راه های طبیعی و درمان خانگی یبوست، تجدید نظر در رژیم غذایی، وارد کردن تدریجی فیبرهای گیاهی نرم (سبزی ها و میوه ها) به غذا، فعالیت بدنی (خصوصاً در قسمت دیافراگم و عضلات شکمی) و مصرف نکردن موادی است که ایجاد یبوست می کنند مانند، شکلات، قهوه، چای، شیر و… در این مقاله به توضیح کامل این راههای خانگی و درمان یبوست با ورزش، رژیم غذایی، ماساژ و دارو پرداخته شده است.
راه های طبیعی درمان یبوست
در این بخش به توضیح راه های طبیعی که به هیچ دارو و وسیله ای نیاز ندارد پرداخته شده است. برای اطلاع از اینکه به چه علت و علائمی این بیماری به سراغمان می آید به مقاله علائم و علت یبوست در سایت دکتر آسپرین مراجعه نمایید.
۱. برقراری مجدد اجابت مزاج منظم
برای این کار بیمار باید بطور مرتب بعد از صرف غذا به دستشویی رفته حالت اجابت مزاج به خود بگیرد گرچه احساس دفع نداشته باشد تا به این ترتیب حرکات دفع منظم شود.
۲. تنفس شکمی
یکی از درمان های خانگی یبوست تنفس شکمی است. تنفس شکمی باید در آرامش کامل و در حالی انجام شود که اعضاء بدن شل و در حالت انبساط باشند برای آمادگی جهت انجام یک تنفس شکمی، تنفس طبیعی، عمیق و آهسته را آغاز کنید و سپس به طریق زیر عمل نمایید:
- مرحله اول: نفس را بطور عمیق به مدت ۵ ثانیه از بینی فرو دهید.
- مرحله دوم: هوایی را که به درون فرستاده اید به مدت ۵ ثانیه نگاه دارید.
- مرحله سوم: نفس را به آرامی و در مدت ۵ ثانیه بیرون دهید. پس از این سه مرحله که روی هم ۱۵ ثانیه طول می کشد حرکات خاص تنفس شکمی را آغاز کنید.
حرکات خاص تنفس شکمی عبارتند از :
- مرحله اول: بر روی پاشنه پا بنشینید نیم تنه بالای بدن را کاملاً راست نگه دارید. شانه ها را به سمت عقب بدهید و بازوها را در طول بدن نگه دارید. دست ها را به حالت نیمه باز و به سمت بیرون قرار دهید در این حالت تنفس را به صورت بسیار آهسته و عمیق آغاز کنید (عمل فروبردن هوا باید از طریق بینی انجام شود)
- مرحله دوم: شکم را فرو ببرید و تمام هوای درون را بسیار آرام از طریق دهان خارج کنید شکم باید بگونه ای منقبض و به درون فرو برده شود که گویی می خواهد به ستون فقرات بچسبد. در این حالت روده به وسیله عضلات شکمی منقبض می شود و تحت فشار قرار می گیرد در انتهای عمل بازدم هنگامی که هوای فرو برده شده در مرحله اول به بیرون فرستاده می شود باید فشار عضلات شکمی را به مدت ۲ تا ۳ ثانیه حفظ کنید
- مرحله سوم: عمل دم را به گونه ای انجام دهید که شکم تدریجاً به جای معمول خود بازگردد. پس از پایان این سه مرحله ۲۰ ثانیه صبر کنید و سپس مجدداً این مراحل را آغاز کنید. تنفس شکمی در صورتی که بطور منظم و دقیق انجام شود اثرات بسیار مطلوبی خواهد داشت.
برای اطلاعات بیشتر: فیزیوتراپی لگن برای درمان یبوست
۳. نرمش های شکمی
عامل برخی یبوست های مزمن که در اثر ضعف و سستی ایجاد می شود، ضعف عضلات شکم است. اگر عضلات شکم در فرد مبتلا به یبوست ضعیف باشد، شل، سست و فروافتاده است. یکی از راه های درمان خانگی یبوست تقویت عضلات شکم است.
عضلاتی که شکم را نگه می دارند در کار روده نیز مؤثرند و در صورت ضعیف بودن این عضلات، عبور مواد از کولون به کندی صورت می گیرد و در نتیجه یبوست پدید می آید. در این حالت فرد شکمی بزرگ و متورم دارد. اگر شما هم چنین حالتی دارید باید حتماً ورزش کنید. باید روزانه ۱۰ دقیقه ورزش کنید بهترین زمان برای انجام تمرینات ورزشی صبح پس از برخاستن از خواب است، اما اگر صبح فرصت ندارید هر ساعت از روز که ورزش نمایید مفید است.
چهار حرکت نرمشی مفید برای درمان یبوست
حرکت شماره (۱)
به پشت بخوابید و پاها را دراز کنید و به هم بچسبانید. بدون این که باسن از زمین جدا شود پاها را حدود ۱۰ سانتی متر از زمین بلند کنید زانوها را خم کرده به سمت شکم بیاورید و تا حد امکان به سینه نزدیک کنید. در این مرحله مجدداً پاها را به وضعیت اولیه برگردانید بدون این که با زمین تماس پیدا کنند.
این حرکات را تا ۱۰ مرتبه می توانید پشت سر هم انجام دهید. توجه داشته باشید که باسن و کمر با زمین تماس داشته باشند هنگامی که زانوها را به سمت سینه می آورید نفس را فرو ببرید و در حال پایین آوردن زانوها آن را بیرون دهید.
حرکت شماره (۲)
به پشت روی زمین بخوابید و دست ها را زیر بدن قرار دهید. پاها را روی شکم خم کنید و زانوها را به سینه بچسبانید. پاها را به صورت عمودی راست کنید. مجدداً پاها را به حالت مرحله اول بازگردانید.
برای موفقیت بیشتر در این تمرین پاها را در مرحله دوم کاملاً راست به هم بچسبانید و در حالت عمودی چند لحظه ثابت نگه دارید. نفس را هم زمان با بلند کردن پاها فرو ببرید و با خم کردن آنها به روی شکم بیرون دهید.
حرکت شماره (۳)
به پشت دراز بکشید و دست ها را زیر سر بگذارید و پاها را به صورت کشیده به هـم بچسبانید. بدون این که باسن از زمین جدا شود پاها را حدود ۱۰ سانتی متر از زمین بلند کنید در همین حال که پاها از زمین فاصله دارند پای راست را کمی خم کنید اما پای چپ را همچنان کشیده نگه دارید حال پای چپ را خم کنید و پای راست را همچنان کشیده نگه دارید.
برای انجام این تمرین باید کمر کاملاً صاف روی زمین قرار بگیرد و از زمین جدا نشود. با خم کردن متناوب پاها دم و بازدم را انجام دهید.
حرکت شماره (۴)
به پشت دراز بکشید و پاها را به صورت کشیده به فاصله ۱۰ سانتی متر از زمین بلند کنید پاها را حدود ۶۰ سانتی متر از هم باز کنید و تا ارتفاع نیم متری بالا ببرید پاها باید حتماً به حالت کشیده باشند. بطور هم زمان با هر دو پا ۱۰ دایره در فضا رسم کنید، همین دایره ها را در جهت عکس دایره های قبلی رسم کنید.
در طول انجام دادن این حرکت بهتر است نفس را حبس نکنید و تنفس عمیق داشته باشید، پاها را زیاد بالا نبرید و تا حد امکان رسم دایره ها را به آرامی انجام دهید.
۴. ماساژ شکم
بطور کلی ماساژ دادن درد را در بسیاری از بیماری ها و از جمله یبوست تسکین می دهد. بی شک فرد مبتلا به یبوست با یک ماساژ ساده شکم احساس آرامش خواهد کرد، ماساژ شکم عضلات روده را نیز تحریک می کند. حرکات این ماساژ بسیار ساده است اما نتایج جالبی به دنبال دارد در این رابطه دو نوع ماساژ شکم وجود دارد:
الف) ماساژ سطحی: ماساژ سطحی در مسیر کولون (در جهت پیشروی مواد دفعی در روده) و در جهت حرکت عقربه های ساعت انجام می شود و هدف آن دنبال کردن مسیر مواد در روده بزرگ در حفره شکمی است. این حرکت از قسمت پایین سمت راست شکم آغاز شده تا محل کبد بالا می آید و به صورت عرضی از تمام پهنای آن عبور می کند و در سمت چپ شکم به پایین کشیده می شود و به این ترتیب به دور ناف می چرخد در نتیجه حرکت بزرگی ایجاد می شود.
ب) ماساژ عمقی: این ماساژ در مورد کولون پایین رونده انجام می شود و دارای فشار بیشتری نسبت به ماساژ سطحی است و به وسیله قسمت نرم نوک انگشتان انجام می گیرد. در این ماساژ هدف مالش روده است. این ماساژ که بطور عمقی انجام می شود و عمل دفع را تسهیل می کند.
بطور کلی ماساژ یکی از بهترین مکمل ها برای تنفس و نرمش های شکمی است.
۵. پیاده روی
قدم زدن و پیاده روی قسمتی از درمان طبیعی یبوست است. پیاده روی با افزایش میزان تنفس، سوخت و ساز اکسیژن را زیاد می کند و گردش خون را تسریع می نماید و خون را تصفیه می کند به این ترتیب بافت ها سالم می مانند و بدن تقویت می شود. قدم زدن روش مناسبی برای دفع سموم بدن است و دفع فضولات را راحت تر می کند این عمل اشتها را تحریک کرده، هضم غذا را آسان می نماید و بالاخره با تقویت عضلات نگه دارنده شکم به نحو مؤثری با یبوست مبارزه می کند.
همپنین بخوانید : نگه داشتن و ماندن مدفوع چه عوارضی دارد؟
در موقع پیاده روی سر را بالا بگیرید، بالاتنه را راست نگه دارید و شانه ها را به سمت عقب ببرید. دستها را رها کنید و حرکتی متعادل به آنها بدهید. بعد از صرف غذا برای هضم بهتر آن کمی راه بروید و قبل از خواب سعی کنید یک پیاده روی طولانی داشته باشید، تعطیلات بهترین زمان برای پیاده روی است. اگر کنار دریا هستید صبح زود و یا آخر شب کنار ساحل قدم بزنید. در این حال کفش به پا نکنید و با پاهای برهنه روی ماسه ها قدم بزنید و نفس های عمیق بکشید.
۶. ورزش
از راه های درمان خانگی یبوست، انجام دادن حرکات ملایم ورزشی و فعالیت های فیزیکی است. در مورد بیماران بستری نیز لازم است که حرکات ورزشی توسط خود بیمار و یا به کمک دیگران انجام شود.
- دویدن: گام به گام پیش بروید و بدانید که وقت کافی برای پیشرفت وافزایش فعالیت خود دارید هر هفته کمی بر سرعت خود بیفزایید. در طی دویدن گاهی کمی راه بروید و تجدید نفس کنید.
- دوچرخه سواری، شنا، پاروزنی: دوچرخه سواری و شنا عضلات شکم را تقویت می کنند و این کار برای کارآیی روده تنبل شما مفید است. پاروزنی نیز چنین است و حتی می توان گفت از بهترین ورزشها برای درمان یبوست می باشد.
۷.حمام درمانی
- نشیمنگاه را به مدت ۱۵ ثانیه در آبی با دمای ۱۶ درجه قرار دهید. این کار حرکات روده را تحریک خواهد کرد .
- قطعه پارچه ای را در آب سرد فرو ببرید و کاملاً خیس نمایید و آن را به مدت نیم ساعت روی شکم بگذارید.
- در قسمت کمر دوش آب سرد بگیرید ضمناً نوشیدن یک لیوان آب سرد به صورت ناشتا را فراموش نکنید.
درمان خوراکی یبوست
یکی از راه های درمان خانگی یبوست رژیم غذایی مناسب است. یک برنامه غذایی صحیح باید پاسخگوی نیازهای زیر باشد:
- حجم کافی مواد غذایی: یبوست غالباً ناشی از حجم کم مواد است.
- فیبر به میزان کافی : غذاهای حاوی الیاف گیاهی میوه و سبزیجات پخته یا خام در رفع یبوست مؤثرند.
- مایعات کافی : مصرف مایعات زیاد عبور محتویات روده را تسهیل می کند بنابراین باید به بیماران توصیه کرد که علاوه بر مایعات موجود در مواد غذایی روزانه ۶ تا لیوان مایعات بنوشند. مصرف یک لیوان آب گرم نیم ساعت قبل از صرف صبحانه خود اثر ملین دارد.
۱. مصرف مسهل و ملین
یکی از راه های درمان خانگی یبوست مصرف ملین ها می باشد. ملین ها انواع مختلفی دارند از جمله: محرک روده، افزایش دهنده حجم مدفوع و ملین نمکی، مرطوب کننده و چرب کننده که مصرف آنها در یبوست های ساده و در مواد خاص و بطور موقت است.
همچنین بخوانید : علت درد در ناحیه سمت چپ شکم چیست؟
این داروها هرگز نباید برای دردهای شکمی یا مواردی که انسداد روده یا تراکم مدفوع وجود دارد بدون تشخیص پزشک مصرف شوند. استعمال مکرر و طولانی مدت این مواد مجاز نیست مگر به تشخیص پزشک زیرا مصرف طولانی مدت این مواد حرکات طبیعی روده را مختل می کند و خود موجب یبوست دائمی و وارد شدن آسیب به روده و رکتوم می گردد.
۲. منع مصرف غذاهای ایجاد کننده یبوست
الکل، گوشت گاو، بز و خرگوش، کنسرو ماهی، شکلات، پنیرهای کهنه و فاسد، شیرهای غلیظ و قنددار، نان سفید، بیسکویت، شیرینی های خشک، رشته فرنگی، نخود، لوبیا، باقلا، انواع ساندویچ، سفیده و زرده تخم مرغ، سیب زمینی و بخصوص سرخ کرده آن و موز. این مواد غذایی به هیچ وجه استفاده نشوند.
۳. مصرف سبزیجات و میوه های ملین
یکی از راه های درمان خانگی یبوست خوردن میوه ها و سبزیجات ملین است. میوه ها و سبزیجات ملین شامل موارد زیر است :
- آلبالو: به مدت ۲۰ روز مقداری آلبالو یا گیلاس را به عنوان صبحانه میل کنید و تا ظهر دیگر چیزی نخورید این صبحانه برای رفع سوء هاضمه مفید است.
- گلابی: مصرف گلابی رسیده به شرط آن که خوب جویده شود، بهترین درمان برای سوء هاضمه است که بهتر است به عنوان صبحانه مصرف شود. گلابی را می توان به صورت خام استفاده کرد همچنین میتوانید با آب و عسل بجوشانید و میل کنید.
- ترب: مصرف انواع ترب برای رفع یبوست بسیار مفید است.
- انجیر: مربا و کمپوت انجیر برای رفع یبوست بسیار مفید است.
- پوست نارنج: پوست نارنج ضد یبوست است، پوست یک نارنج را به سپس مدت نیم ساعت در آب بجوشانید و این آب را که طعم تلخی دارد دور بریزید. دوباره مقداری آب در ظرف بریزید و به ازاء هر لیتر بیست گرم قند یا شکر به آن اضافه کنید و به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید و سپس بگذارید تا سرد شود، ناشتا یا دو سه ساعت پس از غذا آن را میل کنید.
- به : دانه به برای رفع یبوست مفید می باشد.
- پرتقال: مصرف پرتقال برای رفع یبوست های مزمن و سخت مفید می باشد. پوست یک عدد پرتقال تازه را مطابق دستوری که برای پوست نارنج گفته شد بجوشانید و صبح ها ناشتا یا شب ها سه ساعت پس از شام میل کنید. انواع ژله و مارمالاد پرتقال نیز برای رفع یبوست مفیدند.
- توت فرنگی: این میوه دارای خاصیت مسهل می باشد زیرا دارای املاحی است که عضلات روده ها را به انبساط و انقباض وا می دارد. به همین جهت آن را برای مبتلایان به یبوست تجویز می کنند.
- تمشک: خوردن این میوه برای درمان یبوست مزمن و مصرف تخم و دانه های تمشک نیز برای رفع یبوست مفید است.
- توت وحشی: سرشار از ویتامین های CBA و D می باشد اگر صبح ناشتا حدود یک مشت از این میوه را که خوب رسیده است میل کنید جهت رفع یبوست و تصفیه خون مفید است.
- تره فرنگی: برای رفع یبوست اطفال شیرخوار، یک ساقه تره فرنگی خیلی کوچک و نازک را در مقعد داخل کنید و پس از مدتی بیرون آورید.
- ترخون: مصرف این سبزی برای درمان یبوست و دردهای معده بسیار مفید است و نوشیدن آب پس از خوردن آن گوارا و لذت بخش و جهت رفع یبوست مفید می باشد.
- جو: مصرف جو نیز برای برطرف کردن برخی یبوست ها مفید است، البته باید سبوس های درشت آن را گرفت زیرا در غیر این صورت تولید اسهال می کند.
- چغندر: ۲۰ تا ۲۵ گرم چغندر را در یک لیتر آب بجوشانید و مصرف کنید. استفاده از برگ چغندر نیز به همراه آب لیمو جهت رفع یبوست مفید است.
- زیتون: روغن زیتون ملین است و برای رفع یبوست بسیار مفید می باشد.
- سیب: خوردن یک عدد سیب موقع خواب برای رفع یبوست های مزمن بسیار مفید است.
- عسل: برای رفع دل درد، کم اشتهایی و یبوست تجویز می شود.
- کاهو: کاهش دهنده فشار خون و معالج یبوست است. مبتلایان به یبوست به عنوان شام فقط کاهو مصرف کنند و یا ۶۰ گرم کاهو را در یک لیتر آب بجوشانند و قبل از خواب میل کنند.
- هویج: برای درمان یبوست میتوان سوپی از یک کیلو هویج در یک لیتر آب تهیه و مصرف نمود.
از دیگر سبزی ها و میوه هایی که جهت یبوست مفیدند می توان از رازیانه گوجه سبز، لوبیاسبز، زردآلو و شلیل نام برد.
سخن آخر
یبوست بیماری است که همه ما در طول عمر خود به آن دچار می شویم. با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی به راحتی می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. درمان های خانگی یبوست یکی از راه های داشتن سبک زندگی سالم هستند.
