بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
تجربه عقب افتادن پریود یک اتفاق بسیار شایع در زنان است که علیرغم شیوع آن، نگرانی های زیادی ایجاد می کند چرا که دلایل متعددی میتواند موجب آن شود. گاهی اوقات تنها دلیل پریود نشدنتان، واکنش بدن به استرس یا تغییر در عادات غذایی یا روزش است اما گاهی نیز ممکن است مسئله مهمتری باعث آن شده باشد.
تاخیر در پریود به چه معنا است؟
در قاعدگی بسیاری از خانم ها ممکن است تغییراتی به وجود آید و این موضوعی است که برای بیشتر خانم ها اتفاق می افتد. پریود در خانم ها ممکن است به دلیل بیماری ها و تغییر در سبک زندگی به تاخیر بیفتد. عقب افتادن پریود تا اندازه ای طبیعی است؛ اما اگر برای زمان طولانی ادامه پیدا کند برای تشخیص علت و درمان آن باید به پزشک مراجعه کنید. اگر به اندازه چند روز قاعدگی عقب بیفتد مشکلی را به وجود نمی آورد؛ اما اگر برای چند هفته به تاخیر بیفتد ممکن است به دلیل بیماری یا بارداری باشد. نظم چرخه قاعدگی به علت استرس و یا تغییر وزن نیز دچار مشکل می شود.
| عوامل موثر بر تاخیر در پریود | داروهای موثر در تاخیر در پریود | بیماری های موثر بر تاخیر در پریود |
|
|
|
چه عواملی باعث می شوند پریود نشویم؟
۱- استرس
سیستم بدن در واکنش به استرس، به بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس برمی گردد. در حالی که در دنیای امروزی استرس به این معنی نیست که قرار است از یک شکارچی درنده فرار کنید، اما مغز هنوز دستورالعملهای قدیمی خود را دنبال می کند و هر بار دچار استرس می شوید، شما را برای فرار یا جنگیدن آماده می کند.
هنگامی که سطح استرس تان بالا می رود، مغز به دستگاه غدد درون ریز می گوید هورمونهایی تولید کند که شما را برای جنگیدن یا فرار کردن مهیا کند. این هورمونها، کارهایی که انجامشان در چنین شرایط خطرناکی ضرورت ندارد، کنار می گذارد بنابراین بسیاری از اجزاء بدن از جمله دستگاه تولید مثل، دستگاه گوارش و غیره عملکردشان مختل می شود.
هنگامی که زیاد تحت استرس قرار می گیرید یا استرس شدید است، بدن به برنامه ریزی “بجنگ یا بگریز” می رود در نتیجه موقتا تخمک گذاری متوقف می شود. عدم تخمک گذاری می تواند باعث شود پریود نشوید. این وضعیت گذراست و برطرف می شود.
۲- افزایش یا کاهش وزن
تغییرات شدید وزن بدن منجر به وضعیتی به نام آمنوره ثانویه (secondary amenorrhea) می شود. آمنوره یعنی به مدت سه ماه یا بیشتر از سه ماه پریود نشده اید. این وضعیت به خصوص در کسانی که شاخص توده بدنی (بی ام آی) در آنها به سرعت تغییر می کند شایع است.
افزایش یا کاهش شدید چربی بدن باعث می شود تعادل هورمونی از بین برود و پریود به تاخیر افتاده و یا کلا متوقف شود.
علاوه بر این، محدود کردن شدید کالری بر بخشی از مغز که با دستگاه غدد درون ریز (مسئول تولید هورمونها از جمله هورمون های زنانه) در ارتباط است، تاثیر می گذارد. هنگامی که این کانال برقراری ارتباط مختل می شود، مغز نمیتواند درست بر تولید هورمون ها نظارت کند.
۳- فعالیت بدنی شدید
برنامه ورزشی شدید میتواند باعث عقب افتادن پریود شود. این در کسانی که چند ساعت در روز ورزش حرفه ای انجام می دهند شایعتر است. علت آن این است که شما خواسته یا ناخواسته کالری بیشتری نسبت به چیزی که می خورید، می سوزانید. هنگامی که بدن کالری زیادی می سوزاند نمیتواند انرژی کافی برای عملکرد دستگاههای مختلف فراهم کند در نتیجه عدم تعادل هورمونی روی می دهد و چرخه قاعدگی با مشکل مواجه می شود. حاصل این اتفاقات این است که پریود نمی شوید و یا به تاخیر می افتد.
معمولا به محض این که فعالیت خود را تعدیل کنید یا مقدار کالری مصرفی را افزایش دهید، وضعیت بدن به حالت نرمال برمی گردد و پریود می شوید.
اطلاعات بیشتر : درمانهای طبیعی و خانگی کاهش درد پریود
۴- تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک)
یکی از اصلیترین دلایل عقب افتادن پریود، تنبلی تخمدان است. تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک به مجموعه علائمی گفته می شود که در اثر عدم تعادل بین هورمونهای تولید مثل، به وجود می آید.
کسانی که دچار این وضعیت هستند، تخمک گذاری شان مرتبا انجام نمی شود. در نتیجه ممکن است پریودها سبکتر از معمول باشد یا نامنظم شود و یا به کل پریود نشوید.
علائم دیگر تنبلی تخمدان عبارتند از:
- رویش موهای درشت در صورت و بدن
- جوش و آکنه در صورت و بدن
- کم پشت شدن موهای سر
- افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن
- ایجاد لکه های تیره اغلب بر روی چینهای گردن، کشاله ران و زیر پستان
- تگ های پوستی در زیر بغل یا گردن
- نازایی
۵- قرص ضد بارداری
بسیاری از زنان قرص ضد بارداری را برای تنظیم چرخه قاعدگی و پریودها مصرف می کنند. اما گاهی اوقات ممکن است این داروها نتیجه عکس داشته باشند به خصوص در چند ماه اولی که مصرف را شروع کرده اید.
همینطور زمانی که مصرف قرص ضد بارداری را متوقف می کنید، چند ماه طول می کشد تا بدن به سیکل طبیعی خود برگردد. هورمونهای بدن به سطح اولیه خود برمی گردند ممکن است تا چند ماه پریود نشوید.
اگر روش ضد بارداری هورمونی دیگری مصرف می کنید مانند آی یو دی، ایمپلنت یا تزریق هورمون، ممکن است پریودتان متوقف شود.
۶- پیش از یائسگی
دوره پیش از یائسگی به مدت زمانی گفته می شود که به یائسگی نزدیک می شوید و برخی علائم آن شروع می شود. پیش یائسگی در اواسط یا اواخر دهه چهل زندگی شروع می شود و حدود چهار سال طول می کشد تا پریودها کامل متوقف شوند.
در بسیاری از افراد، پریود نشدن اولین نشانه پیش یائسگی است. مثلا ممکن است یک ماه پریود عقب بیفتد و دوباره سه ماه دیگر مرتب پریود شوید یا سه ماه پشت سر هم پریود نداشته باشید و ناگهان به صورت غیر منتظره پریود شوید که معمولا سبکتر یا سنگینتر از همیشه است.
همچنین بخوانید : پریود غیر طبیعی چیست؟
۷- یائسگی زود هنگام
یائسگی زود هنگام که به آن نارسایی زودهنگام تخمدان نیز می گویند، زمانی اتفاق می افتد که تخمدانها پیش از چهل سالگی کار خود را متوقف می کنند. هنگامی که تخمدانها دیگر آنطور که باید، کار نکنند استروژن کافی تولید نمی شود در نتیجه مقدار استروژن بدن در تمام طول چرخه قاعدگی پایین می ماند و شما علائم یائسگی را تجربه می کنید.
به تاخیر افتادن پریود یا پریود نشدن میتواند یک نشانه یائسگی زود هنگام باشد. همچنین ممکن است گرگرفتگی، تعریق های شبانه و مشکلات خواب را نیز علاوه بر آن، تجربه کنید.
علائم دیگر یائسگی زود هنگام عبارتند از:
- خشکی واژن
- مشکل در بارداری
- کاهش میل جنسی
- مشکل در تمرکز
- یائسگی زود هنگام ممکن است در اثر عواملی مانند عمل جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی ناحیه شکم یا لگن نیز اتفاق بیفتد.
۸- مشکل تیروئید
تیروئید یک غده پروانه ای شکل در گردن است که هورموهایی را تولید می کند که به تنظیم فعالیتهای بدن از جمله چرخه قاعدگی کمک می کنند. اما این عضو از بدن همانند هر عضو دیگری ممکن است خود دچار مشکل شود. مشکلات تیروئید از جمله کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید، بر وضعیت هورمونهای بدن تاثیر می گذارند.
هر دو وضعیت نامبرده چرخه قاعدگی را مختل می کنند و ممکن است باعث نامنظم شدن پریود شوند.
با این حال پرکاری تیروئید بیشتر منجر به عقب افتادن پریود یا پریود نشدن می شود. گاهی اوقات ممکن است پریود تا چند ماه اتفاق نیفتد.
علائم دیگر مشکلات تیروئید عبارتند از:
- تپش قلب
- تغییر اشتها
- تغییر وزن بی دلیل
- اضطراب یا عصبی بودن
- لرزش خفیف دست
- خستگی
- تغییر مو
- مشکل خواب
۹- مشکلات پزشکی مزمن
مشکلات پزشکی مزمن مانند بیماری سلیاک (آلرژی به گلوتن گندم) و دیابت گاهی باعث نامنظم شدن پریود می شوند و یکی از دلایل عقب افتادن پریود هستند.
بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که بر دستگاه گوارش تاثیر می گذارد. هنگامی که کسی که سلیاک دارد گلوتن می خورد (مثلا نان یا ماکارونی)، سیستم ایمنی او به لایه پوشاننده سطح داخلی روده کوچک حمله می کند.
هنگامی که روده کوچک صدمه می بیند، توانایی جذب مواد مغذی از آن مختل می شود. در نتیجه سوء تغذیه اتفاق می افتد در حالی که فرد ممکن است تغذیه خوبی داشته باشد. سوء تغذیه باعث می شود تولید هورمونها مختل شده و فرد عقب افتادن پریود یا حتی پریود نشدن و سایر مشکلات مربوط به دستگاه تولید مثل را تجربه کند.
کسانی که دیابت نوع یک یا دو دارند نیز در موارد نادر ممکن است مشکل پریود پیدا کنند. این بیشتر در کسانی دیده می شود که قند خونشان خوب مدیریت نمی شود.
۱۰- بارداری
اگر پریودتان عقب افتاده است ممکن است باردار باشید. حدود یک هفته پس از زمانی که قرار بود پریود شوید اما نشده اید، آزمایش بارداری بدهید.
اگر زودتر از این موقع تست بدهید ممکن است نتیجه منفی کاذب بگیرید یعنی در حالی که باردار هستید، جواب آزمایش منفی باشد.
اگر پریودهایتان معمولا نامنظم است، تشخیص این که چه زمانی باید آزمایش بارداری را انجام بدهید سخت تر است. میتوانید صبر کنید تا مدت بیشتری بگذرد یا با پزشک مشورت کنید.
- علائم اولیه بارداری علاوه بر پریود نشدن، عبارتند از:
- دردناک شدن و حساسیت پستان ها
- باد کردن پستان ها
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی
۱۱- بلوغ
یکی دیگر از دلایل عقب افتادن پریود، بلوغ است. گاهی اوقات بدن دختری که تازه به بلوغ رسیده، برنامه دقیق قاعدگی ندارد. این کاملا طبیعی و شایع است به خصوص در دو سال اول پس از شروع پریود.
تغییرات دیگر از جمله تغییر سریع وزن، بیماری، استرس و حتی مسافرت میتوانند باعث شوند زمان پریودها غیر قابل پیش بینی شود. علت این است که بخشی از مغز که پریود را تنظیم می کند، تحت تاثیر این فاکتورها قرار می گیرد.
حتی تعداد روزهایی که پریود می شوید هم ممکن است در هر مرتبه تغییر کند. گاهی اوقات ممکن است فقط دو روز خونریزی داشته باشید و گاهی یک هفته طول بکشد. علت این است که در این دوران میزان تولید هورمون در بدن در هر چرخه قاعدگی تفاوت می کند. اگر پریودهایتان نامنظم است، برای این که بدانید پریودتان نزدیک است باید حواستان به علائم پیش از قاعدگی (سندرم پیش از قاعدگی) باشد که متداولترین آنها عبارتند از:
- دل درد و کمردرد
- سنگین شدن یا حساس شدن پستانها با لمس یا فشار
- سردرد
- جوش زدن پوست
- مختل شدن الگوی خواب
- تغییر خلق
- شل شدن مدفوع
- باد کردن یا افزایش وزن بدن
همچنین بخوانید : راه های درمان خشکی واژن
۱۲- مشکلات مربوط به اندامهای لگنی
در برخی موارد مشکلات اندامهای لگن باعث می شود پریود نشوید مانند سوراخ نبودن پرده بکارت، تنبلی تخمدان یا سندرم آشرمن
۱۳- شیردهی
برخی از زنانی که به کودک شیر می دهند، پریودشان تا پایان شیردهی از سر گرفته نمی شود. علت این است که پرولاکتین که هورمون مسئول تولید شیر است، تخمک گذاری را نیز سرکوب می کند.
تاخیر در عادت ماهیانه تا چند روز طبیعی است؟
فاصله زمانی که بین روز اول پریود تا اولین روز پریود بعدی وجود دارد چرخه قاعدگی گفته می شود و این زمان از ۲۱ روز الی ۳۵ روز متغیر است؛ بنابراین اگر مدت این چرخه در یک ماه ۲۶روز و در ماه بعدی ۲۸ روز باشد طبیعی است؛ بنابراین تاخیر ۱ یا ۲ روزه جای نگرانی ندارد؛ اما موارد زیر شامل عقب افتادن پریود می شوند:
- از آخرین پریود شما ۳۵ روز گذشته است.
- در افرادی که قاعدگی های منظم دارند چنانچه ۳ روز پریودشان عقب بیفتد.
داروهایی که موجب تاخیر در پریود می شوند کدامند؟
داروهایی که پریود را به عقب می اندازند به دو گروه تقسیم میشوند: داروهایی که هدف از تولید آنها عقب انداختن پریود است و داروهایی که عوارض مصرف آنها قاعدگی را به تاخیر میاندازد. به طور کلی این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد بارداری: قرص های ضد بارداری علاوه بر این که موجب تاخیر در پریود می شوند حتی در برخی موارد دوز مصرف و میزان قدرت آنها می تواند برای همیشه از پریود شدن جلوگیری کند. در برخی موارد مانند بیماری آندومتریوز مصرف این قرص ها نه تنها پریود شدن را به عقب نمی اندازد بلکه موجب قاعدگی های شدید می شود.
- داروهای کنترل قند خون: داروهای ضد دیابت مانند متفورمین علاوه بر تاخیر در پریود شدن موجب تغییر در مدت زمان قاعدگی نیز می شوند. این قرص در باردار شدن نیز موثر است. همچنین مصرف طولانی مدت این قرص می تواند موجب از دست رفتن یک دوره پریود شود.
- داروهای تیروئید: لووتیروکسین دارویی است که برای درمان کم کاری تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف این دارو موجب تاخیر در پریود و کاهش حجم خونریزی قاعدگی می شود.
- داروهای صرع: از عوارض داروهایی که برای درمان صرع مورد استفاده قرار می گیرند کم شدن خونریزی و تاخیر در پریود است.
- داروهای ضد افسردگی: داروهایی که برای درمان افسردگی کاربرد دارند دارای اثرات مختلفی هستند مصرف برخی از آنها شدت قاعدگی را افزایش می دهد و برخی دیگر مانند آمی ترپتیلین، نورتریپتیلین و ایمیل پرامین موجب عقب افتادن قاعدگی می شوند.
- داروهای شیمی درمانی: در میان عوارض فراوانی که داروهای شیمی درمانی دارند یکی از آنها جلوگیری از پریود شدن است. در برخی موارد داروهای شیمی درمانی موجب قطعی قاعدگی و یائسگی زودرس می شوند.
تاخیر چند روزه در قاعدگی نشانه بارداری است؟
اگر پریود شما عقب افتاده است در صورتی که در اغلب موارد قاعدگی منظم داشته اید احتمال باردار بودن شما را افزایش می دهد. بیشتر خانم های متاهل تصور میکنند که تاخیر ۱۰ روزه در قاعدگی نشانه بارداری است در صورتی که این تصور اشتباهی است. آزمایشی ساده و خانگی که برای تشخیص بارداری به کار میرود بی بی چک است. این آزمایش بر اساس هورمون hCG در ادرار است.
- در اکثر موارد ۱۰ تا ۱۴ روز پس از لقاح باردار بودن از طریق آزمایش قابل تشخیص است.
- در فاصله زمانی ۱۲ الی ۲۴ ساعت بعد از تخمک گذاری لقاح صورت می گیرد.
- دو هفته قبل از شروع قاعدگی تخمک گذاری انجام می شود.
- بنابراین برای افرادی که چرخه قاعدگی آنها ۲۸ روزه است اگر پریود ۷ تا ۱۰ روز عقب بیفتد جواب آزمایش بارداری را مثبت می کند.
- اگر تست بی بی چک ۱۴روز پس از تاخیر قاعدگی انجام شود نتیجه آزمایش دقیق تر خواهد بود.
بیماری هایی که موجب تاخیر در قاعدگی می شوند کدامند؟
برخی از بیماری ها نظم چرخه قاعدگی را به می ریزند این بیماری ها عبارتند از:
- اختلال در عملکرد تیروئید: اگر ترشح هورمون تیروئید از حد نرمال کمتر یا بیشتر باشد نظم چرخه قاعدگی به هم می ریزد و باعث می شود پریود سبک یا سنگین داشته باشید. اختلال در عملکرد تیروئید می تواند چندین ماه از پریود شدن جلوگیری کند که به این وضعیت آمنوره گفته می شود. بیماری تیروئید در کار غدد دیگر از جمله تخمدان ها نیز تاثیر می گذارد.
- ناراحتی های قلبی:ناراحتی های قلبی در مدت زمان قاعدگی تاثیرگذار هستند و آن را کوتاه تر یا طولانی تر می کنند. به طور کلی در بیماران قلبی عقب افتادن پریود و خونریزی های ناگهانی شایع تر است.
- تومور غده هیپوفیز: وجود تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز یکی از عواملی است که چرخه قاعدگی را نامنظم می کند. ترشح بیش از اندازه پرولاکتین به وسیله غده هیپوفیز نه تنها موجب تاخیر در پریود می شود بلکه ممکن است قاعدگی را قطع کند.
- بیماری های غده فوق کلیوی: غدد آدرنال، هیپوفیز، تیروئید، تخمدان ها و لوزالمعده در عملکرد غدد درون ریز مرتبط با قاعدگی نقش دارند؛ بنابراین اختلال در کار این غدد مشکلاتی را در سیکل قاعدگی زنان به وجود می آورد.
- کیست تخمدان: یکی از نشانه های کیست تخمدان عقب افتادن قاعدگی است. پریودهای سنگین، خونریزی های غیرطبیعی واژن و نامنظم بودن چرخه قاعدگی از عوارض کیست تخمدان هستند.
- مشکلات کبدی: یکی دیگر از بیماری های تاثیرگذار بر قاعدگی ناراحتی های کبدی هستند. تولید و تنظیم هورمون ها در افرادی که بیماری های کبدی دارند به درستی انجام نمی شود؛ در نتیجه باعث نامنظم شدن قاعدگی و خونریزی های شدید می شود.
- دیابت: در افرادی که بیماری قند خون دارند ممکن است نظم قاعدگی از بین برود و دچار پریودهای طولانی شوند و یا قاعدگی آنها متوقف شود. قاعدگی های نامنظم بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ دیده می شود که یکی از نشانه های تخمدان پلی کیستیک نیز هست.
- منوپاز زودرس: اگر فردی قبل از ۴۰ سالگی دچار یائسگی زودرس شود سیکل قاعدگی نامنظم را تجربه می کند. ۴۰ تا ۴۵ سالگی زمانی است که ممکن است یائسگی زودرس اتفاق بیفتد و افرادی که دچار این عارضه می شوند برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان و بیماری های قلبی به هورمون درمانی نیاز دارند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیمار یا باردار نیستید ۱ یا ۲ بار تاخیر در پریود جای نگرانی ندارد؛ اما اگر عقب افتادن قاعدگی ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کند باید به متخصص زنان یا متخصص اورولوژی مراجعه کنید. دختران نوجوان نیز اگر تا ۱۶ سالگی پریود نشدند لازم است با پزشک متخصص مشورت کنند.
