عفونت گوش داخلی، به اصطلاح “لابیرنتیت” یا “inner ear infection”، نوعی عفونت است که باعث التهاب و التاثیر بر رشته های عصبی و ساختارهای داخلی گوش می شود. این عفونت معمولا از طریق عفونت های گوش میانی وارد گوش داخلی می شود. گوش داخلی قسمتی از سیستم شنوایی و تعادل انسان است که وظیفه تبدیل امواج صوتی به سیگنال های عصبی و همچنین حفظ تعادل را بر عهده دارد.
انواع عفونت گوش داخلی
انواع عفونت های گوش داخلی عبارتند از:
۱- لابیرنتیت (Labyrinthitis):
لابیرنتیت یک نوع عفونت ویروسی یا باکتریایی در گوش داخلی است که منجر به التهاب لابیرنت می شود. لابیرنت کانال پر پیچ و خم و پر از مایع در گوش داخلی است. این نوع عفونت ممکن است انتقال اطلاعات حسی از گوش داخلی به مغز را تخریب کند و منجر به علائمی مانند سرگیجه، تهوع و اختلال در تعادل شود. عفونت های ویروسی اغلبترین علت لابیرنتیت هستند.
۲- نوریت دهلیزی (Vestibular Neuritis):
نوریت دهلیزی عفونت عصب دهلیزی را در گوش داخلی ایجاد می کند. این عصب در تعادل نقش دارد و عصبی است که پیام ها را از گوش داخلی به مغز منتقل می کند. عفونت نوریت دهلیزی باعث التهاب عصب دهلیزی می شود که می تواند علائمی مانند سرگیجه و تهوع ایجاد کند. این نوع عفونت اغلب به دنبال عفونت ویروسی رخ می دهد.
هر دو نوع عفونت گوش داخلی می توانند علائم شدیدی ایجاد کنند و بر تعادل و حالت عمومی فرد تاثیر بگذارند. در صورت بروز علائم مشابه یا تغییرات در شنوایی یا تعادل، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.
۳- عفونت گوش داخلی ناشی از باکتری:
عفونت گوش داخلی ناشی از باکتری می تواند به سه نوع تقسیم شود که هر کدام علائم و ویژگی های خود را دارند:
- عفونت سیفلیسی گوش داخلی: این نوع عفونت ممکن است از مادر به نوزاد منتقل شود و همچنین افراد بزرگ تر نیز را تحت تاثیر قرار دهد. علائم آن متنوع بوده و از سرگیجه شدید تا ناشنوایی کامل می تواند پیشرفت کند. تغییر شکل بینی به شکل زین اسب و التهاب چشم نیز ممکن است رخ دهد.
- عفونت حاد چرکی گوش داخلی: این نوع عفونت نادری است و علامت مهم آن ایجاد سرگیجه ناگهانی است. معمولا از عفونت گوش میانی منشأ می گیرد و در صورت عدم درمان می تواند به عفونت حاد گوش داخلی منجر شود.
- عفونت گوش داخلی سمی (توکسیک): این نوع عفونت به دنبال عفونت حاد گوش میانی رخ می دهد و می تواند ناشنوایی و اختلال در تعادل را ایجاد کند. درمان معمولا با آنتی بیوتیک ها (برای چه مواردی می توان آنتی بیوتیک مصرف کرد؟) انجام می شود.
علائم عفونت گوش داخلی
علائم این عفونت می توانند شامل موارد مختلفی باشند که در این قسمت برای کودکان و بزرگسالان به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم:
علائم در کودکان
- افزایش گوش درد در حالت درازکش
- دست زدن یا کشیدن به گوش مبتلا (در کودکانی که هنوز نمی توانند درک خود را به صورت گفتاری ابراز نمایند)
- اختلال در خواب
- گریه بیش از حد معمول
- آزرده بودن یا انجام رفتار خشن
- عدم توانایی حفظ تعادل
- تب
- سردرد
- بی اشتهایی
- خروج ترشحات غیرطبیعی از گوش
بیشتر مطالعه کنید: علت خون دماغ شدن چیست؟
علائم در بزرگسالان
- گوش درد، به خصوص احساس آن در نواحی داخلی گوش
- اختلال در شنیدن یا کاهش شنوایی
- سرگیجه
- منگی (گیجی و عدم تعادل)
- احساس صدای زنگ در گوش یا وزوز گوش
- تهوع و استفراغ
- دشواری در تمرکز چشم ها برای دیدن به شکل واضح
علت عفونت گوش داخلی
در بیشتر موارد، دقیقا نمی توان علت عفونت گوش داخلی را شناسایی کرد. اکثرا این نوع عفونت به علت عفونت ویروسی اتفاق می افتد و در موارد نادر به دنبال عفونت باکتریایی رخ می دهد. عوامل مشترکی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا از شایع ترین دلایل بروز عفونت گوش داخلی هستند.
عفونت گوش داخلی می تواند هر فردی در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد. عوامل زیر ممکن است احتمال بروز عفونت را افزایش دهند:
- عفونت های دستگاه تنفسی، به ویژه در بخش های فوقانی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا
- عفونت ویروسی، به خصوص در گوش میانی
- عفونت با ویروس های هرپس مانند ویروس تبخال
- مصرف زیاد الکل (راه های درمان مسمومیت الکلی)
- دریافت ضربه به سر
- تجربه استرس شدید
به طور کلی، همه عواملی که احتمال بروز عفونت گوش میانی را افزایش می دهند، ممکن است عامل خطر عفونت گوش داخلی نیز باشند. به عنوان مثال، عدم کارکرد صحیح شیپور استاش (کانالی که گوش میانی را به فضای حلق و پشت بینی متصل می کند) می تواند باعث افزایش احتمال بروز عفونت گوش شود.
روش های تشخیص عفونت گوش داخلی
تشخیص عفونت به کمک تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی، و انجام آزمایشات تخصصی انجام می شود. پزشک برای تشخیص دقیق عفونت گوش داخلی ممکن است از روش های زیر استفاده کند:
- معاینه بالینی: پزشک با معاینه بیمار و گوش ها به دنبال علائم و نشانه هایی از عفونت می گردد. این معاینه شامل نگاه کردن به داخل گوش با اتوسکوپی و ارزیابی سایر علائم مانند تورم، قرمزی، و ترشحات می شود.
- معاینه تعادل: معاینه تعادل به ویژه در مواردی که علائم سرگیجه و تعادل وجود دارد، می تواند کمک کننده باشد. پزشک با انجام آزمون هایی مانند تست کالوریک (Caloric test)، تست دینامیک تعادل (Dynamic balance test) و آزمون های دیگر میزان تعادل بیمار را ارزیابی می کند.
- آزمایشات شنوایی: اگر علائم شنوایی نیز وجود دارد، آزمایشات شنوایی مانند آئودیومتری (Audiometry) انجام می شود تا میزان شنوایی بیمار ارزیابی شود.
- آزمایشات تصویربرداری: در مواردی که نیاز به تشخیص دقیق تر و بررسی علل عفونت داخلی است، ممکن است از آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT Scan) یا اسکن MRI استفاده شود.
- آزمایشات خون: آزمایشات خون می توانند برای تشخیص و بررسی علل مرتبط با عفونت گوش داخلی مفید باشند.
پس از تشخیص عفونت گوش داخلی، پزشک معمولا یک برنامه درمانی تعیین می کند که به نوع و شدت عفونت بستگی دارد. درمان ممکن است شامل داروها، تغییرات در سبک زندگی، و در موارد نیاز، درمان های جراحی باشد.
بیشتر بدانید: دلیل کم شنوایی چیست؟
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما یا کسی که مراقبت می کنید عفونت گوش داخلی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. زمان مناسب برای مراجعه به پزشک به نوع و شدت علائم بستگی دارد، اما در کل در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید
- تغییرات در شنوایی
- سرگیجه شدید یا تعادل ناپذیر
- ترشحات ناشی از گوش
- تب و علائم تب بالا
- علائم پیشرفته یا بهبود نیافته
همچنین، اگر عوارضی از درمان های خانگی یا داروهای تجویزی تجربه می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. همیشه بهتر است در مواقع تردید و در صورت بروز علائم نگران کننده به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
روش های درمان عفونت گوش داخلی
به طور کلی روش های مختلفی برای درمان عفونت گوش داخلی وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:
درمان های خانگی
درمان خانگی عفونت گوش داخلی می تواند به تسکین برخی از علائم کمک کند، اما مهم است که قبل از انجام هر نوع درمان خانگی، با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه، تعدادی از روش های درمان خانگی که ممکن است به تسکین عفونت گوش داخلی کمک کنند، آورده شده است:
- استفاده از گرما: قرار دادن یک کیسه گرما یا دستمال گرم و گردنبند گرم روی گوش مبتلا می تواند به تسکین درد کمک کند. از این روش برای مدت زمان کوتاه استفاده کنید و از حرارت بیش از حد خودداری کنید.
- استفاده از قطره های گوش: برخی قطره های گوش ضد درد و ضد التهاب در داروخانه ها موجود هستند. قبل از استفاده از هر نوع قطره، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- استفاده از ترشحات طبیعی: در اغلب موارد، گوش ها ترشحات طبیعی خود را برای تمیزی و حفاظت از درون گوش ایجاد می کنند. از تلاش برای تخلیه این ترشحات خودداری کنید.
- استفاده از آب گرم و نمک: اگر پزشک شما موافقت کند، ممکن است با ترکیب آب گرم و نمک، گرگر کردن دستگاه گوش را به عنوان یک روش تمیزکاری ملایم انجام دهید.
- مراقبت از سیستم ایمنی: مصرف مواد غذایی با ویتامین C و غنی از مواد مغذی می تواند به افزایش سیستم ایمنی بدن کمک کند و به تسریع در بهبود عفونت کمک نماید.
- زنجبیل: زنجبیل (خواص شگفت انگیز زنجبیل چیست؟) به عنوان یک درمان خانگی ممکن است در تسکین حالت تهوع و سرگیجه موثر باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف زنجبیل می تواند به کاهش تهوع و افزایش تسکین علائم کمک کند. می توانید چای زنجبیل تهیه کرده و مصرف کنید. با این حال، توصیه می شود قبل از استفاده از زنجبیل یا هر گونه درمان دیگر، با پزشک خود مشورت کنید.
- نعناع: مصرف نعناع نیز ممکن است به کاهش تهوع کمک کند. نعناع یک گیاه خوشبو با خواص ضد تهوع است و می تواند به تسکین علائم عفونت گوش داخلی کمک نماید. معمولا به صورت چای نعناع مصرف می شود.
- دارچین: برخی مطالعات نشان داده اند که خواص دارچین می تواند در تسکین تهوع و علائم عفونت موثر باشد. می توانید به صورت چای دارچین مصرف کنید.
- پروتئین و مواد مغذی: مصرف مواد مغذی و پروتئین های سالم ممکن است به بهبود سلامت عمومی کمک کند و از افزایش تهوع جلوگیری نماید.
- نوشیدنی ورزشی جایگزین الکترولیت: در صورتی که تهوع و استفراغ شدید داشته باشید و نگرانی از خشکی بدن داشته باشید، می توانید از نوشیدنی های ورزشی جایگزین الکترولیت استفاده کنید.
درمان های پزشکی
درمان عفونت گوش داخلی در بزرگسالان و کودکان به طور عمده از روش های پزشکی انجام می شود. پزشک معالج شما بر اساس نوع و شدت عفونت، تاریخچه پزشکی شما و وضعیت سلامت کلی، یک برنامه درمانی مشخص خواهد کرد. در ادامه، روش های پزشکی معمول درمان این عفونت آورده شده اند:
- آنتی بیوتیک ها: در موارد عفونت باکتریایی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را تجویز کند. انتخاب دقیق آنتی بیوتیک و مدت زمان مصرف آن توسط پزشک تعیین می شود.
- داروهای ضد التهاب: پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن را تجویز کند تا به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- داروهای ضدتهوع و ضد استفراغ: در صورت وجود تهوع و استفراغ به دنبال عفونت گوش داخلی، ممکن است پزشک داروهای ضد تهوع و ضد استفراغ تجویز کند.
- داروهای آرامبخش و تسکین دهنده: برخی داروهای آرامبخش مانند دیازپام می توانند به کاهش تنش عضلانی و اضطراب کمک کنند.
- ترکیبی از داروها: در مواردی که عفونت همراه با سرگیجه شدید و نقص تعادل باشد، پزشک ممکن است داروهای ترکیبی تجویز کند تا به بهبود این علائم کمک کند.
- ترشحات گوش: در برخی موارد، اگر ترشحات از گوش عفونتی را نشان دهند، پزشک ممکن است ترشحات را تخلیه کند تا به بهبود علائم کمک کند.
- جراحی: در موارد نادر، اگر عفونت شدید باشد و به درمان های دیگر پاسخ ندهد، جراحی ممکن است لازم شود. این جراحی معمولا در موارد خاصی از عفونت های گوش داخلی انجام می شود.
رابطه عفونت گوش و رژیم غذایی
عفونت گوش داخلی می تواند تجربه ناخوشایندی باشد و در ترتیب بهبود، رژیم غذایی مناسب می تواند کمک کننده باشد. این رژیم غذایی می تواند به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع تر علائم عفونت کمک کند:
- مصرف مواد غذایی ضد التهابی: مانند میوه ها (توت ها، تمشک، توت فرنگی)، سبزیجات تازه (اسفناج، کاهو، گشنیز)، مغزهای خوراکی (گردو، بادام، فندق) و روغن های گیاهی (روغن زیتون، روغن کرچک)
- مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ها: مانند میوه ها (پرتقال، نارنگی، انگور) و سبزیجات (قارچ، ریحان، پیاز)
- مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین: پروتئین های سالم مانند ماهی، مرغ، میوه های خشک، حبوبات (لوبیا، عدس، نخود) و مواد غذایی دارای پروتئین گیاهی (توفو، کدو حلوایی)
- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C: مثل مصرف میوه ها (پرتقال، توت ها، نارنگی) و سبزیجات (گشنیز، اسفناج) با ویتامین C
- مواد غذایی حاوی ویتامین D: مانند محصولات لبنی کم چرب، ماهی های روغنی (سالمون، ماهی قزل آلا) و تخم مرغ
- مصرف مواد غذایی حاوی روی: مانند ماهی ها، مرغ، گوشت قرمز، لوبیا، عدس و غلات کامل
- مصرف مواد غذایی حاوی امگا-۳: مانند ماهی های چرب (مثل ماهی های سرد آبی)، روغن کرچک و دانه های کتان
- مصرف مواد غذایی مثل سیر، پیاز و زنجبیل
- مصرف محصولات لبنی غیرچرب و مواد غذایی حاوی پروبیوتیک
اثرات طولانی مدت
اثرات طولانی مدت این عفونت می تواند به شرایط مختلفی وابسته بوده و در افراد مختلف متفاوت باشد. در زیر به برخی از اثرات طولانی مدت ممکن پس از عفونت گوش داخلی اشاره می کنیم:
- تاثیر بر شنوایی: در صورتی که عفونت باکتریایی در گوش داخلی بی درمان باقی بماند، ممکن است تاثیراتی بر روی شنوایی داشته باشد. این می تواند باعث کاهش شنوایی یا تغییراتی در شنوایی شما شود. در صورت بروز چنین مشکلی، پزشک ممکن است آزمایشات شنوایی برای ارزیابی وضعیت شنوایی شما توصیه کند.
- عوارض تعادلی: بعضی از عفونت های گوش داخلی می توانند تاثیرات منفی بر روی تعادل داشته باشند. این می تواند منجر به حالت های سرگیجه مداوم یا ناپایداری تعادل شود. در مواردی که این عوارض پس از بهبود عفونت باقی بمانند، مراجعه به متخصص تعادل (نوروتولوژیست) ممکن است ضروری باشد.
- آسیب به اعضای تعادلی: برخی از اثرات طولانی مدت می تواند به آسیب های اعضای تعادلی مرتبط باشد. این شامل مشکلات در دستگاه تعادلی داخل گوش و همچنین ارتباطات مغزی مرتبط با تعادل و هماهنگی حرکات است.
- عوارض روانی: برخی افراد ممکن است پس از تجربه عفونت با اضطراب یا افزایش استرس روانی مواجه شوند. این می تواند به علت عدم تعادل و سرگیجه های موقتی باشد.
در هر صورت، باید توجه داشت که عفونت های گوش داخلی به طور کلی قابل درمان هستند و با مراجعه به پزشک و دریافت درمان مناسب، اثرات طولانی مدت آنها می توانند کاهش یابند یا حتی جلوگیری شوند.