دوبینی چشم چیست

اگر بخواهیم دوبینی چشم یا به عبارت دیگر دوگانی دید را در یک تعریف ساده عنوان کنیم می توانیم بگوییم دوبینی چشم نوعی اختلال دید است که شخص تصاویر را به صورت دوتایی می بیند (دیدن دو تصویر از یک جسم). این اختلال می تواند به شکل های عمودی، افقی، قطری و یا با چرخش تصویر جسمی نسبت به اجسام دیگر نمایان شود. این موضوع می تواند نشانه های ابتلا به برخی بیماری ها باشد. به عنوان مثال اختلالات در عضلات و اعصاب که سبب اختلال در تعادل، حرکت و مشکلاتی در خواندن می شود را می توان از برخی بیماری ها دانست.

انواع دوبینی چشم

دوبینی چشم به دو شکل اصلی تقسیم می شود: دوبینی تک چشمی (Monocular) و دوبینی دو چشمی (Binocular). اگر دوبینی فقط در یک چشم ایجاد شود، این حالت را “دوبینی تک چشمی” می نامند. اما اگر این اختلال در هر دو چشم رخ دهد، به آن “دوبینی دو چشمی” گفته می شود. درمان دوبینی به وابستگی به علت و نوع آن متغیر است. این درمان معمولا شامل تمرینات چشمی می شود و در برخی موارد، اقدامات جراحی نیز در نظر گرفته می شود.

دلایل دوبینی

دلایل دوبینی چشمی و تاری دید از انواع متنوعی ناشی می شوند. در حالت دوبینی تک چشمی، حتی زمانی که فرد یک چشم خود را ببندد، همچنان شی را به صورت دوگانه مشاهده می کند. به عبارت دیگر، دوبینی تک چشمی در این حالت ایجاد می شود. در مقابل، در دوبینی دوچشمی، فرد حتی زمانی که هر دو چشم او باز است، احساس دوبینی می کند.

علل دوبینی چشمی بسیار گسترده هستند و شامل بیماری های قرنیه چشم، اختلالات عدسی چشم، ضعف عضلات چشم، و اختلالات مغزی می شوند. این عوامل ممکن است به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر باعث ایجاد دوبینی و تاری دید گردند.

۱- آستیگماتیسم:

آستیگماتیسم به معنای انحراف غیرطبیعی در سطح جلوی قرنیه است.

۲- بیماری قرنیه چشم:

بیماری های قرنیه چشم، از جمله عفونت ها، زخم ها، و خشکی قرنیه می توانند باعث اختلال در بینایی، دوبینی و تاری دید گردند.

۳- ناخنک:

به عنوان یک اصطلاح پزشکی، “ناخنک” به ملتحمه های چشم اطلاق می شود. ملتحمه ها لایه های نازکی از بافت مخاطی هستند که سطح داخلی پلک ها و سفیدی چشم را پوشانده و به حفظ نمونه ی چشمی کمک می کنند. در برخی افراد، این ملتحمه ها به صورت غیرطبیعی ضخیم شده و به شکل یک لایه نازک بر روی قرنیه چشم گسترش می یابند. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد مشکلات در دید و احساسات ناخوشایندی شود.

۴- آب مروارید:

آب مروارید یا کاتاراکت، یک بیماری چشمی است که باعث افت شفافیت عدسی چشم و ایجاد ماتی و کدری در دید می شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است علائمی همچون تاری دید، حساسیت به نور، تغییرات در رنگ دید و کاهش کیفیت دید در شب تجربه کنند. عوامل خطر شامل سن بالا، دیابت، مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی، و تابش های ماورابنفش (UV) هستند. درمان اصلی این بیماری جراحی است که با انتخاب یک عدسی شفاف جایگزین، برطرف می شود و افراد پس از جراحی بهبود چشمی قابل توجه را تجربه می کنند.

بیشتر بخوانید: درمان آب مروارید

۵- اختلال عدسی چشم:

عدسی چشم که در پشت مردمک قرار دارد، کمک به تمرکز نور بر روی شبکیه می کند. اختلال رایج عدسی که ممکن است به دوبینی چشم منجر شود، کاتاراکت یا آب مروارید است.

۶- ضعف عضلات چشم:

ضعف عضلات چشم، باعث عدم هماهنگی حرکت چشم ها می شود که در نتیجه فرد ممکن است دچار دوبینی شود. این ضعف می تواند ناشی از برخی بیماری ها باشد که عبارتند از بیماری میاستنی گراویس که یک بیماری خود ایمنی است و مسدود شدن تحریک عضلات توسط اعصاب مغز را ایجاد می کند، گریوز که یک بیماری مرتبط با تیروئید است و بر عضلات چشم تاثیر گذارد و دوبینی عمودی را ایجاد می کند، و بیماری های عصبی و روانی که می توانند بر عصب های کنترل کننده عضلات چشم تاثیر گذار باشند. اختلالات مغزی نیز می توانند علت دوبینی چشم باشند به عنوان مثال، سکته مغزی، آنوریسم مغزی، افزایش فشار داخل مغز، تومور مغزی و حملات میگرنی.

تشخیص و درمان این اختلالات نیازمند مراجعه به یک تیم پزشکی متخصص، از جمله متخصص چشم و مغز و اعصاب است تا علت اصلی مشکل شناسایی شده و بر اساس آن برنامه درمانی مناسب اجرا شود.

علت دوبینی ناگهانی

اگر شخصی به صورت ناگهانی دچار دوبینی شود، احتمال وقوع سکته مغزی وجود دارد. دوبینی به عنوان یکی از نشانه های این حادثه تلقی می شود و ممکن است به عنوان هشداری جهت وقوع سکته مغزی در آینده نیز محسوب شود. این نکته نشان دهنده ضرورت فوری مشاوره با یک پزشک است و می بایست اقدامات لازم جهت تشخیص و درمان سریع این وضعیت را فراهم کنید.

علل دوبینی تک چشمی

دوبینی تک چشمی، پدیده ای است که در آن هنگامی که یک چشم پوشانده می شود، ایجاد می شود، اما کمتر از دوبینی دو چشمی اتفاق می افتد. این پدیده می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله آستیگماتیسم که ناشی از نامنظمی شکل انحنای قرنیه یا لایه شفاف جلوی چشم است، خشکی چشم که در آن چشم اشک به میزان کافی تولید نمی کند یا به سرعت خشک می شود، قوز قرنیه که منجر به نازک شدن و تغییر حالت قرنیه می شود، ناهنجاری های شبکیه که ممکن است به دوبینی تک چشمی منجر شود و آب مروارید که در افراد بالای ۸۰ سال ممکن است ظاهر شده و گاها به دوبینی تک چشمی منجر گردد.

راه های تشخیص

روش تشخیص دوبینی چشم به دلیل وجود دلایل متنوع ممکن است برای پزشکان چالش آفرین باشد. در واقع همانطور که در گزارشی ارائه شده توسط آکادمی چشم پزشکی آمریکا (AAO) ذکر شده است، بیماران مبتلا به دوبینی چشم ممکن است علائم و نشانه های متنوعی از مشکلاتی مانند خشکی چشم تا مسائل جدی تر نظیر وجود تومورهای داخل جمجمه داشته باشند. در حالت های نادر، دلیل دوبینی ممکن است “سندرم ورنیکه (کورساکوف)” یا “نارسایی همگرایی” باشد.

پزشک چشم در آغاز معاینه خود، سوالاتی در خصوص دوبینی تک چشمی یا دوچشمی مطرح می کند. اگر دوبینی تک چشمی باشد، احتمالا مشکل از خود چشم ناشی است و با اعصاب مرتبط نمی شود. این به این معناست که احتمالا مشکل وخیم نیست و به مسائل عصبی جدی پیوند ندارد.

در صورت تجربه دوبینی یا مشاهده علائم آن، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، زیرا این ممکن است نشانگر وجود یک بیماری دیگر باشد. متخصص از روش های متنوعی برای تشخیص دوبینی استفاده می کند. از جمله آزمایش خون برای افشای عوامل مختلف، معاینه چشمی جزئی و دقیق توسط متخصص، سی تی اسکن برای بررسی ساختارهای داخلی سر و چشم ها و MRI برای تولید تصاویر با رزولوشن بالا از ساختارهای مغزی و نخاعی. این روش ها می توانند اطلاعات اضافی ارائه داده و بسته به شرایط فرد و نیازهای موجود انتخاب شوند.

تست دوبینی

تست دوبینی یک فرایند تشخیصی است که توسط متخصصان چشم پزشکی یا نورولوژی برای ارزیابی وضعیت بینایی و تشخیص مشکلات دوبینی اجرا می شود. این تست معمولا شامل مراحل مختلفی است که به منظور ارزیابی هماهنگی چشم ها و شناسایی هرگونه عیوب یا اختلالات در سیستم بینایی انجام می شود.

مهم ترین مراحل تست دوبینی شامل موارد زیر می باشد:

۱- پوشاندن یک چشم: در این مرحله یک چشم فرد پوشانده می شود تا تاثیر دوبینی در هر چشم به صورت جداگانه بررسی شود.

۲- استفاده از لنزها و عینک ها: متخصص چشم پزشکی ممکن است از لنزها یا عینک های خاص برای کمک به تصحیح دید و بهبود هماهنگی چشم ها استفاده کند.

۳- تست های تخصصی: شامل تست هایی نظیر تست های حرکت چشم، تست های تعقیب چشم و تست های نورسنجی می شود.

اهمیت تست دوبینی در تشخیص و درمان مشکلات بینایی و پیشگیری از مشکلات جدی تر مانند اختلالات عصبی یا اختلالات عضلانی برجسته است. این تست به متخصصان اطلاعات ارزشمندی ارائه می دهد تا بتوانند برنامه های درمانی مناسب را تعیین کرده و به فرد در بهبود بینایی و کیفیت زندگی او کمک کنند.

بیشتر مطالعه کنید: دوربینی چشم چگونه به وجود می آید

راه های پیشگیری

تمرکز بر پیشگیری از عوامل و بیماری های زمینه ای ایجاد دوبینی امری حیاتی است. اقداماتی چون کنترل دقیق دیابت برای حفظ سطح قند خون، پیشگیری از بروز آب مروارید از طریق اجتناب از عوامل خطر مانند سیگار، کنترل فشار خون، و نظارت منظم بر سلامت چشم، جلوگیری از خشکی چشم با استفاده از گریس ها و ژل های چشمی و حفظ آبیت چشم، و همچنین جلوگیری از آسیب دیدگی سر از طریق استفاده از وسایل حفاظتی، تمامی اقداماتی هستند که به حفظ و بهبود سلامت چشم و کاهش احتمال بروز دوبینی کمک می کنند.

۱- کنترل دیابت: بیماران مبتلا به دیابت (راه های درمان دیابت) که به دقت برنامه درمانی خود را دنبال می کنند، با کاهش خطر دوبینی مواجه اند. این برنامه شامل کنترل دقیق قند خون، تغذیه مناسب و فعالیت های ورزشی است.

۲- پیشگیری از آب مروارید: مراقبت از سلامتی چشم ها و کاهش خطر آب مروارید را می توان با استفاده از عینک آفتابی، جلوگیری از مصرف سیگار و رعایت رژیم غذایی سالم به عمل آورد. این اقدامات می توانند احتمال بروز دوبینی چشم را به شدت کاهش دهند.

۳- جلوگیری از خشکی چشم: حفظ رطوبت چشم ها و جلوگیری از خشکی چشم می تواند از ایجاد دوبینی جلوگیری نماید. همچنین، استفاده نکردن به مدت طولانی از کامپیوتر و اجتناب از خیره شدن به صفحه نمایش می تواند به جلوگیری از خشکی چشم ها کمک کند.

۴- جلوگیری از آسیب دیدگی سر: استفاده از کمربند ایمنی در رانندگی، استفاده از کلاه ایمنی در دوچرخه سواری و موتورسیکلت و انتخاب کلاه و عینک مناسب در کار با ماشین آلات و فعالیت های ورزشی، می تواند احتمال ابتلا به دوبینی و تاری دید را به شدت کاهش دهد.

راه های درمان دوبینی چشم

برای درمان دوبینی چشم، نخست می بایست جویای علت اصلی بروز این مشکل بود. خیلی اوقات می توان دوبینی را با اصلاح و یا درمان علت اصلی آن برطرف کرد. روش های متداول درمان دوبینی شامل استفاده از عینک یا لنز برای اصلاح دید، استفاده از چشم بند برای پوشاندن یک چشم و مدیریت موقت دوبینی، تمرینات تقویتی برای عضلات چشم، جراحی برای رفع عارضه اصلی و اصلاح دید و حتی تزریق بوتاکس به عنوان یک روش موثر برای کنترل حرکات چشم و عضلات اطراف آن می باشد. این روش ها به طور گسترده در مواجه با مشکلات مانند آستیگماتیسم، خشکی چشم، قوز قرنیه، ناهنجاری های شبکیه و آب مروارید مورد استفاده قرار می گیرند.

Adults older than 40 years of age should schedule periodic eye examinations, even if they have no noticeable vision problems

افراد بزرگسال بالاتر از ۴۰ سال باید برای خود برنامه‌ای برای معاینات دوره ای چشم داشته باشند، حتی اگر مشکلات بینایی خاصی نداشته باشند.

به نقل از سایت harvard health publishing

درمان های دارویی

دوبینی چشم ممکن است نیاز به درمان داشته باشد و استفاده از قطره های چشمی یکی از راه های درمانی ممکن است. اما نوع و قطره ای که برای درمان دوبینی مناسب است، بستگی به علت اصلی دوبینی و تشخیص حاصل از مشاوره پزشک خواهد داشت.

برخی از قطره های چشمی ممکن است شامل عوامل ضد التهاب، آنتی بیوتیک ها (موارد مصرف انواع آنتی بیوتیک) یا داروهای دیگر باشند که به اصلاح علت اصلی دوبینی کمک کنند. از این رو، هر فرد بر اساس شرایط خود نیاز به نوع مخصوصی از قطره های چشمی دارد. مهم ترین مرحله، مشاوره با پزشک است. پزشک پس از انجام بررسی های لازم و تشخیص دقیق، قطره های چشمی مناسب را تجویز خواهد کرد. همچنین پزشک ممکن است تغییرات درمانی را نظارت کرده و نیاز به تنظیمات جدید اعمال کند.

درمان های خانگی

همانطور که اشاره شد، دوبینی چشم یک وضعیت ناشی از عدم هماهنگی بین دو چشم است که می تواند از مشکلات چشمی یا مغزی ناشی شود. درمان دوبینی چشم بستگی به علت اصلی آن دارد و باید توسط متخصص چشم یا متخصص مغز و اعصاب تشخیص داده شود. با این حال، برخی از اقدامات در خانه می توانند به تقویت بینایی و کاهش مشکلات دوبینی کمک کنند. انجام تمرینات چشمی توصیه شده توسط متخصص چشم می تواند به تقویت عضلات چشم و هماهنگی بین دو چشم کمک کند.

همچنین استفاده از منشورها و عینک های خاص توسط متخصص چشم تجویز می شود. تغییرات در محیط زندگی، مانند کاهش اشیاء محیطی و ایجاد یک فضای ساده تر، می تواند کمک به کاهش تداخل بین تصاویر و در نتیجه کاهش دوبینی داشته باشد. همچنین استفاده از راهکارهای بصری از جمله تکنولوژی های کمکی و برنامه های کامپیوتری خاص (cam) نیز می تواند در مدیریت دوبینی مفید باشد. برای درمان دوبینی چشم در خانه، حائز اهمیت است که همواره با متخصص چشم مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب بر اساس وضعیت خودتان تعیین شود.

درمان های سنتی

مشکلات چشمی، از جمله دوبینی، معمولا ناشی از مشکلات در ساختارهای چشمی یا اعصاب کنترل کننده آنها در مغز ایجاد می شوند. بنابراین به نظر می رسد که مصرف مستقیم داروهای گیاهی ممکن است تاثیر زیادی در رفع مشکل دوبینی نداشته باشد. اگر با دید دوگانه مواجه شدید، بهتر است زمان را تلف نکنید و بلافاصله از کمک پزشکی بهره مند شوید. با این حال، استفاده از ترکیبات یا دمنوش های گیاهی که به طور غیر مستقیم بر سلامت مغز تاثیر گذارند، می تواند از بروز دوبینی جلوگیری کرده یا درمان آن را تسهیل کند.

به عنوان مثال، مصرف گیاهان ضد التهاب مانند زردچوبه یا استفاده از زغال اخته که علاوه بر خواص ضدالتهابی، دارای ترکیبات آنتی اکسیدان نیز هستند، یا استفاده از عصاره دانه انگور که در درمان آب مروارید موثر است، می توانند به صورت غیر مستقیم در سلامت چشم ها نقش ایفا کنند. اگر به دنبال استفاده از روش های گیاهی به عنوان مکمل درمان مشکلات چشمی خود هستید، بهتر است با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید.

آیا دوبینی چشم خطرناک است؟

در بسیاری از موارد، دوبینی ناشی از اختلالات چشمی یا مشکلات عصبی است که نیاز به بررسی و درمان دارند. بنابراین، تشخیص صحیح و به موقع از اهمیت بسیاری برخوردار است تا مشکلات احتمالی به موقع شناسایی و درمان شوند. تشخیص خطرناک بودن یا نبودن دوبینی بستگی به عامل ایجاد دوبینی دارد که نیاز به بررسی علائم نگران کننده توسط پزشک خواهد داشت.

دوبینی موقتی چشم چیست؟

دوبینی در برخی موارد به صورت موقت و گذرا رخ می دهد. در مواقعی مانند مسمومیت با الکل، مصرف بنزودیازپین ها، مواد افیونی یا برخی داروهای ضد تشنج و صرع، می تواند به دوبینی منجر شود. همچنین، مواردی چون آسیب به سر که در ضربه مغزی اتفاق می افتد را می توان از عوامل ایجاد دوبینی موقت دانست. به علاوه علت هایی چون خستگی شدید یا استنوپیا را هم می توان به عنوان عللی برای دوبینی موقت عنوان کرد. اگر احیانا بینایی شما سریعا به حالت طبیعی بازنگشت، حتما به پزشک مربوطه مراجعه فرمایید.

تشخیص دوبینی چشم در کودکان

در کودکان، تشخیص دوبینی چشم می تواند چالش برانگیز باشد، زیرا این افراد نمی توانند به دقت تجربیات خود را توصیف کنند. علائم جسمی دوبینی در کودکان شامل حرکت چشم ها برای دیدن تصاویر به سمت چپ و راست، پوشاندن یک چشم با دست، چرخاندن سر به شکل غیرطبیعی، چپ چشمی یا تنگ شدن مردمک چشم به منظور دیدن و نگاه کردن به اشیاء از بغل به جای جلو می شوند.

علت دوبینی و سرگیجه

سرگیجه، این احساس ناخوشایند که ممکن است از عوامل گوناگون ناشی شود، به خصوص زمانی که احساس دوبینی همراه با سردرد دارد، می تواند از علائم جسمی ناشی از مشکلات چشمی باشد. دکتر امین الله نیک اقبالی، متخصص چشم و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیان می کند که حرکت ماهیچه های چشم بسیار حیاتی است و اگر یکی از این ماهیچه ها فلج شود، هماهنگی بین دو چشم به خطر می افتد و ارتباط مناسب بین گوش، چشم و مغز از دست می رود.

Some people with double vision may experience nausea or vertigo because of the altered field of vision. Others may experience eye strain and sensitivity to light or sounds

بعضی از اشخاص که دچار دوبینی هستند ممکن است به خاطر تغییر میدان دید، دچار سرگیجه یا حالت تهوع شوند. امکان دارد بعضی افراد هم حساسیت به نور و یا صدا و خستگی چشم رو تجربه کنند.

یه نقل از سایت healthline

علائم دوبینی ناگهانی می تواند از عوامل مختلفی نظیر عفونت های ویروسی، آنفولانزا (علائم بیماری آنفولانزا) یا حتی یک سرماخوردگی ساده ناشی شود. در هر صورت، توجه به این علائم و مراجعه به یک متخصص چشم پزشک ضروری است زیرا دوبینی می تواند نشانه ای از وضعیت خطرناک در بدن باشد.

درمان دوبینی بستگی به علت آن دارد. از استفاده از عینک یا لنز تا جراحی جهت اصلاح ماهیچه های چشم، متخصص چشم با توجه به شرایط هر بیمار راه های مختلفی را پیشنهاد می دهد. زیرا دوبینی یک وضعیت غیرقابل تحمل است و در مواجهه با آن، یکی از چشم ها ممکن است برای تحمل بهتر شرایط بسته شود.

بیشتر مطالعه کنید: علت ایجاد انحراف چشم

علت دوبینی و سردرد

در بسیاری از موارد، ممکن است عوارض همراه با دوبینی به عنوان یکی از علل سردرد در نظر گرفته شوند. در این زمینه، اختلالات چشمی می توانند نقش مهمی در ایجاد دوبینی و سردرد ایفا کنند. آستیگماتیسم، که به عدم هماهنگی شکل قرنیه چشم اطلاق می شود، می تواند منجر به دوبینی و سردرد گردد. همچنین، اختلالات نزدیک بینی یا دوربینی نزدیک ممکن است باعث دوبینی و سردرد شوند. از سوی دیگر اختلالات مغزی نیز می توانند به همراه دوبینی و سردرد ظاهر شوند. به عنوان مثال، سکته مغزی یا وجود تومور در مغز که باعث فشار به اعصاب و بافت های مغزی می شود. همچنین، برخی داروها ممکن است عوارض جانبی اعمال کرده و دوبینی و سردرد را ایجاد نمایند. اختلالات عصبی نیز نوروپاتی را شامل می شود که آسیب به اعصاب سیستم بصری ایجاد کرده و ممکن است با دوبینی و سردرد همراه باشد.

برخی اطلاعات ضروری در مورد دوبینی چشم

در اینجا چند مورد اطلاعات اساسی درباره دوبینی چشم آورده شده است که در ادامه آن را بررسی می کنیم. دوبینی چشم ممکن است ناشی از برخی بیماری های زمینه ای باشد. این وضعیت می تواند در یک چشم یا هر دو چشم اتفاق بیفتد. در کودکان، برخی از علایم دوبینی ممکن است به دلیل استفاده از چشم چپ یا درهم کشیدن چشم ها ظاهر شود. علاوه بر این، دوبینی موقتی ممکن است ناشی از مصرف الکل و مواد مخدر باشد. راه های درمان دوبینی شامل عمل جراحی، تمرینات خاص چشمی و استفاده از لنزهای چشمی هستند.

سوالات متداول