بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
زایمان زودرس چیست؟
زایمان زودرس به زایمانی گفته می‌شود که زودتر از هفته ۳۷ بارداری شروع می‌شود. یک دوره طبیعی بارداری حدود ۴۲-۴۰ هفته است. هر زایمانی که قبل از هفته ۳۷ باشد زودرس نامیده می شود. علائم شایع زایمان شامل انقباضات (سفت شدن ماهیچه‌های رحم) و پاره شدن کیسه آب است. اگر زایمان زودرس را تجربه می کنید، دهانه رحم ممکن است زودتر از حد معمول باز شود.
اغلب می‌توان زایمان را متوقف کرد تا به جنین فرصت بیشتری برای رشد و تکامل در رحم داده شود. درمان‌های توقف زایمان زودرس شامل استراحت در بستر و تزریق داروهای خاص به مادر است.
تولد زودرس می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی نوزاد تازه متولد شده ایجاد کند. این به این دلیل است که بسیاری از اندام ها مانند مغز، ریه‌ها و کبد هنوز در هفته‌های پایانی بارداری در حال رشد و توسعه هستند. خوشبختانه، پیشرفت‌های فناوری پزشکی این شانس را ایجاد می‌کند که نوزاد نارس بتواند بر این موانع اولیه غلبه کند و به یک کودک سالم تبدیل شود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های دوران بارداری
تشخیص زایمان پیش از موعد
برای جلوگیری از زایمان زودهنگام، باید علائم هشدار دهنده را بدانید. اقدام سریع می‌تواند از این زایمان جلوگیری کند. اگر علائم زیر را دارید فورا با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید:
- کمردرد، که معمولا در قسمت پایین کمر شما ایجاد می‌شود. ممکن است ثابت باشد یا درد بیاید و برود، اما حتی اگر موقعیت خود را تغییر دهید یا کار دیگری برای راحتی انجام دهید، کمر درد شما بهتر نخواهد شد.
- انقباضات، هر ۱۰ دقیقه یا بیشتر که سریعتر و شدیدتر می‌شوند.
- گرفتگی در قسمت تحتانی شکم یا گرفتگی‌های قاعدگی که ممکن است همراه با اسهال باشند.
- افزایش فشار در لگن یا واژن
- افزایش ترشحات واژن
- علائم آنفولانزا مانند حالت تهوع، استفراغ یا اسهال.
- خونریزی واژینال، از جمله خونریزی خفیف
- کاهش حرکات جنین (اگر حداقل شش حرکت را در یک ساعت احساس نکنید).
متن انگلیسی:
“It is normal to have some uterine contractions throughout the day. They often occur when you change positions, such as from sitting to lying down. It is not normal to have frequent uterine contractions, such as six or more in one hour. Frequent uterine contractions or tightenings may cause your cervix to begin to open.”
ترجمه فارسی:
«انقباضات رحمی در طول روز طبیعی است. اغلب زمانی رخ می‌دهند که شما وضعیت خود را تغییر می‌دهید، مانند حالت نشسته به دراز کشیدن. داشتن انقباضات مکرر رحم مانند شش یا بیشتر در یک ساعت طبیعی نیست. انقباضات یا سفت شدن مکرر رحم ممکن است باعث شود دهانه رحم شروع به باز شدن کند.»
به نقل از سایت ucsfhealth
عوامل مؤثر در زایمان زودرس
عواملی که احتمال زایمان زودرس شما را بیشتر می‌کند عبارتند از:
- شما در گذشته نوزاد نارس داشته اید
- شما دوقلو، سه قلو یا بیشتر باردار هستید
- در گذشته با رحم، دهانه رحم یا واژن مشکلی داشتید
- شما در طول بارداری دچار خونریزی واژینال شده‌اید
- از طریق IVF باردار شده‌اید
- فاصله کوتاه بین بارداری ها
- شما کمتر از ۱۷ سال یا بیشتر از ۳۵ سال دارید
- سیاه پوست هستید
- شما قبل از بارداری وزن کم یا اضافه وزن دارید
- در دوران بارداری به اندازه کافی وزن اضافه نمی کنید
- رژیم غذایی نامناسبی دارید
- سیگار می‌کشید یا الکل می‌نوشید
- از نظر فیزیکی شغلی دارید که چندین ساعت در روز می‌ایستید یا ساعت‌های طولانی کار می‌کنید
- به شدت استرس دارید
- شما در معرض مواد جهش زا مانند مواد شیمیایی، سرب، تشعشع یا سایر مواد مضر هستید
- عفونت های واژن درمان نشده (عفونت های دستگاه ادراری، عفونت های مقاربتی یا سایر عفونت های رحم یا واژن)
- مشکلات جفت مانند جدا شدن جفت یا جفت سرراهی
- مایع آمنیوتیک بیش از حد (پلی هیدرآمنیوس) یا مایع آمنیوتیک خیلی کم (الیگوهیدرآمنیوس)
- دهانه رحم کوتاه دارید یا رحم با شکل نامنظم دارید
- وضعیت پزشکی خاص مانند دیابت، فشار خون بالا یا اختلالات لخته شدن خون دارید
- سابقه خانوادگی زایمان زودرس
برای اطلاعات بیشتر: افزایش وزن در دوران بارداری چقدر است؟
تأثیر زایمان زودرس در نوزاد
همه نوزادان نارس مشکلاتی در سلامتی ندارند. اما زود به دنیا آمدن می‌تواند مشکلات پزشکی کوتاه مدت و طولانی مدت ایجاد کند. به طور کلی، هر چه نوزاد زودتر به دنیا بیاید، احتمال بروز عوارض بیشتر می‌شود. وزن هنگام تولد نیز نقش کلیدی دارد. برخی از مشکلات ممکن است در بدو تولد مشخص شود. برخی دیگر ممکن است بعدا ظاهر شوند. مهمترین عوارض زایمان زودهنگام بر نوزان عبارتند از:
عوارض کوتاه مدت زایمان زودرس بر نوزاد
این عوارض در هفته اول پس از تولد رخ می‌دهد. علائم عبارتند از:
- مشکلات تنفسی
- مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی
- مشکلات مغزی مانند خونریزی مغزی
- مشکلات کنترل دما (نوزادان نارس می‌توانند به سرعت گرمای بدن خود را از دست بدهند).
- کاهش سطح قند خون
- مشکلات گوارشی
- مشکلات خونی: کم خونی و زردی نوزادان
- مشکلات متابولیسم: سطح قند خون بسیار پایینی دارند.
- مشکلات سیستم ایمنی
عوارض طولانی مدت زایمان زودرس بر نوزاد
در دراز مدت، زایمان زودهنگام ممکن است منجر به مشکلات سلامتی مانند:
- فلج مغزی: باعث ایجاد مشکلاتی در حرکت
- مشکل در یادگیری
- مشکلات بینایی
- مشکلات دندانی
- مشکلات شنوایی
- مشکلات رفتاری و ذهنی
- افزایش احتمال ابتلا به آسم
برای اطلاعات بیشتر: تست های غربالگری دوران بارداری
پیشگیری از وقوع زایمان زودرس
جلوگیری از زایمان زودرس دشوار است، اما راه‌هایی برای کاهش خطر زایمان زودهنگام وجود دارد. برخی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید مثلا:
- در دوران بارداری از مصرف دخانیات، الکل یا سایر مواد خودداری کنید.
- قبل از بارداری به وزن مناسب برسید و در دوران بارداری به میزان مناسب وزن اضافه کنید.
- برای درمان یا مدیریت هر گونه شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری، افسردگی یا عفونت‌های واژن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- بین دو بارداری خود حداقل ۱۲ تا ۱۸ ماه فاصله دهید.
متن انگلیسی:
“Eat healthy foods and take a prenatal vitamin. Find ways to reduce or manage your stress levels. Stay active, go for walks, read books or take time to relax every day.”
ترجمه فارسی:
«غذاهای سالم بخورید و ویتامین دوران بارداری مصرف کنید. راه‌هایی برای کاهش یا مدیریت سطح استرس خود بیابید. فعال بمانید، پیاده‌روی کنید، کتاب بخوانید یا هر روز زمانی را برای استراحت اختصاص دهید.»
به نقل از سایت clevelandclinic
برای جلوگیری از زایمان زودرس چه بخوریم؟
تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم غذایی خاص می‌تواند خطر زایمان زودهنگام را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این مواد غذایی شامل:
برای اطلاعات بیشتر: تغذیه مناسب در بارداری
- رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، مصرف آب کافی، سبزیجات برگدار، انواع توت‌ها.
- مصرف سبزیجات سنتی مانند کلم بروکلی، کلم، هویج، گل کلم، کدو تنبل و لوبیا سبز مفید است. این سبزیجات سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی ضد التهابی هستند.
- گنجاندن گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ در رژیم غذایی بسیار مهم است. این منابع پروتئینی، مواد مغذی ضروری برای رشد جفت و بافت‌های جنین را فراهم می‌کنند.
- مصرف منظم اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در ماهی‌های چرب مانند سالمون می‌تواند خطر زایمان زودرس را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
- نوشیدن آب کافی نیز مهم است، زیرا از سلامت کلی مادر و جنین حمایت می‌کند و به حفظ سطح مایع آمنیوتیک کمک می‌کند.
علائم هشدار دهنده زایمان زودرس
ممکن است با دانستن علائم هشدار دهنده زایمان زودهنگام و در صورت بروز این علائم با مراجعه به موقع، از زایمان زودهنگام جلوگیری کرد. علائم و نشانه های هشدار دهنده عبارتند از:
- انقباضات رحمی که شش بار یا بیشتر در یک ساعت، با یا بدون هیچ علامت هشدار دهنده دیگری اتفاق می‌افتد.
- گرفتگی‌های قاعدگی در قسمت پایین شکم احساس می‌شود که ممکن است بیایند و بروند یا ثابت باشند.
- کمردرد مبهم در زیر خط کمر احساس می‌شود که ممکن است بیاید و برود یا ثابت باشد.
- فشار لگنی که احساس می‌کنید جنین شما در حال فشار دادن به پایین است.
- گرفتگی شکم معمولی با یا اسهال.
- افزایش یا تغییر در ترشحات واژن مانند تبدیل شدن به ترشحات مخاطی، آبکی یا خونی.
علائم زایمان زودرس در هشت ماهگی
مهمترین علائم زایمان زودهنگام در هشت ماهگی شامل موارد زیر است:
- انقباضات منظم: انقباضاتی که هر ۱۰ دقیقه یا بیشتر اتفاق می‌افتند یک شاخص اولیه هستند. ممکن است مانند سفت شدن در شکم باشد و با گذشت زمان شدیدتر شوند.
- کمردرد: یک درد مبهم یا متناوب در ناحیه کمر که با تغییر وضعیت بهبود نمی‌یابد.
- فشار لگن: افزایش احساس فشار در لگن.
- گرفتگی شکم: گرفتگی هایی شبیه به دردهای قاعدگی ممکن است رخ دهد که گاهی با اسهال همراه است.
- تغییرات ترشحات واژن: افزایش قابل توجه ترشحات واژن یا تغییر قوام آن (آبی، موکوس مانند یا خونی)
- خونریزی واژینال: خونریزی خفیف یا لکه بینی
- علائم شبه آنفولانزا: علائمی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال.
برای اطلاعات بیشتر: زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین
علائم زایمان زودرس در شش ماهگی
اگر در ماه ششم بارداری با علائم زیر مواجه شدید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.:
- تورم شدید در مچ پا، انگشتان دست و صورت (این می‌تواند نشانه پره اکلامپسی باشد).
- خونریزی واژینال یا تغییر ناگهانی ترشحات واژن
- درد شدید یا گرفتگی در شکم یا لگن
- مشکل در تنفس
- کاهش حرکت جنین
علائم زایمان زودرس در هفته ۳۴
در هفته ۳۴ بارداری خود اگر علائم زیر را داشتید ممکن است دچار زایمان زودهنگام شوید، بنابراین زودتر به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
- گرفتگی: گرفتگی دردناک یا مداوم می‌تواند نشان دهنده زایمان زودهنگام باشد.
- انقباضات منظم و دردناک: انقباضاتی که در فواصل زمانی معین رخ می‌دهند و شدت آن افزایش می‌یابد.
- تورم شدید: به خصوص در صورت یا دست‌ها، می‌تواند نشانه پره‌اکلامپسی باشد.
- کاهش حرکات جنین: اگر فعالیت جنین شما به میزان قابل توجهی کاهش یافت، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
برای اطلاعات بیشتر: کلاس های آمادگی زایمان
زایمان زودرس در ماه نهم
ماه نهم هفته ۴۲-۳۷ بارداری است. علائم زایمان زودرس شامل درد زیر شکم، کمردرد، گرفتگی عضلات و ترشحات خونی است. اما به یاد داشته باشید که زایمان در این ماه جزو زایمان زودرس به حساب نمی‌آید و شما باید هر لحظه منتظر در آغوش کشیدن نوزادتان باشید.
کلام پایانی
زایمان زودرس می‌تواند منجر به تولد زودرس جنین شود. اگر متوجه علائم زایمان زودرس مانند انقباضات، افزایش ترشحات واژن، خونریزی یا درد لگن شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. خوشبختانه، کارهایی وجود دارد که متخصص زنان می‌تواند برای کند کردن زایمان شما انجام دهد. هر چه جنین بیشتر در رحم شما بماند، بهتر است. اگر دوقلو باردارید یا سابقه زایمان زودرس دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودهنگام باشید. تغذیه مناسب در طول بارداری و استراحت کافی بهترین راه برای جلوگیری از زایمان زودرس است.
