بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، یک سندرم بالینی بوده که با قاعدگی نامنظم یا آمنوره (عدم خونریزی در قاعدگی)، چاقی متوسط و علائم بیش از حد آندروژن (مثل هیرسوتیسم و آکنه) مشخص می شود.
با کمک یک رژیم غذایی مناسب می توان علائم تنبلی تخمدان را کاهش داد و کنترل کرد. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید تا رژیم غذایی تنبلی تخمدان را بررسی کنیم.
| غذاهای مفید برای تنبلی تخمدان | غذاهای مضر برای تنبلی تخمدان | درمان گیاهی تنبلی تخمدان |
| سبزیجات | غذاهای سرخ شده | چای سبز |
| میوه ها | غذاهای فرآوری شده | زنجیبل |
| آجیل و دانه ها | گوشت قرمز | برگ گزنه |
| حبوبات | چربی های نا سالم | شبدر قرمز |
| ماهی های چرب | لبنیات | گیاه پنج انگشت |
| ادویه جات | سویا | مارچوبه |
| گیاهان | الکل و کافئین | گیاه مکا |
تنبلی تخمدان چیست و چه علائمی دارد؟
یکی از شایع ترین اختلالات هورمونی در زنان در سنین باروری، تنبلی تخمدان است. این عارضه ممکن است در اثر وراثت و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی نامطلوب به وجود آید و باعث افزایش سطح آندروژن ها (استروئیدهای جنسی مردانه) شود.
نادیده گرفتن و عدم درمان این بیماری می تواند منجر به بسیاری از مشکلات مثل: ناباروری، سقط جنین، زایمان زودرس، هیپرپلازی آندومتر، ایجاد تومورهای بدخیم در غدد پستانی، کیست تخمدان ها و رحم، دیابت نوع ۲، سکته مغزی، حمله قلبی، اضطراب، افسردگی، فشار خون بالا، کلسترول بالا و … شود. از علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن بدن و چاقی
- درد در زیر شکم، احساس پری و سنگینی
- آمنوره (قطع قاعدگی)
- کم شدن خونریزی قاعدگی یا برعکس خونریزی زیاد
- رشد بیش از حد موهای زائد بر روی بدن
- افزایش ریزش مو در سر، طاسی جزئی
- ایجاد بثورات و آکنه زیاد روی صورت، قفسه سینه و پشت
برای تنبلی تخمدان چه بخوریم؟
برای کاهش و کنترل علائم تنبلی تخمدان باید از مواد غذایی طبیعی و مفید، دارای فیبر بالا و فرآوری نشده استفاده کرد. در ادامه مطلب لیستی از غذاهای مناسب برای تنبلی تخمدان آورده شده است:
- سبزیجات: سبزیجاتی که دارای فیبر بالا، مواد مغذی و ویتامین ها هستند، مثل: کلم بروکلی، گل کلم، کلم پیچ، اسفناج و کاهو.
- میوه ها: باید میوه هایی انتخاب شود که سرشار از مواد مغذی، فیبر بالا و خواص ضدالتهابی باشند. مانند: انگور، گیلاس، بلوبری، آلو، شاه توت، هلو، کیوی، آووکادو و توت فرنگی.
- حبوبات: حبوباتی که منبعی غنی از پروتئین های گیاهی و فیبرها هستند، شامل لوبیا، عدس و نخود می شوند.
- آجیل و دانه ها: دانه ها و آجیل ها مواد غذایی سالمی هستند که با کالری بالا و چربی های سالم خود به تنظیم هورمون ها و وزن کمک شایانی می کنند. این مواد غذایی شامل پسته، بادام، گردو، کنجد، تخمه آفتابگردان،دانه چیا، دانه کتان و دانه کدو تنبل می شوند.
- ماهی های چرب: برخی از ماهی های چرب مثل ماهی سالمون و ساردین سرشار از امگا ۳ هستند که به تنظیم هورمون ها کمک شایانی می کنند.
- ادویه جات و گیاهان: مصرف ادویه جات و گیاهانی مثل زنجبیل، دارچین، زردچوبه، شنبلیله، ریحان و زیتون، به کاهش التهاب و افزایش باروری کمک کرده و در تنظیم چرخه قاعدگی تاثیر بسزایی دارند.
اطلاعات بیشتر: علت پریود نامنظم چیست؟
چه غذاهایی برای تنبلی تخمدان مضر هستند؟
با توجه به توضیحاتی که در بالا درباره تنبلی تخمدان ارائه شد، مهم است از مصرف برخی غذاها خودداری کنید. این مواد غذایی شامل موارد زیر هستند:
- غذاهای سرخ شده
غذاهای سرخ شده میزان زیادی چربی های اشباع وچربی های ترانس دارند و مصرف آن ها باعث افزایش وزن، افزایش سطح قند خون و مشکلات گوارشی و نفخ معده خواهد شد. این نوع غذاها التهابات را افزایش داده و باعث تشدید بیماری می شوند.
- غذاهای فرآوری شده
غذاهایی که دارای کربوهیدرات های تصفیه شده هستند، غذاهایی مضر برای افراد دارای تنبلی تخمدان محسوب می شوند. این غذاها عبارتند از: نان، برنج سفید، سیب زمینی، آب نبات و شیرینی ها.
- گوشت قرمز
سطح هورمون پروژسترون با مصرف بیش از حد گوشت قرمز کاهش می یابد و همچنین التهاب بدن را افزایش می دهد. گوشت قرمز با دارا بودن چربی زیاد و از نوع مضر، باعث افزایش وزن شده در نتیجه علائم تنبلی تخمدان را نیز افزایش خواهد داد.
- گوشت های فرآوری شده
گوشت های فرآوری شده دارای سطح بالایی از سدیم و چربی های اشباع شده هستند که مصرف آن ها منجر به عدم تعادل هورمونی، افزایش وزن و التهاب خواهد شد. این مواد غذایی عبارتند از: انواع سوسیس ها و کالباس ها و انواع غذاهای نیمه آماده.
- چربی های ناسالم
مصرف غذاهایی که دارای چربی های ناسالم هستند باعث تولید استروژن شده و عدم تعادل هورمونی را به همراه خواهد داشت. همچنین، خطر ابتلا به دیابت، چاقی و بیماری های قلبی را نیز افزایش می دهند. مواد غذایی مثل مانند کیک، کلوچه،کره و غذاهای سرخ شده دارای میزان زیادی چربی های اشباع شده و ناسالم هستند.
- لبنیات
اگر مبتلا به تنبلی تخمدان هستید از مصرف محصولات لبنی مثل شیر، پنیر، بستنی و ماست شیرین پرهیز کنید، چرا که مصرف این مواد باعث افزایش سطح استروژن می شود.
- سویا
سویا با داشتن ترکیبی به نام فیتواستروژن منجر به تقلید حالت استروژن (هورمون زنانه) و فریب بدن شده و در نتیجه تولید استروژن را کاهش و علائم تنبلی تخمدان را افزایش می دهد. توصیه می شود از مصرف محصولات سویا خودداری کنید، چرا که مصرف این مواد بر غده تیروئید و افزایش وزن نیز تاثیر خواهد گذاشت.
- نوشیدنی های کافئین دار
مصرف قهوه و چای که دارای کافئین هستند، منجر به افزایش سطح هورمون استروژن در بدن شده و علائم بیماری را تشدید خواهند کرد.
- نوشیدنی های قندی
نوشابه های گازدار و نوشابه های انرژی زا دارای میزان زیادی قند هستند که در افزایش ترشح انسولین و سطح تستوسترون تاثیر زیادی دارند. هم چنین مصرف بیش از حد قند در بدن به چربی تبدیل شده و باعث افزایش وزن و علائم تنبلی تخمدان خواهند شد.
- الکل
مصرف الکل باعث افزایش سطح هورمون های تستوسترون شده و تخمک گذاری را نیز مختل می کند. همچنین با مصرف الکل بدن دچار افت قند شده و هوس غذایی افزایش می یابد و در نتیجه افزایش وزن را با خود به همراه خواهد داشت.
چه میوه هایی نباید خورد؟
همان طور که در بالا اشاره کردیم، قند زیاد در بدن به چربی تبدیل شده و باعث افزایش وزن و تشدید علائم تنبلی تخمدان خواهد شد. در نتیجه، مهم است از مصرف میوه هایی که دارای میزان زیادی قند هستند پرهیز کنیم یا مصرف آن ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم. این میوه ها شامل موارد زیر هستند:
- پرتقال
- آناناس
- خربزه
- موز
مهم است توجه داشته باشید که مصرف هر میوه ای به میزان زیاد می تواند قند زیادی را به بدن وارد کند. در نتیجه هر نوع میوه ای را کنترل شده مصرف کنید.
رابطه تنبلی تخمدان و رژیم غذایی
داشتن یک رژیم غذایی مناسب می تواند در کاهش خطر ابتلا به تنبلی تخمدان، تنظیم میزان انسولین بدن و کنترل وزن موثر باشد. میزان انسولین در زنانی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند به نسبت بالاتر از دیگران بوده که می تواند باعث افزایش توده های بدنی و چاقی شود و عدم تعادل هورمونی را نیز به همراه داشته باشد. با داشتن یک رژیم غذایی مناسب می توانید وزن نرمال خود را کنترل کرده و به تنظیم چرخه قاعدگی نیز کمک کنید و در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت نیز موثر باشید.
اطلاعات بیشتر: دلایل عقب افتادن پریود
بهترین رژیم غذایی تنبلی تخمدان
با توجه به تحقیقات پزشکان، نمی توان رژیم غذایی یکسانی را برای بیماران تخمدان پلی کیستیک نام برد. اما با توجه مواردی که در بالا اشاره کردیم بهتر است موارد زیر را در نظر بگیرید:
- مصرف کربوهیدرات را کاهش دهید.
- پروتئین و مواد غذایی سرشار از فیبر و چربی های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- بجای برنج سفید از برنج قهوه ای در برنامه غذایی خود استفاده کنید.
- مصرف متعادل شکلات تلخ را جدی بگیرید.
- سعی کنید در برنامه روزانه خود حتما از چای سبز استفاده کنید.
- برای پخت و پز روغن زیتون، روغن کنجد و روغن کتان را جایگزین روغن های دیگر کنید.
- از مصرف غذاهای فریز شده و فرآوری شده پرهیز کنید.
- شیر بادام و یا شیر نارگیل را جایگزین شیرهای پرچرب کنید.
- خرما و یا پودر انگور را جایگزین شیرین کننده های مصنوعی کنید.
- بجای مصرف آرد سفید از غلات کامل استفاده کنید.
- میوه های تازه را جایگزین میوه های خشک کنید.
درمان های خانگی و گیاهی تنبلی تخمدان
با روش هایی مثل افزایش تحرک، تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی، می توان تا میزان زیادی به درمان تنبلی تخمدان کمک کرد. بهتر است برای درمان گیاهی و خانگی این بیماری با مشورت پزشک از موارد زیر استفاده کنید:
- چای سبز
چای سبز دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی بوده که در تقویت تخمدان و بهبود باروری موثر عمل می کند. این گیاه با تحریک هورمون جنسی گلوبولین اتصال دهنده باعث کاهش استروژن و آندروژن شده و به تحریک تخمک گذاری کمک شایانی می کند.
- زنجبیل
زنجبیل در کنار کمک به تقویت جنسی در تقویت اسپرم و تخمک موثر بوده و در باروری نقش به سزایی ایفا می کند.
- برگ گزنه
گیاه گزنه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن است و در سلامت زنان نقش موثری ایفا کرده و به کاهش علائم پیش از قاعدگی و بارداری نیز کمک می کند. شما می توانید با اضافه کردن گزنه به چای از آن استفاده کنید.
- شبدر قرمز
شبدر قرمز باعث افزایش سطح ایزوفلاون در بدن شده و به باروری در زنان و تنظیم چرخه قاعدگی کمک شایانی می کند.
- گیاه مکا
گیاه مکا یا ماکا دارای مواد مغذی و مواد معدنی مورد نیاز بدن بوده که به تعادل هورمون ها و افزایش باروری کمک شایانی می کند. این گیاه را در زمان قاعدگی و تخمک گذاری استفاده کنید و نتیجه آن را ببینید.
- گیاه پنج انگشت
گیاه پنج انگشت به فعال شدن تخمدان ها کمک کرده که از آن برای افزایش هورمون های زنانه، افزایش تخمک گذاری و کنترل تنبلی تخمدان نیز استفاده می شود.
- گیاه مارچوبه
ویتامین C موجود در گیاه مارچوبه به کاهش سطح رادیکال های آزاد کمک کرده و هم چنین قدرت تولید و تحرک اسپرم را افزایش می دهد. این گیاه نقش موثری در تقویت تخمدان و اسپرم ایفا می کند و قدرت باروری را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
سخن پایانی
اگر به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان مبتلا هستید حتما آن را جدی گرفته و به کمک یک پزشک متخصص برای درمان آن اقدام نمایید. یکی از بهترین راه هایی که به درمان و مدیریت این بیماری کمک می کند، رژیم غذایی مناسب است. در این مقاله رژیم غذایی تنبلی تخمدان را بررسی کردیم. امید است با استفاده از آن بتوانید علائم این بیماری را کنترل کرده و آن ها را کاهش دهید. برای مشورت با یک پزشک متخصص می توانید به سایت دکتر آسپرین مراجعه کرده و پزشک مورد نظر خود را پیدا کنید.
