نیست و همچنان از رازهای بی پاسخ خلقت خداوند است.
شیر مادر نیز منبع فقیری از این ویتامین است. بنابراین امکان خونریزی در چند روز اول زندگی نوزاد وجود دارد برای پیشگیری باید یک دوز ویتامین K (فیلوکینون) بلافاصله بعد از تولد تزریق شود. علی رغم دریافت غذای کافی ممکن است چند بیماری کبدی سنتز عوامل انعقاد خون را مهار کنند. اختلالات دستگاه گوارش که مانع جذب چربی ها و ویتامین کا می شوند، کمبود صفرا در اثر یرقان انسدادی و مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک ها که موجب مرگ باکتری های مفید روده می شوند نیز می توانند موجب کمبود آن شوند.
داروهای مختلف و داروهایی که بدون نسخه پزشک قابل فروش هستند، عوارض جانبی برویتامین K دارند مانند آسپیرین و داروهای رقیق کننده خون که برای پیشگیری از لخته شدن خون در عروق تجویز می شوند.
