درمان ناباروری با آی وی اف

درمان آی وی اف IVF چیست؟

در بارور سازی آزمایشگاهی یا آی وی اف IVF، تخمکهای رسیده از تخمدان برداشت شده و در آزمایشگاه با اسپرم بارور میشوند. سپس برای جایگذاری برای یک یا چند تخمک بارور شده (که جنین نامیده میشوند) در رحم، یک مرحله دیگر از درمان باید انجام شود. یک چرخه آی وی اف کامل دو تا سه هفته زمان می برد. گاهی وقتها این گامها را به بخشهای گوناگون دسته بندی میکنند و فرایند آی وی اف بیشتر طول میکشد.

بارور سازی درون آزمایشگاهی کارامدترین نوع درمان نازایی است که در آن بر روی تخمک یا جنین و اسپرم کار میشود. به همه این دسته از درمانها، فناوری کمک باروری میگویند.

آی وی اف چگونه انجام میشود؟

پیش از آغاز دوره درمان آی وی اف با تخمک و اسپرم خودتان، باید آزمایشهای غربالگری گوناگون انجام دهید:

• آزمایش ذخیره تخمدان: در این آزمایش خون، شمار تخمکهایی که در بدن در دسترس هستند اندازه گیری میشود . نتیجه آزمایش خون اغلب همراه با سونوگرافی تخمدانها تفسیر شده و به پزشک کمک میکند واکنش تخمدان به داروی تحریک تخمدان را پیش بینی کند.
• آنالیز منی: منی مایعی است که دربردارنده اسپرم است. آنالیز منی نشان میدهد شمار اسپرمها چقدر است، ریخت آنها و جنب و جوششان چگونه است. این آزمایش بخشی از آزمایشهای ارزیابی اولیه باروری هستند ولی اندکی پیش از آغاز درمان آی وی اف نیز انجام میشوند.
• غربالگری بیماری های جنسی: هر دوی شما برای بیماری ایدز ارزیابی میشوید.
• تمرین کاشت جنین: در این آزمایش جنین واقعی در رحم قرار نمیگیرد بلکه برای این است که عمق رحم و شکل آن درست ارزیابی شده و روشن شود چه تکنیکی بهتر پاسخ میدهد.
• معاینه رحم: دیواره رحم پیش از آی وی اف باید بررسی شود. برای این کار، آزمایش سونوهیستروگرافی انجام میشود. مایعی از راه دهانه رحم به کمک یک شلنگ باریک پلاستیکی به درون رحم ریخته میشود. مایع کمک میکند تصاویر سونوگرافی باکیفیت و وضوح بیشتری دیده شوند. گاهی نیز در ارزیابی رحم، آزمایشی به نام هیستروسکوپی انجام میشود که در آن یک تلسکوپ باریک انعطاف پذیر از راه واژن و دهانه رحم به درون رحم فرستاده میشود تا پزشک آن را خوب ببیند.

مراحل IVF

• تحریک تخمدان
• تخمک کشی
• گرفتن اسپرم
• بارور سازی تخمک
• انتقال جنین و کاشت در رحم

برای اطلاعات بیشتر: درصد احتمال بارداری در روش های درمان ناباروری

چه کسانی باید درمان آی وی اف انجام بدهند؟

درمان آی وی اف IVF برای مشکلات ناباروری (خواه از سوی مرد باشد یا زن) و یا ژنتیکی انجام میشود. پیش از آی وی اف، درمانهای دیگر ناباروری و آزمایشهای مربوط به آنها باید انجام شوند. برای نمونه داروهای کمک باروری میتوانند به افزایش ساخت تخمک کمک کنند یا درمانی وجود دارد که در آن نزدیک به زمان آزاد شدن تخمک، اسپرم را در رحم کار میگذارند.

گاهی وقتها آی وی اف برای کسانی که بالای ۴۰ سال سن دارند و میخواهند باردار شوند به عنوان درمان اصلی پیشنهاد میکنند. همچنین اگر مشکلات پزشکی زیر را داشته باشید ممکن است آی وی اف به شما پیشنهاد شود:

• آسیب دیدگی یا بسته شدن لوله های فالوپ: تخمک از تخمدان راه می افتد تا به رحم برسد و در این راه باید از لوله های فالوپ گذر کند. اگر هر دو لوله فالوپ راست و چپ آسیب دیده یا بسته شده باشند، بارور شدن تخمک یا رسیدن تخمک بارور شده به رحم سخت میشود.
• اختلالات تخمک گذاری: اگر تخمک گذاری انجام نشود یا کم باشد، تخمکهای کمی برای بارور شدن با اسپرم در دسترس هستند.
• آندومتریوز: در این وضعیت، بافتهایی که از جنس دیواره رحم هستند در بیرون از رحم رشد میکنند. عوارض آندومتریوز معمولا بر تخمدانها، رحم و لوله های فالوپ اثر میگذارد.
• فیبروم: فیبروم های رحم، توده های خوش خیم و بی خطر در رحم هستند که در دهه سی و چهل در زنان شایعند. فیبروم میتواند باعث شود تخمک بارور شده در لانه گزینی در رحم دچار دردسر شود. همه فیبرومها بر بارداری تاثیر نمیگذارند.
• عمل جراحی بستن لوله های فالوپ: کسانی که لوله هایشان را بسته اند تا باردار نشوند، اگر بخواهند بچه دار شوند میتوانند با آی وی اف این کار را انجام بدهند و یا این که عمل باز کردن لوله ها را در پیش بگیرند.
• مشکلات اسپرم: کم بودن شمار اسپرمها، جنبش نداشتن اسپرمها یا تغییرات غیر طبیعی دیگر در حرکت، اندازه یا شکل آنها باعث میشوند نتوانند تخمکها را بارور کنند. اگر آزمایش نشان دهد اسپرم مشکلی دارد، ممکن است آی وی اف پیشنهاد شود.
• اختلالات ژنتیکی: اگر شما یا همسرتان اختلال ژنتیکی دارید که نگران هستید به کودک خود منتقل کنید، میتوانید با آی وی اف و آزمایش ژنتیک پیش از کاشت جنین، فرزندی بدون اختلال ژنتیکی داشته باشید. پس از این که تخمک برداشت شده و بارور شد، آزمایش ژنتیک از آن گرفته میشود. جنین هایی که مشکل ژنتیکی نشان نمیدهند در رحم کاشته میشوند. هرچند باید بدانید هنوز همه اختلالات ژنتیکی را نمیتوان شناسایی کرد.
• حفظ توانایی باروری برای بیماران سرطان یا دیگر افراد: درمانهای سرطان مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی میتوانند به باروری آسیب برسانند. اگر میخواهید درمان سرطان را آغاز کنید برای اینکه در آینده بچه دار شوید میتوانید تخمکهای خود را فریز کنید تا در آینده از آنها برای آی وی اف بهره ببرید یا تخمکها را برداشت کرده و بارور کنید و جنینها را فریز کنید.
• کسانی که رحمشان درست کار نمیکند یا کسانی که بارداری برایشان پرخطر است: میتوانند آی وی اف را با رحم اجاره ای انجام دهند یعنی جنینشان را در بدن زن دیگری بگذارند تا رشد کرده و به دنیا بیاید.

برای اطلاعات بیشتر: علائم اولیه ناباروری

عوارض آی وی اف

درمان آی وی اف IVF میتواند برخی مشکلات و عوارض کوتاه یا بلند مدت را نیز در پی داشته باشد:

• استرس: آی وی اف میتواند بدن را زیر فشار بگذارد و از نظر روانی و هزینه نیز استرس به دنبال داشته باشد.
• عوارض درمان آی وی اف برای تخمکها: پس از این که داروهایی به شما داده میشود تا رشد کیسه هایی در تخمدان را که هر کدام دربردارنده یک تخمک هستند افزایش دهد، عملی باید انجام شود به نام تخمک کشی. تصاویر سونوگرافی برای هدایت سوزن بلند و نازکی به کار گرفته میشود. سوزن از راه واژن به کیسه های دارای تخمک فرستاده میشود. این کیسه ها فولیکول نام دارند. تخمکهای رسیده برداشته میشوند. در این عمل ممکن است سوزن زدن خونریزی، عفونت یا آسیب دیدگی روده بزرگ، مثانه یا رگ خونی را در پی داشته باشد. همچنین عوارضی در پیوند با داروهایی که برای خواب عمیق یا بیهوشی در این عمل به کار میروند نیز میتواند وجود داشته باشد.
• سندرم تحریک بیش از اندازه تخمدان: در این وضعیت تخمدان باد کرده و دردناک میشود. چرایی آن میتواند تزریق های داروهای بارداری مانند اچ سی جی یا تحریک تخمدان باشد.

اغلب علائم تا یک هفته ادامه می یابد و شامل دل درد خفیف، نفخ، بهم ریختن معده، استفراغ و اسهال می باشد. اگر باردار شوید علائم ممکن است تا چند هفته طول بکشد. در موارد نادر برخی افراد دچار گونه شدید سندرم تحریک بیش از اندازه تخمدان میشوند که افزایش وزن سریع و نفس نفس زدن را به دنبال دارد.

• چندقلویی: درمان آی وی اف احتمال چندقلو شدن را افزایش میدهد و چندقلویی خود خطرات بارداری مانند فشار خون و دیابت بارداری را افزایش میدهد. همچنین زایمان زودهنگام، وزن کم در هنگام تولد و نقایص مادرزادی در بارداریهای چندقلویی بیشتر از جنین تکی است، خواه چند قلویی به صورت طبیعی باشد یا با آی وی اف.
• نقایص مادرزادی: نقایص مادرزادی بیشتر به دلایل ژنتیکی یا شرایط بدنی والدین رخ میدهد ولی در بارداریهای درمان آی وی اف احتمال تولد با مشکلات قلبی یا گوارشی اندکی بیشتر است. پژوهشهای بیشتری نیاز است تا روشن شود آیا آی وی اف چنین تاثیری دارد یا کسانی که آی وی اف میکنند شرایطی دارند که احتمال این وضعیتها را بیشتر میکند.
• وزن کم در هنگام تولد و تولد زودرس: پژوهشها نشان میدهند آی وی اف اندکی احتمال زایمان زودرس و وزن کم در هنگام تولد را افزایش میدهد.
• سرطان: برخی پژوهشهای اولیه نشان میدهند داروهایی که برای تحریک رشد تخمک به کار گرفته میشوند ممکن است با برخی گونه های تومور تخمدان پیوند داشته باشند ولی پژوهشهای بیشتری نیاز است تا این یافته ها را پشتیبانی کند. به نظر نمیرسد داروهای آی وی اف بر خطر سرطان پستان، رحم، دهانه رحم یا تخمدان تاثیری داشته باشند.

اطلاعات بیشتر : انواع سقط جنین

آیا احتمال سقط جنین در IVF بیشتر است؟

سقط جنین آمار سقط جنین کسانی که با آی وی اف باردار شده اند برای جنین تازه همانند کسانی است که به صورت طبیعی باردار شده اند یعنی حدود ۱۵% برای کسانی که در دهه بیست زندگی هستند و بیش از ۵۰% برای کسانی که در دهه چهل زندگیشان قرار دارند. با افزایش سن احتمال سقط جنین افزایش می یابد.

در آی وی اف چند جنین در رحم کاشته میشوند؟

شمار جنین هایی که در رحم کاشته میشوند بر اساس سن، شمار تخمکها و دفعات آی وی اف IVF پیشین متفاوت است. از آنجایی که نرخ تخمکهای بارور چسبیده به دیواره رحم در سن بالاتر کاهش می یابد، برای کسانی که در سن بالا آی وی اف میکنند جنین های بیشتری کاشته میشود مگر این که از تخمک یا جنین اهدایی به دست آمده از افراد جوان استفاده شده باشد. در برخی کشورها از نظر قانونی در شمار جنین هایی که در آی وی اف به رحم منتقل میشوند محدودیت تعیین شده است.

برای اطلاعات بیشتر: تاثیر مصرف مکمل های بدنسازی بر ناباروری

احتمال موفقیت آی وی اف چقدر است؟

به طور میانگین موفقیت درمان آی وی اف IVF در نخستین تلاش چیزی میان ۲۰ تا ۳۵% است. عواملی که بر موفقیت درمان آی وی اف تاثیر گذار هستند اینها هستند:

• شمار و کیفیت تخمکها و اسپرمها و جنین به دست آمده از آنها
• پروتکل تحریک تخمدان و زمان بندی آن
• پذیرا بودن رحم
• حرفه ای بودن متخصصان و فرایند کاشت جنین

یادتان باشد با افزایش سن کیفیت تخمکها و اسپرمها رو به کاهش میرود و احتمال بارداری موفق کاهش می یابد. به طور کلی بهترین سن بارداری ۲۸ تا ۳۲ سالگی است.

سوالات متداول