بارداری دوره ای است که بدن زن از تمام پتانسیل و ذخایر خود استفاده می کند تا همه چیز لازم برای باروری کامل یک جنین را فراهم کند. فشار خون یکی از پارامترهای اصلی شدت جریان خون در بدن است. بدن زن در طول دوران باردار شدن با نیاز به تامین اکسیژن و تغذیه نه تنها برای خود، بلکه برای جنین نیز مواجه است. تغییر در سطح فشار در دوران بارداری به نشانه اختلال در عملکرد بدن تبدیل می شود که سلامت زن و جنین را تهدید می کند و هم چنین می تواند روند زایمان را پیچیده کند. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه باشید تا به بررسی دقیق فشار خون بالا در خانم های باردار بپردازیم.
فشار خون بالا در بارداری
فشار بالا به فشار خون بزرگ تر یا مساوی ۸۰/۱۳۰ میلی متر جیوه اطلاق می شود. این وضعیت ممکن است برای برخی از خانم های باردار یک نگرانی جدی محسوب شود.
اگر این عارضه در بارداری به خوبی کنترل و مدیریت شود، همیشه خطرناک نیست، اما در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد عوارض سلامتی شدیدی، هم برای مادر و هم برای جنین در حال رشد شود.
انواع فشار خون در دوران بارداری
در برخی موارد فشار خون بالا قبل از بارداری شروع می شود و در مواردی در دوران بارداری به وجود می آید.
- فشار خون مزمن: در این نوع، فشار خون بالا ممکن است قبل از بارداری یا در طول ۲۰ هفته اول بارداری به وجود آید. فشار خون بالا معمولا علائمی ندارد و در اکثر مواقع تشخیص دقیق زمان شروع آن سخت باشد.
- فشار خون مزمن به همراه پره اکلامپسی: این شرایط زمانی است که در دوران بارداری فشار خون مزمن منجر به افزایش آن شود. در افراد مبتلا به این بیماری ممکن است پروتئین در ادرار یا سایر عوارض ایجاد شود.
- فشار خون بارداری: افرادی که به فشار خون بارداری مبتلا هستند، فشار خون بالایی دارند که بعد از هفته ۲۰ بارداری به وجود می آید. در این افراد هیچ پروتئین اضافی در ادرار دیده نمی شود و هیچ علائم دیگری از آسیب به اندام ها وجود ندارد. اما در مواردی، این بیماری می تواند منجر به پره اکلامپسی شود.
- پره اکلامپسی: پره اکلامپسی زمانی رخ می دهد که بعد از هفته ۲۰ بارداری فرد دچار فشار خون بالا شود. پره اکلامپسی ممکن است منجر به آسیب به سایر اندام ها از جمله کلیه ها، کبد، خون یا مغز شود.
اگر پره اکلامپسی جدی گرفته و درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد عوارض جدی و حتی کشنده برای مادر و نوزاد شود. در برخی موارد ممکن است عوارضی مثل تشنج به همراه داشته باشد. پره اکلامپسی زمانی تشخیص داده می شود که هم فشار بالا ایجاد شود و هم پروتئین در ادرار به وجود آید.
چرا فشار خون بالا در بارداری خطرناک است؟
فشار خون بالا در دوران بارداری خطر بزرگی برای مادر و جنین به همراه دارد. در مقابل این پس زمینه، انقباض عروق رخ می دهد و خون رسانی به تمام اندام های حیاتی، از جمله جفت، مختل شده و به دلیل کمبود مواد مغذی و اکسیژن ضروری، روند رشد و نمو جنین کند می شود. خطر جدی جدا شدن جفت نیز وجود دارد که با خونریزی همراه است و زندگی مادر و جنین را تهدید می کند.
همان طور که پیش تر اشاره کردیم، فشار خون بالا در دوران بارداری می تواند منجر به ایجاد یک عارضه خطرناک بارداری، پره اکلامپسی شود. ادم، افزایش وزن زیاد و وجود پروتئین در ادرار نیز می تواند از علائم پره اکلامپسی باشد. علائم بسیار خطرناک پره اکلامپسی عبارتند از:
- سردرد، تاری دید (“مگس” یا “پرده” در مقابل چشم)
- درد در قسمت بالای شکم
- بدتر شدن وضعیت عمومی ممکن است با سرگیجه، وزوز گوش، حالت تهوع و استفراغ همراه باشد.
پره اکلامپسی می تواند یک عارضه وحشتناک را تحریک کند. در این حالت زن باردار هوشیاری خود را از دست می دهد و تشنج ایجاد می شود.
علائم اصلی فشار خون بالا در بارداری
- سردرد
- حالت تهوع، استفراغ
- سرگیجه، ضعف، ناتوانی جنسی
- قرمزی پوست دست و صورت
- سر و صدا یا زنگ در گوش
- اختلال بینایی
- ادم
- دفع پروتئین در ادرار
- تشنج
فشار خون بالا ممکن است عوارضی مانند جدا شدن شبکیه یا خونریزی شبکیه را به همراه داشته باشد و می تواند منجر به از دست دادن جزئی یا کامل بینایی شود.
عوامل خطر فشار خون بالا در دوران بارداری
چندین عامل خطر سبب تشدید فشار خون بالا در دوران بارداری می شود:
- سبک زندگی: سبک زندگی ناسالم می تواند منجر به این بیماری در دوران بارداری شود. مثل: اضافه وزن، چاقی و عدم تحرک که از اصلی ترین عوامل خطر فشار خون بالا هستند.
- نوع بارداری: در اولین بارداری، زنان بیش تر در معرض فشار خون بالا هستند و این وضعیت در بارداری های بعدی احتمال کم تری دارد.
- چند قلو: باردار بودن در شرایط چندقلویی ممکن است احتمال ابتلا به فشار خون را افزایش دهد، زیرا بدن برای تغذیه بیش از یک جنین مجبور است سخت تر کار کند.
- سن: بارداری در بالای ۳۵ سال، خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد.
فشار خون در زنان باردار چگونه باید اندازه گیری شود؟
برای به دست آوردن اعداد واقعی، قوانین زیر باید رعایت شود:
- فشار باید بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بعد از استراحت اندازه گیری شود.
- اندازه گیری باید روی هر دو دست انجام شود. فشار روی دست راست و چپ، به عنوان یک قاعده، متفاوت است. بنابراین بازویی که فشار خون بالاتری دارد باید انتخاب شود و در آینده روی این بازو اندازه گیری شود.
- اندازه گیری فشار در حالت نشسته ترجیح داده می شود. در حالت خوابیده به پشت، فشرده سازی ورید اجوف تحتانی، می تواند اعداد آن را تحریف کند.
- از یک کاف با اندازه مناسب استفاده کنید. استفاده از کاف های خیلی بزرگ یا خیلی کوچک نتایج اشتباهی را به همراه دارد.
- ارقام به دست آمده نباید تا ۰ یا ۵ گرد شوند. اندازه گیری باید با دقت ۲ میلی متر جیوه انجام شود که برای آن لازم است به آرامی هوا از کاف خارج شود.
اظلاعات بیشتر : دیابت بارداری چیست و آیا برای مادر و جنین مشکلی ایجاد می کند ؟
خانم مبتلا به فشار خون بالا هنگام برنامه ریزی بارداری باید به چه نکاتی توجه کند؟
خانمی که قبل از بارداری مبتلا به این بیماری تشخیص داده شده است، باید تحت یک معاینه جامع با هدف تعیین وضعیت سلامتی و جستجوی علل احتمالی فشار خون شریانی ثانویه قرار گیرد.
اول از همه، شما باید توصیه های کلی در مورد سبک زندگی سالم (ترک سیگار، نوشیدن الکل و غیره) را دنبال کنید.
هنگام برنامه ریزی برای بارداری، زن باید به طور ویژه به وضعیت سلامتی خود توجه داشته باشد، به خصوص در صورت موارد زیر:
- اولین بارداری
- سابقه حاملگی چند قلو
- سابقه پره اکلامپسی در خانواده
- سن کم تر از ۲۰ سال و بالاتر از ۳۵ سال
- داشتن اضافه وزن
و هم چنین اگر زن باردار از بیماری های زیر رنج می برد:
- دیابت شیرین
- بیماری های سیستمیک (لوپوس اریتماتوز سیستمیک، سارکوئیدوز، آرتریت روماتوئید)
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری های قلبی و عروقی، از جمله نقص مادرزادی قلب
- کم خونی مزمن
- فشار خون نامشخص قبل از بارداری
درمان فشار خون بالا در دوران بارداری
درمان فشار خون بالا در دوران بارداری یک کار پیچیده و مسئولانه است. بنابراین اساس هر نوع درمانی باید همکاری نزدیک بیمار و پزشک باشد.
در درمان این بیماری در زنان باردار از روش های زیر استفاده می شود:
- درمان غیر دارویی
- درمان دارویی
درمان غیردارویی، یعنی درمان بدون دارو، قابل قبول ترین روش درمان این بیماری در دوران بارداری است، زیرا بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان این بیماری می توانند برای جنین خطرناک باشند.
چگونه فشار بالا را در دوران بارداری کاهش دهیم؟
درمان غیردارویی و پیشگیری از فشار شامل موارد زیر است:
- رژیم غذایی: الزامات اصلی رژیم غذایی زنان مبتلا به فشار خون کاهش مصرف نمک خوراکی، قهوه، چای و تغییر عادات بد است. میزان مجاز نمک در روز برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا ۵ گرم است، در حالی که در محاسبه باید نه تنها نمکی که غذا را با آن مزه دار می کنیم، بلکه نمک موجود در غذاهای مختلف را نیز شامل شود.
- فعالیت بدنی: فعالیت بدنی متوسط تاثیر مثبتی بر وضعیت عمومی بدن دارد، باعث چربی سوزی می شود، متابولیسم را عادی می کند، خون رسانی به اندام های داخلی و جنین را بهبود می بخشد، قدرت عضلانی را افزایش می دهد و به ایجاد موقعیت صحیح جنین در رحم نیز کمک می کند. برای درمان و پیشگیری از فشار خون بالا در دوران بارداری، فعالیت بدنی روزانه به صورت ژیمناستیک (ترجیحا با مربی)، پیاده روی در هوای تازه و شنا توصیه می شود.
- وزن طبیعی بدن را حفظ کنید: این عبارت رایج که در دوران بارداری زن به اندازه دو نفر باید بخورد، درست نیست. در واقع، یک “مکمل انرژی” در دوران بارداری نباید بیش از ۳۵۰ کیلو کالری باشد. در عین حال، حفظ وزن طبیعی بدن در دوران بارداری برای حفظ سلامت خود زن باردار و فرزندش بسیار مهم است (چاقی به ایجاد این عارضه و دیابت کمک می کند). افزایش وزن طبیعی زن باردار تا پایان بارداری نباید بیش از ۱۲ کیلوگرم باشد.
اطلاعات بیشتر : تغذیه مناسب در دوران بارداری
درمان دارویی فشار خون در دوران بارداری باید زیر نظر پزشک متخصص و تنها با استفاده از داروهای بی خطر انجام شود. اگر فشار خون به طور ناگهانی افزایش یابد و احساس ناخوشایندی داشته باشید، بستری فوری در بیمارستان ضروری است. فقط در بیمارستان است که کنترل کامل بر وضعیت جنین و مادر و درمان کامل امکان پذیر است. برنامه ریزی برای زایمان و ارجاع به زایشگاه برای زنان باردار مبتلا به این بیماری از قبل تهیه شده است. اگر مشکلاتی وجود داشته باشد که قابل اصلاح نباشد، سزارین انجام می شود.
توصیه های پزشک خود را دنبال کنید. او یک متخصص حرفه ای است و می داند چه چیزی برای شما و فرزندتان بهترین است!
