با افزایش آلودگی هوا و به دنبال آن تغییرات آب و هوایی ناشی از پراکندگی ذرات معلق در هوا، بیماری های تنفسی و قلبی در حال افزایش است. از این رو، بسیاری از مردم درباره تاثیرات آلاینده ها بر وضعیت سلامت خود نگران هستند. عوامل مختلفی همچون؛ افزایش وسایل نقلیه، فعالیت نیروگاه ها و صنایع، احتراق سوخت های فسیلی و … در این امر دخیل هستند. مازوت یکی از سوخت هایی است که در آلودگی هوا نقش عمده ای دارد. از این رو قصد داریم در این مقاله درباره تاثیرات مازوت و راه هایی برای کاهش اثرات آن ارائه دهیم.
مازوت چیست؟
مازوت نوعی نفت کوره است که از تقطیر نفت خام به دست می آید. این نوع سوخت به دلیل دارا بودن درصد بالای گوگرد آلایندگی بالایی دارد و نقش مهمی در افزایش آلودگی هوا ایفا می کند. اصطلاح نفت کوره به طور کلی شامل هر نوع سوخت مایعی است که برای تولید گرما و تولید نیرو از آن استفاده می شود. در معنای دقیق تر نفت کوره ها سنگین ترین سوخت های تجاری هستند که از نفت خام تولید می شوند.
بیشترین کاربرد استفاده از مازوت در نیروگاه های حرارتی است. این ماده دارای گرمای سوخت بسیار بالایی است، از این رو از آن برای گرم کردن دیگ های بخار استفاده می شود.
کاربرد استفاده از مازوت
نفت کوره موسوم به مازوت، کاربردهای زیادی دارد. برای مثال از این سوخت برای گرم شدن بویلرها، سوخت رسانی برای کشتی ها و تولید بخار برای مصارف صنعتی استفاده می شود. این ماده همچنین به عنوان سوخت پشتیبان گاز در مواقع ضروری و استفاده به عنوان ژنراتورهای الکتریکی استفاده می شود. در گذشته از مازوت برای گرم کردن خانه ها استفاده می شد اما امروزه با نفوذ گسترده گاز طبیعی، کاربرد گرمایشی آن کاهش یافته است. اما با این حال برخی کشورها همچنان از این نوع سوخت به عنوان منبع حرارتی و گرمایشی استفاده می کنند.
بطور کلی مازوت به عنوان منبع تولید نیرو در موتورها، چراغ ها، کوره ها و تنورهای حرارتی و به طور عمده در نیروگاه ها کاربرد داشته است. با وجود کاهش استفاده از این نفت کوره، این سوخت همچنان در نیروگاه ها کاربرد دارد و نقش مهمی در افزایش آلودگی هوا ایفا می کند.
تاثیرات مازوت بر طبیعت
یکی از مهمترین اثرات سوزاندن مازوت، تشکیل سولفات و نیترات است. این مواد به شکل ذرات معلق در هوا ایجاد می شود و باعث آسیب رساندن به محیط زیست و سلامت عمومی انسان ها می شود. یکی از اثرات مازوت و به دنبال آن افزایش پراکندگی ذرات معلق در هوا، ایجاد باران های اسیدی است. باران های اسیدی باعث فرسایش خاک می شوند و با آسیب زدن به ریشه درختان می تواند باعث از بین رفتن پوشش گیاهی شود.
تاثیرات مازوت بر سلامتی انسان
علاوه بر محیط زیست، نفت کوره ها برای سلامتی انسان نیز بسیار مضر هستند. یکی از بدترین تاثیرات مازوت بر سلامتی انسان، افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی تنفسی است. مواجهه با آلاینده ها، سلامتی انسان ها و سایر موجودات زنده را به خطر می اندازند. این سوخت مضرات بسیاری برای انسان ها دارد که تحت تاثیر عوامل مختلفی عمل می کند. برای مثال میزان برخورد با هوای آلوده، مدت زمان قرارگیری در شرایط جوی آلوده، روشی که شما در معرض آلاینده ها قرار می گیرید ( تنفس، آشامیدن ، خوردن ، پوستی) در میزان مضرات ناشی از آلاینده ها دخیل هستند.
علاوه بر موارد فوق، ویژگی های فردی نیز در این امر دخیل هستند. عواملی همچون سن ، جنسیت، تغذیه و رژیم غذایی، وراثت و خصوصیات خانوادگی و سبک زندگی نقش مهمی در میزان دریافت مضرات آلاینده ها ایجاد می کند. علاوه بر این افراد در معرض خطر یا به تعبیری افرادی که سابقه بیماری های قلبی و تنفسی ریوی دارند یا از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به برخی بیماری ها هستند بیشتر از سایرین مستعد آسیب هستند. از این رو لازم است همه افراد دستورالعمل هایی را برای به حداقل رساندن مضرات آلودگی هوا در پیش گیرند.
علائم قرار گرفتن در معرض مازوت
قرارگرفتن در معرض ذرات معلق علائمی همچون درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی و التهاب چشم ها همراه است و قرار گرفتن طولانی مدت در برابر این ذرات، خطر ابتلا به بیماری های قلبی تنفسی را افزایش می دهد. از این رو لازم است برای به حداقل رساندن تاثیرات این آلاینده ها اقداماتی انجام گیرد.
توصیه هایی برای کاهش تاثیرات مازوت
با افزایش آگاهی از مضرات آلودگی هوا، نیاز به استراتژی هایی برای از بین بردن تاثیرات مازوت احساس می شود. در حالیکه سیاست های عمومی نقش اصلی را در کاهش آلودگی هوا ایفا می کند، اما دستورالعمل های شخصی نیز به کاهش اثرات آلاینده ها کمک شایانی میکند. از این رو برای به حداقل رساندن اثرات این سوخت بهتر است دستورالعمل های زیر را عملی کنید:
۱.حتی الامکان مواجهه با هوای آلوده را به حداقل برسانید
در شرایطی که سطح آلاینده بالاست در فضای باز حضور نیابید. از ورزش کردن در چنین شرایطی اجتناب کنید. فعالیت های بدنی به خصوص ورزش کردن را تا حد امکان دور از ترافیک انجام دهید.
۲.از ماسک های فیلتر دار استفاده کنید
ماسک ها از طریق فیلتر ذرات معلق در هوا از استنشاق سطوح بالای آلودگی جلوگیری می کنند. از این رو میتوانند مضرات این سوخت را کاهش دهند. اثربخشی ماسک ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. کیفیت و پوشش فیلتر، متناسب بودن اندازه ماسک با صورت شما، جنس پارچه و … از عوامل تاثیرگذار هستند. اما بطور کلی استفاده از آنها از استنشاق بیش ازحد هوای آلوده جلوگیری می کنند.
۳.روش رفت و آمد و نوع وسیله نقلیه خود را تغییر دهید
همانطور که می دانید افزایش وسایل نقلیه و ترافیک، یکی از عوامل اصلی افزایش آلودگی هوا است. از این رو در صورتی که بتوانید بجای استفاده از وسیله نقلیه دارای سوخت، از دوچرخه سواری یا پیاده روی استفاده کنید می توانید به کاهش تاثیرات مازوت کمک کنید. البته بدین منظور لازم است مسیرهایی را انتخاب کنید که در معرض آلودگی ناشی ازخودرو ها قرار نگیرید.
۴.مسیرهایی را انتخاب کنید که قرارگرفتن در معرض آلودگی را به حداقل برساند
برای رفت و آمد از حضور در تقاطع های اصلی و مسیرهای پرترافیک اجتناب کنید. این مسیرها به دلیل ترافیک زیاد آلودگی زیادی دارند. بنابراین بهتر است برای از بین بردن تاثیرات مازوت از مسیرهایی با فضای باز و خلوت و میانبرها استفاده کنید.
۵.رژیم غذایی متعادل داشته باشید
برای افزایش سلامتی و ایمنی بدن لازم است از مواد غذایی سرشار از ویتامین ها استفاده کنید. ویتامین سی موجود در پرتقال و لیمو شیرین منبع خوبی برای تقویت سیستم ایمنی و از بین بردن تاثیرات مازوت می باشد. علاوه بر این، مصرف غذاهای حاوی امگا۳ نیز به مبارزه با آلاینده ها کمک می کند. همچنین لازم است افراد مبتلا به بیماری های تنفسی نظیر آسم، برای پاکسازی از مصرف عسل به ویژه در مواجهه با هوای آلوده غافل نشوند.