درمان ورم معده

ورم معده (گاستریت) یکی از شایع‌ترین مشکلات معده است. به التهاب پوشش داخلی معده می گویند که می تواند به دلیل عفونت باکتریایی، استرس و … و با علائمی مانند درد معده، حالت تهوع، استفراغ و… بروز کند. نوع درمان ورم معده به علت آن بستگی دارد اما اگر خفیف باشد میتوان با استراحت و تغییر رژیم غذایی و در موارد شدیدتر با مصرف آنتی بیوتیک، داروهای استروئیدی و کاهش دهنده اسید درمان کرد. در بعضی مواقع برای ترمیم آسیب به پوشش معده ممکن است نیاز به جراحی باشد.

اگر علائم ورم معده دارید بهتر است ابتدا به پزشک مراجعه کنید. پس از تشخیص نوع گاستریت نسبت به درمان آن اقدام کنید. در این مطلب ما به طور مختصر به انواع گاستریت، تشخیص و درمان ورم معده می‌پردازیم.

ورم معده یا گاستریت چیست؟

زمانی که پوشش معده تحریک، ملتهب یا متورم می‌شود ورم معده رخ می‌دهد. گاستریت خفیف بسیار شایع است. ممکن است احساس ناراحتی معده یا درد در قسمت بالای شکم داشته باشید، یا ممکن است علائمی نداشته باشید. معمولا ورم معده اگر به صورت خفیف باشد به سرعت از بین می‌رود. اما اگر مدت طولانی علائم ورم معده داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.

قبل از بررسی درمان ورم معده ابتدا باید نوع گاستریت را بشناسیم. دو نوع گاستریت حاد و مزمن وجود دارد. گاستریت حاد به صورت ناگهانی شروع می‌شود و باعث التهاب مخاط معده می‌شود. هنگامی که متخصص گوارش آندوسکوپی را انجام می‌دهد، پوشش قرمز به نظر می‌رسد و تعداد زیادی سلول التهابی حاد (عمدتا گلبول‌های سفید خون، به نام لکوسیت) را نشان می‌دهند.

گاستریت مزمن باعث التهاب و آسیب مداوم اما با شدت کمتر در پوشش معده می‌شود. با از بین رفتن سلول‌های طبیعی، مخاط معده نازک‌تر می‌شود. سلول‌های التهابی شامل لنفوسیت ها هستند که نشان دهنده پاسخ ایمنی بدن است.

تشخیص ورم معده

برای تشخیص گاستریت معده و همچنین التهاب آن، روش‌ها و آزمایش‌های مختلفی وجود دارد. این تشخیص‌ها توسط پزشکان متخصص در حوزه گوارش انجام می‌شوند. در ادامه به برخی از روش‌های مرسوم در تشخیص ورم معده اشاره می‌کنیم:

تشخیص گاستریت مزمن

برای کمک به تشخیص گاستریت مزمن، پزشک سابقه پزشکی فرد را از جمله استفاده از داروهایی مانند آسپرین، مسکن‌های ضد درد NSAID و ضد اسیدها و همچنین مصرف الکل و سفر به کشورهایی که عفونت با هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد، بررسی می‌کند. علاوه بر این پزشک شکم فرد بیمار را برای بررسی میزان علائم ورم معده معاینه می‌کند. تعدادی از آزمایش‌ها برای کمک به تشخیص یا ارزیابی علل ورم معده توسط پزشک تجویز می‌شود:

• آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون
• آزمایش خون جهت بررسی عملکرد کبد و کلیه و یافتن آنتی بادی هایی که به اشتباه پاسخ ایمنی را علیه سلول های معده خود فرد تحریک می کنند.
• آزمایش هلیکوباکتر پیلوری این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون، مدفوع یا تنفس باشد.
• آزمایش تنفسی: در برخی موارد، آزمایش تنفسی به منظور تشخیص عفونت با هلیکوباکترپیلوری مورد استفاده قرار می گیرد.

شاید بخواهید مطالعه کنید:چرا معده ترش می کند

تشخیص گاستریت حاد

 ۱- آندوسکوپی:

روشی برای بررسی دستگاه گوارش با یک لوله بلند و نازک با یک دوربین کوچک به نام آندوسکوپ است. آندوسکوپ از گلو، به مری، معده و روده کوچک عبور می کند. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک متخصص علائم التهاب را بررسی می کند. بسته به سن و سابقه پزشکی شما، پزشک شما ممکن است آندوسکوپی را به عنوان اولین آزمایش به جای آزمایش هلیکوباکتر پیلوری توصیه کند. برای مشاهده نحوه انجام و کارهای لازم قبل و بعد از آندوسکوپی کلیک کنید.

 ۲- بیوپسی:

اگر ناحیه مشکوکی در آندروسکوپی پیدا شود، پزشک نمونه های بافت کوچکی را که بیوپسی نامیده می شود، برمی دارد. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود و از نظر وجود هلیکوباکتر پیلوری را در پوشش معده بررسی می شود.

۳- تصویربرداری با اشعه ایکس از دستگاه گوارش فوقانی:

اشعه ایکس می تواند تصاویری از مری، معده و روده کوچک بدهد. در برخی موارد بیمار باید مایع سفید و فلزی حاوی باریم را ببلعد. این مایع دستگاه گوارش را می پوشاند و زخم ها را بیشتر نمایان می کند. به این روش بلع باریم می گویند.

راه های درمان ورم معده

درمان ورم معده به دلیل تفاوت در نوع و سطح ورم، علل آن و وضعیت عمومی بیمار متغیر است. بیشتر داروها برای درمان ورم معده بر کاهش میزان اسید معده تمرکز دارند. در ادامه به چند مورد از رایج‌ترین درمان دارویی ورم معده مزمن و حاد اشاره می‌کنیم:

۱. درمان ورم معده مزمن

نحوه درمان ورم معده مزمن به علت اصلی آن بستگی دارد. اگر این بیماری ناشی از مصرف طولانی و بیش از حد NSAID ها یا الکل باشد، فرد باید مصرف آن مواد را متوقف کند. اگر فرد نیاز به مصرف این نوع داروهای داشته باشد، پزشک داروهای جایگزین با کمترین عوارض را برای بیمار تجویز می کند.

• درمان هلیکوباکتر پیلوری: آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت هلیکوباکتر پیلوری را درمان کنند. پاکسازی بدن از شر این باکتری ها اغلب جزو اصلی ترین روش ها برای درمان ورم معده محسوب می شود. در وهله اول، معمولا ترکیبی از سه دارو برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری استفاده می شود. این درمان معمولا شامل یک مهارکننده پمپ پروتون (PPI)، دارویی است که میزان اسید تولید شده توسط معده را کاهش می دهد و همچنین دو آنتی بیوتیک است. این داروها به عنوان یک درمان سه گانه شناخته می شود و دوره درمان بین ۱۰ تا ۱۴ روز ادامه دارد.

بیشتر بدانید: زخم معده چگونه به وجود می آید ؟

در اکثر موارد، درمان سه گانه با موفقیت عفونت را از بین می برد. اگر نیاز به درمان اضافی باشد، پزشک یک درمان چهارگانه را تجویز می کنند که شامل یک PPI و سه  آنتی بیوتیک است. این نوع درمان ورم معده بین ۱۰ تا ۱۴ روز ادامه دارد.پس از مصرف آنتی بیوتیک ها، بیمار باید دوباره به پزشک مراجعه کند تا برای هلیکوباکتر پیلوری مجددا آزمایش دهد. اگر نتایج آزمایش نشان دهد که باکتری در معده وجود ندارد نیازی به ادامه درمان دارویی نیست.

• درمان متاپلازی روده: ورم معده مزمن گاهی اوقات می تواند منجر به تغییر در پوشش معده به نام متاپلازی روده (IM) شود. تاپلازی روده زمان اتفاق می افتد که سلول های معده تغییر می کنند و بیشتر شبیه سلول های روده می‌شوند. IM با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است. با اینکه درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری، گاستریت مزمن را از بین می برد، هنوز مشخص نیست که آیا این درمان در معکوس کردن متاپلازی روده نیز موثر خواهد بود یا خیر. شواهد نشان می دهد که درمان هلیکوباکتر پیلوری در اغلب موارد IM را کاهش می دهد.

• درمان ورم معده مزمن خود ایمنی: در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای این نوع ورم معده وجود ندارد. با این حال، کمبود ویتامین B12 و آهن را می توان با مکمل‌ها، به شکل قرص و آمپول درمان کرد. خطر ابتلا به سرطان معده به عنوان عارضه‌ای از این بیماری مطرح می شود. به همین دلیل پزشکان برای تشخیص آندوسکوپی توصیه می‌کند. سرطان معده معمولا هر چه زودتر تشخیص داده شود و درمان شود بهتر است.

۲. درمان ورم معده حاد

رژیم غذایی سالم: بیشتر مواقع بدون درمان از بین می رود و خوردن یک رژیم غذایی سالم می تواند به بهبودی سریع کمک کند. غذاهایی که دارای اسیدهای طبیعی و کم‌چرب هستند برای این بیماران مناسب اند.

درمان دارویی: بسیاری از افراد به درمان دارویی برای گاستریت حاد نیاز دارند که زمان درمان و بهبودی بستگی به علت گاستریت دارد.

انتی بیوتیک ها: عفونت باکتریایی ممکن است به یک یا دو دور آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد که مصرف هر کدام دو هفته طول می‌کشد.

سایر درمان ها: مانند درمان‌هایی که برای درمان ویروس‌ها استفاده می‌شوند، شامل مصرف دارو برای کاهش علائم است.

• برای خنثی کردن اسید معده می توان از آنتی اسیدهایی مانند پپتو بیسمول، TUMS یا شیر منیزیم استفاده کرد. تا زمانی که فرد مبتلا به گاستریت باشد، می توان از این دوز استفاده کرد و در صورت نیاز، دوز آن را هر ۳۰ دقیقه یک بار مصرف کرد.
• آنتاگونیست‌های H2 مانند فاموتیدین (Pepcid) و سایمتیدین (Tagamet) تولید اسید معده را کاهش می دهند و بین ۱۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا مصرف می شوند.
• مهارکننده‌های پمپ پروتون مانند امپرازول (پریلوسک) و اسومپرازول (نکسیوم) تولید اسید معده را مهار می کنند. باید فقط هر ۲۴ ساعت یک بار و حداکثر ۱۴ روز مصرف شوند.

استفاده از آنها فقط در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری ضروری هستند. برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری شامل آموکسی سیلین، تتراسایکلین (که در کودکان زیر ۱۲ سال نباید استفاده شود) و کلاریترومایسین است.

آنتی بیوتیکها ممکن است همراه با یک مهارکننده پمپ پروتون، آنتی اسید یا آنتاگونیست H2 استفاده شود. درمان معمولا بین ۱۰ روز تا چهار هفته طول می کشد. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف NSAIDs یا کورتیکواستروئیدها را متوقف کنید تا ببیند آیا علائم شما را تسکین می دهد یا خیر. با این حال، مصرف این داروها را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید.

بیشتر بدانید: انواع آنتی بیوتیک ها و موارد مصرف آن ها

تصمیم گیری در مورد نوع درمان و داروهای مصرفی توسط پزشک متخصص انجام می شود و باید با توجه به وضعیت هر بیمار تعیین شود. پیشنهاد می شود که همواره با پزشک خود مشورت کنید و تغییرات در درمان خود را با تایید پزشک انجام دهید.

۳. درمان خانگی با رژیم غذایی

انتخاب رژیم غذایی سالم و متنوع با مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های سالم می‌تواند به بهبود وضعیت معده کمک کند. همچنین، پرهیز از مصرف غذاهای تند، چرب و تحریک کننده معده مفید است. در ادامه لیست غذاهای مفید ورم معده آمده است.

• درمان خانگی با پروبیوتیک ها: باکتری های مفید برای بدن هستند که با از بین بردن باکتری های مضر سلامت دستگاه گوارش را بهبود می بخشند. حرکات روده را منظم کرده و پیشرفت باکتری هلیکوباکتر را متوقف می کنند. مثل: محصولات مبتنی بر سویا، مانند میسو، تمپه، و برخی از نوشیدنی های سویا نان های پخت شده با خمیر ترش.ماست و دوغ.
• درمان ورم معده با عسل: دارای خصوصیات ضد التهابی و ضد باکتریایی است، ممکن است به تسکین علائم ورم معده کمک کند.
• درمان ورم معده با سرکه سیب: اسید اضافی در معده را کاهش می دهد و اسیدیته معده را متعادل می کند. حتی ممکن است باکتری‌هایی را که به مخاط معده آسیب می رسانند از بین ببرد. افزودن کمی عسل به سرکه پوشش آسیب دیده معده را تسکین می دهد. اما باید با احتیاط مصرف شود و بهتر است در این خصوص با پزشک مشورت کنید.

بیشتر بدانید: لیست غذاهای سالم و ناسالم

• درمان خانگی ورم معده با سیر: مطالعات نشان می دهد که مصرف آن راه موثر برای از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. می توانید سیر خام را خرد کرده و میل کنید. یک بررسی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که مصرف سیر مزایایی از جمله کاهش سرطان دستگاه گوارش را دارد.
• مصرف کلم بروکلی: برخی تحقیقات نشان داده است که استفاده از آن به کاهش التهاب و تسکین علائم گاستریت کمک کند.
• آب سیب‌زمینی: به عنوان ماده خنثی کننده طبیعی اسید معده شناخته می شود و مصرف آن ممکن است به تسکین علائم ورم معده کمک کند.

غذاهای مضر و التهاب زا

به عنوان یک قانون کلی، غذاهای زیر برای غشای مخاطی معده، التهاب زا هستند:

• غذاهای به شدت فرآوری شده و نگهداری شده
• غذاهای با محتوای گلوتن بالا
• غذاهایی که اسیدی هستند
• غذاهای لبنی
• غذاهای حاوی قند بالا

۴. درمان های گیاهی

لیستی از گزینه های درمان ورم معده با گیاهان را در زیر برای شما عزیزان آورده ایم:

• درمان ورم معده با زنجبیل:به دلیل خواص ضد باکتریایی و ضدالتهابی برای درمان ورم معده موثر است. التهاب را کاهش می دهد، عفونت ها را درمان می کند. نفخ، درد معده و حالت تهوع را کاهش می دهد.
• بابونه: چای بابونه در درمان ورم معده معجزه می‌کند. حاوی چندین ماده گیاهی است که برای سیستم گوارش شما مفید است. درد را تسکین می‌دهد. با مصرف این دمنوش التهاب معده نیز کاهش می‌یابد.
• نعناع فلفلی: این گیاه دارویی به دلیل خواص ضد التهابی، ضد اسپاسم و ضد باکتری خود برای درمان ورم معده موثر است. خواص تسکین دهنده آن التهاب را کاهش می‌دهد و به سوزش سر دل، سوء هاضمه و حالت تهوع کمک می‌کند.

بیشتر بدانید: لیست داروهای دل درد

• توت‌فرنگی: توت فرنگی به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات فنولی که دارد در درمان ورم معده مفید است. به جلوگیری از شروع التهاب مخاط معده کمک می‌کند.
• ریحان: ریحان به دلیل خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی خود به درمان ورم معده، کاهش التهاب و عفونت کمک می‌کنند. درد معده، استفراغ و حالت تهوع نیز با مصرف این گیاه کاهش می‌یابد.
• دانه‌های رازیانه: دانه‌های رازیانه به تسکین دستگاه گوارش و آرامش عضلات دستگاه گوارش کمک می‌کنند. این کار بخش مهمی از درمان گاستریت است. این دانه‌ها دارای خواص ضد اسپاسم، ضد التهاب و معده هستند و در تسکین علائمی مانند سوء هاضمه، نفخ، سوزش سر دل و استفراغ مفید است.
• شیرین بیان: این داروی برای ورم معده حاوی خواص ضد التهابی و تسکین دهنده است که به کاهش التهاب کمک می‌کند. علائمی مانند سوزش سر دل و سوء هاضمه نیز درمان می‌شوند. پوشش داخلی معده در برابر عفونت محافظت می‌شود و در نتیجه خطر ابتلا به زخم معده را کاهش می‌دهد.

درمان گیاهی می‌تواند به عنوان درمان تکمیلی مورد استفاده قرار گیرد. توصیه می‌کنیم درمان گیاهی خودسرانه را جایگزین مراجعه به پزشک و درمان دارویی نکنید.

۵. درمان های دارویی

داروهایی که در ادامه آمده اند می توانند برای درمان موثر مورد استفاده قرار بگیرند:

1. فاموتیدین (Famotidine): این دارو یک مهارکننده دستگاه هیستامین H2 است و به کاهش ترشح اسید معده کمک می کند. از این دارو به منظور کنترل ترشح اسید معده و درمان مشکلات معده مانند گاستریت استفاده می شود.
2. دایجستیو (Digestive): این دارو حاوی آنزیم های هضمی مختلف مانند آمیلاز، پروتئاز و لیپاز است. مصرف این دارو می تواند به هضم بهتر غذا و کاهش نفخ پس از غذا کمک کند.
3. دایمیتیکون (Simethicone): این دارو به عنوان یک ضد گاز و مهارکننده نفخ شناخته می شود. اثرات ضد فوقانی آن می تواند در درمان گاستریت و کاهش عوارض نفخ معده مفید باشد.
4. آنتی اسیدها (Antacids): این دسته از داروها برای کاهش علائم ترشح اسید معده مانند سوزش معده و تجویز می شوند.
5. مهار کننده های پمپ پروتون (Proton Pump Inhibitors – PPIs): این دسته داروها شامل امپرازول، لانسوپرازول و پانتوپرازول است و به کنترل شدیدتر ترشح اسید معده کمک می کنند. آنها از آن جهت که ترشح اسید معده را مهار می کنند، به درمان گاستریت و التهاب معده می پردازند.

درمان ورم و التهاب معده چقدر طول می‌کشد؟

گاستریت مزمن، به ویژه انواع رایج آن به دلیل هلیکوباکتر پیلوری یا به دلیل محرک‌هایی مانند الکل یا داروهای مسکن، معمولا پس از شروع درمان مناسب، به سرعت بهبود می‌یابد. دوره درمان معمولا ۷-۲۸ روز است. با این حال، اگر گاستریت مزمن درمان نشود می‌تواند برای چندین ماه یا حتی سال‌ها فرد را تحت تاثیر قرار دهد. گاستریت خودایمنی که نادرتر است ممکن است حتی با وجود درمان، تا آخر عمر فرد باقی بماند.

درمان التهاب معده در کودکان

درمان گاستریت به علت آن بستگی دارد. گزینه‌های زیر برای درمان کودکان توسط پزشک تجویز می‌شود:

• داروهایی برای کاهش یا مسدود کردن تولید اسید در معده
• آنتی بیوتیک‌های مناسب برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری
• اگر علت استفاده بیش از حد از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن باشد، پزشک توصیه می‌کند که از دادن این داروها به کودک‌تان خودداری کنید.

چند توصیه برای پیشگیری از ورم معده در کودکان

• هر غذا یا دارو که به نظر می‌رسد باعث ناراحتی معده کودک می‌شود را یادداشت کنید و سعی کنید در آینده از مصرف آنها اجتناب کنید.
• کودک خود را تشویق کنید که آب و مایعات دیگر بنوشد تا از کم آبی بدن جلوگیری شود، به خصوص اگر کودک شما استفراغ یا اسهال داشته باشد.
• به کودک خود نوشیدنی‌ها و شکلات‌های حاوی کافئین ندهید، زیرا اسید معده را افزایش می‌دهند.
• به کودک یا نوجوان خود آسپرین ندهید.
• فرزندتان را تشویق کنید به جای ۳ وعده غذایی حجیم، ۵ تا ۶ بار در روز وعده‌های غذایی کوچک بخورد.
• در اطراف فرزندتان سیگار نکشید. نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار می‌توانند علائم کودک شما را بدتر کنند.

درمان سریع ورم معده

برای درمان ورم معده بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا روند درمانی شما اصولی پیش برود. اما برای کاهش درد می‌توانید از موارد زیر برای بهبودی سریع استفاده کنید:

• آنتی اسیدهای بدون نسخه مصرف کنید.
• از داروهای کاهش دهنده اسید معده استفاده کنید.
• از مصرف الکل خودداری کنید.
• زنجبیل یا غذاهای حاوی زنجبیل بخورید.
• سیر بخورید.
• دمنوش‌های گیاهی مانند چای بابونه بنوشید.

ورزش برای ورم معده

ورزش ها و تمرینات مختلفی می توانند به کاهش نفخ و رفع مشکلات مرتبط با شکم کمک کنند. این فعالیت های ورزشی به تحریک دستگاه گوارش، افزایش جریان خون و ایجاد حرکت در دستگاه گوارش کمک می کنند که در نتیجه به دفع گازها و کاهش نفخ منجر می شود. یوگا و پیلاتس، به خصوص حرکات کششی و تمرینات مخصوص شکم و عضلات مرتبط با آن در این ورزش ها، می توانند به تسکین نفخ و بهبود عملکرد گوارشی کمک کنند. این تمرینات شامل حرکاتی مثل خم شدن به جلو، کشش های کم و آرام و تمرکز بر تنفس عمیق هستند. همچنین، فعالیت های هوازی مثل پیاده روی و حرکات ساده بدنسازی می توانند باعث تحریک دستگاه گوارش و جلوگیری از تجمع گازها در معده شده و باعث کاهش نفخ و ورم شوند.

کلام پایانی

در این مطلب ما سعی کردیم مطالب کاملی پیرامون درمان ورم معده برای شما عزیزان ذکر کنیم. به یاد داشته باشید که تشخیص و مراجعه به موقع به پزشک متخصص در درمان ورم معده بسیار موثر است. اگر علائم ورم معده بیش از چند روز طول بکشد حتما به پزشک مراجعه کرده و درمان را شروع کنید تا در آینده دچار مشکلات گوارشی شدیدتر نشوید. آرزوی ما سلامتی و شادی شماست.

سوالات متداول: