در این مقاله، به بحث و بررسی خون بند ناف، اهمیت ذخیره سازی بند ناف و سلول های بنیادی، بیماری های قابل درمان از طریق خون بند ناف و مواردی از این دست می پردازیم. با ارائه این پژوهش و مقالات علمی امیدواریم سوالات و ابهامات شما عزیزان در این زمینه تا حد زیادی برطرف شود. همچنین این مقاله می تواند بستری مناسب برای بررسی های بیشتر و پژوهش های آتی در این حوزه باشد. پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله ما را همراهی بفرمایید.
خون بند ناف چیست؟
خون بند ناف، نوعی خون است که در بند ناف (نوار عروقی که نوزاد را به پلاسما و غذاهای مورد نیازش وصل می کند)، حاوی سلول های خونی و عوامل زنده یابی است. پس از تولد نوزاد، بند ناف و جفت جدا می شوند و خونی که در آن حفظ شده است، معمولا تحت عنوان “خون بند ناف” شناخته می شود.
خون بند ناف حاوی انواع مختلف سلول های خونی مانند سلول های قرمز (رد شکل ها)، سلول های سفید (لکوسیت ها) و پلاکت ها است. همچنین، این نوع خون حاوی سلول های بنیادی (سلول های بنیادی خونساز) نیز می باشد که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. سلول های بنیادی خونساز قابلیت تکثیر و تمایز به انواع مختلف سلول های خونی را دارند و به عنوان منبع اصلی سلول های خونی برای درمان های پزشکی، به ویژه در درمان بیماری های خونی و اختلالات ایمنی، استفاده می شوند.
ذخیره بند ناف به چند حالت انجام می شود؟
اهدای بند ناف به بانک های خون بند ناف عمومی و ذخیره سازی در بانک های خصوصی دو روش اصلی برای ذخیره سازی بند ناف هستند. هر یک از این روش ها دارای ویژگی ها و هزینه های مختلفی هستند که خانواده ها می توانند بر اساس ترجیحات و نیازهای خود، از آنها استفاده کنند.
- اهدای بند ناف به بانک های خون بند ناف عمومی (بدون پرداخت هزینه)
- ذخیره سازی بند ناف در بانک های خصوصی (با پرداخت هزینه)
تصمیم به انتخاب نوع ذخیره سازی بند ناف بستگی به ترجیحات و نیازهای خانواده ها دارد. برخی خانواده ها این هزینه را برای ذخیره سازی بند ناف به بانک های خصوصی پرداخت می کنند تا به امکانات اضافی و احتمال بهبودی در آینده اعتقاد داشته باشند. در حالی که برخی دیگر ترجیح می دهند بند ناف خود را به بانک های خون بند ناف عمومی اهدا کنند.
اهمیت ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف نوزاد
ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف نوزاد اهمیت زیادی دارد و به علت ویژگی ها و قابلیت های خاص این سلول ها، از لحاظ پزشکی بسیار ارزشمند است. این سلول ها که در خون بند ناف وجود دارند، به نام های سلول های بنیادی خون ساز (Hematopoietic Stem Cells) شناخته می شوند و به دلیل توانایی های خارق العاده خود، به خوبی توانایی تبدیل به انواع مختلف سلول های خونی را دارند.
اهمیت این سلول ها به خاطر موارد زیر است:
۱- قابلیت درمانی:
سلول های بنیادی خونساز قادر به تبدیل به سلول های خونی مختلف هستند، از جمله سلول های قرمز خونی، سلول های سفید خونی و پلاکت ها. این ویژگی این سلول ها امکان درمان برخی بیماری های خونی مانند لوسمی، آنمی و بیماری های مورد نیاز سایر اختلالات خونی را فراهم می کند.
بیشتر بخوانید: آزمایش های مورد نیاز دوران بارداری کدامند؟
۲- سازگاری بالا:
سلول های بنیادی خونساز به خوبی با بدن نوزاد سازگاری دارند و در زمان نقل و انتقال به دیگر افراد نیز خطر رد شدن توسط سیستم ایمنی بدن کمتر است که این امر از اهمیت بالایی برخوردار است.
۳- سریع و آسان:
جمع آوری سلول های بنیادی خونساز از خون بند ناف در مرحله ای بسیار آسان و سریع انجام می شود که این امر به علاوه از لحاظ پزشکی مزیتی به شمار می آید.
۴- ذخیره سازی:
با جمع آوری و ذخیره سازی سلول های بنیادی خون بند ناف، این سلول ها برای نیازهای آتی نوزاد یا خانواده اش در آینده در دسترس خواهند بود و به عنوان یک منبع ارزشمند برای درمان بیماری ها مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
بنابراین، ذخیره سازی سلول های بنیادی خون بند ناف نوزاد باعث افزایش فرصت های درمانی و بهبود کیفیت حیات برای نوزاد و خانواده اش خواهد شد.
سلول های بنیادی چیست؟
سلول های بنیادی (Stem Cells) سلول هایی با خصوصیت های ویژه ای هستند که آنها را از سایر سلول ها تمایز می دهد. این سلول ها دارای دو ویژگی اساسی هستند: توانایی تقسیم و تکثیر بی نهایت و توانایی تبدیل به سلول های دیگر با خصوصیت های مختلف.
توانایی تقسیم و تکثیر بی نهایت به این معناست که سلول های بنیادی می توانند به صورت مداوم به تقسیم و تکثیر بپردازند، به طوری که با هر تقسیم، یکی از دو سلول حاصله همچنان سلول های بنیادی با ویژگی های مشابه خود خواهد بود. این ویژگی باعث تجدیدن خود سلول های بنیادی و حفظ پایداری تعداد آنها در بدن می شود.
توانایی تبدیل به سلول های دیگر با خصوصیت های مختلف به این معناست که سلول های بنیادی می توانند به سلول های مختلف دیگری تبدیل شوند و وظایف مختلف در بدن را انجام دهند. مثلا سلول های بنیادی خونساز می توانند به سلول های قرمز خونی، سلول های سفید خونی و پلاکت ها تبدیل شوند. همچنین سلول های بنیادی از بدن نوزاد می توانند به عنوان منبع سلول های بنیادی در درمان های پزشکی مورد استفاده قرار بگیرند.
سلول های بنیادی به دلیل توانایی های استثنایی شان در زمینه های توسعه سلولی، ترمیم بافت ها و درمان برخی بیماری ها، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران پزشکی و علوم زیستی قرار گرفته اند. این سلول ها می توانند به عنوان منبعی قابل اعتماد برای تحقیقات درمانی و نیز درمان های آتی در پزشکی مورد استفاده قرار بگیرند.
بیشتر مطالعه کنید: مراکز ناباروری در تهران
بیماری های قابل درمان از طریق سلول های بنیادی خون بند ناف
سلول های بنیادی خون بند ناف برای درمان بسیاری از بیماری ها و ناهنجاری ها که قابل درمان هستند، استفاده می شوند. برخی از این بیماری ها شامل موارد زیر هستند:
- ناهنجاری های ارثی گلبول های قرمز: مانند تالاسمی ماژور و کم خونی سلولی داسی شکل که با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف می توان به علاج این بیماری ها پرداخت.
- اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی: مانند سندرم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندرم دی جورج که با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف به علاج این اختلالات می پردازند.
- بیماری های خونی و اختلالات خونی: مانند لوسمی و لنفوم که سلول های بنیادی خون بند ناف می توانند به ترمیم و بهبود خون و سلول های خونی کمک کنند.
- اختلالات عصبی و مغزی: مانند فلج های مغزی و اوتیسم، پارکینسون، سکته که با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف می توان به بهبود کارکرد مغز و سیستم عصبی و درمان بیماری ها کمک کرد.
- برخی از بیماری های سرطانی: مانند لوسمی، لنفوم و برخی از سرطان های خونی که تراروتاسیکلین از سلول های بنیادی خون بند ناف می تواند در درمان آنها موثر باشد.
این موارد تنها نمونه هایی از بیماری ها و ناهنجاری هایی هستند که می توانند با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف قابل درمان باشند. با توجه به تحقیقات مستمر در این زمینه، امیدواریم در آینده از این تکنولوژی برای درمان بیشتر بیماری ها بهره برداری کنیم.
مزایای استفاده از خون بند ناف
استفاده از خون بند ناف برای جمع آوری سلول های بنیادی دارای مزایای فراوانی است که موارد زیر بخشی از مزایای آن است:
- منبع غنی سلول های بنیادی: خون بند ناف حاوی سلول های بنیادی است که به عنوان “پدر و مادر” سلول های خونی در بدن شناخته می شوند. این سلول ها قابلیت تبدیل به انواع مختلف سلول های خونی و غیرخونی دیگر را دارند که از آنها می توان در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده کرد.
- کمترین احتمال رد شدن: بدن بیمار نسبت به سلول های بنیادی خون بند ناف کمترین احتمال رد کردن را دارد. این امر باعث می شود که احتمال موفقیت در درمان هایی که از این سلول ها استفاده می کنند، افزایش یابد.
- درمان بیماری های خونی: خون بند ناف می تواند در درمان برخی از بیماری های خونی مانند لوسمی، لنفوم و تالاسمی ماژور کار آمد باشد.
- درمان بیماری های ارثی: این منبع سلول های بنیادی می تواند در درمان برخی از بیماری های ارثی مانند ناهنجاری های ارثی گلبول های قرمز (مانند سلول های داسی شکل) موثر باشد.
- سادگی جمع آوری: جمع آوری خون بند ناف نسبت به سایر منابع سلول های بنیادی مانند استخوان، ساده تر و کم دردتر است و به راحتی از نوزاد بدون هیچ خطر اضافی جمع آوری می شود.
- ایمنی و کم خطر: جمع آوری خون بند ناف از نوزاد هیچ خطری برای جنین یا مادر ندارد و فرآیند انتقال به بیمار نیز به صورت امن و کم خطر انجام می شود.
- تقویت سیستم ایمنی: استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف می تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و در طول درمان بیماری های مختلف بهبود عملکرد سیستم ایمنی را ممکن سازد.
- امکان ذخیره سازی: سلول های بنیادی خون بند ناف می توانند منجمد شوند و در آینده همچنان در دسترس باقی بمانند، این امر به همیشه در دسترس بودن این منبع برای استفاده های آینده کمک می کند.
- نجات جان بیماران: جمع آوری خون بند ناف و اهدای آن به بانک عمومی می تواند به نجات جان بیماران مبتلا به بیماری های خطرناک کمک کند و این امر از اهمیت بسیاری برخوردار است.
معایب استفاده از خون بند ناف
استفاده از خون بند ناف همراه با برخی معایب نیز می آید که به طور کلی عبارتند از:
- محدودیت های کاربرد: استفاده از خون بند ناف برای درمان بیماری ها ممکن است از محدودیت هایی برخوردار باشد و به عنوان یک راهکار درمانی ممکن است برای همه بیماری ها قابل استفاده نباشد.
- اطلاعات محدود: با وجود پیشرفت های چشمگیر در حوزه ی خون بند ناف، هنوز اطلاعات کاملی در مورد اثر بخشی آن در برخی بیماری ها و شرایط موجود نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
- هزینه ها: هزینه های مرتبط با جمع آوری، نگهداری و استفاده از خون بند ناف ممکن است بالا باشد و برای برخی افراد قابل پرداخت نباشد.
- مشکلات انتقال و ذخیره سازی: جمع آوری و ذخیره سازی خون بند ناف ممکن است از مشکلات و چالش های فنی مرتبط با حفظ کیفیت سلول های بنیادی و انتقال به مراکز درمانی برخوردار باشد.
- اختلاف ها در تعداد سلول های بنیادی: ممکن است تعداد سلول های بنیادی خون بند ناف در افراد مختلف متفاوت باشد و برخی افراد ممکن است تعداد کمتری از سلول های بنیادی داشته باشند که می تواند تاثیری در اثربخشی درمانی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: علت پاره شدن کیسه آب بارداری چیست؟
با توجه به معایب و مزایای استفاده از خون بند ناف، تصمیم گیری در مورد استفاده از این روش درمانی باید با مشاوره با پزشک یا متخصص حوزه ی خون بند ناف و بر اساس وضعیت بالینی هر فرد اتخاذ شود. همچنین، تحقیقات بیشتر در این حوزه می تواند به بهبود استفاده از این روش درمانی کمک کند.
روند گرفتن و ذخیره ی سلول های بنیادی خون بند ناف از اتاق زایمان تا بانک خون بند ناف
روند گرفتن و ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف به صورت زیر است:
- خونگیری از بند ناف: پس از تولد نوزاد، کارشناس برای خون گرفتن در زمان زایمان در اتاق عمل حضور می یابد و با استفاده از کیسه مخصوص یا سرنگ جمع آوری، خون از بند ناف جمع آوری می شود. این فرآیند کاملا بدون درد برای نوزاد و مادر انجام می شود و به طور کاملا ایمن صورت می گیرد.
- تحویل خون به پدر یا همراه مادر: خون جمع آوری شده در کیت مخصوص، تحویل داده می شود تا به بانک خون منتقل شود.
- پردازش خون در بانک: نمونه خون بعد از انجام کنترل کیفی اولیه و آزمایش های سرولوژی و میکروبی که روی خون بند ناف انجام می شود، به بانک خون ارسال می شود.
- ذخیره سازی سلول های بنیادی: اگر سلول های بنیادی خون بند ناف دارای استاندارد لازم از نظر تعداد سلول و آزمایشات کیفیتی هستند، آنها در تانک های مخصوص در دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتی گراد نگهداری می شوند.
گرفتن و ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف یک فرآیند پر اهمیت و ایمن برای نگهداری و استفاده در آینده است و می تواند به درمان بیماری های مختلف کمک کند.
بیشتر مطالعه کنید: بارداری بعد از سقط جنین چگونه است؟
چرا باید هم بافت بند ناف و هم خون بند ناف را ذخیره کرد؟
ذخیره سازی هم بافت بند ناف و هم خون بند ناف مزایایی دارد که شامل این موارد می شود:
- تنوع سلول های بنیادی: بافت بند ناف و خون بند ناف دارای سلول های بنیادی مختلفی هستند که به انواع مختلف سلول های بدن تبدیل می شوند و در درمان بیماری ها موثر هستند.
- تکمیل اثر: استفاده هم زمان از سلول های بنیادی خون بند ناف و بافت بند ناف می تواند تاثیر درمانی را تکمیل کند و کارآمدی را افزایش دهد.
- دسترسی آسان تر: با ذخیره سازی هر دو نوع سلول بنیادی، دسترسی به این سلول ها برای درمان های آینده آسان تر می شود.
- افزایش کاربرد: با توسعه علم و تکنولوژی، کاربردهای بالقوه سلول های بنیادی خون بند ناف و بافت بند ناف هر روز در حال افزایش است.
- احتمال کارایی بیشتر: ترکیب سلول های بنیادی خون بند ناف و بافت بند ناف ممکن است به افزایش کارایی و اثربخشی در درمان ها منجر شود.
- امکان استفاده از آنها در دیگر افراد: با ذخیره سازی بافت بند ناف و خون بند ناف، امکان استفاده از آنها در دیگر افراد خانواده نیز فراهم می شود.
با همین ترکیب سلول های بنیادی خون بند ناف و بافت بند ناف، امکان استفاده بهتر از این منابع غنی از سلول های بنیادی در درمان های آینده و ارتقاء سلامتی بیشتر وجود دارد.
همچنین بخوانید: مراکز اهدای خون در تهران و شهرستان های اطراف تهران
مدت زمان نگهداری خون بند ناف
مدت زمان نگهداری خون بند ناف بستگی به روش نگهداری و شرایط محیطی دارد. با توجه به تحقیقات انجام شده، سلول های بنیادی خون بند ناف می توانند بیش از ۲۳ سال، بدون تاثیر قابل توجه بر درصد سلول های زنده، نگهداری شوند. این طول مدت نگهداری نشان می دهد که سلول های بنیادی خون بند ناف قابلیت حفظ و پرورش برای مدت زمان طولانی دارند.
همچنین، تحقیقات برای بررسی اثر نگهداری سلول های بنیادی خون بند ناف برای مدت ۳۰ سال نیز در حال انجام است، که این امر نشان می دهد محققان همچنان به جستجوی بهترین روش ها برای نگهداری بهتر و بلندمدت این سلول ها علاقه مند هستند.
با توجه به اهمیت سلول های بنیادی خون بند ناف در درمان برخی بیماری ها، نگهداری صحیح و مداوم آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است و با انجام تحقیقات و توسعه فناوری، امیدواریم که این روش درمانی بهره وری بیشتری داشته باشد و به نفع بیماران بیشتری بیاید.
چه کسی می تواند از بند ناف کودک شما استفاده کند؟
در اصطلاح پزشکی، سلول های بنیادی بافت بند ناف کودک شما به عنوان منبع غنی از سلول های بنیادی می توانند برای درمان های پزشکی در افراد دیگر نیز استفاده شوند. این فرآیند، به عنوان پیوند سلول های بنیادی (Cell Transplantation) شناخته می شود و به این صورت انجام می شود که سلول های بنیادی بافت بند ناف کودک به شخص دیگر (مانند برادر یا خواهر) با نیاز درمانی که مطابقت ژنتیکی با کودک شما دارد، منتقل می شوند. این کار باعث افزایش شانس موفقیت پیوند و کاهش خطر رد سلول ها توسط سیستم ایمنی بدن در فرد مورد نیاز می شود.
بنابراین، خانواده ها ممکن است از سلول های بنیادی بافت بند ناف کودکشان به عنوان منبع برای درمان های سلولی و پیوند های سلول های بنیادی در افراد دیگر استفاده کنند. این امر می تواند به افزایش اطمینان و سازگاری در درمان های پزشکی و درمان های پیچیده بیماری ها کمک کند.
هزینه نگهداری
هزینه های مربوط به نگهداری خون بند ناف ممکن است با توجه به کشور، شهر، مرکز نگهداری، نوع قرارداد و دیگر عوامل مختلف متغیر باشد.
بهترین روش برای اطلاع از هزینه های مربوط به نگهداری خون بند ناف، مراجعه به مراکز مختصص یا بانک های خون بند ناف مختلف و دریافت اطلاعات دقیق و بروز می باشد. قبل از تصمیم گیری در مورد نگهداری خون بند ناف، می توانید تحقیقات کاملی انجام دهید و با مشاوره از تخصصی های حوزه بهترین گزینه را برای خودتان انتخاب کنید.
