بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
سزارین (یا زایمان سزارین) یک روش جراحی است که برای زایمان نوزاد در زمانی که زایمان طبیعی نمی تواند به طور ایمن انجام شود، استفاده می شود، یا زمانی که سلامت مادر یا کودک در خطر باشد. مهمترین دلایل برای انجام سزارین عبارتند از:
- قبلا سزارین شده اید.
- جنین به طور صحیحی نمی چرخد.
- دهانه رحم توسط جفت مسدود شده است.
- نوزاد شما به پهلو (عرضی) دراز کشیده است و پزشک قادر به چرخاندن او نیست.
- شما یک بارداری دوقلو دارید و پاهای اولین جنین به سمت دهانه رحم است.
سزارین چیست؟
سزارین یک روش جراحی است که در آن نوزاد از طریق برش هایی در شکم و رحم به دنیا می آید. سزارین را می توان از قبل برنامه ریزی کرد یا در مواقع اضطراری انجام داد. خطر بیشتری نسبت به زایمان طبیعی دارد و دوره نقاهت کمی طولانی تر است.
انواع زایمان سزارین
نوع زایمان سزارین با نوع برش شکم و رحم متفاوت است. زایمان سزارین شامل سه نوع است که در اینجا آن را بررسی خواهیم کرد.
- زایمان سزارین برنامه ریزی شده
زمانی که پزشک بررسی کند که برای مادر و نوزاد زایمان سزارین بهتر است، برای سزارین برنامه ریزی انجام می دهد. به عنوان مثال، بارداری های چندقلویی، جنین ماکرو کروموزومی، وضعیت بریج نوزاد، سزارین های قبلی مادر، عوارض و مشکلات جفت و همچنین مسائل پزشکی مادر مانند فشار خون بالا می تواند باعث برنامه ریزی برای انجام زایمان سزارین شود.
برخی از مادران باردار با دلایل شخصی مانند ترس و اضطراب و دلایل دیگری مانند آسیب به واژن، تصمیم می گیرند که زایمان سزارین انجام دهند.
- سزارین بدون برنامه ریزی
گاهی اوقات پزشک مجبور می شود که بدون برنامه ریزی قبلی، مادر را سزارین کند. به عنوان مثال، زمانی که دهانه رحم گشاد شود، پزشک تصمیم می گیرد که سزارین انجام دهد. زایمان هایی که مدت زمان طولانی به سرانجام نرسد و مادر خسته شود نیز ممکن است در آخر به سزارین ختم شود.
- سزارین اورژانسی
اگر در حین زایمان اتفاقی رخ دهد که نیاز به زایمان فوری باشد، پزشک سریعا نوزاد را به صورت سزارین به دنیا می آورد. به عنوان مثال، جنین و یا مادر دچار مشکلات شوند، جفت جدا شود و یا ورود بند ناف جلوتر از نوزاد به واژن باعث زایمان اورژانسی می شود. معمولا این نوع زایمان به سرعت انجام می شود.
زایمان سزارین چگونه است؟
اولین مرحله در عمل سزارین، آماده سازی مادر برای بیهوشی و بی حسی است. اکثر سزارین ها از روش بی حسی استفاده می کنند، بنابراین مادر برای زایمان بیدار است. با این حال، در بیهوشی عمومی، مادر در خواب است.
شکم با یک ماده ضدعفونی کننده تمیز می شود و ممکن است یک ماسک اکسیژن روی دهان و بینی مادر قرار داده شود تا اکسیژن رسانی به کودک افزایش یابد. سپس، یک پارچه استریل در اطراف محل برش و روی پاها و سینه قرار می دهند. در نهایت، یک پرده استریل بین سر و پایین تنه می کشند.
در مرحله بعدی متخصص زنان و زایمان یک برش از طریق پوست ایجاد می کند. ممکن است از یک برش عمودی یا عرضی استفاده کنند. به برش افقی، برش بیکینی نیز گفته می شود.
سپس، پزشک یک برش ۱۰-۷ سانتی متری در دیواره رحم ایجاد می کند. این برش می تواند عرضی یا عمودی باشد. در نهایت، متخصص زنان و زایمان نوزاد را از طریق برش ها خارج می کند. بند ناف بریده می شود، جفت برداشته می شود و برش ها با بخیه بسته می شوند.
زایمان سزارین اورژانسی مراحل مشابهی دارد. با این تفاوت که سرعت برداشتن کودک متفاوت است. در طول یک سزارین برنامه ریزی شده، زایمان حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد. اما یک سزارین اضطراری، نوزاد در عرض چند دقیقه به دنیا می آید.
عمل سزارین چقدر طول می کشد؟
سزارین معمولی از ابتدا تا پایان حدود ۴۵ دقیقه طول می کشد. بعد از اینکه جراح نوزاد را به دنیا آورد، رحم مادر را بخیه می زند و برش شکم را می بندد. انواع مختلفی از شرایط اضطراری در طول زایمان ممکن است رخ دهد. در برخی موارد، زایمان خیلی سریع اتفاق می افتد و نوزاد در کمتر از ۱۵ دقیقه به دنیا می آید. به این مورد سزارین اورژانسی می گویند.
آمادگی برای زایمان سزارین
بهبودی زخم زایمان سزارین بین ۴ تا ۶ هفته زمان احتیاج دارد. پس بهتر است قبل از ورود به اتاق عمل و زایمان آمادگی های لازم برای بعد از زایمان را انجام دهید. در این خصوص به چند نکته که در ادامه می گوییم توجه کنید:
- با روند عمل سزارین آشنا شوید. آشنایی با اتفاقات زایمان و اطمینان از تجربه پزشک انتخابی استرس شما قبل از زایمان را کاهش می دهد.
- با یکی از آشنایان و نزدیکان خود هماهنگ کنید تا دو هفته بعد از زایمان از شما مراقبت شبانه روزی کند.
- لباس های نخی و گشاد مهیا کنید تا بخیه ها تحت فشار نباشند و سریعا بهبود یابند.
- تا چند روز پس از زایمان سزارین نباید سرپا بایستید پس از قبل غذاهای مقوی را تهیه کرده یا این کار را به یکی از عزیزانتان بسپارید.
- برای خواب راحت و کاهش دردهای احتمالی چند بالش اضافه در محل استراحت خود قرار دهید.
- شب قبل حتما استحمام کنید. استفاده از صابون آنتی باکتریال احتمال عفونت ناحیه برش را کمتر می کند.
- دو روز قبل از عمل ناحیه ناف تا بیکینی را شیو کنید.
- تا ۸ ساعت قبل از زایمان سزارین نباید چیزی بخورید. محتویات معده ممکن است حین جراحی وارد ریه شده و فرآیند کار را دشوار کنند. نوشیدن مایعات سبک، کمرنگ و کم غلظت منعی ندارد.
- اگر مادر به بیماری خاصی مبتلاست و دارو مصرف می کند باید با پزشک درمیان بگذارد. نحوه مصرف دارو در یکی دو روز قبل از زایمان متفاوت است.
بیشتر بخوانید: کوچک کردن شکم بعد از بارداری
مزایای عمل سزارین برای مادر
مزایای زایمان سزارین به بارداری شما بستگی دارد. در بیشتر موارد، بزرگترین مزیت سزارین این است که هم برای شما و هم برای جنین تان ایمن تر است. هنگامی که زایمان طبیعی خطرناک است یا می تواند به کودک شما آسیب برساند، بیشتر پزشکان برای به حداقل رساندن خطرات به سزارین روی می آورند. دانستن فواید و خطرات احتمالی سزارین می تواند به شما در تصمیم گیری در مورد نحوه زایمان کمک کند.
برخی از مهمترین مزایا عبارتند از:
- درد در هنگام زایمان کم است.
- احتمال آسیب به واژن کمتر است.
- از دست دادن کنترل مثانه کم است.
- فشاری روی رحم، روده و مثانه نیست.
مراقبت های بعد از سزارین
در زیر برخی از مهمترین مراقبت های بعد از زایمان سزارین را شرح می دهیم که رعایت آنها باعث بهبود سریع تر می شود:
- اگر با پانسمان (بانداژ) به خانه می روید، پانسمان را یک بار در روز عوض کنید. محل زخم را با شستن آن با آب و صابون ملایم تمیز نگه دارید. لازم نیست آن را هر روز بشویید. شستن در حمام کافی است.
- در وان حمام یا جکوزی غوطه ور نشوید، یا شنا نکنید. معمولا تا سه هفته پس از جراحی نباید شنا کنید.
- بلند شدن و راه رفتن پس از رسیدن به خانه به بهبودی سریع تر کمک می کند و از لخته شدن خون جلوگیری می کند.
- شما باید بتوانید بیشتر فعالیت های منظم خود را در ۴ تا ۸ هفته انجام دهید.
- در ۶ تا ۸ هفته اول چیزی سنگین تر از نوزاد بلند نکنید.
- پیاده روی کوتاه یک راه عالی برای افزایش قدرت و استقامت است. کارهای سبک خانه اشکالی ندارد. انتظار داشته باشید که که زود خسته شوید. به بدن خود گوش دهید و تا حد خستگی فعالیت نکنید.
“Try eating smaller meals than normal and have healthy snacks in between. Eat plenty of fruits and vegetables, and drink 8 cups (2 liters) of water a day to keep from getting constipated.”
ترجمه فارسی: «سعی کنید وعده‌های غذایی کوچکتر از حد معمول بخورید و میان وعده‌های سالم در بین آنها بخورید. میوه و سبزی فراوان بخورید و ۸ فنجان (۲ لیتر) آب در روز بنوشید تا دچار یبوست نشوید.»
به نقل از سایت tommys
- از نظافت خانه، آهسته دویدن و هر فعالیتی که باعث می شود به سختی نفس بکشید یا ماهیچه هایتان را تحت فشار قرار دهید، خودداری کنید. دراز و نشست انجام ندهید.
- حداقل ۲ هفته رانندگی نکنید.
عوارض زایمان سزارین
انجام زایمان سزارین می تواند خطراتی را برای شما و کودکتان افزایش دهد. این بدان معنا نیست که این اتفاقات برای شما حتما رخ خواهد داد، اما ممکن است احتمال وقوع آنها بیشتر از زایمان طبیعی باشد. خطرات احتمالی برای شما عبارتند از:
- عفونت ادرار، رحم یا زخم: پزشک قبل از سزارین به شما آنتی بیوتیک تجویز می کند تا از عفونت جلوگیری کند.
- زمان بیشتری برای بهبودی پس از زایمان طول می کشد.
- خونریزی و لخته شدن که منجر به از دست دادن مقدار زیادی خون می شود.
- نیاز به برداشتن رحم (هیسترکتومی): نیاز به جراحی برداشتن رحم خیلی کم اتفاق می افتد. اگر در دوران بارداری مشکل جفت یا خونریزی داشته باشید ممکن است دچار این عارضه شوید.
- آسیب به مثانه یا روده
- مرگ (بسیار نادر)
برای اطلاع از بهترین محل برای زایمان کلیک کنید.
آیا زایمان سزارین برای مادر و نوزاد خطرناک است؟
به طور کلی، هر نوع جراحی خطرات احتمالی خود را دارد و سزارین نیز از این قاعده مستثنی نیست. بی حسی ناحیه ای و بی هوشی برای عمل سزارین می تواند باعث مشکلاتی مانند تهوع و فشار خون پایین در مادر شود.
همچنین، نوزادانی که به صورت سزارین متولد می شوند، گاهی اوقات مشکلات تنفسی دارند. زیرا زایمان باعث تخلیه مایع از ریه نوزاد نشده است. زایمان سزارین می تواند مادر را با مشکلات احتمالی جفت در بارداری آینده روبرو کند.
در چه صورتی زایمان سزارین توصیه می شود؟
هر چند که متخصصان زنان به زایمان طبیعی تمرکز دارند و آن را توصیه می کنند، شرایط متعددی وجود دارند که احتمال انجام زایمان سزارین را برای مادر افزایش می دهند.
- عدم پیشرفت زایمان: یکی از شایع ترین دلایل زایمان سزارین، پیشرفت نکردن زایمان طبیعی است. زمانی که مراحل اول و دوم زایمان که شامل باز شدن دهانه رحم و فشار دادن طولانی شود، پزشک مجبور می شود که سزارین انجام دهد.
- تغییر در ضربان قلب نوزاد: اگر پزشک دچار نگرانی در مورد ضربان قلب نوزاد شود، این نگرانی باعث انجام زایمان سزارین می شود.
- موقعیت غیرعادی نوزاد: اگر نوزاد در هنگام زایمان در موقعیت نامطلوبی قرار بگیرد، پزشک زایمان سزارین را انجام می دهد. این موقعیت ها شامل زمانی که نوزاد ابتدا با پا و یا باسن (وضعیت بریچ) و یا به صورت شانه و پهلو وارد کانال زایمان شود.
- وجود بیش از یک نوزاد: ممکن است برای مادرانی که دوقلو، سه قلو و یا بیشتر دارند، زایمان سزارین گزینه بهتری باشد. زیرا این امکان وجود دارد که زایمان زودتر انجام شود و یا نوزادان در موقعیت سر به پایین نباشند.
- مشکل در جفت: در صورتی که جفت دهانه رحم را بپوشاند و به اصطلاح سر راه قرار بگیرد، توصیه پزشکان زایمان سزارین خواهد بود.
- پرولاپس بند ناف: زمانی که حلقه بند ناف زودتر از نوزاد وارد واژن شود، پرولاپس یا فرو افتادگی بند ناف رخ داده و مادر باید سزارین شود.
- مشکلات سلامتی مادر: زایمان سزارین برای مادرانی که مشکلات سلامتی خاص مانند بیمارهای قلبی و یا مغزی دارند، توصیه می شود.
- انسداد کانال زایمان: یکی دیگر از دلایل نیاز به زایمان سزارین، انسداد کانال زایمان است. شکستگی لگن مادر، شرایط نامطلوب کودک و یا قرارگیری فیبروم می تواند کانال زایمان را مسدود کرده و زایمان سزارین صورت بگیرد.
- انجام سزارین و جراحی های رحم: اگر مادر در بارداری قبلی خود عمل سزارین را انجام داده و یا جراحی دیگری روی رحم داشته باشد، توصیه پزشک تکرار سزارین خواهد بود.
- زایمان طبیعی و بی اختیاری ادرار: زایمان طبیعی ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار پس از زایمان را افزایش می دهد. این عارضه نسبتا شایع، موقتی بوده و پس از مدتی با معالجه اصولی برطرف می شود. عضلات قوی، سلامت عمومی بالای بدن و آناتومی فرد از جمله عواملی هستند که ریسک ابتلا به این بیماری را کنترل می کنند.
وبسایت دانشگاه Colorado در این خصوص می نویسد:
متن انگلیسی:
“Women who have a vaginal delivery are ۵۰% more likely to experience incontinence than those who deliver by C-section.”
ترجمه فارسی:
«ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار در زنانی که زایمان طبیعی را تجربه می کنند ۵۰ درصد بیشتر از زنانی است که زایمان سزارین می کنند.»
این نوع بی اختیاری ادرار از نوع استرسی یا بیش فعالی مثانه و یا هر دو نوع است. در زایمان طبیعی احتمالا عضلات کف لگن دچار ضعف شوند. بدین شکل با فشار به مثانه و مجاری ادرار جین انجام فعالیت هایی مثل عطسه، خنده و یا سرفه نشت ادرار اتفاق می افتد. در نوع بیش فعال یا اضطرابی، فرد ادرار قبل از اقدام به تخلیه مثانه به صورت ارادی در مسیر دستشویی (قبل از اجابت مزاج) نشت می کند.
تغییرات هورمونی ناشی از بارداری و زایمان، آسیب عصبی به بخش های مرتبط حین زایمان و ضعف عضلات کف لگن از جمله علل بی اختیاری ادرار پس از زایمان طبیعی هستند. علاوه بر این برخی عوامل مثل زایمان طولانی، اولین بارداری، تجربه بی اختیاری ادرار در گذشته و مشکلات مرتبط با مثانه احتمال این عارضه را افزایش می دهد.
کلام پایانی
در این مطلب ما مهمترین نکات را در مورد زایمان سزارین بیان کردیم. انتخاب نوع زایمان بستگی به شرایط جسمی و روحی مادر و همچنین شرایط جنین دارد. اگر بارداری پرخطری دارید و نگران سلامت خود و نوزادتان هستید بهتر است زایمان سزارین را انتخاب کنید. متخصصان زنان و یا ماما بهترین افرادی هستند که به شما کمک می کنند تا بارداری خود را به خوبی به پایان برسانید و نوزاد خود را در آغوش بگیرید.
مادران عزیز در بخش دیدگاه منتظر نظرات و تجربه های ارزشمند شما عزیزان از انجام زایمان سزارین هستیم. با ما در ارتباط باشید.
