بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
رفلاکس خاموش به دلیل اینکه علائم آن پنهان می باشد، می تواند یک بیماری خطرناک باشد که به سلامت شما آسیب بزند. از این رو شما در این مقاله به طور کامل با این بیماری و عوامل و عوارض آن آشنا خواهید شد.
رفلاکس معده خاموش چیست؟
رفلاکس معده خاموش که به آن رفلاکس پنهان نیز می گویند، در واقع رفلاکس حلقی حنجره ای (laryngopharyngeal) یا به اختصار ال پی آر (LPR) است. چون علائمی ایجاد نمی کند بیشتر افراد متوجه آن نمی شوند. با این حال این نوع رفلاکس معده عوارضی مانند تحریک و آسیب دیدگی گلو، ایجاد بافت جوشگاه، زخم معده و افزایش خطر برخی سرطان ها را به دنبال دارد.
| علائم | علل بروز | عوارض | راه های درمان |
| طعم تلخ در گلو | تغذیه نامناسب | مشکلات تنفسی | مصرف داروهای ضد اسید |
| برامدگی یا گیر کردن چیزی در گلو | استعمال دخانیات | سرفه های مکرر | تغذیه مناسب |
| سوزش گلو یا گلودرد | اختلال عملکرد عضله منقبض شونده مری | خس خس سینه | اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید |
| گرفتگی صدا | افزایش تولید اسید | مشکل بلع | هنگام خواب سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید |
| آروغ زدن | بارداری | استفراغ مکرر | عدم مصرف غذا ۳ ساعت پیش از خواب |
علائم رفلاکس خاموش
رفلاکس معده پنهان یا خاموش، همان طور که از نامش پیداست علائم واضحی ایجاد نمی کند. بیشتر کسانی که دچار رفلاکس حلق حنجره هستند، نه سوزش معده دارند و نه دل درد. با این حال ممکن است برخی نشانه هایی ایجاد شوند که از رفلاکس حلق حنجره حکایت دارند.
علائم و نشانه هایی که برخی از آنها ممکن است رفلاکس حلق حنجره را آشکار کنند (اگر چه در بسیاری از موارد این علائم هم بروز نمی کنند):
- احساس طعم تلخ در گلو
- احساس برامدگی یا گیر کردن چیزی در گلو
- احساس سوزش گلو یا گلودرد
- گاهی اوقات سختی بلع یا اشکال در بلع (به دلیل التهاب مری و تنگ شدن آن)
- گرفتگی صدا
- دائما احساس نیاز به صاف کردن گلو
- ترشحات پشت حلق یا احساسی شبیه به این که ترشحات بینی تان به گلویتان می ریزد.
- آسم (علائم بیماری آسم)
- احساس جمع شدن خلط در حلق
- آروغ زدن
- درد سینه
برای اطلاعات بیشتر: هر آنچه که نیاز است درباره رفلاکس معده بدانید.
عوامل بروز رفلاکس خاموش
هنگامی که غذا می خوریم، مواد جویده شده از دهان وارد مری شده و از طریق آن به معده می رسد. سپس دستگاه گوارش شروع می کند به هضم و جذب غذا و پایین فرستادن مواد زاید. گاهی اوقات اسید معده به بالا (مری) برمی گردد. راهکار بدن برای جلوگیری از این اتفاق، عضله حلقوی دریچه معده است. در انتهای مری (در محل اتصال مری به معده)، یک عضله حلقوی منقبض شونده وجود دارد که با انقباض و شل شدن خود امکان پایین فرستادن غذا (به معده) را فراهم کرده و جلوگیری از بالا آمدن اسید و محتویات معده به مری را میگیرد. اگر به دلیلی این عضله درست کار نکند و دریچه معده را کامل نبندد، اسید معده به بالا برگشته و وارد مری می شود و ریفلاکس رخ می دهد.
۱- ضعف یا اختلال عملکرد عضله منقبض شونده مری: عضله منقبض شونده یا اسفنکتر مری سدی بین معده و مری است که دریچه معده را می بندد. اگر این عضله ضعیف باشد یا مشکل عملکردی داشته باشد راحت تر به اسید اجازه می دهد بالا آمده و به گلو برسد.
۲- عوامل آناتومی: برخی تفاوت ها در آناتومی و ساختار بدن های ما یا ناهنجاری هایی در گلو یا مری می توانند باعث شوند فرد بیشتر مستعد رفلاکس حلق حنجره شود. مثلا فتق هیاتال (hiatal hernia) می تواند باعث افزایش ریسک رسیدن رفلاکس اسید به گلو شود. در فتق هیاتال بخشی از معده به دیافراگم بیرون زدگی دارد.
۳- افزایش تولید اسید: برخی افراد به دلایلی معده شان حجم بیشتری اسید تولید می کند که در ترکیب با عوامل دیگر می تواند منجر به رسیدن اسید به گلو شود.
برای اطلاعات بیشتر: چرا معده ترش می کند؟
۴- تغییر مکانیسم پاکسازی و رفع انسداد مری: در برخی موارد ممکن است در مکانیسم طبیعی پاکسازی مری، اختلال ایجاد شده و باعث شود جلوگیری از حرکت اسید به بالای گلو دشوارتر شود.
۶- سبک زندگی: برای مثال تغذیه نامناسب (خوردن غذاهای چرب، پرخوری، خوابیدن بعد از غذا و غیره)، استعمال دخانیات از جمله سیگار و قلیان، مصرف الکل و موارد دیگر احتمال رفلاکس اسید را افزایش می دهند.
۷- عوامل فیزیکی: مانند بدشکلی یا اختلال عملکرد عضله منقبض شونده مری، تخلیه دیر هنگام معده یا چاقی. کودکان و نوزادان به دلیل قوی نبودن عضله منقبض شونده پایین و بالای مری، بیشتر رفلاکس حلق حنجره را تجربه می کنند. با بزرگتر شدن کودک این وضعیت معمولا بهبود می یابد.
۸-بارداری
به طور کلی باید بگوییم علت دقیق و عوامل فردی منجر به رفلاکس معده پنهان در افراد مختلف متفاوت است و علت آن را پزشک متخصص می تواند بررسی و مشخص نماید.
عوارض رفلاکس خاموش
بافت های نازکی که سطح مری را می پوشانند حساس هستند و اسید معده باعث تحریک و آسیب دیدن آنها می شود. برگشت اسید معده به مری باعث می شود این بافت های نازک پوشاننده سطح مری، گلو و حنجره بسوزند و صدمه ببینند.
در افراد بزرگسال شایع ترین عوارض ناشی از رفلاکس حلق حنجره تشکیل بافت جوشگاه، زخم و افزایش خطر برخی سرطان هاست.
اگر رفلاکس حلق حنجره در کودکان درمان نشود ممکن است مشکلات زیر را به وجود بیاورد:
- مشکلات تنفسی
- سرفه های مکرر
- گرفتگی صدا
- خس خس سینه
- مشکل بلع
- استفراغ مکرر
- اختلالات تنفسی مانند وقفه تنفسی در خواب
- در موارد نادر این وضعیت باعث مشکلات رشد در کودک می شود.
نحوه ی تشخیص
اگر هر گونه احساس آشفتگی در شکم دارید یا به رفلاکس از هر نوعی، مشکوک هستید به پزشک با تجربه در این زمینه مراجعه کنید به خصوص اگر دو بار در هفته و به مدت بیش از چند هفته است که چنین وضعیتی دارید. برای تشخیص، ابتدا معاینه انجام میشود و سوالاتی از شما پرسیده میشود. ممکن است برای بررسی دقیق تر، آندوسکوپی انجام شود.
روش های درمان رفلاکس خاموش
درمان های دارویی
اگر دکتر به رفلاکس خاموش مشکوک باشد یا علائم آن را دیده باشد، داروهایی برای درمان رفلاکس تجویز می کند. این داروها علائم را کاهش می دهند. همچنین این داروها از آسیب بیشتر جلوگیری می کنند. اگر چه نمی توان آسیب وارد شده را با کمک دارو به حالت اول برگرداند.
متداول ترین داروهای درمان رفلاکس حلق حنجره عبارتند از:
- داروهای ضد اسید
- داروهای مهار کننده پمپ پروتون
- داروهای بازدارنده H2
این داروها یا حالت اسیدی معده را کاهش می دهند یا از تولید اسید زیاد جلوگیری می کنند.
بیشتر مطالعه کنید: سرطان معده چگونه به وجود می آید؟
درمان های غیردارویی
پزشکان توصیه می کنند تغییراتی در سبک زندگی خود به وجود بیاورید. این تغییرات برای کاهش عوامل زمینه ساز رفلاکس لازم است:
- حداقل سه ساعت پیش از خواب دست از خوردن و آشامیدن بردارید.
- هنگام خواب سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید.
- غذاهایی که رفلاکس معده را تحریک می کنند محدود یا حذف کنید.
- اگر سیگار می کشید، ترک کنید.
- اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید.
- مصرف الکل را کاهش دهید یا قطع کنید.
در موارد نادر نیاز به عمل جراحی وجود دارد. ممکن است پزشک برای تقویت و سفت کردن عضله منقبض شونده مری گزینه جراحی را پیشنهاد نماید.
چه غذاهایی رفلاکس اسید را افزایش می دهند؟
- انواع غذاهای چرب اعم از فست فودها، کوکوها، سیب زمینی سرخ کرده، چیپس و پفک، بستنی، سس های بر پایه چربی و غیره
- کره و خامه
- گوشت های پر چربی
- فلفل و ادویه جات
- برخی میوه ها و سبزیجات مانند آناناس، مرکبات (مانند پرتقال، گریپ فروت، لیمو ترش، لیمو شیرین و نارنگی)، گوجه فرنگی، سیر و پیاز
- الکل
- چای و قهوه
- نوشیدنی های گازدار
- سس گوجه
- ترشی جات
- شکلات
- نعنا و محصولات حاوی نعنا
- غذاهایی که خیلی فرآوری شده اند مانند سوسیس و کالباس
- آنتی بیوتیک ها (چرک خشک کن)
- برخی داروها مانند بیس فسفونات ها، داروهای مسکن، نیترات ها، داروهای بازدارنده آلفا، داروهای مهار کننده کانال کلسیم، داروهای سه حلقه ای، مکمل های آهن و پتاسیم
تفاوت رفلاکس معده به مری با رفلاکس خاموش
رفلاکس معده به مری (GERD) را همه ما ممکن است گاهی تجربه کرده باشیم. مثلا هنگامی که در خوردن فست فود زیاده روی می کنید یا شام زیاد کوکو می خورید ممکن است احساس ترش کردن یا سوزش معده یا گلو یا حتی بالا آمدن کمی از محتویات معده همراه با آروغ را داشته باشید.
به طور کلی علائم مشخصه رفلاکس معده به مری به صورت زیر است:
- احساس سوزش در معده، سینه یا گلو
- درد یا فشار در سینه
- حالت تهوع
اما همیشه رفلاکس معده چنین علائمی ایجاد نمی کند و به این راحتی متوجه آن نمی شوید. در واقع در بسیاری از افراد رفلاکس اسید معده، چراغ خاموش عمل می کند و ممکن است زمانی متوجه آن بشوید که کار دستتان داده و عوارضی بر جای گذاشته است. در رفلاکس پنهان یا لارنژیت، مقداری از محتویات معده به مری و گلو و حنجره و حتی ممکن است به مجاری بینی برسد بدون این که متوجه آن شوید. نهایتا رفلاکس پنهان طولانی مدت، باعث می شود آسیب های ناشی از تماس با اسید معده در مری و گلو اتفاق بیفتد.
آیا ادویه ها باعث رفلاکس معده می شوند؟
پژوهش ها نشان می دهند اگر مشکلی در عملکرد دستگاه گوارش داشته باشید، غذاهای تند و ادویه دار می توانند باعث دل درد و رفلاکس شوند. کپسایسین (Capsaicin) یک ترکیب شیمیایی است که در فلفل تند وجود دارد و باعث تحریک بخش هایی از مری می شود. در یک پژوهش که در کره جنوبی صورت گرفته و در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، مشخص شد غذاهای تند در بیش از نیمی از موارد ارزیابی شده، باعث بروز علائم بیماری رفلاکس معده به مری شده اند. با این حال در یک پژوهش در سال ۲۰۱۰ چنین به نظر رسیده است که کسانی که مرتبا غذاهای تند می خورند علائم بیماری رفلاکس معده به مری در اثر خوردن غذاهای تند در آنها کمتر است. اگر چه باید بدانید پژوهش های زیادی در این زمینه انجام نشده که چنین ادعایی را تایید کند.
به طور کلی گزینه مطمئن تر این است که اگر رفلاکس معده دارید، از خوردن غذاهای تند و ادویه دار پرهیز کنید.
