انواع داروهای سرطان روده

سرطان روده بزرگ که به عنوان سرطان کولورکتال نیز شناخته می‌شود، سومین سرطان شایع در جهان است. در این مقاله، به بررسی انواع داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری، نحوه عملکرد آنها و عوارض جانبی احتمالی آنها می پردازیم.

داروهای شیمی درمانی

این روش درمانی متداول از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌کند. شیمی درمانی اغلب قبل یا بعد از جراحی، برای کاهش خطر عود سرطان تجویز می‌شود. برخی از داروهای شیمی درمانی رایج برای سرطان روده عبارتند از:

۱.فلوئوروراسیل (۵-FU):

فلوئوروراسیل (۵-FU) دارویی است که برای درمان انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. این دارو، یک داروی آنتی متابولیت است؛ به این معنی که با اختلال در فرآیندهای طبیعی سلولی برای رشد و تکثیر، به از بین بردن سلول های سرطانی کمک می‌کند. این دارو با اتصال به DNA سلول‌های سرطانی، از تکثیر آنها جلوگیری کرده و باعث مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) در سلول‌های سرطانی شود. ۵-FU می‌تواند به روش‌های مختلفی تجویز شود، از جمله:

• تزریق وریدی (IV): این روش، رایج‌ترین روش تجویز ۵-FU است. دارو به صورت داخل وریدی از طریق خط وریدی به جریان خون تزریق می‌شود.
• تزریق داخل شریانی (IA): این روش، ۵-FU را مستقیماً به شریانی که تومور را خونرسانی می‌نماید، تزریق می گ‌کند.
• خوراکی: ۵-FU همچنین به صورت قرص در دسترس است که می‌توان آن را به صورت خوراکی مصرف کرد.

۲. لکوورین (لوکوورین):

این دارو به افزایش اثربخشی ۵-FU کمک می‌کند. لکوورین که با نام فولینات کلسیم نیز شناخته می‌شود، شکل مصنوعی ویتامین ب ۹ یا فولات است. این ویتامین نقش حیاتی در سنتز DNA و RNA دارد و برای رشد و تکامل سلول‌ها ضروری است؛ به همین دلیل، کمبود فولات می‌تواند منجر به انواع مختلفی از مشکلات سلامتی، از جمله کم‌خونی، نقایص مادرزادی و حتی برخی از انواع سرطان شود. استفاده از این دارو، به دو روش انجام می‌شود:

1.  افزایش حساسیت سلول‌های سرطانی به دارو: لکوورین برای سنتز تیمیدین، یکی از اجزای ضروری DNA، مورد نیاز است. برخی از داروهای شیمی درمانی با اختلال در این فرآیند عمل می‌کنند و در نهایت منجر به مرگ سلول‌های سرطانی می‌شوند. با افزایش سطح لکوورین، سلول‌های سرطانی تمایل بیشتری به جذب تیمیدین دارند؛ در نتیجه بیشتر در معرض اثرات سمی داروهای شیمی درمانی قرار می‌گیرند.
2. کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی: شیمی درمانی می‌تواند سلول‌های سالم را به همراه سلول‌های سرطانی از بین ببرد و منجر به عوارض جانبی ناخوشایندی مانند کم‌خونی، اسهال و ریزش مو شود. لکوورین با کمک به تولید گلبول‌های قرمز خون و سلول‌های مخاطی روده، می‌تواند به کاهش برخی از این عوارض جانبی کمک کند.

لکوورین را می‌توان به صورت خوراکی، تزریقی یا وریدی تجویز کرد. دوز و نحوه مصرف این دارو به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، سایر داروهای شیمی درمانی که مصرف می‌شود و وضعیت سلامتی کلی بیمار بستگی دارد.

همچنین بخوانید: عوامل افزایش دهنده سرطان روده

۳. اکسالیپلاتین (اگزالی‌پلاتین):

این دارو اغلب در ترکیب با ۵-FU و لکوورین استفاده می‌شود. اگزالی‌پلاتین، به سلول‌های سرطانی یورش برده و تاروپود DNA آنها را از هم می‌پاشد. این امر، مانع از تکثیر و گسترش تومور شده و امید به بهبودی را افزایش می‌دهد. اگزالی‌پلاتین به صورت وریدی و طی دوره‌های درمانی مشخص، تزریق می‌شود. این تزریق‌ها معمولاً هر دو تا سه هفته یکبار انجام شده و هر دوره درمانی، شامل چندین نوبت تزریق است. مدت زمان هر تزریق، به دوز دارو و شرایط بیمار بستگی دارد.

۴. ایرینوتکان:

این دارو برای درمان سرطان روده پیشرفته استفاده می‌شود. ایرینوتکان که با نام تجاری کمپتوسار نیز شناخته می‌شود، دارویی شیمی‌درمانی است که برای درمان دو نوع سرطان رایج از جمله سرطان روده بزرگ و سرطان ریه سلول کوچک به کار می‌رود. ایرینوتکان به صورت تزریق وریدی (داخل ورید) تجویز می‌شود. دوز ایرینوتکان بر اساس وزن بدن و وضعیت کلی بیمار، توسط پزشک تعیین می‌شود. این دارو معمولاً هر دو هفته یک بار به مدت ۶ ماه تجویز می‌شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است برنامه درمانی متفاوتی اعمال شود. این دارو طی ۳۰ دقیقه، از طریق انفوزیون وریدی تجویز می‌شود.

داروهای درمان هدفمند

این نوع درمان به طور خاص بر روی نقص‌های ژنتیکی که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند تمرکز دارد. داروهای هدفمند می‌توانند به طور موثرتری از شیمی درمانی سنتی عمل کنند و عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

۱. ستوکسیماب (آواستین):

این دارو با مسدود کردن عروق خونی که تومور را تغذیه می‌کنند، از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. ستوکسیماب با اتصال به پروتئینی به نام فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) عمل می‌کند. VEGF نقش کلیدی در رشد رگ‌های خونی جدید دارد. با اتصال به VEGF، ستوکسیماب از اتصال آن به گیرنده‌هایش و فعال شدن سیگنالینگ سلولی برای رشد رگ‌های خونی جدید جلوگیری می‌کند. ستوکسیماب به صورت تزریق داخل وریدی (IV) به طور منظم، معمولاً هر دو هفته یک بار، تجویز می‌شود.

همچنین بخوانید: غربالگری سرطان روده

۲. پانیتوموماب (Vectibix):

این دارو با نام تجاری وکتیبیکس، به یک پروتئین متصل می‌شود که در سطح سلول‌های سرطانی روده بزرگ یافت می‌شود و از رشد آنها جلوگیری می‌کند. پانیتوموماب به صورت انفوزیون وریدی تجویز شده و به طور مستقیم به جریان خون تزریق می‌شود. این دارو معمولاً هر دو هفته یک بار تجویز می‌شود و ممکن است چندین ماه یا بیشتر به درمان ادامه داده شود.

۳. بوافنیتینیب (اف‌اف‌پی):

این دارو با مسدود کردن مسیرهای سیگنال‌دهی سلولی که به رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند، عمل می‌کند. بوافنیتینیب به طور خاص مهارکننده تیروزین کیناز (TKI) است که مولکول‌های خاصی را هدف قرار می‌دهد که در رشد و بقای سلول‌های سرطانی نقش دارند. این دارو به صورت قرص خوراکی تجویز می‌شود. دوز معمول روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم است که به صورت دو بار در روز، هر بار ۲۰۰ میلی‌گرم، مصرف می‌شود. مصرف این دارو یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا و با معده خالی انجام می‌گیرد.

داروهای ایمونوتراپی

این نوع درمان، سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با سرطان تحریک می‌کند. ایمونوتراپی می‌تواند یک گزینه موثر برای بیمارانی باشد که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند.

۱. پمبرولیزوماب (کی‌تریومبا):

این دارو یک آنتی‌بادی مونوکلونال است که با اتصال به پروتئین PD-1 بر روی سلول‌های T عمل می‌کند. PD-1 یک پروتئین است که توسط سلول‌های سرطانی برای سرکوب سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. پمبرولیزوماب با اتصال به PD-1، این سیگنال را مسدود می‌کند و به سلول‌های T اجازه می‌دهد تا به سلول‌های سرطانی حمله کنند. این دارو در درمان سرطان روده بزرگ متاستاتیک، سرطان ریه سلولی غیر کوچک، ملانوم و سرطان سر و گردن کاربرد دارد.

۲. نیوولوماب (اوپدیوو):

این دارو که با نام تجاری اوپدیوو نیز شناخته می‌شود، با تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. این دارو با اتصال به پروتئینی به نام PD-1 روی سطح سلول‌های ایمنی T عمل می‌کند. PD-1 به طور معمول از حمله سلول‌های T به سلول‌های سالم بدن جلوگیری می‌کند. با مسدود کردن PD-1، نیوولوماب به سلول‌های T اجازه می‌دهد تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و به آنها حمله کنند. استفاده از این دارو، به صورت انفوزیون داخل وریدی است. دوز و دفعات تجویز به نوع سرطان و وضعیت سلامتی بیمار بستگی دارد.

عوارض داروهای سرطان روده

تمامی داروهای سرطان روده در کنار فواید خود، عوارضی نیز دارند؛ عوارضی از جمله:

• خستگی
• اسهال ( انواع اسهال و راه های درمان آنها)
• تهوع
• درد شکم
• بثورات پوستی
• خارش
• خشکی دهان
• تب
• سرفه
• تنگی نفس
• مشکلات ریوی
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• فشار خون بالا
• استفراغ
• کاهش اشتها
• خشکی پوست
• ریزش مو ( علل ریزش مو)
• درد عضلانی
• ضعف
• تغییرات بینایی
• سوراخ شدن روده
• خونریزی
• تشکیل لخته خون
• مشکلات قلبی و عروقی
• خونریزی بینی
• پروتئین در ادرار
• زخم دهان
• تغییرات در حس چشایی
• نارسایی مغز استخوان (کاهش گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌های خون)
• عفونت
• واکنش‌های آلرژیک
• آسیب عصبی شامل بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در دست ها و پاها

آیا داروها می‌ توانند به طور کامل سرطان روده را درمان کنند؟

در حال حاضر، هیچ دارویی وجود ندارد که به طور قطعی و ۱۰۰%  بتواند سرطان روده را درمان کند. اما داروها نقش مهمی در درمان این بیماری و افزایش شانس بقای بیماران دارند. این داروها در از بین بردن سلول‌های سرطانی، جلوگیری از رشد آنها و تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان، کاربرد دارند. علاوه بر داروها، درمان‌های دیگری مانند جراحی و رادیوتراپی نیز برای درمان سرطان روده استفاده می‌شود.

بهترین برنامه درمانی برای هر بیمار، با توجه به شرایط فردی او توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود. تحقیقات در حال انجام برای یافتن درمان‌های جدید و موثرتر برای سرطان روده، همچنان ادامه دارد. دانشمندان در حال مطالعه داروهای جدید، ترکیبات جدید از داروهای موجود و روش‌های جدید درمانی مانند ژن‌درمانی و درمان سلول‌های بنیادی هستند. با پیشرفت‌های مداوم در درمان سرطان، امید به افزایش نرخ بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان روده، روز به روز بیشتر می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله در مورد داروهای سرطان روده صحبت کردیم؛ دقت کنید که داروها را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. هرگز دوز دارو را خودسرانه تغییر نداده یا مصرف آن را قطع نکنید. قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل دیگر یا مشاهده عوارض جانبی، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین اگر از بیماری دیگری رنج می‌برید، حتماً آن را به پزشک خود اطلاع دهید. در مجموع این مقاله صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی داشته و نمی‌تواند به عنوان یک تجویز پزشکی، مورد استفاده قرار گیرد.