پونه (Pennyroyal) گیاهی است که به مصارف پزشکی و درمانی شناخته شده است. روغن پونه به عنوان دافع کک سگ و گربه و به عنوان عطر در صنایع مواد شوینده، عطرها و صابون ها مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه بومی اروپا، بخش هایی از آسیا و همچنین خاورمیانه است. اما هشدارهای جدی در مورد مصرف آن وجود دارد.
فواید و کاربرد های پونه در درمان بیماری ها چیست؟
علیرغم هشدارهای جدی در مورد ضررها و عوارض آن، در درمان برخی بیماری ها توسط مردم مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل خطرات جدی که برای سلامت انسان دارد تحقیقات بالینی (بر روی انسان) صورت نگرفته است تا کارایی مصرف آن برای بیماری ها مورد بحث قرار بگیرد.
- گاهی اوقات برای درمان نقرس، پونه بر روی پوست مالیده می شود (استعمال خارجی).
- برخی افراد برگ یا دمنوش آن را برای درمان مشکلات تنفسی، درد معده و نفخ استفاده می کنند.
- در برخی طب های سنتی از این گیاه برای تنظیم قاعدگی، ایجاد سقط جنین، کنترل اسپاسم عضله، ایجاد تعریق، افزایش تولید ادرار و از بین بردن باکتری های پوست استفاده می شود. نحوه عملکرد پونه در ایجاد سقط جنین مشخص نیست.
- گاهی اوقات در گذشته از آن برای درمان سل یا آبله استفاده می شد.
- برای ساخت محصولات دفع کنه و آفت و پشه و همچنین حشره کش از پونه استفاده می شود. اگر از آن به عنوان دافع حشرات یا آفت کش می خواهید استفاده کنید، برگ های آن را به جای روغن باید استفاده کنید چون برگ هایش کمتر از روغن آن سمی هستند.
به خاطر داشته باشید به دلیل احتمال ایجاد مسمومیت، خوردن این گیاه اصلا توصیه نمی شود. تاکید می شود موارد بالا کاربردهای آن در بین مردم است و شواهد علمی برای آن وجود ندارد.
خواص پونه برای عفونت
عامل اصلی عفونت وجود باکتری ها، قارچ ها و میکروب ها می باشند. گیاهان دارویی مانند پونه، نعنا و … که ویژگی ضد باکتریایی دارند در تقابل با عفونت عمل کرده، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند، التهاب را برطرف می کنند و سبب درمان می شوند. عفونت هایی مانند قارچ گوش و ناخن، عفونت ناحیه تناسلی، عفونت گلو و دهان و … را می توان با کمک پونه درمان کرد. یکی از عفونت های شایع در افراد بر اثر شرایط غذایی عفونت ادراری می باشد که با اسهال همراه است. دمنوش پونه برای این عفونت اثر بخش است و التهاب را کاهش می دهد و به تحریک گلبول های سفید کمک می کند فرآیند درمان سریع تر انجام شود.
برای اطلاعات بیشتر: انواع عفونت واژن و روش های درمان آن
خواص پونه برای ریه
وجود ترکیبات مهمی مانند کارواکرل و رزمارینیک در پونه، سبب می شود که به عنوان یک ضد احتقاق عمل کرده و هیستامین را کاهش دهد. سیستم ایمنی بدن طی این فرایند تقویت می شود و همچنین ضد عفونی سیستم تنفسی و ریه صورت می گیرد. خواص آنتی بیوتیکی موجود در پونه، آن را جایگزین آنتی بیوتیک های شیمیایی می کند. بهترین حالت پونه برای اثر بخشی بر سیستم تنفسی، دمنوش پونه می باشد. پونه به عنوان یک گیاه ضد باکتریایی و ضد عفونی کننده از مشکلات ریوی جلوگیری می کند.
خواص پونه برای زنان
عفونت دهانه رحم در بانوان بسیار شایع و آزار دهنده می باشد. پونه به عنوان یک گیاه ضد باکتریایی، بدون ایجاد عوارض داروهای شیمایی تاثیر گذاری آنتی بیوتیکی به همراه خواهد داشت و در رفع عفونت کمک می کند. متناسب با شرایط و با راهنمایی از مشاوران ما می توانید برنامه مصرفی دمنوش پونه را استفاده کنید.
خواص پونه برای اختلالات گوارشی
سردی معده، مصرف غذاهای فست فود، مصرف غذاهای نا ایمن و آماده شده از مواد بی کیفیت و تاریخ گذشته، در جامعه امروز مشکلات گوارشی، نفخ معده، عفونت، ترش کردن، اسهال و … را به همراه دارد. طبع گرم گیاه پونه با کمک خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی آن، به همراه فیبر موجود در پونه، کمک می کند اختلالات دستگاه گوارش برطرف شود و سلامتی مجدد آن بازگردد.
برای اطلاعات بیشتر: راه های درمان انواع اسهال
خواص پونه برای دیابت
مصرف پونه بر روی سطح ترشح انسولین اثرگذار است. زمانی که فرد به صورت منظم از پونه استفاده کند، سطح ترشح انسولین کنترل می شود که کاهش قند خون را به همراه خواهد داشت و می توان به این روش از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کرد.
خواص پونه برای کبد
جلوگیری از انباشت چربی به همراه خاصیت پاکسازی کننده، ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی پونه، سطح چربی و سموم کبد را کاهش می دهد و از کبد مراقبت می کند. پونه سطح گردش خون را بهبود می بخشد و فعالیت کبد در شرایط سالم تری رخ می دهد.
خواص پونه برای قلب
فشار خون، چربی خون و قند خون، مواردی هستند که عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار می دهند و میتواند با گرفتگی عروق، بسته شدن دریچه ها و … همراه باشد. گیاه پونه بر روی قند خون با کنترل دیابت اثر گذار است و با توجه به اینکه دارای امگا ۳ می باشد، چربی سالم را برای خون حفظ می کند و کاهش کلسترول خون را سبب می شود. در این شرایط از مشکلات قلبی عروقی و مواردی مانند سکته و حمله قلبی جلوگیری می شود.
برای اطلاعات بیشتر: رژیم غذایی و تغذیه برای کاهش فشار خون بالا
خواص پونه برای قاعدگی
پونه به عنوان تسکین دهنده درد، در دوران قاعدگی برای خانم ها بسیار مفید است. جدای درد، چرخه نامنظم قاعدگی نیز دیگر مشکلی است که خانم ها با آن روبرو هستند که پونه با تاثیر بر روی استروژن و پروژسترون و تحریک این هورمون ها سبب تنظیم چرخه و کاهش درد قاعدگی می گردد.
خواص پونه برای لاغری
پونه دارای خاصیت ضد التهابی و ضد اسپاسمی است. از التهاب روده و سیستم گوارش جلوگیری می کند، عملکرد روده را بهبود می بخشد، از نفخ جلوگیری می کند و در نتیجه فرآیند هضم غذا را تسریع می کند. تحریک عملکرد روده چربی سوزی را به همراه دارد که از دیگر دلایل اثر بخشی پونه بر روی لاغری است.
برای اطلاعات بیشتر: بهترین رژیم برای لاغری
خواص پونه برای سرماخوردگی
سرماخوردگی از جمله بیماری های ویروسی است که همراه با عفونت گلو و ریه فرد را دچار مشکل می کند. پونه دارای ویتامین C است و قابلیت آنتی بیوتیکی دارد با توجه به این دو ویژگی روند درمان سرما خوردگی را تسریع می کند. از جهت دیگر با پاکسازی ریه و برطرف کردن عفونت گلو، دوره نقاهت بیماری سرما خوردگی برای فرد کوتاه تر می شود.
خواص پونه برای پروستات
برای جلوگیری از فعالیت سلول های سرطانی نیاز به ایجاد محیط آنتی اکسیدان وجود دارد. پونه دارای ترکیب فلاونول و فنولیک اسید است که می توانند خاصیت آنتی اکسیدانی ایجاد کنند و در مقابل سلول های سرطان پروستات قرار بگیرند. در طب سنتی برای جلوگیری از این سرطان و یا همزمان با روند درمانی آن، استفاده از پونه به صورت دمنوش توصیه می شود.
خواص روغن پونه
روغن پونه را می توان هم به صورت آماده از بازار و مراکز معتبر تهیه کرد و هم اینکه از طریق خیساندن پونه تازه در روغن، قرار دهی در آفتاب یا حرارت و تبخیر رطوبت آن، تهیه کرد.
روغن پونه دارای خواص زیر می باشد:
- داروی ضد سرطانی
- جلوگیری از علائم پیری
- تسکین درد، التهاب، سرفه
- درمان عفونت
- ضد آلرژی، ضد باکتری، ضد قارچ و ضد میکروب
- برطرف کننده خلط
- درمان سلولیت
- آرامش بخش دستگاه تنفسی و ریه و کاهش درد قفسه سینه
- تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش درد قاعدگی
- کنترل قند خون و جلوگیری از دیابت
- آرامش بخش، کاهش استرس و مراقبت از قلب
- درمان تبخال
روغن پونه را می توان به صورت خوراکی و همچنین به صورت موضعی مصرف کرد.
طبع پونه
در طب سنتی برای پونه به عنوان یک غذا و داروی گیاهی، طبع گرم و خشک بیان شده است. طبع گرم این گیاه سبب می شود تسکین دهنده و آرامش بخش باشد. در شرایط بیماری های مختلف می توان به صورت چاشنی غذا و یا ترکیبی استفاده کرد تا خشکی آن موجب بروز مشکل نشود. از مهمترین مواد موجود در ترکیب پونه می توان به رزمارینیک اسید و تیمول اشاره کرد که سبب می شوند پونه دارای ویژگی آنتی اکسیدان قوی باشد.
علائم مسمومیت ناشی از مصرف پونه
علائم و نشانه های اولیه مسمومیت روغن پونه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع و استفراغ
- گیجی و آشفتگی
- دل درد
علائم شدیدتر مسمومیت این گیاه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- نارسایی قلبی عروقی
- انعقاد درون رگی منتشر: وضعیتی که در آن لخته های خونی کوچک در سرتاسر جریان خون تشکیل می شوند. این منجر به خونریزی شدید (در نتیجه مصرف شدن عامل های انعقاد خون و در نتیجه کمبود آن) می شود و می تواند مرگبار باشد.
- آسیب حاد کبد
- نارسایی اولیه کبد
- مرگ
حتی اگر فردی با تشخیص مسمومیت روغن پونه مراجعه نماید، متاسفانه پادزهری برای آن وجود ندارد بنابراین پیشگیری و اقدام اولیه حیاتی است.
یک درمان برای مسمومیت آن که مورد استفاده قرار می گیرد، گلوتاتیونین (glutathionine) است که تاثیر سمی پیولگان (pulegone) را کند می کند اما تنها در صورت درمان زود هنگام این کار انجام می شود. همچنین شواهد در زمینه ایمنی و کارایی گلوتاتیونین در درمان مسمومیت پونه وجود ندارد.
عوارض جانبی مصرف پونه
الف- در صورتی که خورده شود:
خوردن روغن پونه می تواند خطرناک باشد. این کار ممکن است عوارض جدی مانند آسیب کلیوی و کبدی ایجاد نماید. همچنین ممکن است به دستگاه عصبی صدمه وارد کند. عوارض جانبی دیگر خوردن روغن آن عبارتند از:
- دل درد
- حالت تهوع
- سوزش گلو
- تب
- استفراغ
- گیجی
- بی قراری
- تشنج
- سرگیجه
- مشکلات شنوایی
- مشکلات بینایی
- بالا رفتن فشار خون
- نارسایی ریوی
- مرگ
اطلاعات موثقی در مورد ایمن و بی خطر بودن مصرف دمنوش پونه وجود ندارد.
ب- در صورتی که روی پوست استعمال شود:
روغن پونه را نباید به پوست بمالید.
از مصرف آن در بارداری و شیردهی پرهیز کنید.
مصرف آن خواه به صورت خوراکی باشد یا موضعی، در دوران بارداری یا شیردهی می تواند خطرساز باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد روغن این گیاه با ایجاد انقباضات رحم می تواند منجر به سقط جنین شود. اما مقدار مورد نیاز برای سقط جنین ممکن است برای مادر مرگبار باشد یا باعث آسیب دیدگی ماندگار کبد و کلیه شود. بنابراین هرگز نباید سعی کنید با خوردن پونه سقط انجام دهید.
بیشتر بدانید چگونه طبع سرد بدن را درمان کنیم؟
عوارض مستند
- از دادن پونه به کودکان خودداری کنید. خوردن آن برای کودکان ضرر دارد.
نوزادان در صورت خوردن آن ممکن است دچار آسیب های جدی دستگاه عصبی و کبدی و یا حتی مرگ شوند.
- بیماران کبد و کلیه نباید روغن پونه مصرف کنند.
روغن موجود در این گیاه می تواند به کلیه صدمه وارد کند و باعث شود بیماری کلیه تان بدتر شود. همچنین این ماده غذایی منجر به صدمه دیدن کبد می شود و وضعیت کبد را بدتر می کند.
انتخاب، نگه داری و آماده سازی
به دلیل خاصیت سمی اثبات شده این گیاه، هیچ توصیه ای برای نحوه خرید و مصرف آن وجود ندارد.
