رژیم غذایی دیابتی ها

کنترل قند خون بوسیله رژیم غذایی دیابت، گامی بلند در جهت سلامتی و زندگی طولانی‌تر است. دیابت، بیماری مزمنی است که با افزایش قند خون مشخص می‌شود. این امر می‌تواند به دلیل عدم تولید کافی انسولین توسط بدن ایجاد شود. افراد دیابتی بهتر است مصرف غذاهای حاوی فیبر، چربی سالم و پروتئین (میوه، غلات کامل، ماهی، آجیل) را افزایش دهند و از مصرف نوشیدنی های شیرین، شیرینی جات، سس و چاشنی، گوشت قرمز، غذاهای پرچرب و کربوهیدرات تصفیه شده اجتناب کنند، نکات مهمی که نیاز به رعایت آ‌ن‌ها می باشد عبارتند از کنترل وزن، چک کردن قند خون و انجام فعالیت ورزشی منظم.

غذاهای ممنوع برای افراد دیابتی

رژیم غذایی دیابت نقش اساسی در کنترل قند خون و پیشگیری از عوارض دیابت ایفا می‌کند؛ به همین دلیل، افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف برخی غذاها که می‌توانند قند خون را به طور قابل توجهی افزایش دهند، خودداری کنند. در ادامه به بررسی لیستی از غذاهای مضر برای افراد مبتلا به دیابت می‌پردازیم.

1. نوشیدنی‌های شیرین: نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، قهوه (خواص قهوه) و چای شیرین، سرشار از قندهای افزوده هستند که به سرعت جذب خون شده و قند خون را به طور چشمگیری بالا می‌برند.
2. کربوهیدرات‌های تصفیه شده: کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند نان سفید، برنج سفید، ماکارونی سفید و غلات صبحانه شیرین، به دلیل فقدان فیبر و مواد مغذی، به سرعت قند خون را افزایش می‌دهند.
3. غذاهای سرخ کردنی و پرچرب: غذاهای سرخ‌کردنی و پرچرب، به دلیل کالری و چربی اشباع شده بالا، می‌توانند منجر به افزایش وزن، چاقی و در نهایت، مقاومت به انسولین و قند خون بالا شوند.
4. گوشت‌های قرمز و فرآوری شده: مصرف زیاد گوشت‌های قرمز و فرآوری شده، با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و برخی انواع سرطان مرتبط است. این امر می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت که در معرض خطر بیشتری برای این عوارض هستند، مضر باشد.
5. شیرینی‌جات و دسرها: شیرینی‌جات و دسرها، سرشار از قند و چربی هستند که می‌توانند قند خون را به طور قابل توجهی افزایش دهند. مصرف زیاد این نوع غذاها همچنین می‌تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود.
6. سس‌ها و چاشنی‌ها: سس‌ها و چاشنی‌ها، اغلب حاوی قند، نمک و چربی پنهان هستند که می‌توانند به مرور زمان بر کنترل قند خون و سلامت کلی افراد مبتلا به دیابت تأثیر منفی بگذارند.

بدترین غذا برای دیابتی ها

شاید بتوان بدترین غذا برای دیابتی‌ها را غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های ناسالم دانست؛ چرا که این غذاها دارای شاخص گلیسمی بالایی هستند. همچنین میزان نشاسته این نوع غذاها بسیار بالا است. به طور کلی غذاهایی که دارای سطح بالایی از نمک، شکر و کربوهیدرات هستند، جزء مضرترین غذاها برای دیابتی‌ها محسوب می‌شوند؛ غذاهایی مانند نان، برنج سفید، گوشت قرمز، نوشیدنی‌های دارای نگهدارنده، نوشابه، شیرینی‌جات، میوه‌هایی مانند خربزه، انبه، هندوانه، آناناس، انگور و غذاهای پرچرب و روغنی.

غذاهای مفید برای رژیم غذایی دیابت

در مقابل غذاهای مضر، برخی غذاها نیز برای افراد دیابتی مفید بوده و می‌توانند به کاهش جذب قند خون کمک کنند.

غذاهای سرشار از فیبر

• سبزیجات: این گروه، یار همیشگی سفره دیابتی‌هاست. کاهو، اسفناج، کلم بروکلی، هویج، لوبیا سبز، کدو، فلفل دلمه‌ای و گوجه فرنگی، تنها نمونه‌هایی از این دسته هستند. فیبر موجود در سبزیجات، سرعت جذب قند خون را کاهش داده و به تعادل آن کمک می‌کند.
• میوه‌ها: سیب، پرتقال، گریپ فروت، توت‌ها، گلابی و آووکادو از جمله میوه‌های مناسب برای افراد دیابتی هستند. توجه به میزان قند طبیعی موجود در میوه‌ها و مصرف متعادل آنها ضروری است.
• حبوبات: عدس، لوبیا، نخود و ماش سرشار از فیبر، پروتئین و مواد معدنی هستند و جایگزینی مناسبی برای گوشت قرمز به شمار می‌روند.
• غلات کامل: نان، برنج و ماکارونی سبوس‌دار، جو دوسر و کینوا (خاویار گیاهی)، فیبر مورد نیاز بدن را تامین کرده و قند خون را کنترل می‌کنند.

منابع پروتئین

• گوشت‌های کم چرب: مرغ، ماهی، بوقلمون و گوشت بدون چربی انتخاب‌های مناسبی برای افراد دیابتی هستند.
• تخم مرغ: منبع عالی پروتئین و مواد مغذی، به ویژه برای صبحانه.
• لبنیات کم چرب: شیر، ماست و پنیر کم چرب علاوه بر تامین پروتئین، کلسیم مورد نیاز بدن را نیز فراهم می‌کنند.
• حبوبات: عدس، لوبیا، نخود و ماش منابع گیاهی پروتئین هستند که به کنترل قند خون نیز کمک می‌کنند.

چربی‌های سالم

• روغن زیتون: منبعی غنی از چربی‌های تک غیر اشباع که برای سلامت قلب مفید است.
• آجیل و دانه‌ها: گردو، بادام، بادام زمینی، تخمه آفتابگردان و کنجد سرشار از چربی‌های سالم، فیبر و پروتئین هستند.
• ماهی های چرب: سالمون، ساردین، ماهی خال خالی و شاه ماهی، حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که برای سلامت قلب و مغز مفیدند.

نکات مهم:

• کنترل کالری: مصرف کالری متناسب با نیاز بدن، در حفظ وزن ایده‌آل و کنترل قند خون موثر است.
• تنوع و تعادل: انتخاب غذاهای متنوع از تمام گروه‌های غذایی، مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
• پخت و پز سالم: پخت و پز با روش‌های کم چرب مانند آب‌پز، بخارپز و کبابی به حفظ سلامتی کمک می‌کند.
• مصرف آب: نوشیدن آب کافی در طول روز برای سلامتی کلی بدن و کنترل قند خون ضروری است.
• شکر و شیرینی: مصرف قند و شیرینی را به حداقل برسانید و از جایگزین‌های طبیعی مانند میوه‌ها و عسل به مقدار کم استفاده کنید.
• نمک: مصرف نمک را محدود کنید، زیرا فشار خون بالا می تواند خطر ابتلا به عوارض دیابت را افزایش دهد.
• مشورت با متخصص: همراهی با یک متخصص تغذیه می‌تواند در تنظیم برنامه غذایی متناسب با نیازها و شرایط شما موثر باشد.

میوه های مفید برای رژیم غذایی دیابت

میوه‌ها می‌توانند بخش سالمی از رژیم غذایی دیابت افراد باشند؛ اما مهم است که میوه‌های مناسب را انتخاب کنید.

بهترین میوه‌ها برای افراد دیابتی، میوه‌هایی هستند که شاخص گلیسمی (GI) پایینی دارند. شاخص گلیسمی معیاری است که نشان می‌دهد یک غذا چقدر سریع قند خون را افزایش می‌دهد. میوه‌هایی با GI پایین، قند خون را به آرامی و به تدریج افزایش می‌دهند که این امر برای افراد دیابتی بهتر است. برخی از میوه‌های مناسب برای افراد دیابتی عبارتند از:

• انواع توت‌ها مانند تمشک، توت فرنگی، زغال اخته، بلوبری و شاتوت
• سیب
• پرتقال
• گریپ فروت
• کیوی
• هلو
• گلابی
• آووکادو

میوه های مضر برای افراد دیابتی

همانطور که گفتیم میوه‌ها و غذاهایی با GI بالا، به سرعت قند خون شما را افزایش می‌دهند که می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مشکل‌ساز باشد. دقت کنید که از مصرف میوه‌های کنسرو شده یا کمپوت خودداری نمایید. این میوه‌ها اغلب سرشار از قند اضافه شده هستند. برخی از میوه‌ها با GI بالا عبارتند از:

• هندوانه
• خربزه
• خرما خشک
• آناناس
• موزهای خیلی رسیده

نوشیدنی و دمنوش مفید برای افراد دیابتی

طبیعت، مخزنی بی‌نظیر از گیاهان با خواص دارویی است که هر کدام به مثابه گوهرهای گرانبهایی در خدمت سلامتی بشر قرار گرفته‌اند. برخی از این گیاهان، با اثرگذاری بر قند خون، التهاب و دیگر عوارض دیابت، می‌توانند به عنوان مکمل‌های ارزشمند در کنار درمان‌های رایج، به بیماران یاری برسانند و در رژیم غذایی دیابت قرار بگیرند. در ادامه، به معرفی تعدادی از این گیاهان معجزه‌گر و شرح خواص بی‌نظیرشان می‌پردازیم:

• چای سبز: این نوشیدنی محبوب، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیباتی به نام کاتچین است که به افزایش حساسیت به انسولین و کاهش قند خون کمک می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم چای سبز (خواص چای سبز)، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را نیز کاهش می‌دهد.

همچنین بخوانید: دیابت نوع ۲ چیست و چگونه درمان می شود؟

• چای دارچین: دارچین ادویه‌ای عطری و خوش‌طعم، به دلیل دارا بودن ترکیباتی به نام سینامالدئید، شهرت فراوانی در کنترل قند خون دارد. این ماده با افزایش حساسیت به انسولین و تقلید از عملکرد آن، به جذب بهتر گلوکز توسط سلول‌ها کمک می‌کند.
• چای زردچوبه: زردچوبه، ادویه‌ای طلایی با خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی، نقشی کلیدی در سلامت افراد دیابتی ایفا می‌کند. ماده‌ فعال این گیاه، کورکومین، به کاهش قند خون، التهاب و مقاومت به انسولین کمک می‌کند.
• چای بادرنجبویه: این گیاه معطر، به دلیل خاصیت آرام‌بخش و ضد تشنج، در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. مطالعات نشان داده‌اند که بادرنجبویه می‌تواند به کاهش قند خون و بهبود عملکرد انسولین در بیماران دیابتی کمک کند.
• چای هیبیسکوس: این دمنوش ترش و ملس، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیباتی به نام آنتوسیانین است که به کاهش قند خون و فشار خون در بیماران دیابتی کمک می‌کنند.

نوشیدنی و دمنوش های مضر برای افراد دیابتی

در حالی که بسیاری از دمنوش‌ها فواید سلامتی دارند، برخی از آنها می‌توانند برای افراد مبتلا به دیابت مضر باشند. این دمنوش‌ها ممکن است قند خون را افزایش دهند، با داروهای دیابت تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی منفی ایجاد کنند. دمنوش‌های مضر برای افراد مبتلا به دیابت عبارتنداز:

• شیرین بیان: شیرین بیان گیاهی است که اغلب به عنوان دمنوش استفاده می‌شود. شیرین بیان می‌تواند سطح قند خون را به طور قابل توجهی کاهش دهد و با داروهای دیابت تداخل داشته باشد. افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف شیرین بیان به هر شکلی خودداری کنند.
• جنسینگ: جنسینگ گیاهی محبوب است که اغلب به عنوان مکمل غذایی استفاده می‌شود. برخی از انواع جنسینگ می‌توانند قند خون را کاهش دهند. با این حال، جنسینگ همچنین می‌تواند با داروهای دیابت تداخل داشته باشد و باعث افت قند خون شود. افراد مبتلا به دیابت باید قبل از مصرف جنسینگ با پزشک خود صحبت کنند.
• خار مریم: خار مریم گیاهی است که اغلب برای سلامت کبد استفاده می‌شود. خار مریم می‌تواند قند خون را به طور جزئی کاهش دهد. با این حال، می‌تواند با داروهای دیابت تداخل داشته باشد و باعث مقاومت به انسولین شود. افراد مبتلا به دیابت باید قبل از مصرف خار مریم با پزشک خود صحبت کنند.
• بابونه: بابونه گیاهی است که اغلب به عنوان آرامبخش استفاده می‌شود. بابونه می‌تواند قند خون را به طور جزئی کاهش دهد. با این حال، همچنین می‌تواند با داروهای دیابت تداخل داشته باشد و باعث خواب آلودگی شود. افراد مبتلا به دیابت که داروهای خواب مصرف می‌کنند باید قبل از مصرف بابونه با پزشک خود صحبت کنند.
• نعناع فلفلی: نعناع فلفلی گیاهی است که اغلب برای مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. نعناع فلفلی می‌تواند قند خون را به طور جزئی کاهش دهد. با این حال، همچنین می‌تواند با داروهای دیابت تداخل داشته باشد و باعث مشکلات گوارشی شود. افراد مبتلا به دیابت که مشکلات گوارشی دارند باید قبل از مصرف نعناع فلفلی با پزشک خود صحبت کنند.

لیست صبحانه برای دیابتی ها

کنترل قند خون، کلید سلامتی افراد مبتلا به دیابت است. انتخاب صبحانه‌ای مناسب، نقشی اساسی در این امر ایفا می‌کند. صبحانه‌ای مغذی و متعادل، قند خون را در طول روز تنظیم کرده و از افت ناگهانی آن جلوگیری می‌کند.

• اوتمیل (بلغور جو دوسر): اوتمیل منبع عالی فیبر است که به تنظیم قند خون کمک می‌کند. می‌توانید اوتمیل را با شیر کم‌چرب، میوه‌های تازه، آجیل و دارچین میل کنید.
• تخم‌مرغ: تخم‌مرغ منبع پروتئین و چربی‌های سالم است که به شما احساس سیری طولانی‌مدت می‌دهد. می‌توانید تخم‌مرغ را به روش‌های مختلف مانند آب‌پز، املت یا نیمرو بپزید.
• ماست یونانی: ماست یونانی منبع پروتئین و کلسیم است. می‌توانید ماست یونانی را با میوه‌های تازه، عسل یا گرانولا میل کنید.
• اسموتی: اسموتی راهی سریع و آسان برای دریافت مواد مغذی ضروری در صبح است. می‌توانید از میوه‌ها، سبزیجات، ماست یونانی و شیر کم‌چرب برای تهیه اسموتی استفاده کنید.
• پنکیک گندم کامل: پنکیک گندم کامل، منبع فیبر است که به تنظیم قند خون کمک می‌کند. می‌توانید پنکیک را با شربت بدون قند، میوه‌های تازه و ماست یونانی میل کنید.
• نان تست سبوس‌دار با آووکادو: آووکادو منبع چربی‌های سالم است که به شما احساس سیری طولانی‌مدت می‌دهد. می‌توانید نان تست سبوس‌دار را با آووکادو، گوجه فرنگی و تخم‌مرغ آب‌پز میل کنید.
• سوپ جو: سوپ جو منبع فیبر و پروتئین است که به شما احساس سیری طولانی‌مدت می‌دهد. می‌توانید سوپ جو را با نان سبوس‌دار میل کنید.
• سالاد میوه: سالاد میوه منبع ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است. می‌توانید سالاد میوه را با ماست یونانی یا آجیل میل کنید.
• حبوبات: حبوبات منبع پروتئین، فیبر و مواد مغذی ضروری هستند. می‌توانید حبوبات را به صورت پخته یا در سوپ و سالاد میل کنید.
• پنیر کم‌چرب و میوه: پنیر کم‌چرب منبع پروتئین و کلسیم است. می‌توانید پنیر کم‌چرب را با میوه‌های تازه مانند سیب، گلابی یا انگور میل کنید.

سخن پایانی

کنترل قند خون برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است؛ زیرا قند خون بالا می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی، نابینایی و قطع عضو شود. یکی از راه‌های مهم برای کنترل قند خون، انتخاب رژیم غذایی دیابت مناسب است. در این مقاله به معرفی برخی غذاها، میوه‌ها و نوشیدنی‌های مفید و مضر برای افراد دیابتی پرداختیم. اما برای اینکه یک برنامه غذایی دقیق و سالم داشته باشید، بهتر است حتماً در این خصوص با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.