آبریزش بینی به معنی تخلیه ی بیش از حد ترشحات از بافت های بینی و مناطق مجاور آن است. این ترشحات ممکن است شامل مخلوطی از مایعات رقیق تا مخاط غلیظ باشد و معمولا از بینی به سمت پایین و پشت گلو جاری می شود. اصطلاح “رینوریا” به طور عمومی برای اشاره به آبریزش بینی استفاده می شود. این مشکل ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند التهاب بافت های بینی (رینیت)، عفونت های تنفسی، حساسیت ها، تغییرات دمایی و غیره باشد. در این مقاله به بررسی دلایل و علت ها، علائم، تشخیص و درمان آبریزش بینی پرداخته خواهد شد.
فواید آبریزش بینی
آبریزش بینی در واقع یک واکنش دفاعی طبیعی بدن به ورود میکروب ها، ویروس ها یا مواد آلرژی زا است. این واکنش به نوعی نقش پاکسازی و ضد عفونی را در بدن ایفا می کند. به عنوان مثال، وقتی میکروب یا ویروسی وارد بدن می شود، بافت های بینی به افزایش ترشحات در منطقه بینی پاسخ می دهند تا مواد ناخواسته و خطرناک را از بینی بیرون کشانند. این کار باعث می شود تا از ورود میکروب ها و ویروس ها تا حد ممکن به ناحیه های عمیق تر بدن جلوگیری شود. در واقع، آبریزش بینی به عنوان یک مکانیزم مهم در مبارزه با عوامل ناخواسته و ناهنجار در بدن عمل می کند.
مخاط یک ماده مخملی و مرطوب است که در راه های تنفسی بدن وجود دارد و به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل می کند. این مخاط به تمیز نگه داشتن راه های هوایی کمک می کند و باعث جلوگیری از خشکی و تحریک آنها می شود. وقتی که بدن با عوامل آلرژی زا، ویروس ها یا میکروب ها مواجه می شود، مخاط بیشتری تولید می شود تا به تنفسی درست تر و دفع این عوامل کمک کند. آبریزش بینی همانند یک مکانیزم خودپاک سازی عمل می کند که باعث اخراج عوامل ناخواسته از راه های تنفسی می شود، همچنین ترشحات می توانند دمای هوا را تغییر داده و باعث خنک تر شدن آن در مسیر تنفسی گردند.
علائم همراه با آبریزش بینی
برخی از علائمی که ممکن است همراه با آبریزش بینی باشند عبارتند از:
- سرفه: آبریزش بینی ممکن است به دسته های پایین تر تنفسی از جمله حلق و ترشحات مخاطی تاثیر بگذارد و باعث سرفه شود.
- گرفتگی بینی: ترشحات بینی که درون بینی تراکم می یابند می توانند باعث ایجاد احساس گرفتگی و مزاحمت در بینی شوند.
- تب و لرز: در برخی از موارد، آبریزش بینی ممکن است به علت التهابات تنفسی یا عفونت هایی که باعث تب و لرز می شوند، همراه باشد.
- سر درد: برخی افراد در هنگام آبریزش بینی ممکن است سردرد نیز تجربه کنند، این مسئله ممکن است به دلیل تغییرات در فشار بینی و عوارض احتمالی مرتبط با آن باشد.
- از دست دادن چشایی یا بویایی: در برخی از عفونت ها یا التهابات تنفسی، از دست دادن توانایی حس چشایی یا بویایی ممکن است رخ دهد.
- درد عضلانی: در بعضی موارد، آبریزش بینی ممکن است با درد عضلانی یا تشدید درد های موجود همراه شود.
- گلو درد: در برخی از عفونت های تنفسی، آبریزش بینی ممکن است به علت تحریک حلق و گلو باعث ایجاد درد و تحریک گلو درد شود.
- اسهال: در برخی موارد، آبریزش بینی ممکن است با تحریک معده و دستگاه گوارش همراه شده و باعث ایجاد اسهال گردد.
علت آبریزش بینی
آبریزش بینی ممکن است از دلایل متعددی ناشی شود. برخی از اصلی ترین علل آن عبارتند از:
- آلرژی: حساسیت به غبار، گرده های گل و گیاهان، مواد شیمیایی، خزه ها و موارد مشابه می تواند باعث آبریزش بینی شود.
- عفونت تنفسی: عفونت های ویروسی یا باکتریایی مانند سرما خوردگی، آنفلوآنزا، سینوزیت و عفونت های گلو باعث آبریزش بینی می شوند.
- سرماخوردگی: تماس با آب و هوای سرد می تواند به دلیل تغییر در دما بافت های بینی را تحریک کند و آبریزش بینی ایجاد کند.
- سرفه و عطسه: حالت هایی که با سرفه و عطسه همراه هستند می توانند منجر به آبریزش بینی شوند.
- سینوزیت: التهاب سینوس ها به دلیل عفونت یا علل دیگر می تواند باعث آبریزش بینی شود.
- استفاده از اسپری بینی: استفاده طولانی مدت و بیش از حد از اسپری های بینی می تواند باعث تحریک بافت های بینی و آبریزش شود.
- آلودگی هوا: تماس با آلاینده ها و ذرات معلق در هوا ممکن است باعث ترشح بیش از حد مخاط و آبریزش بینی شود.
- تغییرات هورمونی: تغییرات در سطوح هورمونی به خصوص در دوران بارداری و دوره های هورمونی زنانه، می تواند آبریزش بینی را ایجاد کند.
- استفاده از داروها: استفاده از بعضی داروها می توانند باعث آبریزش بینی شوند.
- بیماری های التهابی: برخی بیماری های التهابی مانند سندروم واسکولیت سیستمیک و بیماری های خاص دیگر می توانند باعث آبریزش بینی شوند.
- انحراف تیغه بینی: شکل نامناسب تیغه بینی می تواند موجب ایجاد مشکلات تنفسی و آبریزش بینی شود.
- بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می تواند باعث ترشح بیش از حد مخاط و آبریزش بینی شود.
- بیماری های عفونی: برخی بیماری های عفونی ناشی از باکتری ها یا ویروس ها می توانند به آبریزش بینی منجر شوند.
- آلودگی ناشی از اجسام خارجی: ورود اجسام خارجی به ناحیه بینی می تواند باعث ترشح بیش از حد مخاط و آبریزش شود.
- مصرف مواد مخدر: استفاده از مواد مخدر و موثرات آنها بر بینی می تواند باعث تحریک و آبریزش شود.
عوامل دیگری چون سیگار کشیدن، آسم و … هم می تواند از علل آبریزش بینی باشد؛ با توجه به وسعت این لیست، تشخیص دقیق نیازمند ارزیابی توسط پزشک است. در صورتی که آبریزش بینی شما مزمن یا نگران کننده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود.
راه های تشخیض
برای تشخیص علت آبریزش بینی، پزشک اغلب مراحل زیر را انجام می دهد:
- مصاحبه پزشکی دقیق: پزشک با شما مصاحبه می کند تا اطلاعاتی درباره تاریخچه پزشکی تان، علائم، زمان شروع آبریزش بینی، عوامل تشدید کننده یا تسکین دهنده آن، علائم همراه، تاریخچه آلرژی و مصرف داروها جمع آوری کند.
- بررسی بصری و فیزیکی: پزشک با یک دستگاه اندوسکوپی (یک لوله نازک با دوربین) داخل بینی شما را مشاهده می کند. این مرحله به او اجازه می دهد تا ساختارهای داخلی بینی و سینوس ها را بررسی کند.
- آزمایش های تشخیصی: در صورت لزوم، آزمایش های تشخیصی مانند آزمایش های آلرژی (جلدی یا خونی)، آزمایش های خون، سونوگرافی، اسکن مغز و غیره انجام می شود. این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا علت آبریزش بینی را تشخیص دهد.
- تصویربرداری: در برخی موارد، تصویربرداری مانند CT scan یا MRI انجام می شود تا به تصویر گرفتن دقیق تر از ساختارهای داخلی بینی و سینوس ها کمک شود.
راه های درمان
درمان آبریزش بینی به وابسته به علت اصلی آن، می تواند متنوع باشد. در ادامه، مختصرا انواع درمان ها و محصولات معمول برای آبریزش بینی را بیان می کنیم:
- آنتی هیستامین ها: این داروها عمدتا برای کنترل آلرژی ها و آبریزش بینی به علت عوامل آلرژی زا مورد استفاده قرار می گیرند. مانند ستیریزین، لوراتادین و …
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): می توانند در کاهش التهاب ها و علائم آبریزش بینی به کار رود. مانند ایبوپروفن.
- اسپری های بینی: این اسپری ها شامل آنتی هیستامین ها، استروئیدهای موضعی و محلول های آب شور می شوند. آنها به تسکین علائم آبریزش بینی مانند خارش، تورم و ترشحات کمک می کنند.
- آمپول ها و داروهای دستوری: در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای تزریقی مانند آنتی هیستامین های تزریقی یا استروئیدها تجویز کند.
- درمان های طب سنتی و خانگی: برخی از افراد از درمان های خانگی مانند استفاده از عسل، نعناع، زنجبیل، چای گل گاوزبان و … به عنوان راهی برای تسکین آبریزش بینی استفاده می کنند. با این حال، قبل از استفاده از هر درمان خانگی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
در اکثر موارد، آبریزش بینی به علت عارضه های ناشی از آلرژی یا عفونت های تنفسی طبیعی است و معمولا نیاز به درمان تخصصی ندارد. با این حال، در موارد زیر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- آبریزش بینی مداوم و شدید: اگر آبریزش بینی شما مداوم و شدید است و به طور مستمر تا چند هفته ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این موضوع ممکن است نشانه ای از مشکلات جدی تر مانند سینوزیت مزمن یا بیماری های التهابی دیگر باشد.
- تغییر در طعم یا بو: اگر آبریزش بینی باعث تغییر در طعم یا بوی غذاها می شود، این موضوع ممکن است نشانه ای از عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد که نیاز به درمان خاص دارد.
- از دست دادن بویایی یا چشایی: اگر به طور ناگهانی بویایی یا چشایی خود را از دست داده اید و آبریزش بینی همراه با این مشکلات است، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این موضوع ممکن است نشانه ای از مشکلات جدی تر مانند آلرژی شدید یا عوارض عفونی باشد.
- آبریزش بینی همراه با سایر علائم: اگر آبریزش بینی همراه با علائمی مانند تب، سرفه شدید، تنگی نفس، درد گلو یا علائم عارضه ای دیگر است، بهتر است به دکتر مراجعه کنید. ممکن است نشانه ای از بیماری های عفونی یا التهابی جدی تر باشد.
در کل، اگر آبریزش بینی شما با علائم نگران کننده یا تغییرات غیرمعمول همراه است، بهتر است تا به دکتر مراجعه کنید تا تشخیص دقیق تری دریافت کنید و در صورت نیاز به درمان مناسب راهنمایی شوید.
به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم شما شدید نیست به پزشک عمومی و برای درمان آبریزش بینی شدید تر می توانید به یک متخصص گوش، حلق و بینی (ENT یا ORL) مراجعه کنید. این پزشکان در تشخیص و درمان مشکلات مربوط به سیستم تنفسی فوقانی و بینی متخصص هستند و می توانند به شما در تشخیص علت آبریزش بینی کمک کنند و در صورت لزوم، درمان مناسب را تجویز نمایند.
برای جلوگیری از آبریزش بینی چه کار کنیم؟
دیفن هیدرامین و سیتریزین از داروهای آنتی هیستامین هستند که برای کاهش آبریزش بینی استفاده می شوند. این داروها به عنوان آنتی هیستامین ها عمل می کنند و به مهار عوارض آلرژی مانند آبریزش بینی کمک می کنند. به هر حال، مهم است که قبل از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر داروهای دیگری مصرف می کنید یا مشکلات پزشکی خاصی دارید. پزشک شما می تواند براساس وضعیت شما و نیازهای خاصتان تصمیم به تجویز داروهای مناسب بگیرد.
سردرد و آبریزش بینی نشانه چیست؟
سردرد و آبریزش بینی ممکن است نشانه های مختلفی باشند و از دلایل متنوعی ممکن است ناشی شوند. این علائم معمولا به نشانه های زیر اشاره دارند:
- عفونت تنفسی: سردرد و آبریزش بینی اغلب در صورت عفونت های تنفسی مانند سرما خوردگی، آنفلوآنزا و سینوزیت رخ می دهند.
- آلرژی: در موارد حساسیت به مواد مختلف مانند گرده های گل و گیاهان، غبار و مواد شیمیایی، سردرد و آبریزش بینی به علت آلرژی رخ می دهد.
- عوامل محیطی: تماس با آلاینده های هوا، تغییرات دما و رطوبت هوا، هوای خشک، ورود به محیط های گرم یا سرد، ممکن است به عنوان عوامل محیطی منجر به سردرد و آبریزش بینی شوند.
- تنش و استرس: تنش های روزمره یا استرس می توانند عواملی باشند که باعث سردرد و حتی آبریزش بینی شوند.
- میگرن: میگرن یک نوع سردرد شدید است که ممکن است با آبریزش بینی همراه باشد.
- عوارض داروها: مصرف برخی داروها ممکن است باعث سردرد و آبریزش بینی شود.
- عوارض بیماری های دیگر: برخی بیماری ها مانند بیماری های التهابی، بیماری های عفونی، بیماری های عروقی و … ممکن است سردرد و آبریزش بینی را به همراه داشته باشند.
عطسه و آبریزش بینی نشانه چیست؟
عطسه و آبریزش بینی ممکن است به نشانه های مختلفی اشاره کنند و به عوامل مختلفی مرتبط باشند. در زیر تعدادی از این علل را بررسی می کنیم:
- التهاب های آلرژیک: افرادی که دارای آلرژی هستند، ممکن است به مواد مختلفی مانند گرده ها، خاک، پرز حیوانات و… آلرژی داشته باشند. این واکنش های آلرژیک ممکن است منجر به عطسه و آبریزش بینی شوند.
- سرما خوردگی: ویروس های تنفسی، مخصوصا در فصول سرد، می توانند سرما خوردگی و عفونت های تنفسی را ایجاد کنند. این عفونت ها ممکن است به عطسه، آبریزش بینی، سرفه و سر درد منجر شوند.
- سینوزیت: سینوزیت یا التهاب سینوس های بینی ممکن است باعث عطسه، آبریزش بینی، سردرد و درد صورت شود.
- استفاده از داروها: برخی داروها ممکن است عوارض جانبی مانند عطسه و آبریزش بینی داشته باشند.
- تماس با مواد آلرژی زا: تماس با موادی مانند مواد شیمیایی، دود سیگار، دود کارخانه و… ممکن است به عطسه و آبریزش بینی منجر شود.
- عوامل محیطی: عواملی مانند هوای خشک، دود و آلودگی هوا نیز ممکن است به عطسه و آبریزش بینی منجر شوند.
- عفونت های تنفسی: عفونت های تنفسی با تحریک بینی ممکن است باعث عطسه و آبریزش بینی شوند.
در نهایت، اگر عطسه و آبریزش بینی به صورت مداوم و باعث اختلال در کیفیت زندگی شما می شود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و مناسبی دریافت کنید.
بیشتر مطالعه کنید: حساسیت های پاییزی چگونه رخ می دهند؟
آبریزش بینی و خارش چشم نشانه چیست؟
آبریزش بینی و خارش چشم ممکن است نشانه های مختلفی باشند و به علل متنوعی ارتباط داشته باشند. این علایم می توانند به نشانه های زیر اشاره کنند:
- آلرژی: افراد با آلرژی به مواد مختلف مانند گرده گل ها، گربه ها، گرما، گرد و غبار و… ممکن است آبریزش بینی و خارش چشم تجربه کنند. این واکنش ها معمولاً در فصول آلرژیک (بهار و تابستان) شدت می یابند.
- التهاب های تنفسی: آبریزش بینی و خارش چشم ممکن است در صورت عفونت های تنفسی ناشی از ویروس ها یا باکتری ها رخ دهد. در این موارد علاوه بر آبریزش بینی و خارش چشم، سایر علائم نیز ممکن است دیده شود مانند سرفه، تب، گلو درد و…
- سینوزیت: سینوزیت به التهاب سینوس های بینی اشاره دارد. این وضعیت می تواند آبریزش بینی، خارش چشم، سرفه، سردرد و درد گردن را شامل شود.
- خشکی هوا: هوای خشک و بدون رطوبت می تواند به خشکی و تحریک بینی و چشم ها منجر شود که در نتیجه آبریزش بینی و خارش چشم را ایجاد می کند.
- عوامل محیطی: تماس با مواد آلرژنیک مانند دود، دود سیگار، مواد شیمیایی و… می تواند علت آبریزش بینی و خارش چشم شود.
- اشکال ساده ی عفونت ها: این عفونت ها ممکن است از طریق تماس با چشم ها یا بینی به بدن شما وارد شوند.
در نهایت، اگر آبریزش بینی و خارش چشم به صورت مداوم و باعث اختلال در کیفیت زندگی شما می شود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و مناسبی دریافت کنید.
چه زمانی آبریزش بینی نگران کننده است؟
آبریزش بینی بیشتر موارد غالبا عارضه ای جدی نیست و معمولا به علل غیرخطرناکی برمی گردد. اما در موارد زیر، بهتر است نگرانی و مشاوره پزشکی داشته باشید:
- آبریزش یک طرفه: اگر آبریزش بینی تنها یک طرفه اتفاق می افتد، ممکن است نشانه ای از مشکلات محلی مانند انحراف تیغه بینی، پولیپ بینی یا حتی تومور باشد.
- آبریزش مداوم و شدید: اگر آبریزش بینی شدید و به طور مداوم ادامه دارد و باعث اختلالات در زندگی روزمره شما می شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- آبریزش بینی در همراه با سایر علائم: اگر آبریزش بینی با علائم دیگری مانند سرفه شدید، تب، خس خس صدا در سینوس ها، ازدست دادن بو یا چشایی و سردرد همراه است، بهتر است تشخیص پزشکی بگیرید.
- آبریزش خون: اگر آبریزش بینی با خونریزی همراه شده است، به ویژه اگر خون از بینی به صورت پیوسته جاری است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
علت آبریزش بینی هنگام غذا خوردن چیست؟
علت آبریزش بینی هنگام غذا خوردن ممکن است به رینیت چشایی مربوط باشد. این واکنش ها به غذاها به نام “ورزشی انسولینی” شناخته می شوند. در این حالت، مصرف برخی غذاها می تواند باعث افزایش ترشحات بینی شود. این ترشحات معمولا شامل آبکی شدن بینی، عطسه و در برخی موارد آبریزش چشم ها می شوند. علت دقیق این واکنش ها هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما ممکن است به دلیل تحریک سیستم عصبی مرکزی اتفاق بیافتند.
درمان این وضعیت می تواند شامل پیشنهاد مصرف داروهای آنتی هیستامینی (مانند سیتریزین) قبل از وعده های غذایی باشد. همچنین، اجتناب از مواد محرک می تواند به کاهش علائم کمک کند. در صورت مشاهده مسائل مشابه، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده و اطلاعات بیشتری در مورد علت و درمان مناسب این وضعیت کسب کنید.