جهت کنترل بیماری آرتریت روماتوئید با دارو ابتدا سالیسیلات ها و داروهای ضد التهاب غیر استروییدی تجویز می شوند، اگر داروهای درمان آرتروز مذکور در کنترل علائم بیماری مؤثر نبودند آن وقت از داروهای ضد روماتوئید اسفاده می شود.
داروهای DMARDs (ضد روماتیسم) سبب کاهش پیشرفت بیماری یا فروکش کردن آن می گردند اما اگر نتایج مورد نظر را ایجاد نکنند و یا این که سبب مسمومیت بیمار شوند انتخاب های محدودی جهت کنترل بیماری باقی می ماند که در نتیجه این بیماران تحت درمان چند دارو و یا روش های درمانی – آزمایشی دیگر قرار می گیرند.
داروهای درمان آرتروز – ضد التهاب غیر استروئیدی
یکی دیگر از روش های دارویی درمان آرتروز داروهای ضد التهاب غیر استروییدی است که اولین انتخاب در درمان آرتریت روماتوئید می باشند. این داروها سبب کاهش درد و تورم مفصل شده و عملکرد آن را بهبود می بخشند و اثرات ضد درد و ضد التهاب خوبی را از خود نشان می دهند ولی تغییر در مسیر بیماری به وجود نمی آورند و از تخریب مفصل جلوگیری نمی کنند.
این داروها مواد زیست شیمیایی درون بدن که (پروستاگلاندین) نام دارند و بعضی از آن ها سبب التهاب می شود را خنثی کرده و با التهاب مبارزه می کنند. پاسخ بیمار به داروهای متخلف این گروه (مانند آسپرین، ایبوپروفن و دیکلوفناک ) بسیار متفاوت است، اما تفاوت بالینی چندانی میان میزان تأثیر آن ها با هم وجود ندارد.
انتخاب نوع داروی ضد التهاب غیر استروییدی باید بر اساس هزینه مصرف، طول مدت اثر دارو و پذیرش بیمار و عوارض جانبی دارو صورت گیرد. اثر ضد دردی این داروها سریع است ولی برای تکمیل اثر ضد التهابی آن ها ممکن است نیاز به مصرف ۴ تا ۶ هفته از این داروها باشد، هم چنین باید مراقب عوارض جانبی این داروها در افرادی که هم زمان از داروهای دیگری چون مدرها (ادرار آور) استفاده می کنند نیز باشند زیرا باعث کاهش جریان خون کلیه ها می شوند.
عارضه جانبی اولیه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ایجاد خونریزی و زخم معده است؛ برای کنترل این عارضه می توان میزوپروستول (Misoprostol) را به طور هم زمان با این داروها تجویز نموده که باعث پیش گیری و التیام زخم های ناشی از داروهای ضد التهاب غیر استروییدی می شود. هم اکنون یک محصول دارویی حاوی میزوپروستول و دیکلوفناک به طور توام در بازار دارویی جهان موجود است.
این محصول جهت استفاده در بیماران که مستعد ابتلا به زخم معده یا دوازدهه ناشی از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروییدی می باشند ساخته شده است. میزان شیوع زخم معده در بیمارانی که از این محصول استفاده می کنند ۳ تا ۴ درصد است، در صورتی که میزان شیوع زخم معده در بیمارانی که از دیکلوفناک به تنهایی استفاده می کنند ۱۱ درصد می باشد.
داروهای درمان آرتروز – کورتیکو استروئیدها
کورتیکو استروئیدها به طور مؤثر و سریع سبب کاهش التهاب و برطرف شدن علایم آرتریت روماتوئید در بیماران می شوند مصرف طولانی مدت و یا مقادیر زیاد آنها سبب ایجاد عوارض جانبی می گردد. تزریق داخلی مفصلی کورتیکو استروئید با مقدار مناسب معمولاً مؤثر و بی ضرر است و در بیماران تسکین سریع ایجاد می کند هم چنین سبب افزایش میزان تحرک در مفاصلی که دارای حرکات محدود و ملتهب هستند می شوند.
بیمار تحت درمان با کورتیکو استروئیدها باید به دقت از نظر بروز عوارض جانبی مثل توقف یا تضعیف فعالیت غده فوق کلیوی، سندرم کوشینگ و پوکی استخوان، گلوکوم گاستریت و افزایش فشار خون تحت مراقبت قرار گیرند.
در زمان قطع مصرف کورتیکواستروئیدها در صورتی که بیماران فقط به مدت ۱ تا ۲ هفته از آن استفاده کرده باشند نیازی به کاهش تدریجی دارو نیست، زیرا امکان تضعیف فعالیت غده فوق کلیوی در این افراد کم است. اما در بیمارانی که از این داروها مدتی بیش از یک ماه مصرف کرده اند باید متناسب با طول مدت مصرف، مقدار مصرف را به طور تدریجی کاهش داد.
داروهای اصلاح کننده بیماری آرتریت روماتوئید: (DMARDs)
در بیماران مبتلا به آرتریت روماتویید(آرتریت به معنای التهاب مفاصل است)، درمان با داروهای DMARD باید هر چه سریع تر شروع شود، زیرا بیماری آرتریت روماتوئید فعال سبب تخریب غیر قابل برگشت استخوان و مفاصل می شود در بیماران با تشخیص قطعی آرتریت روماتوئید در زمانی که علائمی چون درد مفاصل، سفتی و محدودیت حرکات مفاصل در صبح، ضعف سینوویت (التهاب غشاء زلالهای) فعال و یا بالا بودن سطح ESR علی رغم درمان با میزان کامل داروهای ضد التهاب غیر استروییدی باقی بماند.
نباید شروع درمان با DMARD را بیش از ۳ ماه به تعویق انداخت گرچه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتیکو استروئیدها علایم بیماری را برطرف می کنند اما ممکن است تخریب مفاصل و پیشرفت بیماری ادامه داشته باشد.
دارو های DMARD شامل هیدروکسی کلروکین، سولفا سالازین، متوترکسات، نمک های طلا، پنیسیلامین و آزاتیوپرین می باشند که این داروها با کاهش یا جلوگیری از تخریب ،مفاصل رشد و عملکرد آن را حفظ کرده و سبب کاهش هزینه های پزشکی بیمار می شوند. اثر درمانی داروهای DMARD به صورت نسبی و آهسته ظاهر می شود (پس از ۱ تا ۶ ماه) و بیماران پاسخ های متفاوتی را نسبت به درمان با این داروها از خود نشان می دهند. معمولاً در نوع خفیف بیماری درمان را با سولفاسالازین یا هیدروکسی کلروکین شروع می کنند.
بیماران که از داروی هیدروکسی کلروکین استفاده می کنند باید هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار از نظر احتمال بروز سمیت برگشت پذیر شبکیه چشم (Reversible retinal (toxicity مورد معاینه چشم قرار گیرند. علایم این بیماری شامل کاهش دید در تاریکی و از دست دادن دید محیطی می باشد. بیمارانی که تحت درمان با سولفا سالازین قرار دارند باید از نظر بروز دیسکرازی خونی مورد آزمایش خون قرار گیرند در صورتی که ظرف مدت ۱ تا ۶ ماه درمان با دو داروی مذکور اثر درمانی مناسبی مشاهده نگردید باید دارو را عوض کرد.
متوترکسات Methotrexate داروی انتخابی در درمان بیمارانی است که مبتلا به نوع شدیدتری از آرتریت روماتوئید با علایمی چون ساییدگی مفصل و یا تظاهرات خارج مفصلی، می باشند در زمان شروع مصرف مقدار تجویز آن معادل ۷/۵ تا ۱۵ میلی گرم در هفته می باشد که می توان این مقدار را بر اساس میزان تأثیر دارو و سمیت آن کم یا زیاد کرد.
قبل از شروع درمان با متوترکسات باید بیمار از نظر شمارش گلبول های خون و شمارش پلاکت ها، آزمایش های عملکرد کبدی هپاتیت B و C و عکس برداری از سینه مورد بررسی قرار گیرد، هم چنین بیمار پس از شروع درمان نیز باید هر یک تا دو ماه از نظر شمارش گلبول های خون شمارش پلاکت و آلبومین بررسی گردد، مصرف این دارو در زمان بارداری و شیر دهی ممنوع است، نمک های طلا و پنیسیلامین برای مدت های مدیدی در درمان آرتریت روماتویید به کار می رفته اند.
در حال حاضر این داروها تنها در مواردی از بیماری که در حال فروکش است، مصرف می شوند طلا اثرات سودمندی در درمان آرتریت روماتوئید دارد ولی ممکن است باعث مسمویت بیمار با ایجاد علایمی چون کم خونی لکوپنی ترومبوسیتوپنی و پروتئین در ادرار شود و یا اثر درمانی آن با گذشت زمان کاهش یابد میزان تأثیر پنی سیلامین مثل طلا می باشد ولی عوارض جانبی آن ( استفراغ، تهوع، اسهال و کاهش حس چشایی) مصرف آن را محدود کرده است.
بیشتر بخوانید: ریسک مصرف داروهای روماتیسم در بارداری
داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی
سیکلوفسفامید، سیکلوسپورین آو آزاتیوپرین از داروهای درمان آرتروز است که موجب تضعیف سیستم ایمنی است. از این ها برای درمان موارد شدید آرتریت روماتوئید که به درمان های دیگر جواب نمی دهند، استفاده می شود. داروهای مذکور در کنترل علایم بیماری آرتریت روماتوئید مفید می باشند ولی مصرف آنها با بروز عوارض شدیدی مانند کاهش عملکرد مغز استخوان (Myelosuppression) سمیت کبدی، اختلالات گوارشی، التهاب و خون ریزی مثانه همراه است.
روش توأم درمانی
با تجویز توام چند دارو با مکانیسم های درمانی متناوب می توان نتایج بهتری را در درمان آرتریت روماتوئید به دست آورد تا این که هر یک به طور جداگانه مورد استفاده قرار گیرند. با استفاده از این روش می توان دوز داروها را کاهش داد و به این وسیله از میزان سمیت و عوارض جانبی آن ها کاست.
داروهای جدید و معجزه گر در درمان استئوآرتریت
یکی دیگر از روش های دارویی درمان آرتروز،داروهای ضد التهاب غیر استروییدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، پیروکسیکام ایندومتاسین دارای عوارض جانبی مانند ایجاد زخم معده و آسیب کلیوی می باشند. این داروها به طور انتخابی عمل نمی کنند و با مهار تولید پروستاگلاندین های محافظی معده و کلیه باعث بروز زخم معده و آسیب کلیه می شوند.
داروهای ضد التهابی جدید بدون مهار تولید پروستاگلاندین های محافظ در معده و کلیه، التهاب را کاهش می دهند. بنابراین باعث ایجاد زخم معده و آسیب کلیه نمی گردند. از این دسته داروها می توان به سلبریکس ( Celebris یا Celecoxib) و رفکوکسیب (Refecoxib) به عنوان دو تا از بهترین داروهای درمان آرتروز اشاره کرد.
همچنین بخوانید: درمان آرتروز زانو با جراحی
سایر داروهای جدید در درمان استئوآرتریت
۱- هیالورونان و میلان
در بیماران مبتلا به استئو آرتریت هم الاستیسیته و هم ویسکوزیته داخل مایع سینوویال کم می شود و عقیده بر این است که تجویز هیالورونیک اسید و مشتقات آن ترکیب مایع سینوویال را به حالت اول بر می گرداند که حتی ممکن است باعث تولید مجدد بافت نرمال و عمل طبیعی آن گردد. مطالعات بالینی نشان داده است که هر دو ماده در درمان استئو آرتریت خفیف تا متوسط مؤثر و بی ضرر هستند.
۲- گلوکز آمین و کند رویتین
اختلاط ملح سولفات گلوکز آمین و کندرویتین به عنوان درمان معجزه آسای استئوآرتریت مطرح شده است. هر دو ماه در بدن به صورت طبیعی یافت می شوند و برای تشکیل غضروف ضروری هستند.
با افزایش سن از میزان گلوکز آمین در بدن کاسته می شود و مایع سینوویال کم شده و دیگر برای لوبریکانت نرم کردن مفصل مؤثر نیست، دلیل اصلی استفاده از گلوکز آمین در استئوآرتریت ایجاد بلوک های ساختمانی جهت احیا و تولید غضروف است، کندرویتین جزو دیگری از شبکه غضروفی است که به علت ماهیت شیمیایی آن توانایی زیادی در نگهداری آن دارد و به غضروف خاصیت ضربه گیری می بخشد.
